”شارباق ۇي“گە، سورتاڭ سۋعا، جارتىلاي توماعا - تۇيىق جاعدايعا قوش ايتتى
تىلشىلەر جين چۋان، ليۋ دۇڭلاي، ءپاريزات 10 - ايدىڭ 16 - كۇنى كەريادان حابارلايدى. 10 - ايدىڭ 15 - كۇنى، ءداريابويى اۋىلى جاڭا تۇرعىندار تۇراعى تۇيىنىندەگى جاڭا ۇيىندە ايزىحان اۋىلا ەۆروپاشا ۇلگىدەگى كوك ءتۇستى سافادا وتىرىپ، بالالاردىڭ ويىنىن قىزىقتاپ، جۇزىنە كۇلكى ءۇيىرىلدى. ”مۇنداي جاڭا ۇيدە وتىرۋ، بارلىعى دا بەينە كورگەن ءتۇس سياقتى“، - دەدى ايزىحان.
9 - ايدىڭ 27 - كۇنى ايزىحاندى قامتىعان 114 وتباسى ءشول دالانىڭ قويناۋىنان كوشىپ شىقتى. سونىمەن ”ءشول دالاداعى ەڭ سوڭعى تايپا“ اتانعان ءداريابويى اۋىلى تۇتاستاي قونىس جاڭالاپ، تاريحي سەكىرۋدى جۇزەگە اسىردى.
كەريا اۋدانى شەجىرەسىندە، 300 نەشە جىلدىڭ الدىندا، كەريا اۋدانىنان 2 ۇلكەن اۋلەتتىڭ كەريا وزەنىنىڭ ەكى جاعالاۋىن بويلاپ تاكلاماكان ءشولىنىڭ قويناۋىنا كەلگەندىگى، سونداي - اق وتىرىقتانىپ، قىستاق بولىپ قالىپتاسقاندىعى جازىلعان. ۇزاق ۋاقىتتان بەرى، بۇل ارا دۇنيەدەن وقشاۋ قالعان ەدى.
ءداريابويى اۋىلىنىڭ جەر اۋدانى 15 مىڭ شارشى كيلومەتر، وندا 363 وتباسى بار. قونىس جاڭالاۋدان ىلگەرى، قىستاق تۇرعىندارى شەتسىز - شەكسىز ءشول دالاعا بىتىراي قونىستانعان، وتباسىلارىنىڭ اراسى 10 نەشە كيلومەتر، اۋەلى، ءجۇز نەشە كيلومەترگە دەيىن بارادى. قىستاق تۇرعىندارى ۇرپاقتار بويى مال باعۋعا سۇيەنىپ تىرشىلىك ەتىپ كەلگەن، وتىرعان ۇيلەرى جىڭعىلدان نەمەسە قامىستان توقىلىپ، سىرتى لايمەن جۇقا عانا سىلانعان ”شارباق ءۇي“، ىشەتىن سۋلارى فتور قۇرامى ءبىرشاما جوعارى سورتاڭ سۋ ەدى، كارەسىن شام جاعاتىن. 2002 - جىلعا كەلگەندە، مەملەكەتتىڭ ”اۋىل - قىستاقتارعا ەلەكتر جەتكىزۋ“ ينجەنەرياسىنىڭ اتقارىلۋىنىڭ ارقاسىندا، اۋىلدان فوتوۆولتتىق ەلەكتر ستانسياسى سالىنىپ، توك جەتكىزىلدى.
قورشاعان ورتانىڭ ناشارلىعى مەن قاتىناستىڭ قولايسىزدىعى سەبەبىنەن بۇل ارا، نەگىزىنەن، جارتىلاي توماعا - تۇيىق كۇيدە قالعان. 99 جاستاعى ءماتشا وسمان اۋىلداعى جاسى ەڭ ۇلكەن ادام، ونىڭ ومىرىندە ەڭ ۇزاپ الىسقا بارعان جەرى حوتان قالاسى، كەريا اۋدانىنا دا ساناۋلى رەت عانا بارعان. ول: ”بالا كەزىمدە قىستاقتاعىلار ءبىر مەزەت ۋاقىت بولعاندا نەشە ون تۇيەمەن كەريا اۋدانىنا بارۋعا ۇيىمداستىراتىن، تەك بارعاننىڭ وزىنە 12 كۇن كەتەتىن، سودان تۇتاس قىستاققا قاجەتتى بۇيىمداردى الىپ قايتاتىن دا، قىستاق تۇرعىندارى قاجەتتى بۇيىمدارىن قويعا اۋىستىرىپ الاتىن. بۇرىن جۇگەرى نان مەن جيدە عانا جەيتىنبىز، كوممۋنيستىك پارتيانىڭ كادرلارى كەلگەننەن كەيىن عانا ءبيداي ۇنىن كوردىك، قىستاقتان تاعى كەزدەمە، سىرىڭكە سياقتى تۇرمىستىق بۇيىمدار ساتاتىن دۇكەندەر اشىلدى“، - دەدى.
2016 - جىلى كەريا اۋدانى ءداريابويى اۋىلىن تۇتاستاي قونىس جاڭالاۋ كەڭەس تارتىبىنە ەنگىزدى. جاڭا ءداريابويى تۇرعىندار تۇراعى ءتۇيىنى اۋدان قالاشىعىنان 91 كيلومەتر شالعايدا، 2018 - جىلى 10 - ايدا تۇڭعىش توپتاعى قىستاق تۇرعىندارى كوشىپ كىردى.
جاڭا وتىرىقتاندىرۋ تۇيىنىندە قاتىناس قولايلى، اۆتوكولىكپەن ءبىر ساعاتتان ارتىق ۋاقىتتا كەريا اۋدانىنا جەتەدى، ۇيلەر رەتتى سالىنعان، تازارتىلعان قۇبىر سۋى ءاربىر وتباسىنا جەتكىزىلگەن. مەكتەپتە وقۋشىلاردىڭ كىتاپ وقىعان داۋىسى جاڭعىرىپ، وقىتۋشىلار ەلەكتروندى قارا دوسكامەن ساباق وتەدى، بالالاردىڭ ءۇيى مەكتەپتەن 200 − 300 مەتر جەردە عانا. 10 جاستاعى ابدىسالام رۇستەم جاڭا مەكتەبىنە دەگەن قۇشتارلىعىن جاسىرا الماي: ”بۇرىن مەكتەپتە جاتىپ وقيتىنمىن، قازىر ءتاپ - ءتاتتى سۋ ىشەمىن، ءار كۇنى شەشەمدى كورە الامىن“، - دەدى.
پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ قامقورلىعىندا ءداريابويى اۋىلىنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلۋ جولىنا نەگىز قالاندى. قىستاق تۇرعىندارى جىڭعىل، ەتتى سۇڭعىلا ەگۋدى ۇيرەندى، حالىقتىق تۇسەلحانا اشىپ، ءشول - جازيرا ساياحاتىن جۇرگىزە باستادى. اۋىلدا مال شارۋاشىلىعى، ەتتى سۇڭعىلا ەگىمشىلىگى جانە ساياحات سىندى شارۋالار كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنەن ۇشەۋى قۇرىلىپ، كوپشىلىكتى بازارعا كىرۋگە باستادى. اۋىلدىق پارتكومنىڭ شۋجيى جيا سۇنپىڭ: ”كەلەر جىلى ءبىز بۇكىل اۋىلدى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدى، ءسوز جوق، جۇزەگە اسىرىپ، بۇكىل ەلدەگى ءار ۇلت حالقىمەن بىرگە جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى داۋلەتتىلىككە قادام تاستايمىز“، - دەدى.
