− ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ جينالىسىندا سويلەگەن ماڭىزدى ءسوزى شينجياڭداعى اسكەري بولىمدەر مەن قارۋلى ساقشى كوماندير - جاۋىنگەرلەرى اراسىندا كۇشتى اڭىس قوزعادى
ۇلى جەتىستىك ادامدى العا باسۋعا جەبەيدى، اۋەلگى ماقسات پەن بورىش ساپارعا باستايدى. تاياۋ كۇندەردەن بەرى، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس شۋجيى، مەملەكەت ءتوراعاسى، ورتالىق اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى شي جينپيڭنىڭ جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ جينالىسىندا سويلەگەن ماڭىزدى ءسوزى رايونىمىزداعى اسكەري بولىمدەر، قارۋلى ساقشى كوماندير - جاۋىنگەرلەرى اراسىندا كۇشتى اڭىس قوزعادى. كوپشىلىك ءبىر اۋىزدان مىنانى ءبىلدىردى: ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى سوزىندە جاڭا جۇڭگو قۇرىلعان 70 جىلداعى شۇعىلالى تابىستار ەسكە الىنىپ، جاڭا ساپاردا ۇزدىكسىز كۇرەس جۇرگىزۋگە ۇلى ۇندەۋ تاستالدى. ءسوز جوق، تاپسىرمانى ەستە بەرىك ساقتاپ، قىزىل گەندى جالعاستىرىپ، بورىشتى ادالدىقپەن وتەپ، شينجياڭنىڭ قوعام ورنىقتىلىعىن قورعاۋدىڭ جاقسى ورنىقتىرعىشى بولۋ كەرەك.
■ تاپسىرمانى ەستە بەرىك ساقتاپ، باستى ماقسات پەن قاسيەتتى ماڭگى ساقتايمىز
وتاننىڭ باتىس شەكارا وڭىرىندە جاتسا دا جۇرەكتەرى استانا بەيجيڭ دەپ سوعادى. 10 - ايدىڭ 1 - كۇنى وتاننىڭ ەڭ باتىس شەتىندەگى پامير ۇستىرتىندەگى شينجياڭ اسكەري رايونى بەلگىلى شەكارا قورعانىس ليانى كوماندير - جاۋىنگەرلەردى جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ جينالىسىندا ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ سويلەگەن ماڭىزدى ءسوزىن جانە اسكەري پاراتتى كورۋگە ۇيىمداستىردى. كورىپ بولعان سوڭ، ”شەكارا قورعانىسىندا مەن بارمىن، وتان الاڭسىز بولىڭىز“ دەگەن تاقىرىپتا ۇيرەنۋ، اڭگىمە وتكىزدى، كوماندير - جاۋىنگەرلەر جاپپاي مىنالاردى ءبىلدىردى: ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ءسوزىن اسكەر جاتتىقتىرۋدىڭ قوزعاۋشى كۇشىنە اينالدىرىپ، توڭكەرىستىك اسكەريلەردىڭ ”بىرىنشىدەن، جاپادان قورىقپاۋ، ەكىنشىدەن، ولىمنەن قورىقپاۋ“ رۋحىن ساۋلەلەندىرىپ، جاڭا بۋىن ”تورتكە يە“ اسكەريلەردىڭ تاماشا بەينەسىن سومداپ، جاۋاپكەرشىلىك پەن بورىشتى ادالدىقپەن وتەپ، شەكارانىڭ حاۋىپسىزدىگى مەن ورنىقتىلىعىنا شىنايى كەپىلدىك ەتەمىز. پايجاڭ جوۋ داڭ بىلاي دەدى: ”وتانىمىزدىڭ گۇلدەنىپ - كوركەيىپ، حالىق ارمياسىنىڭ كۇن سايىن قۇدىرەتتەنگەنىن كورىپ داڭق جانە ماقتانىش سەزىمىنە بولەندىم، ارقالاپ وتىرعان جاۋاپكەرشىلىك پەن بورىش مەنىڭ شەكارا وڭىرگە تامىر تارتۋ، شەكارا قورعانىسىنا ۇلەس قوسۋ، باتىس شەكارا وڭىرگە ەسە قوسۋ سەنىمىمدى جانە بەكىمىمدى ونان ارى كۇشەيتتى“.
