− ”3 ءوڭىر، 3 وبلىس“تاعى وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 4 ايماق - وبلىسىنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ بايانداماسى
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى چىن ىرحوۋ، گۋان چياۋچياۋ، ليۋ حۇڭشيا، گاۋ حان
تيانشان تاۋىنىڭ وڭتۇستىگى، كۇنلۇن تاۋىنىڭ سولتۇستىگى − وڭتۇستىك شينجياڭ. قاشقار، حوتان، اقسۋ ايماعى، سونداي - اق قىزىلسۋ قىرعىز اۆتونوميالى وبلىسى سياقتى 4 ايماق - وبلىس − بۇكىل ەلدەگى ”3 ءوڭىر، 3 وبلىس“تاعى اۋىر كەدەي وڭىرلەردىڭ ءبىرى.
بۇل وڭىردە شەتىنە كوز جەتكىسىز تاكلاماكان ءشولى بار. قۇمدى شاڭ، تاسقىن، قۋاڭشىلىق، مۇزدى قىراۋ... كەدەيلىك، وسىناۋ توپىراققا ۇزاق ۋاقىت ويران سالىپ كەلەدى.
بۇل وڭىردە كەدەيلىكتەن قۇتىلۋعا دەگەن ءۇمىت بار، كەدەيلىكتى جەڭىپ شىعاتىن تەبىن مەن جىگەر بار. كاسىپ ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ، باسقا جەرگە كوشىرۋ، باسقا سالاعا ويىستىرىپ جۇمىستاندىرۋ، دەربەس شارۋاشىلىق قۇرۋ... كەدەيلىكتەن قۇتىلدىرۋدان قامال الۋ شايقاسى وڭتۇستىك شينجياڭ دالاسىندا كەڭىنەن جايىلدى.
قىسقا عانا 5 جىلدا شينجياڭدا 2 ميلليون 314 مىڭ 700 ادام تاقىر كەدەيلىكتەن ارىلدى، كەدەيلىكتىڭ تۋىلۋ مولشەرى 2014 - جىلعى ％19.4تەن ％6.1كە تومەندەدى. سايكەس مەزگىلدە وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 4 ايماق - وبلىسى ءبىر ميلليون 889 مىڭ 500 ادامدى كەدەيلىكتەن ارىلتۋ، كەدەيلىكتىڭ تۋىلۋ سالىستىرماسىن ％29.1تەن ％10.9كە ءتۇسىرۋ سىندى ناتيجە تاپسىردى.
كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الدى، قامال بۇزىپ، جەڭىستەن - جەڭىسكە جەتتى، وڭتۇستىك شينجياڭداعى ءار ۇلت كادرلارى مەن بۇقارا ەڭ سوڭعى كەدەيلىك قامالىنا قاراي ۇمتىلدى.
■ زور وزگەرىس قۇبا ءتۇز بەن قۇمدى شولدە جازىلدى؛ كۇش - قۋات كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋعا شوعىرلاندى
كۇز باسى، كۇنلۇن تاۋىنىڭ تەرەڭ قويناۋى، قاز - قاتار تىزىلگەن قىزىل توبەلى جاڭا ۇيلەر تاڭعى شۋاقتى قارسى الدى.
ءوز ۇيىنىڭ تازا دا رەتتى قوناق بولمەسىندە 60 جاستاعى ۇستام نۇرجۇن مالداس قۇرا وتىرىپ، بۇرىنعى ازاپتى كۇندەرىن اڭگىمە ەتكەندە، كوز شاناعى قىزاردى.
”كوپتەگەن اۋىلداستارىمىز قۇبىر سۋىن ءبىر كورە دە الماي، ومىردەن ءوتتى“. ۇستام از كىدىرىپ، ءسوزىن جالعاستىردى: قازىرگى كۇنىمىز بارعان سايىن جاقسارا ءتۇستى.
ۇستامنىڭ ءۇيى شينجياڭ قاشقار ايماعى تاشقورعان تاجىك اۆتونوميالى اۋدانىنىڭ دافتەر اۋىلى راسكام قىستاعىندا. تاشقورعاننىڭ وڭتۇستىگىندە دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ەكىنشى بيىك شىڭ − شوگىر شىڭى، سولتۇستىگىندە ”مۇزتاۋ اتاسى“ − مۇزتاع شىڭى بار، تەڭىز دەڭگەيىنەن ورتاشا بيىكتىگى 4000 نەشە مەتر، ادامدار بۇل ارانى ”بۇلت اراسىنداعى اۋدان قالاشىعى“ دەپ اتايدى.
