اقتوعاي اۋىلىندا قۋانىشتى ىستەر مول

ءتىلشى ۋاڭ يۇيجاۋ

　　مەملەكەت مەرەكەسىنىڭ الدىندا، جيدەلى قىستاعىنىڭ ارحيۆ تۇرعىزىپ كارتچكالاندىرىلعان كەدەي وتباسى تۇرسىن موللانياز جاڭادان سالىنعان بەيقۇت ۇيگە قۋانا كوشىپ كىردى.

　　سوڭعى بىرنەشە ايداعى ەڭ جوعارى بولعان ءبىر رەتكى ەڭبەكاقىسىن العان سۇيۇتقا قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ماليكەم قۇربان ۇيىنە قايتار جولدا قۋانىشىن باسا الماي، كەزىككەن قىستاق تۇرعىندارىنىڭ بارىنە جوعارى داۋىسپەن امانداستى.

　　تۇرسىن مەن ماليكەم تۇراتىن قىستاق تۇگەلدەي ءۇشتۇرپان اۋدانى اقتوعاي اۋىلىنداعى اۋىر كەدەي قىستاق ەدى. بيىل وسى اۋىلداعى بارلىق اۋىر كەدەي قىستاقتار تۇگەلدەي كەدەيلىك قاتارىنان شەگىندىرىلەدى، كەدەي قىستاقتاردىڭ كەدەيلىك قالپاعىن ارت - ارتىنان الىپ تاستاۋىنا بايلانىستى، قازىرگى قىستاق اتتارىنىڭ الدىنا ىلعي ”ىرىستى“، ”باقىتتى“ سياقتى سىن ەسىمدەر قوسىلىپ، قىستاق تۇرعىندارى باقىت جولىندا ءجىتي باستى.

كيىم - كەشەك فابريكاسىندا جارىم تۇنگە دەيىن شام وشپەدى

　　9 - ايدىڭ 28 - كۇنى ساعات 23تە ءۇشتۇرپان اۋدانى اقتوعاي اۋىلى سۇيۇتقا قىستاعى ءبايىربا كيىم - كەشەك فابريكاسىندا شامدار جايناپ تۇردى، ماليكەم مەن باسقا 10 نەشە ايەل جۇمىسكەر مەكتەپ كيىمى تاپسىرىسىن تىگىپ جاتتى، مەملەكەت مەرەكەسىنەن بۇرىن بالالاردىڭ جاڭا مەكتەپ كيىمىن ۇلگىرتىپ تىگىپ بولۋ ءۇشىن جۇمىسكەرلەر ءۇرتىس بىرنەشە كەش ۇستەمەلەپ جۇمىس ىستەدى. ”ۇستەمەلەپ جۇمىس ىستەۋ جاپالىراق بولعانىمەن، ءبىر ايدا 2000 نەشە يۋان كىرىس تابا الامىز، بۇل ەگىن ەگىپ تاباتىن كىرىستەن الدەقايدا مول“، - دەدى ماليكەم قاناعاتتانا.

　　ءبايىربا كيىم - كەشەك فابريكاسى قىستاقتاعى ەڭ ەرتە قۇرىلعان كاسىپورىن، بيىل قۇرىلعانىنا 3 جىلدىڭ ءجۇزى بولدى، 130 كەدەي ەڭبەككۇش وسى جەردە جۇمىستاندى. ”كاسىپ سالاسىن دامىتقاندا عانا، بايۋ جولىن اشۋعا بولادى، بۇل اۋىر كەدەي قىستاقتاردىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جولىندا سەزىنگەن قاعيداسى“، - دەدى اۆتونوميالى رايوندىق ەكولوگيالىق ورتا مەڭگەرمەسىنىڭ ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ بويىنشا وسى قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىنىڭ باس جەتەكشىسى گاۋ ليجۇن.

　　بيىل اۆتونوميالى رايوندىق ەكولوگيالىق ورتا مەڭگەرمەسىنىڭ ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتى اقتوعاي اۋىلىنىڭ 5 قىستاعىندا ىلگەرىندى - كەيىندى كيىم - كەشەك فابريكاسى، ءۇي جيھازدارى زاۆودى، قۇرىلىس سالۋ اترەتى، جاڭعاق وڭدەۋ زاۆودى سياقتىلاردى سالىپ، ”كاسىپورىن + سەلبەستىك كووپەراتيۆى + كەدەي وتباسى“ ۇلگىسىن قولدانىپ، بايۋعا باستاۋشى مەن كەدەي وتباسى اراسىندا مۇددەلىك بايلانىسۋ مەحانيزمىن ورناتۋعا جەتەكشىلىك ەتىپ، كەدەي وتباسىلارىن كىرىسىن ارتتىرىپ كەدەيلىكتەن ارىلۋعا جەتەكتەپ، كەدەي بۇقارانى كاسىپ سالاسىن دامىتۋ الا كەلگەن پايدادان يگىلىكتەندىردى. ”قازىر كاسىپ سالاسىن دامىتۋ الا كەلگەن ەڭبەكاقى سيپاتتى كىرىس قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كىرىسىنىڭ ％60تەن استامىن يەلەيدى“، - دەدى گاۋ ليجۇن.

جاڭعاق اتىزىندا باعىلعان تاۋىققا تاپسىرىس كوپ

　　9 - ايدىڭ 29 - كۇنى قاتا ءۇجىما قىستاعىنىڭ تۇرعىنى مامەت تۇنياز جاڭا عانا جيعان جاڭعاعىن كەپتىرۋدە، ول بيىل جاڭعاعىن ساتقاننان كەيىن، باعىمشىلىق كاسىبىن دامىتۋدى ويلاستىرۋدا.

