− رايونىمىزدىڭ اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىن اتقارعاندىعىنىڭ 2 جىلدىعىنا نازار
ءتىلشى ليۋ ي
التىن كۇزدە تيانشاننىڭ وڭتۇستىگى مەن سولتۇستىگىندەگى ءار ۇلت بۇقاراسى مول ءونىم الۋدىڭ قۋانىشىنا بولەندى.
10 - ايدىڭ 18 - كۇنى، پارتيا 19 - قۇرىلتايى اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىن اتقارۋ جونىندەگى كەلەلى شەشىم - ورنالاستىرۋىن جاساعاندىعىنا 2 جىل تولعان كۇن. 2 جىلدان بەرى، بۇكىل رايون جاڭا دامۋ ۇستانىمىن جەتەكشى ەتىپ، جوعارى ساپالى دامۋ تالابىن تياناقتاندىرىپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىنىڭ اتقارىلۋىن كۇش سالا جەبەپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دارەجەسىن جاپپاي جوعارىلاتۋدى، اۋىل - قىستاقتاردى جاپپاي العا باستىرۋدى، شارۋالاردى جاپپاي دامىتۋدى ىلگەرىلەتىپ، بۇكىل رايونىمىزدىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ، اۋىل - قىستاقتىڭ دامۋ ناتيجەسى سۇبەلى بولدى.
■ جۇيەلى ورنالاستىرۋ جاسادى، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ساياساتتىق جۇيەسىن قالىپتاستىردى
اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىن اتقارۋ − شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارتيا مەن مەملەكەت ىستەرىنىڭ جالپى جاعدايىن كوزدەي وتىرىپ، 100 ميلليونداعان شارۋانىڭ تاماشا تۇرمىسقا دەگەن تالپىنىسىنا بەيىمدەلە وتىرىپ، ”اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق، شارۋالار“ قىزمەتى جونىندە جاساعان كەلەلى شەشىمى، ”اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق، شارۋالار“ قىزمەتىن جاقسى ىستەۋدىڭ نەگىزگى تۇتقاسى. اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسى اتقارىلعاننان بەرى، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم كوپ رەت تۇراقتى كوميتەتتىڭ (كەڭەيتىلگەن) ءماجىلىسىن اشىپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىن اتقارۋدى ىلگەرىلەتۋدى ارناۋلى تاقىرىپتا زەرتتەپ ورنالاستىرۋ جاساپ، اۆتونوميالى رايوننىڭ اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ باسشىلىق گرۋپپاسىن قۇردى، ءارقايسى ايماق (وبلىس، قالا)، اۋدان (قالا، رايون)، اۋىل (قالاشىق)، قىستاق تۇگەلدەي اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ قىزمەتى باسشىلىق گرۋپپاسىن قۇرىپ، ”بەس دارەجەلى شۋجيلەر“ اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدىڭ ءبىرىنشى جاۋاپكەرشىلىگىن يگەرۋدى ايقىنداپ، ءبىر دارەجە ءبىر دارەجەنى يگەرۋدەي جاۋاپكەرشىلىك جۇيەسىن قالىپتاستىرىپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدىڭ ءتۇرلى قىزمەتتەرىن ىلگەرىلەتۋگە جاپپاي ورنالاستىرۋ جاسادى.
كەمەلدى، تولىق ۇيىمدىق جۇيە بولعاننان كەيىن، تاعى ناقتى، اتقارىلاتىن ستراتەگيالىق جوبا بولۋ قاجەت. 2017 - جىلدىڭ سوڭىندا ورتالىقتىڭ اۋىل - قىستاق قىزمەتى ءماجىلىسى اشىلعاننان كەيىن، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم جەدەل ءماجىلىس اشىپ، ورتالىقتىڭ اۋىل - قىستاق قىزمەتى ءماجىلىسىنىڭ رۋحىن جەتكىزىپ، ۇيرەنىپ، اۆتونوميالى رايوننىڭ دايەكتىلەندىرۋ پىكىرىن اقىلداستى. كەلەسى جىلى 2 - ايدا اشىلعان اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم اۋىل - قىستاق قىزمەتى ءماجىلىسى رايوننىڭ اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىن اتقارۋى جونىندە جاپپاي ورنالاستىرۋ جاساپ، نىسانا - مىندەتتەردى ايقىندادى. ماجىلىستەن سوڭ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىن اتقارۋ جونىندە ناقتى ورنالاستىرۋ جاسادى. 2018 - جىلى «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگيالىق جوباسى (2018 - جىلدان 2022 - جىلعا دەيىن)» رەسمي باسىپ تاراتىلىپ، اتقارىلىپ، بۇكىل رايوننىڭ اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىن اتقارۋى جونىندە كەزەڭدىك جوبا جاسالىپ، ءبىر قىدىرۋ كەلەلى ينجەنەريا، كەلەلى جوسپار، ءتۇيىندى قيمىل ورنالاستىرىلىپ، بۇكىل رايوننىڭ جەر - جەرىنىڭ، تاراۋلارىنىڭ اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى عىلمي، ءتارتىپتى ىلگەرىلەتۋىنە جەتەكشىلىك ەتەتىن ماڭىزدى نەگىزگە اينالدى.