ارميا رۋحى ماڭگى وزگەرمەيدى، ارميا تۋى ماڭگى پارتيا ءۇشىن جەلبىرەيدى. شينجياڭ اسكەري رايونى بەلگىلى شەكارا قورعانىس تۋانىنىڭ پايجاڭى لاڭ شۋەفىڭ تەبىرەنە بىلاي دەدى: ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ءسوزى ادام جانىن جەلپىندىرەدى، اسكەريلەردىڭ داڭقى پارتيانىڭ باسشىلىعىنا ءتان. نانچاڭ قالاسىنداعى مىلتىق داۋىسى بولسىن، الدە رەفورما ارقىلى ارميانى قۇدىرەتتەندىرۋ ۇرانى بولسىن، اسكەريلەر پارتيانىڭ باسشىلىعىندا عانا تامىردى ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاپ، ”ارميا“ دەگەن جازۋدى كورنەكتىلەندىرىپ جازىپ، قۇرىش قامال سوعىپ، حالىققا قورعان بولادى. قازىرگى تاڭداعى توڭكەرىستىك اسكەريلەر اعا بۋىنداردىڭ بولات مىلتىعىنا مۇراگەرلىك ەتىپ، وتاننىڭ باتىس قاقپاسىن ويداعىداي قورعاپ، جاستىق ورالىمىزدى وتاننىڭ شەكارا وڭىرىنە ارناۋىمىز كەرەك.
■ قابىلەتتى قاجىرلىلىقپەن شىڭداپ، بورىشتى ادالدىقپەن وتەيمىز
شاقىرعان زامان جەدەل جەتۋ، جەتكەن زاماتتا - اق شايقاسا الۋ، شايقاستا، ءسوز جوق، جەڭىسكە جەتۋ. مەملەكەت مەرەكەسىنىڭ دەمالىسى كەزىندە، قارۋلى ساقشى شينجياڭ باس اترەتىنىڭ كوماندير - جاۋىنگەرلەرى ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ءسوزىن ۇيرەنۋدى اسكەر جاتتىقتىرىپ سوعىسقا دايىندالۋدىڭ، بورىشتى وتەۋدىڭ ىشكى قوزعاۋشى كۇشىنە اينالدىردى. حوتان ايماعىندا قارۋلى ساقشى شينجياڭ باس اترەتىنىڭ بەلگىلى تارماق اترەتىندەگى كوماندير - جاۋىنگەرلەر مىندەت اتقارىپ شارلاۋ جۇرگىزۋ بارىسىندا ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ءسوزىن راديودان تىكەلەي تىڭدادى. ەرەكشە سوعىس اترەتىنىڭ مۇشەسى جۋ چيڭبين بىلاي دەدى: ”ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ءسوزى ءبىز ءۇشىن ۇلكەن شابىت بولدى، ەڭ تاماشا جاستىق كەزىمدە قوسىنعا قاتىناسىپ، اسكەر بولعاندىعىمدى ەرەكشە باقىت سەزىنەمىن، اسكەري كازارمادا وتاننىڭ قۇدىرەتتەنگەنىن سەزىندىم جانە اسكەري بولىمنەن ماقتانىش سەزىمگە بولەندىم. مەن، ءسوز جوق، كوسەمنىڭ تاپسىرماسىن ەستە بەرىك ساقتاپ، اسكەر جاتتىقتىرىپ سوعىسقا دايىندالۋعا تاباندى بولىپ، سوعىستا جەڭۋ قابىلەتىن ءوسىرىپ، ءوز بورىشىمدى ويداعىداي وتەپ، وتان مەن حالىقتى الاڭسىز ەتەمىن، ءتوراعا شي جينپيڭدى الاڭسىز ەتەمىن!“.
وڭتۇستىك شينجياڭ اسكەري رايونى قامتاماسىزداندىرۋ ءبولىمى ورگانىنداعى كوماندير - جاۋىنگەرلەر ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ءسوزى مەن اسكەري پارات سالتىن توپتىق كوردى، كوپشىلىك ەرەكشە تەبىرەنىپ، جىگەر - قايراتتارى تاسقىندادى. ساياسي سايكەستىرۋشى جياڭ جيسۇڭ بىلاي دەدى: ”ءبىز، ءسوز جوق، وتاندى ءسۇيۋ قىزۋ ىنتاسىن ۇلەس قوسۋ اسقاق سەزىمىنە اينالدىرىپ، وتان مەن حالىق ءۇشىن شەكارا ءوڭىردى ويداعىداي قورعايمىز“.