　　بيىل جازدا مامەت ءوز ءۇيىنىڭ جاڭعاق اتىزىنا 100 جەرگىلىكتى تاۋىق باققان، بۇل كۇندەرى ءار جەردەن كەلىپ تۇسكەن تاپسىرىس ونى ەرەكشە قۋاندىردى، ەسىگىنىڭ الدىنان وسىنشالىق ساۋدا جاساعانى ونى قاباعات قۋانىشقا بولەدى. ”بيىل باققان تاۋىقتارىمدى اۋدان قالاشىعىنا اپارۋىمىنىڭ قاجەتى قالمادى، قىستاقتاعى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى ساۋدا بازارىندا - اق ساتىپ جىبەردىم“، - دەدى مامەت.

　　تۇتاس قىستاقتاعى جان باسىنا تۋرا كەلەتىن ەگىستىك جەردىڭ 3. 1 مۋعا جەتپەۋى، ەگىستىك جەردەن كىرىس گىرگىزۋ مۇمكىندىگىنىڭ از بولۋى سىندى ءىس جۇزىندىكتى توڭىرەكتەپ، اۋدان قالاشىعىنا جاقىن بولۋداي جاعراپيالىق ابزالدىلىقتان تولىق پايدالانىپ، قىزمەت اترەتى مەن قىستاق ”ەكى كوميتەتى“ ساۋدا - ساتتىق جاساۋدى زور كۇشپەن دامىتۋ ءۇشىن قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىنىڭ الدىڭعى جاعىنان اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى ساۋدا بازارىن اشۋدى ۇيعارادى.

　　بيىل قىزمەت اترەتى ءبيدايدى ارالاستىرا ەگۋ ارقىلى ءونىم مولشەرىن جوعارىلاتىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كىرىسىن ارتتىرۋ ءۇشىن، 250 مۋ جەردەگى جاڭعاق ورمانىن ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ءونىمىن ارتتىرۋدان ۇلگى كورسەتەتىن ورمانعا اينالدىردى ءارى ەكونوميكالىق ءونىمى جوعارى جينسى اسقاباعىن كىرگىزىپ، جاڭعاق ورمانىنىڭ توڭىرەگىنە، ءجۇزىم سورەسىنىڭ استىنا ەكتى.

ءبىر وتباسىنا ءبىر شارا كەدەيلىكتەن ارىلتۋدىڭ ”ۇتقىر ءادىسى“

　　كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شەشۋشى شايقاسىنىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە قول جەتكىزۋ بارىسىندا، ءتۇيىندى شەشىم ەتۋگە ءتيىستى تاعى ءبىر ءىس بۇقارا كەدەيلىكتەن ارىلعان سوڭ قايتالاي كەدەيلەسۋ ماسەلەسىنىڭ الدىن الۋ.

　　يىڭسۋگەتىلىك قىستاعىنىڭ 43 جاستاعى تۇرعىنى ءزورام مامۇتتىڭ كۇيەۋى اۋرۋدان قايتىس بولعاندىقتان، ۇلى ورتا تەحنيكۋمدى ءالى بىتىرمەگەندىكتەن، قايتادان كەدەيلەسۋ حاۋپى تونەدى. ءزورام سياقتى كەدەيلىكتەن ارىلۋ ولشەمىنىڭ الدى - ارتىندا جۇرگەندەردەن يىڭسۋگەتىلىك قىستاعىندا تاعى دا 75 وتباسى بار.

　　وتباسىلارىن ارالاپ زەرتتەۋ جۇرگىزۋ بارىسىندا، ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ بويىنشا قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتى مەن قىستاق ”ەكى كوميتەتى“ ءزورامعا كەدەيلىكتەن ارىلۋدىڭ ”شاراسىن“كورسەتتى. قىسقا مەزگىلدە ماقتا تەرىپ، 2 ايدا 5000 يۋاننىڭ اينالاسىندا اقشا تاپقىزۋ؛ قىستاقتا الەۋمەتتىك يگىلىك قىزمەت ورنىندا تازالىقشى قىزمەت ىستەۋ، وعان قوسا ءتۇرلى ساياساتتىق كومەك قاراجاتتاردى بەرۋ، ءزورام وتباسىنداعى 3 ادامنىڭ بيىلعى جان باسىندىق ورتاشا ناق كىرىسىن 6600 يۋانعا جەتەتىندىگىن مەجەلەدى.

　　اۆتونوميالى رايوندىق ەكولوگيالىق ورتا مەڭگەرمەسىنىڭ وسى قىستاقتا تۇراتىن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتىنىڭ باستىعى لان ۋىنحۇي بىلاي دەدى: كەدەي وتباسىلارىنىڭ جاعدايىمەن بىرلەستىرىپ، ءبىز كەدەيلىكتەن ارىلتىپ كىرىستى ارتتىرۋدا ”ءبىر وتباسىنا ءبىر شارا“، ”ءبىر ادامعا ءبىر ءتاسىل“ بەلگىلەپ، كىرىسى تومەن بولادى دەپ مەجەلەنگەندەردىڭ كىرىسىن ارتتىرۋ شاراسىن رەتتەپ، ءادىس - شارانىڭ ناقتى ونىمدىلىگىنە، كىرىسىنىڭ ولشەمگە جەتۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتىك. ”تەك كەدەيلىكتەن ارىلۋ عانا ەمەس، بايۋى دا قاجەت، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدىڭ ساپاسىن شىنايى ويداعىداي مەڭگەرەمىز“، - دەدى لان ۋىنحۇي.