تاۋ بيىك، ساي تەرەڭ! اۋدان جەر كولەمىنىڭ ۇشتەن بىرىنە تاياۋىن يەلەيتىن قىستاقتا حالىق ۇرپاقتار بويى 12 ۇلكەن سايدىڭ ىشىندە قامالىپ كەلگەن. ادام سانى ەڭ از ءبىر سايدا ارەڭ ءبىر ءۇيلى جان عانا تۇرادى.
ءبىر ءوڭىردىڭ تاۋ - سۋى ءبىر ءوڭىردىڭ ادامىن باعا المايدى، قايتۋ كەرەك؟ كوشۋ كەرەك!
بىلتىر جەرگىلىكتى ورىنداعى كادرلاردىڭ كومەگىندە، ۇستام قارت اناسىن ەرتىپ، تۇيەسىن جەتەلەپ، 2 كۇن ۋاقىتتا جاڭا ۇيىنە جەتتى. العاش رەت قۇبىر سۋىن كورگەندە، ول جىلاپ جىبەردى.
جاڭا قىستاققا كەلگەن ءتىلشى جاڭا ۇيلەردەن تىس، بارلىق ۇيگە 100 شارشى مەترلىك مال قورا سەپتەلگەندىگىن، 1000 مۋلىق ەگىستىك جەردىڭ دايىندالىپ بولعاندىعىن، 300 كيلوۆاتتىق ەلەكتر جەلىسىنىڭ تارتىلىپ جاتقاندىعىن، ەمحانا، بالاباقشا سالىنىپ بولىپ، پايدالانۋعا بەرىلگەندىگىن كوردى. قىستاقتاعىلاردىڭ ايتۋىنشا، كوپ وتپەي تاعى 4G ينتەرنەت جەلىسى جالعانادى ەكەن.
قاشقارمەن ىرگەلەس جاتقان قىزىلسۋ قىرعىز اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ ”تاۋلار وبلىسى“ دەگەن اتى بار، تاۋلى جەر اۋماعى ءتىپتى ％95تەن اسادى.
”ءار جىلى 5 - ايدان 7 - ايعا دەيىن تاۋ ىشىندە سەل ءجۇرىپ، ۇيلەردى اعىزىپ، توپىراقتى شايىپ كەتەدى“. اتا - باباسىنان بەرى قىزىلسۋ وبلىسىنداعى ياركەن وزەنى قيا بەتىندە ”قامالىپ“ كەلە جاتقان ماعرۇپ مۇرابا بۇرىن قانشا قۇلشىنسا دا كەدەيلىكتەن قۇتىلا الماي كەلگەندەرىن ايتادى.
اسقار تاۋدىڭ قويناۋىنان جازىقتاعى جاسىل القاپقا دەيىن قاراماققا شاعىن عانا ”ءبىر قادام“ بولعانىمەن، ءىس جۇزىندە، ”مىڭ جىل“ كەتەدى.
زور وزگەرىستەر تۇرمىستىق اۋلالاردا جارىققا شىعۋمەن بىرگە، وڭتۇستىك شينجياڭداعى كەدەي بۇقارانىڭ كوڭىل كۇيىندە دە تۋىلدى.
قاشقاردان حوتانعا، قىزىلسۋ وبلىسىنان اقسۋعا دەيىن ءبىر - بىرلەگەن كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ سەحتەرى كوپتەگەن كەدەي ايەلدەردىڭ تۇڭعىش رەت ”ءۇي ەسىگىنەن شىعىپ“، ومىرىندەگى العاشقى ەڭبەكاقىسىن الۋىنا مۇمكىندىك جاسادى. تەك وسى 5 جىلدا عانا، شينجياڭنىڭ توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك كاسىبى تۇراقتى مۇلىككە جيىنى 170 ميلليارد يۋاننان استام قارجى قوسۋدى ورىندادى، توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك كاسىپورنىنان تىڭنان 2200 نەشەسى كوبەيىپ، جيىنى 450 مىڭنان استام ادامدى تىڭنان جۇمىستاندىردى، مۇنىڭ ىشىندە ءبىرشاما كوپ جۇمىسشىلار ايەلدەر.
