− وڭتۇستىك شينجياڭداعى وقۋ جاسىنداعى از ۇلت بالالارى تۇگەلدەي مەكتەپكە كىردى
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى اينۇر، شى چاۋ
5 جىلدىڭ الدىندا، 7 جاستاعى گۇلاشار جۇما اكەسىنە ەرىپ تاۋ جولىمەن 10 نەشە ساعات ءجۇرىپ اقتاۋ اۋدانى قالاشىعىنا جەتكەندە، قالاشىقتاعى اعاشتارعا تاڭ قالا قاراپ: ”مىناۋ نەمەنە؟“ دەپ سۇراعاندا، اكەسى ”بۇل تەرەك“ دەپ جاۋاپ بەرگەن - دى. بۇل ونىڭ قيان تاۋدان تۇڭعىش تۇسكەنى ەدى. وسىدان باستاپ، ول اۋىلداعى ”اتپەن كەلىپ وقيتىن باستاۋىش مەكتەپ“كە قوش ايتىپ، ءومىر جولىنداعى شىت جاڭا وزگەرىستى باستادى.
قىزىلسۋ قىرعىز اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ اقتاۋ اۋدانى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەپ وركەندەتۋدەگى مەملەكەت دارەجەلى ءتۇيىندى اۋدان، پامير ۇستىرتىنە ورنالاسقان. قىرعىز ۇلتى ونداعى بۇلۇڭكول، مۇجى، شارلۇڭ قاتارلى 4 تاۋلى اۋىل - قالاشىققا بىتىراي قونىستانعان. بۇل ارا تەڭىز دەڭگەيىنەن بيىك، جاراتىلىستىق اپات ءجيى تۋىلادى، قاتىناس قۇرىلعىلارى ءبىرشاما مەشەۋ، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ قيىندىعى زور، وڭتۇستىك شينجياڭداعى وقۋ - اعارتۋدىڭ دامۋ ورەسى جانە وقىتۋ شارت - جاعدايى ەڭ مەشەۋ قالعان وڭىرلەردىڭ ءبىرى.
گۇلاشاردىڭ وتباسى مۇجى اۋىلى بۇلاق قىستاعىندا تۇرادى، ولار تۇرعان قىستاق ەجەلدەن پامير ءۇستىرتىنىڭ قيان تاۋلارىنىڭ اراسىندا قونىستانعان، اعاشتىڭ ءونۋىنىڭ ءوزى قيىن، مال شارۋاشىلىعىنا سۇيەنىپ كۇنەلتەتىن جەرگىلىكتى مالشىلار ءتورت ماۋسىمدا كوشىپ - قونىپ جۇرەدى. قىرۋار مەزگىلدەردەن بەرى، كەدەيلىك پەن وقۋ - اعارتۋدىڭ مەشەۋلىگىنەن پاميرءۇستىرتىنىڭ تاۋلارىنداعى بالالاردا كەمەلدى بولعان مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدى قابىلداۋ ورايى بولمادى.
كەدەيشىلىك سالدارىنان مەكتەپتەن قول ءۇزىپ، تۇرمىستىڭ اۋىرتپالىعىن ەرتە باستان ارقالاعان اعا - اپەكەلەرىندەي ەمەس، گۇلاشار شوعىرلى وقىتۋدىڭ ”پويەزى“نە ۇلگىرىپ، 1 - جىلدىقتان باستاپ اۋدان قالاشىعىندا وقىدى، قازىر باستاۋىشتىڭ 6 - جىلدىعىندا ۇزدىك ناتيجەمەن وقىپ جاتقان ول شينجياڭ ىشىندەگى ورتالاۋ كلاسىنا ەمتيحان تاپسىرۋعا دايىندالۋدا، ونىڭ الداعى ارمانى ”ىشكى ولكەلەردەگى جاقسى داشۋەلەردە وقىپ، ۇلكەن قالالاردا قالۋعا قۇلشىنىس جاساپ، ۇشاققا وتىرىپ تورتكىل دۇنيەنى ساياحاتتاۋ“.
