تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   ۇلتتىڭ گۇلدەنۋى جولىندا ەرجۇرەك قۇرباندار شەجىرەسى

چايحىيان شايقاسىنداعى قاھارماندار توبى: قارشا بوراعان وق ىشىندە ءبىر ءوڭىردىڭ اماندىعىن قورعادى

  شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 8 - ايدىڭ 31 - كۇنى شىنياڭنان بەرگەن حابارى (ءتىلشى لي جىڭ). تيەليڭ قالاسىنىڭ لۇڭشوۋشانى، 6 قاھارمان ساقشى وسى ارادا ۇزاق ۇيقىدا جاتىر. بۇل اراعا ازا بىلدىرۋگە كەلگەن ادامدار ولاردىڭ حيكاياسىن اڭگىمە ەتەدى، ول جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان كەيىنگى كولەمى ەڭ زور، ەرەكشە سۇراپىل بولعان ساقشىلار مەن قاراقشىلار اراسىنداعى ءبىر رەتكى اتىس − چايحىيان شايقاسىندا تۋىلعان جان تۇرشىگەرلىك شايقاس جانە بەرىلگەن قۇرباندىق.

  40 جىلدىڭ الدىندا، لياۋنيڭ ولكەسى تيەليڭ قالاسى چايحىيان قىستاعى 102 - مەملەكەت جولىنىڭ بويىندا، تيەليڭ قالالىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى ناگان، پۋلەمەد، گراناتتان پايدالانىپ ءارى تانكىنىڭ كومەگىندە 2 قانىپەزەر قاراقشىنى اتىپ ءولتىرىپ، ءبىر ءوڭىردىڭ اماندىعىن قورعادى. شايقاس بارىسىندا 5 حالىق ساقشىسى جانە ءبىر سوت ساقشىسى ەرلىكپەن قۇربان بولدى.

  1979 - جىلى 7 - ايدىڭ 14 - كۇنى لياۋنيڭ ولكەلىك قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسىنىڭ حابارلاندىرۋىنا نەگىزدەلگەندە، قولىنا قارۋ الىپ ادام ولتىرگەن كۇماندى 2 ەر، ءبىر ايەل 2 اۆتوماتتى مىلتىق، 5000 وق الىپ، ادام ولتىرگەننەن كەيىن، تيەليڭ وڭىرىنە جاسىرىن قاشىپ بارعان. تيەليڭ ساقشى جاعى دەرەۋ ساقشى كۇشىن ۇيىمداستىرىپ، ولاردى توسقاۋىلداۋعا، ۇستاۋعا بار كۇشىن سالادى، ساقشى جاق جيىنى 5 قۋىپ ۇستاۋ گرۋپپاسىن ۇيىمداستىرىپ، جەكە - جەكە ءتۇيىندى ورىندا توسقاۋىلداۋعا اتتانادى. سونىمەن بىرگە، تيەليڭ، كاييۋان، چاڭتۋ سياقتى اۋدانداردىڭ قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەلەرى دە پويەز بەكەتى مەن قاتىناس ءتۇيىندى جولدارىن تەز ارادا مەڭگەرەدى.

  سول كۇنى تۇستەن بۇرىن ساعات 9 دا، ايماقتىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسىنىڭ قولباسشىلىق شتابى ماڭىزدى مالىمەت تاپسىرىپ الادى، تيەليڭ اۋدانى پيڭشياڭباۋ كوممۋناسى دييۇنسو ۇلكەن اترەتى نىسانانىڭ دەرەگىن بايقايدى، قولباسشى قۋىپ ۇستاۋ گرۋپپاسىن باستاپ دەرەۋ دييۇنسو ۇلكەن اترەتىنە جينالادى ءارى قوسىندى 2 باعىتقا بولەدى، ءبىر باعىتتاعىلار چايحىيان قىستاعىنا كىرىپ وتباسىلارىن ارالاپ ءتىنتۋ جۇرگىزەدى، تاعى ءبىر باعىتتاعىلار حادا تاس جولىن بويلاپ قۋعىن سالادى. قۋعىن سالعان حالىق ساقشىلارى تاس جولدىڭ بويىنان كۇماندىلاردى تەكسەرگەن كەزدە، ولاردىڭ اراسىنداعى كۇماندى ايەلدى بايقايدى ءارى ونى ءساتتى ۇستايدى. قولباسشى ءبىر گرۋپپانى كۇماندى ايەلدى تەرگەۋگە الۋعا، وزگە ساقشى كۇشىن تاس جولدىڭ، تەمىر جولدىڭ ەكى جاعىن بويلاپ ءتىنتۋ جۇرگىزۋگە ورنالاستىرىپ، كۇماندى 2 ەردىڭ تەمىر جولدان ءوتىپ، ەگىندىككە كىرىپ ارى قاراي قاشىپ كەتۋىنىڭ الدىن الادى.

