1955 - جىلى 10 - ايدىڭ 1 - كۇنى جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان كەيىن قۇرىلعان تۇڭعىش ولكە دارەجەلى ۇلتتىق اۆتونوميالى جەر − شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ قۇرىلعاندىعى جاريالاندى. 1965 - جىلعا دەيىن، جاڭا جۇڭگو قۇرىلۋدان بۇرىن قۇرىلعان ىشكى موڭعۇل اۆتونوميالى رايونىن قوسقاندا، ەلىمىز جيىنى 5 ۇلتتىق اۆتونوميالى رايون قۇردى.
ءبىر تۇتاس رەسپۋبليكا جۇلگەسىندە ۇلتتىق وڭىرلىك اۆتونوميا ءتۇزىمىن اتقارۋ − جاڭا جۇڭگونىڭ نەگىزگى ساياسي ءتۇزىمى. «جۇڭگو حالىق ساياسي كەڭەسىنىڭ ورتاق گاڭليڭ»ىن جازعان كەزدە، ەلىمىزدە حانزۋ ۇلتىنىڭ حالىق سانىنىڭ باسىم كوپ بولىگىن يەلەيتىندىگىن، ۇلتتاردا ”ۇلكەن جاقتان ارالاس قونىستانۋ، شاعىن جاقتان شوعىرلى قونىستانۋ“داي ەرەكشەلىك كورىلگەندىگىن ويلاستىرىپ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى ەلىمىزدە ۇلتتىق وڭىرلىك اۆتونوميا ءتۇزىمىن اتقارۋدى ۇيعاردى.
«ورتاق گاڭليڭ»دا مىنالار ايقىن بەلگىلەنگەن: ”جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى اۋماعىنداعى ءار ۇلتتىڭ تۇگەلدەي تەرەزەسى تەڭ، ىنتىماقتاسىپ، ءبىر - بىرىنە قارايلاسادى... جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىن ۇلتتاردىڭ تاتۋ ءوتىپ، سەلبەسەتىن ۇلى شاڭىراعىنا اينالدىرۋ كەرەك“، ”از ۇلتتار شوعىرلى قونىستانعان وڭىرلەردە ۇلتتاردىڭ وڭىرلىك اۆتونومياسىن اتقارۋ كەرەك، ۇلتتاردىڭ شوعىرلى قونىستانعان جان سانىنىڭ از - كوپتىگىنە جانە اۋماعىنىڭ ۇلكەن - كىشىلىگىنە ساي، جەكە - جەكە ءار ءتۇرلى ۇلتتىق اۆتونوميا ورگانىن قۇرۋ كەرەك“. 1952 - جىلى 2 - ايدا جىڭ - ۋ - يۋان «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق وڭىرلىك اۆتونوميا اتقارۋ گاڭليڭ»ىن ماقۇلداپ، ۇلتتىق اۆتونوميالى جەر قۇرۋ، سونداي - اق اكىمشىلىك ورنى جونىندە بەلگىلەمە جاسادى.
ۇلتتىق وڭىرلىك اۆتونوميا ءتۇزىمى مەن ءىس جۇزىندىككە ۇيلەسەتىن كەمەلدى ۇلت ساياساتىنىڭ اتقارىلۋى كوشپەندى از ۇلتتاردىڭ وتىرىقتانىپ، وركەنيەتتى، باقىتتى تۇرمىس كەشىرۋىنە شارت - جاعداي ازىرلەدى. اتا - بابالارىنان تارتىپ اڭشىلىقپەن شۇعىلدانعان وروچوندار وتىرىقتانۋ ورنىن قۇرىپ، شات مەرەيمەن جاڭا ۇيگە كوشىپ كىردى. ۇزاق ۋاقىت نۋ ورماندى باسپانا ەتىپ، حايۋاناتتاردىڭ تەرىسىمەن ءتانىن جاۋىپ، جابايى جەمىسپەن قورەكتەنۋدەي ازاپتى تۇرمىس كەشىرگەن كۋسۇڭدەر قالىڭ ورماننان شىعىپ، وتىرىقتاندى.
از ۇلت كادرلارىن باۋلۋ ءۇشىن جىڭ - ۋ - يۋان 1950 - جىلى 11 - ايدا «از ۇلت كادرلارىن باۋلۋ سىناق جوباسىن» جانە «ورتالىق ۇلتتار شۋەيۋانىن قۇرۋ سىناق جوباسىن» ماقۇلدادى. 1951 - جىلى 6 - ايدىڭ 11 - كۇنى ورتالىق ۇلتتار شۋەيۋانى رەسمي وقۋ باستادى، جەر - جەردەن دە ۇلتتار شۋەيۋانى قۇرىلدى. از ۇلت كادرلارى ءار دارەجەلى باسشىلىق قىزمەت ورىندارىنا ۇزبەي كوتەرىلدى. پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ قۇلشىنۋىندا، تەڭ، ىنتىماقتى، قاراسىمدى، جاراسىمدى جاڭاشا ۇلت قاتىناسى قالىپتاسىپ، ۇلتتىق وڭىرلەردىڭ قوعامى، ەكونوميكاسى، مادەنيەتى وراسان زور دارەجەدە العا باستى.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 9 - ايدىڭ 13 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