2 جىلدان بەرى، تۇتاس رايونداعى جوعارى مەن تومەننىڭ ورتاق قۇلشىنۋىنىڭ ارقاسىندا، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىن اتقارۋدىڭ ساياساتتىق جۇيەسى كۇن سايىن كەمەلدەنىپ، ”كاسىپ وركەندەگەن، ەكولوگياسى قونىستانۋعا جايلى، اۋىل سالتى وركەنيەتتى، جونگە سالىنۋى ءونىمدى، تۇرمىسى باياشاتتى“ بولعان اۋىل - قىستاقتىڭ گۇلدەنگەن كەلبەتى بىرتە - بىرتە ايگىلەنىپ كەلەدى.
■ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، پايداسىن ارتتىردى، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ، اۋىل - قىستاقتىڭ دامۋ ومىرشەڭدىگى قاۋلادى
اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسى اتقارىلعاننان بەرى، بۇكىل رايون اۋىل شارۋاشىلىعىن، اۋىل - قىستاقتى الدىمەن دامىتۋعا تاباندى بولىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، بۇكىل رايوننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ، اۋىل - قىستاقتىڭ دامۋىندا ورنىقتىلىقتى ساقتاۋ نەگىزىندە جاقسارۋعا بەت العان جاعداي جارىققا شىعىپ، شارۋالاردىڭ جان باسىندىق كىرىسى ورنىقتى، ءۇرتىس جوعارىلادى، بۇل بۇكىل رايوننىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋى ءۇشىن مىعىم نەگىز قالاپ، ”ورنىقتىرعىش“ رولىن اتقاردى.
اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ، اۋىل - قىستاقتىڭ ءۇرتىس، ورنىقتى دامۋى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورماسىنىڭ ۇزدىكسىز ىشكەرىلەي ورىستەتىلۋىنىڭ ارقاسىندا كەلگەن، قازىر ساپا مەن پايدا اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ، اۋىل - قىستاقتىڭ دامۋىنىڭ ماڭىزدى ولشەمىنە اينالدى. ”سەلبەستىك كووپەراتيۆى وندىرگەن ورگانيكالى ۇننىڭ ءار كيلوگرامىنىڭ جەكە ساتىلۋ باعاسى 20 يۋانعا جەتىپ، ادەتتەگى ۇننان الدەقايدا جوعارى بولدى“. شونجى اۋدانى فىڭيۇي اۋىل شارۋاشىلىعىنان قىزمەت وتەۋ كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ القا مۇشەسى لي چياڭ بىلاي دەدى: سەلبەستىك كووپەراتيۆى ورگانيكالى ءبيداي ەگىنشىلىگىمەن شۇعىلدانىپ، ءوندىرۋ بارىسىندا اۋىل شارۋاشىلىعى ءدارىسىن، حيميالىق تىڭايتقىش ىستەتپەدى، ءبيدايدىڭ ءتۇسىمى تومەن بولعانىمەن، مۋ باسىندىق پايدا تومەن بولمادى، بۇل ءبيدايدىڭ جالپىلىق پايداسىن جوعارىلاتۋداعى توسالعىلاردى تالقانداپ، كاسىپتىڭ دامۋ اياسىن كەڭەيتتى.
