− اۆتونوميالى رايونداعى ايماقتاردىڭ، وبلىستاردىڭ، قالالاردىڭ، جوعارى مەكتەپتەردىڭ 2 - توپتاعى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتكەندىگى جونىندەگى جەلىلەس شولۋ
2 - توپتاعى ”اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاۋ، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاۋ“ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەسى ورىستەتىلگەننەن بەرى، رايونىمىزداعى ايماقتار، وبلىستار، قالالار، جوعارى مەكتەپتەر ورتالىقتىڭ ورنالاستىرۋلارىن مۇقيات دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ ورنالاستىرۋى بويىنشا شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن ۇيرەنۋ، تياناقتاندىرۋ سىندى وسى نەگىزگى جەلىنى مىقتى يگەرىپ، نازاريامەن اۋەلگى ماقساتتى نارلەندىرىپ، بورىشقا جەتەكشىلىك ەتىپ، ۇيرەنۋ تاربيەگە بارىنشا كۇش سالىپ، قالىڭ پارتيا مۇشەلەرىن ۇيرەنۋگە، وي جۇگىرتۋگە، امالياتتا ايگىلەۋگە، ۇعىنۋعا ۇيىمداستىرىپ، ۇيرەنۋ ارقىلى شارتسىز ادالدىقتى، بورىش ارقالاۋدى كورنەكتىلەندىردى.
نەگىزگى جەلىدەن جازباي، ۇيرەنۋ تاربيەسىن تەرەڭدەتتى
رايونىمىزداعى ايماقتار، وبلىستار، قالالار، جوعارى مەكتەپتەر نازاردى نەگىزگى تاقىرىپقا، نەگىزگى جەلىگە شوعىرلاندىرىپ، تۇرگە ءبولىپ جەتەكشىلىك ەتۋگە باسا ءمان بەرىپ، ءار دارەجەلى پارتيالى كادرلاردى كوڭىل قويۋعا، ورنىعىپ وتىرۋعا، ىزدەنۋگە ۇيىمداستىرىپ، ۇيرەنۋ بارىسىندا يدەيالىق ءتۇپ نەگىزدى بەكەمدەپ، ورىنداۋ بارىسىندا اۆانگاردتىق قاسيەتتى كورنەكتىلەندىرىپ، نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ ۇزدىكسىز تەرەڭدەۋىن، كوڭىلگە ۇيالاۋىن، ناقتىلانۋىن جەبەدى.
قاشقار ايماعى باسشى كادرلاردىڭ باستاماشىلدىقپەن تومەننىڭ ۇيرەنۋىنە ۇلگى كورسەتۋگە تاباندى بولىپ، اۋدان، باسقارما دارەجەلىدەن جوعارى باسشىلىق القا مەن باسشى كادرلاردىڭ توپتىق ۇيرەنۋ، زەرتتەۋ - تالقىلاۋ جوباسىن جاسادى. نازاريا ۇيرەنۋ وزەكتى گرۋپپاسىنىڭ جيىنىن اشۋ، كىتاپ وقۋ كلاسىن اشۋ، ايماق، اۋدان، قالا ۋاقىت اۋىستىرىپ ىلگەرىلەتۋ سياقتى فورمالارمەن مىندەتتى ۇيرەنۋگە ءتيىستى مازمۇنداردى توڭىرەكتەي وتىرىپ 3 رەتكە ءبولىپ، 7 كۇن توپتىق ۇيرەندى. مەرزىم بويىنشا ۇيرەنۋ اياق الىسىن تەكسەرىپ، ۇيرەنۋ ونىمدىلىگىن قاداعالاپ، ۇيرەنۋ ۋاقىتىن، ادامدى، مازمۇندى، ونىمدىلىكتى ”ءتورتتى تياناقتاندىرۋ“عا شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