بىلاي دەسەك بولادى، ”ولاردىڭ كۇش - قۋاتى“− وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋىن جەتەكتەيتىن ”جاڭا قوزعالتقىش“قا اينالۋدا.
ساياحات كاسىبىنىڭ جىلدام دامۋى دا وڭتۇستىك شينجياڭداعى كەدەي بۇقارانىڭ ”اقشا قاپشىعىن“ بىرتە - بىرتە قامپايتىپ كەلەدى.
اعاش كومىرگە قاقتالعان ۇيرەك جۇمىرتقاسى مەن كەپتەر جۇمىرتقاسى، قويۋ ءيىسى اڭقىعان ءبۇتىن قاقتالعان قوي ەتى مەن وكپە - ءاسىپ، سالقىن دا ءدامدى داربىز بەن قاۋىن... ءتۇن پەردەسى تارتىلىسىمەن، حوتاننىڭ كەشكى بازارى ادامعا لىق تولادى، كەدەي وتباسىنداعى تۇرسۇن ءمامتىمىن تاعى دا قاربالاستىققا ءتۇستى.
”ءار كۇنى كەشتە قاربالاستىقتان جەتىسە الماي كەتەم“، - دەگەن جىگىت ەرەكشە قۋانىشتا، ونىڭ جايماسىندا كۇنىنە 200گە جۋىق نان ساتىلادى، كۇن سايىن دۋمانداعان ساياحات كاسىبىنىڭ ارقاسىندا، ول كىرىسىن ورنىقتى ارتتىرىپ، كەدەيلىكتەن ارىلۋدى بيىل - اق ورىنداي الادى.
بيىلعى الدىڭعى جارتى جىلدا شينجياڭ جيىنى 75 ميلليون 893 مىڭ 500 ادام - رەت ساياحاتشى قابىلداپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％46 ارتقان، 115 ميلليارد 206 ميلليون يۋان ساياحات كىرىسىن جۇزەگە اسىرىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％47.96 ارتقان.
■ ”ءبىر وتباسىنا ءبىر ساياسات“ قولدانۋدان ”ءبىر وتباسىنا كوپ ساياسات“ قولدانۋعا دەيىن شەشۋشى مەزگىلدەگى قامال الۋ شايقاسىندا ”دالمە - دالدىك“ سىندى شاحمات ءجۇرىسىن اناعۇرلىم جاقسى ءجۇرۋ كەرەك
حوتان تۋرالى ءسوز بولعاندا، كوپ ساندى ادامنىڭ الدىمەن ويلايتىنى قاس تاسى. ال بۇگىنگى حوتانعا تاعى ءبىر ”ماركا“ قوسىلدى، ول − قويان.
حوتاننىڭ كليمات شارت - جاعدايى اسىل تۇقىمدى قويان وسىرۋگە باپ كەلەدى، دەسەدە بۇرىندارى جەكە دارا جۇرگىزىلگەندىكتەن، كولەمى شاعىن، وزىق تەحنيكا دا بولماعان. بيىل 3 - ايدا حوتان ايماعى حوتان اۋدانى بۇزاق اۋىلىنىڭ اسىل تۇقىمدى قويان باعۋدان ۇلگى كورسەتۋ بازاسى قۇرىلىس باستادى، تەك 4 ايدىڭ ىشىندە 1 - مەرزىمدىك 20 مىڭ شارشى مەترلىك زاۆود ءۇيى، 35 مىڭنان استام ۇيشىكتىڭ قۇرىلىسى اياقتاپ، قولدانىسقا بەرىلدى.