التاي بولىمشە اسكەري رايونى بارلىق كوماندير - جاۋىنگەرلەردى ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ءسوزى مەن اسكەري پاراتتىڭ ۇستىنەن تاراتىلعان سالتاناتىن كورۋگە ۇيىمداستىردى. ساياسي قىزمەت ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى تان حايشىڭ اسەرلەنىپ بىلاي دەدى: ”70 جىلدان بەرى مەملەكەتىمىز اسا كەرەمەت دامۋ جولىن باسىپ ءوتتى، جۇڭحۋا ۇلتى گۇلدەنۋ ۇلى ىسىنە ارشىندى قادام تاستاپ العا ىلگەرىلەۋدە، ءبىز اسكەريلەر، ءسوز جوق، سوعىستا جەڭىسكە جەتۋ قابىلەتىن ويداعىداي شىڭداپ، مەملەكەتتىڭ يەلىك ۇقىعىن، تەرريتوريا حاۋىپسىزدىگىن باتىل ويداعىداي قورعاۋىمىز كەرەك!“.
”ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ءسوزى جۇرت جۇرەگىن جەلپىندىردى. مەن، مۇنان، ءسوز جوق، ارميانى قۇدىرەتتەندىرۋ كۇش - قۋاتىن قابىلداپ، قاجىرلىلىقپەن جاتتىعىپ، شەكارانى قورعايتىن قايسار قورعاۋشى بولۋعا ۇمتىلامىن“. اققۇم شولىندە مىندەت وتەپ جاتقان شاڭشى فىڭ حايباۋ بارلىق كوماندير - جاۋىنگەرلەرمەن بىرگە شەكارانى قورعاۋ مىندەتىن جوعارى ولشەممەن ورىنداۋعا بەلىن بەكەم بۋدى.
■ اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاي، قىزىل گەندى جالعاستىرامىز
قىزىل تامىردى جالعاستىرىپ، جاڭا ساپار دابىلىن قاقتى. قارۋلى ساقشى شينجياڭ باس اترەتىنىڭ بەلگىلى ورتا اترەتى داڭقتى شايقاس كەشىرمەسى بار اسكەري ءبولىم، پارتيا ياچەيكاسى 1948 - جىلى باتىس سولتۇستىك دالالىق سوعىس ارمياسى جاعىنان ليان - دۇي قۇربانى ليۋ فۋگۋاڭنىڭ اتىمەن ”فۋگۋاڭ ياچەيكاسى“ دەپ اتالعان. ورتا اترەتىنىڭ جەتەكشىسى راۋ گولياڭ بىلاي دەدى: ”ءبىز، ءسوز جوق، اناعۇرلىم تاباندى تۇردە پارتيانىڭ سوزىنە قۇلاق اسىپ، پارتياعا ىلەسىپ، قىزىل گەندى ماڭگى جالعاستىرىپ، ءاربىر كوماندير - جاۋىنگەردىڭ ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ جاقسى جاۋىنگەرى بولىپ، قاجىرلىلىقپەن جاتتىعىپ، بورىشتى ادالدىقپەن وتەۋىنە مۇمكىندىك جاسايمىز“.
مەملەكەت تۋى جەلبىرەدى، ارميا تۋى الاۋلادى. 10 - ايدىڭ 1 - كۇنى تۇستەن بۇرىن، شينجياڭ ءوندىرىس - قۇرىلىس بيڭتۋانىنا توتە قاراستى حالىق قارۋلى بولىمىندەگى بارلىق كوماندير - جاۋىنگەرلەر تەلەۆيزوردى قورالاي وتىرىپ، ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ءسوزىن تىڭدادى، جۇرت كوڭىلى تاسقىنداپ، جىگەر - قايراتى ارىندادى. شاڭشى لي پىڭ تەبىرەنە بىلاي دەدى: ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ءسوزى جۇرت كوڭىلىن جەلپىندىردى! ءوزىمنىڭ جۇڭگو اسكەرى بولعانىمدى ماقتانىش ەتەمىن! ءبىز ارداگەر قۇربانداردىڭ قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جۇرگىزۋ رۋحىنا مۇراگەرلىك ەتىپ، اسكەر جاتتىقتىرىپ سوعىسقا دايىندالۋ، سوعىس جۇرگىزۋ تانىمىن كۇشەيتىپ، جاۋدى جويۋ قابىلەتىن قاجىرلىلىقپەن شىڭاپ، بولاشاقتاعى ينفورماتسيالانعان سوعىستا باتىل جەڭىسكە جەتەمىز“.
(ەرىكتى تىلشىلەر حۋاڭ زۇڭشيڭ، ۋاڭ گويىن، يۇي كاي، ليۋ نانسۇڭ، چىن شىڭشىڭ، شۇي جۇن، شۇي ميڭيۋان، جين جاۋ جازعان)