التاي ايماعى كوشپەلى مالشى پارتيا مۇشەلەرىنىڭ بىتىراي قونىستانۋ، ءتورت ماۋسىمدا كوشىپ - قونىپ ءجۇرۋ سياقتى ءىس جۇزىندىك جاعدايلارىنا مەڭزەس، اۋىل - قالاشىق قاراماعىنداعى وڭىرلەردى بىرلىك ەتىپ، اۋىل - قالاشىق مال شارۋاشىلىعى كەڭسەلەرىنىڭ يقۋاتتىق پارتيا ياچەيكالارىن وزەك ەتىپ، تۇتاس ايماقتاعى ءتورت ماۋسىمدىق جايلىمدى 556 مال شارۋاشىلىق ءوڭىرى توركوزىنە ءبولىپ، ءاربىر توركوزىندە بىردەن ”كيىز ءۇي ساباقحاناسىن“ قۇرىپ، اۋداندىق، اۋىلدىق پارتكوم پارتيا مەكتەپتەرىنىڭ لەكتورلارىن ”ۇيرەنۋ جاردەمشىسى“ ەتىپ تاڭداپ، ءبىر اپتادا ءبىر كۇندى ”توپتىق ۇيرەنۋ كۇنى“ ەتىپ تۇراقتاندىرىپ، مال شارۋاشىلىق وڭىرلەرىنە ىشكەرىلەپ ”شاعىن ساباقحانا“ نازاريا ۇيرەنۋ ساباعىن ءوتۋ جانە بەينە جازبامەن وقىتۋ ورىستەتىپ، ۇيرەنۋ تاربيەسىنىڭ جاپپاي قامتۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
”بۇل ءبىر رەتكى ومىرلىك پايداسىن كورەتىن يدەيالىق سىننان ءوتۋ جانە پارتيالىلىق شىنىعۋ بولدى. ءبىز نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى وراي ەتىپ، نازاريا ۇيرەنۋدى كۇشەيتىپ، قىزمەت وي جەلىسىنە تالداۋ جاساپ، يدەيالىق ’باس تەتىك‘تى بەرىكتەۋ جانە ’قالاي ىستەۋ‘ ماسەلەسىن شەشۋىمىز كەرەك“، - دەدى 10 - ايدىڭ 7 - كۇنى قۇمىل قالالىق ساۋدا ىستەر مەكەمەسىنىڭ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيە جونىندەگى توپتىق ۇيرەنۋ جيىنىندا وسى مەكەمەنىڭ پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى، ورىنباسار مەكەمە باستىعى ۋاڭ باۋجۇن.
تاربيە ارقىلى جەتەكتەپ، اۋەلگى ماقساتتى، بورىشتى كوكەيگە ۇيالاتتى
اۆتونوميالى رايونىمىزداعى جەر - جەر، جوعارى مەكتەپتەر كوپ ءتۇرلى فورمالارمەن توڭكەرىستىك ءداستۇر تاربيەسىن، جاعداي، ساياسات تاربيەسىن، وزات تيپتەرمەن تاربيەلەۋدى جانە ساقتاندىرۋ تاربيەسىن ىشكەرىلەي ورىستەتىپ، ۇيرەنۋ تاربيەسىنىڭ باعىتتامالىلىعىن، ناقتى ونىمدىلىگىن، باۋراۋ قۋاتىن شىنايى كۇشەيتتى.
شايار اۋدانى 13 ”نەگىزگى ساتى ۇگىت - لەكسيا اترەتىن“ ۇيىمداستىرىپ، شوعىرلى ۇگىت - لەكسيا، سۋرەت كورمەسى، بايانداما ءماجىلىسى سياقتى فورمالاردان پايدالانىپ، اۋىل - قالاشىقتاردىڭ (باسقارۋ كوميتەتتەرى)، اكىمشىلىك قىستاقتاردىڭ نەگىزگى ساتى ءبىرىنشى شەبىنە بارىپ، نەگىزگى ساتىداعى پارتيا مۇشەلەرىنە «شينجياڭعا قاتىستى ءبىرقانشا تاريحي ماسەلە»، «شينجياڭنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەسى جانە ادامدىق ۇقىقتى قامتاماسىزداندىرۋى»، «شينجياڭنىڭ كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ، باۋلۋ قىزمەتى» اق تىستى كىتاپتارىنان 1863ىن تاراتىپ، قىزىل تاربيە جونىندە ۇگىت - لەكسيا جاساۋ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ مىسالدارى جونىندە ۇگىت - لەكسيا جاساۋ، حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ، حالىققا پايدا جەتكىزۋ ساياساتى جونىندە ساباق ءوتۋ سياقتى 125 رەت قيمىل ورىستەتتى، بۇدان تاربيە العان بۇقارا 50 مىڭ ادام - رەتتەن استى. جاڭ فۋچيڭ، حۋاڭ ۋىنشيۋ سياقتى وزات تيپتەردىڭ قىسقا بەينە جازبالارىن توپقا ءبولىپ تاراتىپ، قالىڭ پارتيا مۇشەلەرىن ۇزدىكتەردەن ۇيرەنۋگە، ۇزدىكتەرگە تەڭەلۋگە، ۇزدىك بولۋعا ۇمتىلۋعا جەتەكتەدى.