”باستابىندا كەدەي وتباسىلار جاڭا تەحنيكانى تۇسىنبەيتىندىكتەن، قويان باعىپ اقشا تابۋعا بولاتىنىنا تىم سەنبەدى“، - دەدى بازانىڭ تيجارات جۇرگىزۋشى جاعى − شينجياڭ زاۋتۋ ەگىن، مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى ۋاڭ يۋە تىلشىگە كۇلىمسىرەي. كاسىپورىن كەدەي وتباسىلارىنا ءبىر تۇتاس اسىل تۇقىمدى قويان بەرىپ، ءبىر تۇتاس جەم - شوپپەن قامداپ، ءبىر تۇتاس ىندەتتەن ساقتاۋ جۇمىستارىن ىستەپ، ءبىر تۇتاس تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتىپ، ءبىر تۇتاس باعاسىن قورعاپ ساتىپ الدى، قازىر قويان باققاننان كەيىن، كوپشىلىك شىنىمەن بۇرىنعىدان ەداۋىر كوپ اقشا تابۋعا بولاتىندىعىن بايقادى.
”كەدەي بۇقارانىڭ بەلسەندىلىگى جوعارىلادى، كاسىپورىننىڭ ونىمدىلىگى دە ىلەسە جوعارىلادى“. حوتان اۋدانىنىڭ اۋدان اكىمى ۋاڭ لين بىلاي دەدى: حوتان اۋدانى سويىس قويانى باعىمشىلىعىن دامىتىپ قانا قالماي، تاعى دا بالاپان كەپتەر باعىمشىلىعى سياقتى كەدەي بۇقارا ءبىرشاما وڭاي قاتىناسا الاتىن كاسىپتى زور كۇشپەن دامىتتى، ونىمدىلىگى دە بىرتىندەپ كورنەكتىلەنىپ كەلەدى.
ەرەكشە باعىمشىلىق، توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك، ۇلتتىق قولونەر كاسىبى، روزا گۇلى ەگىمشىلىگى... قاراماققا ءداستۇرلى ەڭبەككۇش شوعىرلانعان كاسىپتەر، شينجياڭدا، اسىرەسە، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 4 ايماق - وبلىسىنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىندا ەرەكشە ماڭىزدى رول اتقارۋدا ءارى ونى جالعاستى اتقارماق.
”كەدەيلەسۋ سەبەبى قانشالىق كۇردەلى بولعان سايىن، سونشالىق ىشكەرىلەي تالداۋ جاساۋ كەرەك، ءبىر وتباسىنا ءبىر ساياسات جەتپەسە، ءبىر وتباسىنا كوپ ساياسات قولدانۋ كەرەك، كاسىپتەن ناتيجە شىقپاسا، جۇمىستاندىرۋ ارقىلى تولىقتاۋ كەرەك، جۇمىستاندىرۋدىڭ ىڭعايى كەلمەسە كاسىپ ارقىلى دەمەۋ كەرەك“. قاشقار ايماقتىق كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ كەڭسەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى، ورىنباسار مەڭگەرۋشى جىڭ گىنچاڭ ءادىستىڭ قاشاندا قيىنشىلىقتان كوپ بولاتىندىعىنا سەنىمى كامىل.
ءۇيى حوتان ايماعى حوتان قالاسى گۇجيانباق اۋىلى سەكسەن قىستاعىندا تۇراتىن گۇھارنيسا اۋۇت بۇرىن تەك جەلىدەن كيىم ساتىپ الۋعا بولاتىنىن بىلەتىن، ينتەرنەت جەلىسى ارقىلى ۇيىندەگى جاڭعاقتى ساتىپ جىبەرۋگە بولاتىنىن مۇلدە ويلاماعان بولاتىن، ەلەكتروندىق ساۋدا ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ ۇيلەرىنە جەتكەن كەزدە بارىپ ءبىراق ءبىلدى.
”قازىر ۇيىمىزدە وتىرىپ ءتىنتۋىردى تۇرتسەك بولعانى نەمەسە جەرگىلىكتى ورىنداعى ساتىپ الۋ تۇعىرىنا ءبىر تۇتاس وتكىزسەك بولعانى، ءوزىمىز ەككەن ساپالى جاڭعاقتاردى تۇگەل ساتىپ جىبەرە الامىز“. ول بىلاي دەيدى: ”وسىنداي دالمە - ءدال كومەكتىڭ ارقاسىندا، ءوزىمىزدىڭ قاجىرلى قۇلشىنىسىمىزبەن، ءسوزسىز، كەدەيلىكتەن ارىلا الامىز“.