مەملەكەتتىڭ جانە شينجياڭنىڭ قارجى جانە ساياسات جاعىنان بەيىمدەۋىنىڭ دەم بەرۋىندە، 2014 - جىلى اقتاۋ اۋدانى بىرتىندەپ پامير ۇستىرتىنە بىتىراي ورنالاسقان شالعاي تاۋلى وڭىردەگى 4 اۋىل - قالاشىقتاعى 63 وقىتۋ ءتۇيىنىن بىرىكتىرىپ مەكتەپ قۇرىپ، شوعىرلى وقىتۋ جۇرگىزىپ، اۋدان قالاشىعىنان شياۋبايياڭ باستاۋىش مەكتەبىن قۇردى. قازىر گۇلاشار سياقتى شالعاي تاۋلى وڭىردەن كەلگەن 3181 ەگىنشى - مالشى پەرزەنتى كوپ مەديالى ساباقحاناسى، ەلەكتروندىق كۇي ساندىق وقىتۋ ءۇيى، پلاستماسسا جارىس جولى قاتارلى وسىزاماندانعان قۇرىلعىلارى ساقاداي - ساي مەكتەپتە جاتاققا جاتىپ ءبىلىم الۋدا. ولاردىڭ اتا - اناسىنىڭ ％70تەن استامى شەكارا قورعاۋشى، جىل بويى تاۋلى وڭىردە شەكارا شارلاپ، مال باعادى.
37 جاستاعى ەشەنالى وبۇلقاسىم 2014 - جىلى بالالارمەن بىرگە تاۋدان ءتۇسىپ، شياۋبايياڭ باستاۋىش مەكتەبىنىڭ وقىتۋشىسى بولدى، ول تىلشىگە بىلاي دەدى: بۇلۇڭكول اۋىلىنىڭ چاكىلاق قىستاعىنداعى وقىتۋ تۇيىنىندە وقىتۋشى جەتىسپەيتىندىكتەن، بىرنەشە جىلدىقتىڭ وقۋشىلارى ءبىر ساباقحانادا وقيتىن، كوپتەگەن وقۋشىلار كۇندە تاۋ جولىندا بىرنەشە ساعات ءجۇرىپ مەكتەپكە ازەر جەتەتىن. قىستا تاۋدى قالىڭ قار باسىپ قالسا، جازدا تاسقىن ءجيى ءجۇرىپ وقۋشىلاردىڭ ساباق وقۋىنا ىقپال جاسايتىن. كەيدە وقۋشىلاردىڭ اتا - انالارى مەن وقىتۋشىلار بالالاردى تاسقىن سۋىنان ارقالاپ ءوتىپ مەكتەپكە، ۇيگە اپاراتىن.
بۇگىنگى كۇندە، وقۋشىلاردىڭ تاعدىرىنىڭ وزگەرگەنىنە ءوز كوزىمەن كۋا بولعان ول وتە ريزا: ”بۇرىن كوپتەگەن بالالار مەكتەپتەن ەرتە قول ءۇزىپ ۇيىنە قايتىپ مال باقتى نەمەسە باس قۇراپ كەتتى، نەشە ۇرپاق تۇگەل كەدەيلىك تاعدىرىنان قۇتىلا المادى. قازىرگى بالالاردا اناعۇرلىم كوپ تالعام بار، ساپالى وقۋ - اعارتۋدى قابىلداپ، ءبىلىم ارقىلى ءوزىنىڭ جانە وتباسىنىڭ تاعدىرىن وزگەرتە الاتىن وراي تۋدى“.
شياۋبايياڭ مەكتەبى جۋىق جىلداردان بەرى وڭتۇستىك شينجياڭدا وقۋ - اعارتۋدىڭ دامۋ ورەسىنىڭ قارىشتاپ جوعارىلاعاندىعىنىڭ ىقشام كورىنىسى.
جۋىق جىلداردان بەرى، مەملەكەت وڭتۇستىك شينجياڭداعى 4 ايماق - وبلىستى ءتۇيىن ەتىپ، شەكارا، شالعاي، كەدەي وڭىرلەردى ساياسات جانە قارجىمەن قولداۋ تەبىنىن ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، اۋىل - قىستاق جاتاقتى مەكتەپ ينجەنەرياسى، ”اۋىل - قىستاق وقۋشىلارىنىڭ قورەكتىگىن جاقسارتۋ جوسپارى“، وقۋ - اعارتۋ ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدىڭ ارناۋلى شاراسى، ارنايى شتاتتى وقىتۋشى جوسپارى، شينجياڭعا باعىتتامالى كومەكتەسەتىن ولكە، قالالاردىڭ وقۋ - اعارتۋ جاعىنان كومەكتەسۋى قاتارلى ءبىر قىدىرۋ وقۋ - اعارتۋ ارقىلى حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ شارالارىن باستاپ اتقارىپ، جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ ”جۇمساق، قاتتى بولشەكتەرى“نىڭ دەڭگەيىن كوتەرۋىنە كومەكتەسىپ، وڭتۇستىك شينجياڭداعى اۋىر كەدەي وڭىرلەردىڭ مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدى دامىتۋىنا ”تايانىش بولىپ“، وڭتۇستىك شينجياڭداعى نەشە ميلليون از ۇلت وقۋشىلارىنىڭ تاعدىرىن وزگەرتتى.