بۇراتالا موڭعۇل اۆتونوميالى وبلىسىنداعى جەر - جەر، ورىندار بارلىق پارتيا مۇشەلەرىن، كادرلاردى «جاڭ فۋچيڭ جولداستىڭ وزات ىزگى ىستەرىنەن بايانداما جاساۋ ءماجىلىسى» بەينە جازباسىن كورۋگە ۇيىمداستىرىپ، ساقا قاھارمانداردىڭ ىزگى ىستەرى ارقىلى پارتيا مۇشەلەرىن تاربيەلەدى. بۇراتالا قالاسى نانچىڭ رايونى ءمالىسى نانچىڭ الەۋمەتتىك اۋماعى پارتيا باس ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى يىن چي ”نەگىزگى ساتىداعى جاس پارتيا مۇشەسى رەتىندە، ماڭايىمداعى ۇلگىلەردەن ۇيرەنىپ، شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن اناعۇرلىم تەرەڭ، ويداعىداي ۇيرەنىپ، اۋەلگى ماقسات پەن بورىشتى ۇزدىكسىز شىڭداپ، مىندەتىمدى ارقالاپ، جاۋاپكەرشىلىگىمدى ادا ەتەمىن“، - دەدى.
ىلە پەداگوگيكا داشۋەسى مەكتەپتىڭ قىزىل مادەنيەت تاربيەسى ءدالىزىن جانە يدەيا - ساياسي جالپى تانىم تاربيەسى بازاسىن قۇرۋ، ”وقىتۋشىلار مەن وقۋشىلاردىڭ نازاريا ۇيرەنۋ، ءتۇسىندىرۋ ۇجىمىن“ قۇرۋ ارقىلى ساياسي نازاريا تاربيەسى، جاعداي، ساياسات تاربيەسى، توڭكەرىستىك ءداستۇر تاربيەسى جانە ”بەستى شىنايى مويىنداۋ“ تاربيەسى سياقتى مازمۇنداردى بەينە جازبا ارقىلى كورسەتىپ، پارتيالى كادرلاردى ۇيرەنۋگە كەڭ كولەمدە ات سالىسۋعا باۋرادى.
تانىم مەن ارەكەتتى بىرلىككە كەلتىرىپ، رەفورما ارقىلى كاسىپتى جەبەۋدى ناقتىلاندىردى
رايونىمىزداعى جەر - جەر، جوعارى مەكتەپتەر ۇيرەنۋدى، وي جۇگىرتۋدى، قولدانۋدى توعىستىرۋعا، تانىمدى، سەنىمدى، ارەكەتتى بىرلىككە كەلتىرۋگە تاباندى بولىپ، نەگىزگى ساتىعا، بۇقارا اراسىنا، ءبىرىنشى شەپكە بارىپ، ماسەلەنى بايقاۋعا، شەشۋگە كۇش سالىپ، ۇيرەنۋ جەتىستىگىن ناقتى امالياتقا، اۋەلگى ماقسات پەن بورىشتى بۇقاراعا قىزمەت وتەۋ جاۋاپكەرشىلىگى مەن قوزعاۋشى كۇشىنە اينالدىردى.