اقسۋعا باعىتتامالى كومەكتەسەتىن حاڭجوۋ قالاسى دا ءوز ارتىقشىلىعىن تياناق ەتە وتىرىپ، اقسۋدىڭ ەلەكتروندىق ساۋدا كاسىبىن دامىتۋىنا، كەڭەيتۋىنە كومەكتەسىپ، جەرگىلىكتى ورىندا مولىنان وندىرىلەتىن ”بيڭتاڭشين“ الماسىنىڭ ينتەرنەت ارقىلى شينجياڭنان شىعۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، جەمىس ەگەتىن شارۋالاردىڭ ”ساتۋ قيىن بولۋ“ ماسەلەسىن شەشتى.
كەدەيلىكتىڭ ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاسۋىن ۇزۋدە وقۋ - اعارتۋ ايرىقشا شەشۋشى رول اتقارادى.
قازىر شينجياڭدا كەدەي وتباسىلارىنىڭ بالالارى مەكتەپكە دەيىنگى 3 جىلدىق تاربيەدەن تولىق ورتا كەزەڭىنە دەيىن تەگىن وقۋ - اعارتۋدان يگىلىكتەنەدى. بيىل شينجياڭ 800 ميلليون يۋان بوساتىپ، 22 اۋىر كەدەي اۋدانداعى مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ كەزەڭىندەگى مەكتەپتەردىڭ 395 مىڭ 300 شارشى مەترلىك مەكتەپ ۇيلەرىن سالۋىنا قولداۋ كورسەتتى. بۇكىل رايوندا مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدىڭ بەكەمدەلۋ مولشەرى ％94.2كە جەتىپ، كەدەي وقۋشىلاردىڭ وقيتىن مەكتەبى بولۋىن، وقۋعا قاراجاتى جەتۋىن، وقۋدان قول ۇزبەۋىن ورىندادى.
اۋىل - قىستاقتارداعى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ سەحتارىنىڭ قاسىنان ءتىلشى بالاباقشالاردىڭ جۇمىسشىلاردىڭ ءسابي بالالارىنا كومەكتەسىپ قاراساتىندىعىن ۇنەمى كورەدى. ”قىزمەتكە شىققاندا بالاباقشاعا اپارىپ قويىپ، قىزمەتتەن تۇسكەندە ۇيگە الىپ قايتادى“. ”كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ سەحى + بالاباقشا“ ۇلگىسى وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 4 ايماق - وبلىسىنىڭ بارلىق جەرىندە شەشەك اتتى.
حوتان ايماعى شەريا اۋداندىق پارتكومنىڭ شۋجيى ما جياڭشان بىلاي دەدى: كەدەيلەردى دالمە - ءدال سۇيەمەلدەۋدىڭ، كەدەيلىكتەن دالمە - ءدال ارىلتۋدىڭ تەتىگى كەدەي بۇقارانىڭ بەلسەندىلىگىن اتتانىسقا كەلتىرىپ، ولاردىڭ ىشكى قوزعاۋشى كۇشىن جانداندىرۋدا، ۇكىمەتتىڭ ىستەۋگە ءتيىستى ءىسى كەدەي بۇقارا ءۇشىن امالدىڭ بارىنشا ءادىس - امال قاراستىرۋ، جول اشۋ.
■ سالعىرتسىماي، بويكۇيەزدىككە سالىنباي، اناعۇرلىم مىزعىماس كۇرەس ارقىلى كەدەيلىك شەڭگەلىن جەڭىپ، كورىكتى مەكەندى قۇردى
بۇل كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدا، ءسوز جوق، جەڭىپ شىعۋعا ءتيىستى ”قيىن ماسەلە“− وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 4 ايماق - وبلىسىنىڭ كەدەي جان سانىنىڭ كولەمى ”3 ءوڭىر، 3 وبلىس“تىڭ جارتىسىنا تايايدى. 2018 - جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن شينجياڭدا ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلىپ، ءالى كەدەيلىكتەن ارىلماعان جان سانىنان تاعى 817 مىڭ 100 ادام بار، مۇنىڭ ىشىندە قاشقاردا، حوتاندا جەكە - جەكە 349 مىڭ 800 جانە 349 مىڭ 700 كەدەي جان سانى بار بولىپ، ”3 ءوڭىر، 3 وبلىس“تاعى كەدەي جان سانى ەڭ كوپ 2 جەر سانالادى.
شەشۋشى كەزەڭگە تاياعان سايىن، قايراتتانا ىستەۋ كەرەك.