وسى 2 جىلدا بۇكىل رايون اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرىسىندە ”استىقتى ورنىقتىرۋ، ماقتانى ساپالىلاندىرۋ، مال شارۋاشىلىعىن جەبەۋ، جەمىس شارۋاشىلىعىن كۇشەيتۋ، ەرەكشە شارۋاشىلىقتى گۇلدەندىرۋ“ سىندى دامۋ وي جەلىسىنە تاباندى بولىپ، ساپا مەن پايدانى شىعار ءتۇيىن ەتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىنىڭ جالپىلىق پايداسىن جوعارىلاتتى. قازىر بۇكىل رايوننىڭ استىق حاۋىپسىزدىگى تولىق قامتاماسىز ەتىلىپ، ساپالى ءبيداي ەگۋ سالىستىرماسى ％20كە جەتتى؛ ماقتا ەگىنشىلىگى ۇزدىكسىز باسىمدىققا يە ءوندىرىس وڭىرلەرىنە قاراي شوعىرلانىپ، ％60 ماقتانىڭ ساپاسى دۇنيە جۇزىندەگى ساپالى ماقتامەن تەڭ بولدى؛ جەمىس ورمان كاسىبىنىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، پايداسىن ارتتىرۋ ينجەنەرياسىندا كەزەڭدىك تابىسقا قول جەتىپ، جەمىس ءونىمى، ساپاسى، ساتىلۋ باعاسى جوعارىلاۋ جۇزەگە استى، پاميدور وڭدەۋ، بۇرىش وڭدەۋ سياقتى وڭىرلىك ەرەكشە كاسىپ دامۋداعى جاڭا جارقىن تۇيىنگە اينالىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ تيپىن وزگەرتىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋعا پارمەندى تىرەك بولدى.
اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ، اۋىل - قىستاقتىڭ دامۋى قاشاندا ۇزدىك دارىندىلاردان ايرىلا المايدى. اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسى اتقارىلعاننان بەرى، بۇكىل رايون تۇتاس قوعامداعى كۇشتەردى توپتاپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدىڭ دارىندىلار تىرەگىن كۇشەيتتى. عىلىم - تەحنيكانى اۋىلعا جەتكىزۋ، مامانداردىڭ ارالاپ لەكسيا جاساۋى، اتىزداعى ساباقحانا سياقتى تاربيەلەۋ تاسىلدەرى ارقىلى كەدەي قىستاقتاردىڭ شارۋاشىلىق قۇرىپ اۋقاتتانۋدىڭ باستاۋشىلارىن جەتىلدىرىپ، جوعارى مەكتەپتەن وقۋ تاۋىسقان وقۋشىلاردى نەگىزگى ساتىعا بارىپ جۇمىسقا ورنالاسۋعا جانە دەربەس شارۋاشىلىق قۇرۋعا جەتەكتەدى جانە جىگەرلەندىردى، وتباسىلىق ەگىس الاڭى، شارۋالاردىڭ كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆى، قىستاقتىڭ كوللەكتيۆ شارۋاشىلىق ۇيىمدارى سياقتىلارعا سۇيەنە وتىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپتىك باسقارۋشىلارى، دەلدالدارى، ەلەكتروندىق ساۋدا تيجاراتشىلارى سياقتى شارۋاشىلىق باسقارۋ دارىندىلارىنان ءبىر توبىن سۇيەمەلدەپ باۋلىدى.
بيىل الدىڭعى جارتى جىلدا بۇكىل رايوننىڭ جەر - جەرى 20 مىڭنان استام شارۋاشىلىق قۇرىپ اۋقاتتانۋ باستاۋشىلارىن (رەت) تاربيەلەدى، رايونعا قاراستى جوعارى مەكتەپتەردەن وقۋ تاۋىسقان وقۋشىلار مەن ىشكى ولكەلەردەگى جوعارى مەكتەپتەردەن وقۋ تاۋسىپ شينجياڭعا قايتقان شينجياڭدىق وقۋشىلاردان 40 مىڭنان استامى نەگىزگى ساتىعا بارىپ جۇمىسقا ورنالاستى، شارۋاشىلىق قۇردى. اۋىل - قىستاقتىڭ كاسىپتىك دارىندىلار قوسىنى ۇزدىكسىز زورايىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ، اۋىل - قىستاقتىڭ دامۋ ومىرشەڭدىك كۇشىن قاۋلاتىپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىن اتقارۋعا دارىندىلار جاعىنان كەپىل ازىرلەدى.
■ تيپىن وزگەرتىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتتى، شارۋالاردىڭ تۇرمىسى باياشات، قورشاعان ورتاسى قونىستانۋعا جايلى بولدى
”تۇراقتى قىزمەت بولعان سوڭ، وتباسى كىرىسىمىز قامتاماسىز ەتىلدى، تۇرمىسىمىزعا دەگەن سەنىمىمىز ونان ارى ارتا ءتۇستى“. كەريا اۋدانى ويتوعراق اۋىلى يار ءمالى قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ازەز يۇسىپ زاۆودقا جۇمىسقا ورنالاسقان سوڭ، تۇرمىسىندا ءتۇبىرلى وزگەرىس تۋىلدى. ازەز قىزمەت ىستەيتىن كەريا اۋداندىق گۇيمي بيو عىلىم - تەحنيكا جارنا شەكتى سەرىكتەستىگىندە ءوزى سياقتى كوپتەگەن قىستاق تۇرعىنى وسىزاماندانعان زاۆودتا جۇمىسقا ورنالاسىپ، جاڭا ونەركاسىپ جۇمىسشىسىنا اينالىپ، باقىتتى تۇرمىسقا كەنەلدى.
