− شاپشال سىبە اۆتونوميالى اۋداندىق جوعارى دارەجەلى ورتا مەكتەپتىڭ وقىتۋشىسى شۋە چين جونىندە
ءتىلشى جازيرا نەسىپبەك
شاپشال سىبە اۆتونوميالى اۋداندىق جوعارى دارەجەلى ورتا مەكتەپتىڭ وقىتۋشىلارى اراسىندا شۋە چين ەسىمدى ۇلتتار ىنتىماعى تاربيەسىنىڭ ۇلگىسى بار. ونىڭ سۇيىسپەنشىلىگى مەن جاۋاپكەرشىلىگى بەينە ەنەرگيا توپتالعان ماگنيت ءورىسى سياقتى ءار ۇلت وقۋشىلارىن توڭىرەگىنە تارتىپ، ولاردىڭ ازامات بولىپ جەتىلىپ، ءبىلىمدى بولۋىنا جەتەكشىلىك ەتىپ كەلەدى.
مۇعالىمىنىڭ مەملەكەتتىك ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعىنداعى ۇلگىلى جەكە رەتىندە بەيجيڭگە بارىپ ماداقتالىپ، سيلانعاندىعىن ەستىگەن شۋە چيننىڭ 10 نەشە جىلدىڭ الدىندا تاربيەلەگەن وقۋشىسى اسەنجان عوپۇر قۋانا بىلاي دەدى: ”مەنىڭ ورتا مەكتەپتەگى ساباقتاستارىمنىڭ ءبارى شۋە چين مۇعالىمدى وتە قۇرمەتتەيدى. ول مەنىڭ ءومىرىمنىڭ شەشۋشى ساتىندە ماعان دۇرىس جەتەكشىلىك ەتكەندىكتەن، مەن بۇگىنگىدەي ناتيجەگە يە بولدىم“.
اسەنجان قازىر شاپشال سىبە اۆتونوميالى اۋدانى جاعاستاي اۋىلدىق ورتا مەكتەبىنىڭ باستىعى. كەزىندە ۇيلەرى وقۋ قاراجاتىن تاۋىپ بەرۋگە لاجىسىز قالعاندىقتان، ول ءوزىن قوراشسىنىپ، وقۋدان قول ۇزە جازداعان. سوندا شۋە چين ەرىنبەي - جالىقپاي اسەنجاننىڭ ۇيىنە بارىپ، وعان جانە ونىڭ اتا - اناسىنا يدەيالىق قىزمەت ىستەيدى، كەيىن تاعى ونىڭ داشۋەگە وتۋىنە كومەكتەسىپ، ونى سەنىمى مىعىم، اشىق - جارقىن ادامعا اينالدىردى.
وقۋشىلاردىڭ ءبارى شۋە چيندى ”شەشە“ دەپ شاقىرعاندى جاقسى كورەدى، ويتكەنى ول وقۋشىلارىن بەينە اناسىنداي ايالايدى. 2016 - جىلى شۋە چين شاپشال سىبە اۆتونوميالى اۋداندىق 1 - ورتا مەكتەپتە تولىق ورتانىڭ 3 - جىلدىق وقۋشىلارىنا كلاس جەتەكشىسى بولادى. ءبىر كۇنى وقۋشىسى جاڭ جيلان توساتتان شۋە چينگە ءوزىنىڭ وقىعىسى كەلمەي جۇرگەنىن ايتادى. اسىلىندە، جاڭ جيلاننىڭ اكەسى اۋىر ناۋقاسقا شالدىعىپ ەمدەلۋ قاجەت بولادى دا، جاڭ جيلانعا اسپان قۇلاپ تۇسكەندەي سەزىلىپ، وقۋدى تاستاۋ ويىنا كەلىپتى.
جاڭ جيلاننىڭ اكەسىمەن سويلەسۋ ارقىلى شۋە چين ونى ءوز ۇيىنە الىپ كەلەدى. شۋە چيننىڭ سەرىك بولۋىندا جاڭ جيلان ءساتتى تۇردە داشۋەگە قابىلدانادى، كەلەر جىلى وقۋ بىتىرەدى ەكەن.