  ساعات 9 دان 30 مينۋت وتكەندە، تيەليڭ ايماقتىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى 4 - باسقارماسىنىڭ ورىنباسار باستىعى جۋ دىجۇن قۋىپ ۇستاۋ گرۋپپاسىن باستاپ، تاس جولدىڭ شىعىس جاعىنداعى جولدى بويلاعان ورمان اراسىن تىنتە العا ىلگەرىلەگەن كەزدە، كۇماندى 2 ەر كەنەت اناداي جەردەگى قالىڭ اق ۇيەڭكى اعاشى اراسىنان اتىپ تۇرىپ، اۆتوماتتى مىلتىقپەن الاسۇرا وق جاۋدىرادى.

  كۇماندىلاردىڭ مول اسكەري جاتتىعۋ تاجىريبەسى جانە قاراۋىلعا الۋ ونەرى بولعاندىقتان، 2 اۆتوماتتى مىلتىقتىڭ سۇراپىل وت كۇشىنەن وق قارشا بوراپ، نىساناعا ىلىنگەن ساقشىلار وققا جىعىلادى. قوسىندى باستاپ الدا كەلە جاتقان جۋ دىجۇن تاباندا اۋىر جارالانادى، سوندا دا ناگانىن دەرەۋ سۋىرىپ الىپ جەرگە جاتا قالىپ قايتارما سوققى بەرگەندە، تاعى باسىنا وق ءتيىپ، سول مايداندا ەرلىكپەن قۇربان بولادى. ساياسي باسقارمانىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى شۇي جينفا قىلمىستىلاردى بايقاعان زامان، جاۋىنگەر سەرىكتەرىن قورعاپ جەرگە جاتقىزادى ءارى مىلتىعىن كەزەپ قايتارما سوققى بەرەدى، بوراعان وق ءتيىپ، اۋىر جارالانىپ جەرگە جىعىلادى. تاس جولدىڭ شىعىس جاعىندا ءتىنتۋ جۇرگىزگەن بارلاۋشى ۋاڭ شۋبوعا قىلمىستىلاردىڭ جاۋدىرعان وعى ءتيىپ، تاس جولعا جىعىلادى.

  ءتورت توڭىرەكتەن ءتىنتۋ جۇرگىزگەن ساقشىلار مىلتىق داۋىسىن ەستي سالا جينالىپ كەلىپ، قارسى جاقتىڭ وت كۇشى باسىم جاعدايدا، 2 قارۋلى كۇماندىمەن جولدىڭ ەكى بويىندا تىرەسەدى ءارى قاراپايىم الدىڭعى شەپ بەكىنىسىن قۇرىپ، سىرتقى جاقتان قورشاۋعا الۋ شەڭبەرىن قۇرادى. جاۋمەن نەبارى 20 − 30 مەتر ارالىقتاعى قارسىلاسۋ شايقاسىندا، ساقشى جاق گرۋپپاعا ءبولىنىپ ءبىرىن - ءبىرى قورعاپ، كۇماندىلارعا وق جاۋدىرادى. 2 كۇماندى ادام كوزگە وڭاي تۇسپەيتىن اق ۇيەڭكىنىڭ اراسىنا جاسىرىنىپ، يەلەگەن جەر جاعدايى ءتيىمدى بولعاندىقتان، جاۋلار كومەسكىدە، ساقشىلار كورنەۋدە قالادى دا، ناگانمەن اتقىلاۋدان ناتيجە شىعۋى قيىنعا سوعادى، قولباسشىلىق شتاپ اسكەري بولىمشە رايوننان دەرەۋ 2 ساندىق گرانات الدىرادى. ساقشى جاق ءبىر جاعىنان، ناگانمەن نىساناعا السا، ەندى ءبىر جاعىنان، گرانات لاقتىرىپ، باستارىن كوتەرتپەيدى.

  ايماقتىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسىنىڭ ساقشى ءيتىن جاتتىقتىرۋشىسى لي چاڭحۋا جەر باۋىرلاي جاۋعا قارسى الدىڭعى شەپكە وق - ءدارى جەتكىزەدى. لي چاڭحۋا قولىن كوتەرىپ گراناتتى لاقتىرا بەرگەندە، باقىتقا قارسى، قارسى جاقتىڭ وعى ءتيىپ، قىزىل قان ىشىندە ەرلىكپەن قۇربان بولادى. قوعام حاۋىپسىزدىگىنىڭ حات - حابار قابىلداۋشىسى شاڭ چي وسىدان ءبىر جىلدىڭ الدىندا اسكەردەن بوساعان جاۋىنگەر بولاتىن، ول ىسىلعان اسكەري قابىلەتىنە سۇيەنىپ، ەڭ الدىعا اتويلاپ شىعىپ، قارسى جاقتىڭ وت كۇشىن تەجەپ، جاۋىنگەر سەرىكتەرىن قورعاۋ ءۇشىن گرانات لاقتىرعان ساتتە، باسىنا وق ءتيىپ، الدىڭعى شەپتەگى بەكىنىستە قۇربان بولادى. ايماقتىق سوت مەكەمەسىنىڭ ساقشىسى شان شيڭجۇڭ جولدان ءوتىپ بارا جاتىپ ساقشىلار مەن قاراقشىلاردىڭ اتىسىپ جاتقانىن ەستىپ، كاسىپتىك جاۋاپكەرشىلىك سەزىمىمەن شايقاسقا وزدىگىنەن ارالاسىپ، باقىتقا قارسى، قارسى جاقتىڭ وعى بەلىنەن تيەدى، شيپاحاناعا جەتكىزىلىپ شۇعىل قۇتقارۋدان كەيىن، جاراقاتى سالماقتى بولعاندىقتان قۇربان بولادى. ال قورعاپ ءتۇسىرىلىپ شۇعىل قۇتقارۋ جۇرگىزىلگەن شۇي جينفا دا جاراقاتى سالماقتى بولعاندىقتان قىمباتتى ومىرىنەن ايرىلادى.