حوتان ايماعىنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جونىندەگى ءبىر جوباسىنان ءتىلشى جەرگىلىكتى ورىنداعى كادرلاردىڭ بۇقارا ءۇشىن جوبالاعانى كەدەيلىكتەن ارىلتۋمەن عانا شەكتەلمەيتىندىگىن، جانە دە بەكەمدەۋ، جوعارىلاتۋ، اۋىل - قىستاقتاردى گۇلدەندىرۋ، وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسى سياقتى ۇزاق بولاشاقتىق جوسپارلاردىڭ دا بار ەكەندىگىن كوردى.
”’كەدەيلىك تامىرىن ءۇزىپ‘ عانا قالماستان، كاسىپتىڭ دامۋىن ساپا مەن ونىمدىلىك ەكى جاعىنان بىردەي جوعارىلاتۋدى دا ىلگەرىلەتىپ، كاسىپتىڭ كەدەيلەردى جەتەكتەۋ، كەدەيلەرگە تيىمدىلىك جاساۋ قابىلەتىن جوعارىلاتىپ، كەدەيلەردىڭ كەدەيلىكتەن ارىلۋىنا، سونداي - اق بايۋىنا كۇش قوسۋ كەرەك“، - دەدى حوتان ايماقتىق كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ كەڭسەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى ياڭ حۋا.
وسى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ كادرىنىڭ كەڭسەسىنىڭ تارلىعىنان جالعىز كىسىلىك كەرەۋەتتى قويارلىق ورىن دا جوق ەدى. ول كەزىندە كەڭسەدەگى سافادا ءۇرتىس 40 كۇن تۇنەگەن بولاتىن.
وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىن شارلاعان ءتىلشى ادامداردىڭ ۇنەمى مىناداي حالىق جىرىن ايتاتىندىعىن ەستىدى: حوتاندىقتار، كۇنىنە 2 جىڭ توپىراق جەيدى. كۇندىز تويماساڭ، كەشتە تاعى تولىقتاپ الاسىڭ.
تەك حوتان عانا ەمەس، ءتىلشى وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 4 ايماق - وبلىسىن كولىكپەن ارالاپ، ءشول دالانى باسىپ وتكەندە، كولىك تەرەزەسىنەن سىرتقا قاراعاندا سارى توپىراقتىڭ قاپتاپ تۇراتىندىعىن، ارا - تۇرا قالعىپ كەتىپ ويانعانىندا، سىرتتاعى كورىنىستىڭ بۇلىڭعىرلانىپ كورىنەتىندىگىن كوردى. كەيدە قۇم توبەشىكتەر تاس جولدارعا ”ورمەلەپ“ شىعىپ، جولدىڭ جارتىسىن باسىپ الادى.
قۇمدى ءشول ادامدى قۋا ما، الدە ادام قۇمدى ءشولدى شەگىنۋگە ماجبۇرلەي مە؟ بۇل كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋعا عانا ەمەس، ونان دا ماڭىزدىسى، ماڭگىلىك ءۇرتىس دامۋعا سايادى.
شەريا اۋدانى شەريا اۋىلى ارىش قىستاعى تاكلاماكان شولىندەگى ”3 - ءنومىرلى جەل ءوتى“نىڭ ەڭ الدىڭعى جيەگىنە ورنالاسقان. ءتىلشى قىستاقتان مەڭگەرمە دارەجەلى قىزمەت ورنىنان زەينەتكە شىققان لي پىڭدى كوردى. ونىڭ قازىرگى سالاۋاتى شىلان ەگۋشى ديقان.
2007 - جىلى زەينەتكە شىققان لي پىڭ ارىش قىستاعىنا جالعىز كەلىپ، قىستاق تۇرعىندارىن باستاپ جۇمىسقا، ەڭبەككە كىرىستى، 10 نەشە جىلدان كەيىن، 100 مۋ جەرگە قورعانىس ورمانىن ءوسىردى، 50 مىڭ ءتۇپ تەرەك وتىرعىزدى، 2000 مۋ جەرگە شىلان اعاشىن ەكتى، 2400 مۋ قۇمدى تىزگىندەدى.