اقسۋ قالاسى توقىماشىلىق ونەركاسىپ باقشا رايونى، كاسىپورىن، جەكە ساۋداگەرلەر مەن ونەركاسىپشىلەر سياقتىلارمەن ىرىقتىلىقپەن ۇشتاسىپ، شارۋالاردى جۇمىستاندىرۋ ارناسىن ۇزدىكسىز كەڭەيتتى. اقسۋ قالاسىنىڭ يگەرشى اۋىلى قالا مەن اۋىل ۇشتاسقان باسىمدىعىنان پايدالانىپ، قالا رايونىنا ويىسىپ، جۇمىستاندىرۋدى ويداعىداي ىستەۋمەن بىرگە، شارۋالاردى سىرتقا شىعىپ، ماۋسىمدىق جۇمىس ىستەۋگە بەلسەنە ۇيىمداستىردى. كەزەكتە 1470 ەڭبەككۇش باسقا سالاعا ويىستىرىلدى.
كۇيتۇن قالاسى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيە بارىسىندا، وتباسىلارىن ارالاپ جاعداي ۇعىسۋ، نەگىزگى ساتىعا بارىپ قىزمەت وتەۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى تۇرعىنداردىڭ كيەر كيىمى، ىشەر اسى، تۇراتىن تۇراعى، ءجۇرىس - تۇرىسى سياقتى شۇعىل جۇمىستارىن، ۋايىمداعان جۇمىستارىن، قيىن ىستەرىن جيناقتاپ، ينتەرنەت تەحنيكاسىنان پايدالانىپ، تىركەۋگە الۋ، قول قويۋ، مىندەتتەردى جاريالاۋ سياقتى كوپ يقۋاتتى ءبىر تۇلعالاندىرعان ”كۇيچىڭ اۆانگاردى“ ءۇنحاتى شاعىن سيستەماسىن زەرتتەپ اشتى. تۇتاس قالاداعى 8000نان استام قىزمەتتەگى پارتيا مۇشەسى ”كۇيچىڭ اۆانگاردىن“ ءاربىر الەۋمەتتىك اۋماققا ەنگىزىپ، كوڭىلدەگى مەكەن، سالاماتتىق قورعاۋشى 365، ارمانعا قانات قاعۋ تاربيەسى سياقتى 4 ەرىكتى قىزمەت وتەۋ اترەتىن ۇيىمداستىرىپ قۇرىپ، بۇقارانى قورشاعان ورتانى رەتتەۋ - وڭاۋ، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ، قيىنشىلىعى بارلارعا كومەكتەسۋ، قىزىل تاربيە، ۇقىقتى زاڭ بويىنشا قورعاۋ، شارۋاشىلىق قۇرۋ، جۇمىستاندىرۋ سياقتى قىزمەت وتەۋمەن قامداپ، بۇقارانىڭ جاپپاي القاۋىنا يە بولدى.
شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىق داشۋەسى پىكىرلەردى، ۇسىنىستاردى ىرىقتىلىقپەن جيناپ، عىلىم - تەحنيكالىق قىزمەت وتەۋ ۇلگىسىن جاڭالاپ، ىلگەرىندى - كەيىندى قاشقار قالاسىندا، ماكىت اۋدانىندا، ءپايزاۋات اۋدانىندا 3 جاڭاشا كاسىپتىك شارۋالاردى باۋلۋ نىسانىن مىندەتىنە الىپ، شارۋالاردىڭ ۇزدىكسىز ورنىقتى تۇردە كىرىسىن ارتتىرۋىنا كومەكتەستى. شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىق داشۋەسى ۇنەمىلىك تاربيە شۋەيۋانى پارتيا باس ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى سايپيدين ابىلا: ”ءبىز شارۋالاردىڭ كوكسەگەنىن، قاجەتىن تياناق ەتىپ، ەگجەي - تەگجەيلى، باعىتتامالى باۋلۋ جوباسىن جاساپ، ولاردىڭ ەگىن ەگۋدىڭ مايتالمانى بولۋمەن بىرگە، بازارمەن قارىم - قاتىناس جاساۋدى ۇيرەنىپ، كوپ ءتۇرلى تيجارات جۇرگىزىپ بايۋدىڭ بەساسپاپ شەبەرىنە اينالۋىنا مۇمكىندىك جاسادىق“ دەدى.