شۋە چين ءتىل - ادەبيەت مۇعالىمى، وقىتۋشىلار قوسىنىنا قوسىلعان 34 جىلدان بەرى، وقىتۋدىڭ ءبىرىنشى شەبىندە قاجىرلىلىقپەن ەڭبەكتەنىپ كەلەدى.
2016 - جىلى ول مەملەكەت دارەجەلى تاقىرىبى «جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتى جانە وسى زامانعى ءتىل - ادەبيەت ساباعىن وقىتۋ امالياتى جونىندە زەرتتەۋ»دى ءوتىنىش ەتەدى، بيىل جىل سوڭىندا وسى زەرتتەۋ تاقىرىبى تامامدالادى. شۋە چين مۋزيكا، اسەمونەر، دراما، دەنە تاربيە سياقتى جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتى ارقىلى ءتىل - ادەبيەتتەگى ويعا شۇلەن وزىندىك ءمانىن بايانداپ، تۇسىندىرۋگە كۇش سالدى.
2017 - جىلى شۋە چين ىرىقتىلىقپەن ءوتىنىش ەتىپ، شاپشالدىڭ تاۋلى وڭىرىندەگى مەكتەپ قاينۇق اۋىلدىق ورتا مەكتەپكە وقۋ - اعارتۋعا كومەكتەسۋگە بارادى ءارى ىرىقتىلىقپەن ورتالاۋ 1 - جىلدىقتىڭ ءتىل - ادەبيەت مۇعالىمى مىندەتىن ارقالايدى. ول ءوزىنىڭ مول وقىتۋ ءتاسىلى ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ۇيرەنۋ ىنتاسىن كۇشەيتەدى.
2018 - جىلى شاپشال جوعارى دارەجەلى ورتا مەكتەبىنە بارعاننان كەيىن، شۋە چين كلاستاردىڭ ىشىندە ەڭ ناشار كلاس دەپ سانالىپ كەلگەن تولىق ورتا 2 - جىلدىق 9 - كلاستى وتكىزىپ الادى. ول شىن پەيىل ارقىلى شىن ىقىلاسقا بولەنۋ ءادىسىن تاڭداپ، بوس ۋاقىتى بولا قالسا بولعانى وقۋشىلاردىڭ ۇيىنە بارىپ، ولاردىڭ اتا - انالارىمەن اڭگىمەلەسىپ، سىرلاسىپ، وقۋشىلارعا، اتا - انالارعا پارتيانىڭ حالىققا ءتيىمدى ساياساتتارىن ايتىپ، بىرتە - بىرتە وقۋشىلار مەن اتا - انالاردىڭ سەنىمىنە يە بولادى ءارى وقۋشىلاردىڭ ىرىقتىلىقپەن اناعۇرلىم جاقسى ناتيجە جاراتۋعا تالپىنۋداعى قوزعاۋشى كۇشىن وياتادى. ءبىر جىل وتكەندە، بالالار شۋە چيننىڭ وقىتۋ قارقىنىنا ىلەسىپ كەتەدى، ەسكىشە ءتىل - ادەبيەتتى ۇيرەنۋدە دە قينالمايتىن بولدى.
قىزمەت ىستەگەن 34 جىلدان بەرى، شۋە چين ءوزىنىڭ ءىس جۇزىندىك ارەكەتى ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ”بارلىعى ۇلتتار ىنتىماعىن دارىپتەيتىن ءسوز سويلەۋىنە، قاشاندا ۇلتتار ىنتىماعىن دارىپتەيتىن ادام بولۋىنا، بارلىق جەردە ۇلتتار ىنتىماعى ىستەرىن ىستەۋىنە“ ىقپال ەتىپ جانە تاربيەلەپ، ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ ماداق جىرىن جازدى.
”وقىتۋشى رەتىندە، ۇلتتار ىنتىماعىن امالياتتا ايگىلەۋ جولىندا ءالى دە كوپتەگەن ىستەردى ىستەۋىمە بولادى“، - دەيدى شۋە چين.