2 جىلدان بەرى، بۇكىل رايون كەدەيلەردى دالمە - ءدال سۇيەمەلدەۋدى، كەدەيلىكتەن دالمە - ءدال ارىلتۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتتى، بۇكىل رايوندا كەدەيلىكتىڭ تۋىلۋ سالىستىرماسى 2017 - جىلدىڭ سوڭىنداعى ％11.57تەن 2018 - جىلدىڭ سوڭىندا ％6.51كە تومەندەدى. قالىڭ ەگىنشى - مالشىلار ءتۇرلى ارنالارمەن باسقا كاسىپ سالاسىنا ويىسىپ جۇمىستانۋ ارقىلى كىرىستەرىن ارتتىرىپ، كەدەيلىكتەن ارىلدى.
ەگىنشى - مالشىلاردىڭ ءوندىرىس، تۇرمىس شارت - جاعدايى كۇن سايىن جاقسارۋمەن قاتار، اۋىل - قىستاقتىڭ قورشاعان ورتاسىندا دا كورنەكتى وزگەرىستەر جارىققا شىقتى.
”زالالسىز تازا دارەتحانا اۋىل - قىستاقتا جالپىلاستىرۋعا ەرەكشە باپ كەلەدى، قارجى دا كوپ كەتپەيدى، ءونىمى دە وتە كورنەكتى“. شايار اۋدانى گۇلباق قالاشىعى جاڭا اقارىق قىستاعىنىڭ تۇرعىنى زۇلپيام بارات تازا دارەتحانانىڭ جالپىلاسۋى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ تۇرمىس داعدىسىن وزگەرتكەنىن، قىستاقتىڭ تۇرمىس ورتاسىنىڭ بارعان سايىن جاقسارا تۇسكەنىن ايتتى.
بيىل جىل باسىنان بەرى، بۇكىل رايون دارەتحانانى وزگەرتۋ، اۋلانىڭ ورتاسىن وڭاۋ، قونىس ورتاسىن جاقسارتۋ، لاس زاتتاردى شىعارۋ، قوقىر - قوقسىقتى تازالاۋ، لاي - باتپاقتى تازالاۋ سياقتى اۋلا ءىشى - سىرتىنداعى ”6 ءىس“ توڭىرەگىندە ”100 مىڭ قىستاقتا ۇلگى كورسەتۋ، 10 مىڭ قىستاقتى وڭاۋ“ ينجەنەرياسىن باستاپ اتقارىپ، اۋىل - قىستاقتىڭ قونىس ورتاسىن ۇزدىكسىز جاقسارتتى. بۇكىل رايوننىڭ اۋىل - قىستاقتارىندا ”دارەتحانا توڭكەرىسى“ جاپپاي ورىستەتىلىپ، 14 ايماقتىڭ (وبلىس، قالا) بارلىعىندا اۋىل - قىستاقتاعى تازا دارەتحانانى جاڭادان سالۋ قىزمەتى ورىستەتىلدى، 9 - ايدىڭ اياعىنا دەيىن بۇكىل رايوننىڭ اۋىل - قىستاقتارىندا تازا دارەتحانانىڭ جالپىلاسۋ سالىستىرماسى ％42كە جەتتى.
سونىمەن بىرگە، بۇكىل رايون تاعى اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىسى سالاسىندا جاسىل ءوندىرىس ءتاسىلىن كۇش سالا جولعا قويىپ، سۋدى تىزگىندەۋ، تىڭايتقىشتى ازايتۋ، ەگىس ءدارىسىن ازايتۋ، ەگىس جارعاعىن جيناپ الۋ سىندى ”4 ۇلكەن ارەكەت“تى اتقاردى. بيىل جىل باسىنان بەرى، بۇكىل رايوندا قالدىق ەگىس جارعاعىنىڭ جيناپ الىنۋ سالىستىرماسى ％75تەن اسىپ، ەگىس ءدارىسى مەن حيميالىق تىڭايتقىشتىڭ پايدالانىلۋ سالىستىرماسى ورنىقتى ارتتى، بايلىققا يەك سۇيەيتىن، سارىپ قىلۋعا يەك سۇيەيتىن اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋ ءتاسىلى تاريحقا اينالدى.
اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىنىڭ جەتەكشىلىگىندە ءبىر رەتكى تەرەڭ وزگەرىس بۇكىل رايوننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ، اۋىل - قىستاقتارىنىڭ بەت - بەينەسىن وزگەرتۋدە.