ماۋەلى جەمىس بەرگەن شىلان اعاشتارى، جەلدەن ساقتانۋ ورمانى بەلدەۋىمەن قورشالعان قاتار - قاتار شاقپاق كوزدەر سارى توپىراق پەن قىستاق ارالىعىن الشاق ءبولىپ تۇر.
”ءبىرىنشى قادامدا، مەن اعاش ەگىپ جەلدەن ساقتانىپ، قۇمدى بوگەيمىن. ەكىنشى قادامدا، كوپشىلىكتى كەدەيلىكتەن ارىلىپ، بايۋعا باستايمىن“. شىلان ورمانى اراسىندا تۇرعان لي پىڭ تىلشىگە الداعى جوسپارىن دا ايتتى: كەلەشەكتە شىلان مانەرلەۋ كاسىپ تىزبەگىن ۇزارتا تۇسۋدەن سىرت، ينتەرنەتتە ساتۋ تۇعىرىن دا ءتۇيىلىستىرۋ كەرەك.
ءىس جۇزىندە، ينتەرنەتتە ساتۋ تۇعىرلارىنىڭ كەيبىرەۋى الدەقاشان ءشول دالاداعى شىلان ەگۋشى وسى اداممەن ىرىقتىلىقپەن بايلانىس جاساپ بولعان ەدى. ءتىپتى قۋانارلىعى سول، شىعىس بولىكتەگى، ورتا بولىكتەگى اناعۇرلىم كوپ كاسىپورىندار ”باتىسقا كوز جىبەرۋدە، باتىسقا بەتتەۋدە“.
”جەرگىلىكتى ورىنداعى كادرلار ەرەكشە دەم بەردى!“ حوتان اۋدانىندا قارجى قوسىپ زاۆود قۇرعان جياڭسۋلىق كاسىپورىنشى يۇي فىڭ تەبىرەنە: ”كەدەي وتباسىلاردىڭ جۇمىستانۋىنا جەتەكشىلىك ەتۋ ءۇشىن، ءبىر ورىنباسار اۋىل باستىعى باقشا رايونىندا ۇنەمىلىك تۇرىپ، ءبىزدىڭ باسقارۋ جۇرگىزۋىمىزگە كومەكتەستى، قازىر تاپسىرىس كەلمەۋدەن الاڭدامايمىز، قايتا تاپسىرىستى ورىنداي الماي قالۋدان الاڭدايمىز“ دەدى.
بۇل قول ۇستاسا كەدەيلىكپەن شەشۋشى شايقاس جۇرگىزۋدەگى پارمەندى كۇش - قۋات − شينجياڭ جانە شىعىس بولىكتەگى، ورتا بولىكتەگى كاسىپورىندار بىرتە - بىرتە تاماشا ىقپالداستىق قالىپتاستىرۋدا. بيىل الدىڭعى جارتى جىلدا شينجياڭ شىعىس بولىك تەڭىز جاعالاۋىنداعى دامىعان رايونداردىڭ كاسىپ اۋىستىرۋىن ىرىقتىلىقپەن ۇستىنە الىپ، رايون سىرتىنداعى ساۋداگەر شاقىرىپ، قارجى ەنگىزۋ نىسانىنان 2367سىن تياناقتاندىرىپ، رايون سىرتىنداعى تياناقتاندىرىلعان قارجىدان 120 ميلليارد 747 ميلليون يۋان ەنگىزدى، مۇنىڭ ىشىندە باسقا ولكەلەردەن تياناقتاندىرىلعان قارجى ％94تى ۇستايدى.
كاسىپورىن بار، كاسىپ بار، بەكىم بار، تەبىن بار.
ءار ۇلت بۇقاراسى ءبىر نيەتپەن كۇش بىرىكتىرىپ، نىسانانى كوزدەپ ءۇرتىس اتويلاعاندا، وڭتۇستىك شينجياڭ دالاسى، ءسوز جوق، كەدەيلىك شەڭگەلىن تۇبەگەيلى جەڭىپ، اناعۇرلىم باقىتتى دا تاماشا مەكەندى قۇرا الادى.
(قاتىناسقان تىلشىلەر باي جيالي، حى جۇن، ساۋ جىحىڭ، لي جىحاۋ، سۇن جى)
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 9 - ايدىڭ 12 - كۇنى ۇرىمجىدەن بەرگەن حابارى)