اۆتونوميالى رايوندىق وقۋ - اعارتۋ مەڭگەرمەسى بەرگەن ەڭ جاڭا ساندى مالىمەتتە كورسەتىلۋىنشە، تەك وتكەن جىلدىڭ وزىندە شينجياڭ جالپى 4 ميلليارد 870 ميلليون يۋان قارجى ءبولىپ، ”كەدەي وڭىرلەردىڭ مىندەتتى وقۋ - اعارتۋى ءالسىز مەكتەپتەردىڭ نەگىزگى مەكتەپ باسقارۋ شارت - جاعدايىن جاپپاي جاقسارتۋ“ جانە ”3 رايون، 3 وبلىستى“ وقۋ - اعارتۋ ارقىلى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ ينجەنەرياسىن اتقاردى، مۇنىڭ ىشىندە وڭتۇستىك شينجياڭداعى 4 ايماق - وبلىسقا بولگەن قارجى 3 ميلليارد 350 ميلليون يۋانعا جەتىپ، جەرگىلىكتى ورىنداعى اۋىل - قىستاق مىندەتتى وقۋ - اعارتۋىن جۇرگىزگەن مەكتەپتەردىڭ وقىتۋ شارت - جاعدايىن جاپپاي جاقسارتتى.
مەملەكەتتىڭ جانە اۆتونوميالى رايوننىڭ وقۋ - اعارتۋ ساياساتىنىڭ ”پايداسى“نىڭ ۇزدىكسىز تياناقتانىپ جەمىس بەرۋىنە ىلەسە، وڭتۇستىك شينجياڭداعى مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ كەزەڭىندەگى وقۋشىلاردىڭ مەكتەپكە ءتۇسۋ سالىستىرماسى تەز قارقىنمەن جوعارىلادى. وتكەن جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن وڭتۇستىك شينجياڭدا باستاۋىش مەكتەپ وقۋ جاسىنداعى بالالاردىڭ مەكتەپكە ءتۇسۋ ناق سالىستىرماسى ％99.89كە جەتتى، ورتالاۋ مەكتەپ وقۋ جاسىنداعى بالالاردىڭ مەكتەپكە ءتۇسۋ ناق سالىستىرماسى ％99.6كە جەتتى، ورتالاۋ مەكتەپ كەزەڭىنەن ورتا مەكتەپ كەزەڭىنە جوعارىلاپ وقۋ سالىسترماسى ％98.6كە جەتتى.
وقۋ - اعارتۋدىڭ ادىلدىگىن جەبەۋ، كەدەيلىكتىڭ ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاسۋىن ءۇزۋ ءۇشىن، شينجياڭ ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان، ەڭ تومەنگى تۇرمىسى قامتاماسىز ەتىلەتىن، ەرەكشە كەدەي، كومەك كورسەتىلەتىن، اسىراپ - باعىلاتىن، مۇگەدەك وقۋشىلارعا ”دالمە - ءدال“ قارجىلىق كومەك كورسەتۋ جانە ولاردى سۇيەمەلدەۋ ارقىلى بىردە - ءبىر وقۋشىنى ”قاعىس قالدىرماۋ“عا شىنايى كەپىلدىك ەتتى. سونىمەن قاتار، ءتۇرلى وقۋشى قابىلداۋ جوسپارىن وڭتۇستىك شينجياڭعا ءتۇيىندى تۇردە بەيىمدەۋگە شىنايى كەپىلدىك ەتىپ، وڭتۇستىك شينجياڭعا ادەتتەگى جوعارى مەكتەپكە ەمتيحان بەرۋدە ايىرىم جوسپار اتقارىپ، وڭتۇستىك شينجياڭ وقۋ - اعارتۋى دامۋىنىڭ ”قارقىندى ارنا“عا ءتۇسۋىن ىلگەرىلەتتى.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 9 - ايدىڭ 10 - كۇنى ۇرىمجىدەن بەرگەن حابارى)