  قىسقا دا قيان - كەسكى كەزدەسۋ شايقاسىندا 5 حالىق ساقشىسى، ءبىر سوت ساقشىسى وققا جىعىلادى. ءتىپتى دە كوپ ءولىم - ءجىتىم بولۋدان ساقتانۋ ءۇشىن، جوعارى دارەجەلى باسشىلاردىڭ ماقۇلداۋىمەن، ۋاقىتشا قولباسشىلىق شتاپ تانكى كومەگىن جىبەرۋدى وتىنەدى. تۇستەن كەيىن ساعات 4 مولشەرىندە، ساقشى جاقتىڭ سۇراپىل وت كۇشىنىڭ شابۋىلىندا، كۇماندى ليڭ xx حاۋىپكە قاراماي، جان ۇشىرتا تاس جولعا شىعىپ مىلتىعىنان وق جاۋدىرادى ءارى قاشىپ كەتۋدىڭ قامىنا كىرىسەدى، ساقشىلاردىڭ باستىرمالاتا وق جاۋدىرۋىندا تاباندا وققا ۇشادى. ەندى ءبىر كۇماندى شۇي xx ەڭ سوڭعى ارپالىسقا تۇسكەن ساتىندە گرانات ءتيىپ ولەدى. جاڭا جۇڭگونىڭ قوعام حاۋىپسىزدىگى تاريحىنداعى وسى ەڭ سۇراپىل بولعان ساقشىلار مەن قاراقشىلار اراسىنداعى اتىس ەڭ سوڭىندا ساقشىلاردىڭ جەڭىسىمەن اياقتايدى، ال قۇربان بولعان 6 قاھارمان ارتىنا وسيەت قالدىرۋعا دا ۇلگىرە المايدى.

  وسى رەتكى شايقاستا قۇربان بولعان 5 حالىق ساقشىسىنا، ءبىر سوت ساقشىسىنا سول كەزدەگى لياۋنيڭ ولكەلىك توڭكەرىستىك كوميتەت توڭكەرىستىك قۇربان اتاعىن بەرەدى، 1979 - جىلى 7 - ايدىڭ 24 - كۇنى قايعىلى ازا ءبىلدىرۋ جينالىسى وتكىزىلىپ، قۇربانداردىڭ سۇيەك كۇلى تيەليڭ لۇڭشوۋشان توڭكەرىستىك قۇرباندار قابىرستانىنا قويىلادى.

  چايحىيان شايقاسنداعى 5 قوعام حاۋىپسىزدىگى قۇربانىنىڭ وتباسى ۇرپاقتارى جان اشىرلارىنىڭ ىستىق قانىمەن باياندالعان داڭق پەن ارمانعا مۇراگەرلىك ەتىپ، ىلگەرىندى - كەيىندى 18 ادام ءىزىن باسۋ، ەمتيحان بەرۋ، قوسىننان كاسىپ اۋىستىرۋ سياقتى فورمالارمەن تيەليڭ قوعام حاۋىپسىزدىگى قوسىنىنا كىردى. قۇربان شۇي جينفانىڭ جيەنى ۇلى بريتانيادان ماگيسترلىك عىلمي اتاعىن العاننان كەيىن، تاعى قوعام حاۋىپسىزدىگى قوسىنىنا ەمتيحان بەرىپ، تيەليڭ قوعام حاۋىپسىزدىگىنىڭ ءبىرىنشى شەبىندە قىزمەت ىستەۋدە.

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.

  • وسى كەزەكتى جۇڭگو − ازيا - ەۆروپا كورمەسى تۇڭعىش رەت نەگىزگى قوناق ولكەلەردى بەلگىلەدى
  • تاپسىرىس ونىمدەردى جەدەل ءوندىرىپ، قامداۋدى قامتاماسىز ەتتى
  • جىلدىق مىندەتتى ءساتتى ورىنداۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى
  • شينجياڭ جۇڭتاي توبى دۇنيە جۇزىندەگى 500 قۋاتتى كاسىپورىن قاتارىنا ءوتتى
  • جەل - جارىق ەنەرگياسى ءوزارا تولىقتىردى