— حالىقتىڭ قورعاۋشىسى ما جيانجۇندى ەسكە الۋ
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 11 - ايدىڭ 5 - كۇنى ۇرىمجىدەن بەرگەن حابارى (ءتىلشى اينۇر). اتا مەكەننىڭ تىنىشتىعى ءۇشىن، ما جيانجۇن 35 جاستاعى ءومىرىن تارتۋ ەتتى. حالىق ساقشىسى، ادال رۋحتىڭ حيكاياسى، حالىقتى قىزۋ سۇيەتىن جۇرەك، قىپ - قىسقا ومىرىندە، حالىقتىڭ قورعاۋشىسى ما جيانجۇن تالاي كەرەمەتتەردى جازدى.
ما جيانجۇن (1959 − 1994)، شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى سانجى حۇيزۋ اۆتونوميالى وبلىسى ماناس اۋدانىنان، حۇيزۋ، 1979 - جىلى 5 - ايدا قوعام حاۋىپسىزدىگى قىزمەتىنە قاتىناسقان، 1987 - جىلى 11 - ايدا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولعان، كوزى ءتىرى كەزىندە ماناس اۋداندىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى قالاشىق ساقشى بولىمشەسىنىڭ ورىنباسار باستىعى بولعان. 1994 - جىلى 3 - ايدىڭ 19 - كۇنى قولىنا پىشاق ۇستاعان سودىردى تۇتقىنداۋ بارىسىندا، نەبارى 35 جاستاعى ما جيانجۇن ەرلىكپەن قۇربان بولدى. ما جيانجۇن قۇربان بولعاننان كەيىن، وعان مەملەكەتتىك قوعام حاۋىپسىزدىگى جۇيەسى 1 - دارەجەلى قاھارمان ۇلگى اتاعىن تولىقتاپ بەردى.
ما جيانجۇننىڭ ءومىرى 1994 - جىلى 3 - ايدىڭ 19 - كۇنى كەشكى ساعات 23تە اياقتادى.
ءدال تاسقىننان ساقتانۋ مەزگىلى بولعاندىقتان، ءبىر ايدان بەرى ما جيانجۇن بولىمشەدەن بىرنەشە مينۋت ءجۇرىپ عانا جەتەتىن ۇيىنە نەبارى ەكى - اق رەت قايتقان بولاتىن. سول كۇنى كەشتە اكەسى ونى ىزدەپ كەلىپ، ۇيىنە بارىپ قايتۋىن وتىنگەن ەدى، ەرتەرەك قايتۋىنا ابدەن بولاتىن ول ءوزى قايتپاي ناۋقاستانىپ قالعان جەتەكشىنى ۇيىنە دەمالۋعا جىبەرىپ، ءوزى تاعى ءبىر كەزەك جۇمىستا قالدى.
ءدال وسى كەزدە، كەزەكشىلىك بولمەسىنىڭ اۆتوماتتى ساقشىعا مالىمدەۋ اسپابى تۇتقيىل شىرىلداپ، قاتەرلى جاعدايدىڭ سول ماڭايداعى دۇكەننەن كەلگەندىگىن كورسەتىپ تۇردى. ما جيانجۇن تاعى ءبىر حالىق ساقشىسىن ەرتىپ قاپ - قاراڭعى بولمەگە اتىلىپ كىرگەن كەزدە، سودىر قاراڭعىلىق ىشىندە پىشاعىن وڭدى - سولدى سىلتەپ بەتالدى سۇققىلايدى. ما جيانجۇن ەكى سودىرمەن الىسۋ بارىسىندا، دەنەسىنىڭ كوپ جەرىنە پىشاق ءتيىپ، قارنىنا، جۇرەگىنە پىشاق كىرىپ كەتەدى...
جاراقاتى اۋىر بولعاندىقتان، ما جيانجۇن دەلو تۋىلعان ورىندا قۇربان بولادى.
15 جىلدىق ساقشىلىق ومىرىندە، ول حالىقتى قىزۋ ءسۇيىپ، حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋدى وزىنە سەنىم ەتىپ، ءبىر - بىرلەگەن قاھارماندىق ماداق جىرلارىن جازدى.
ماناس اۋدانى قالاشىق اۋماعىنىڭ قوعامدىق جاعدايى كۇردەلى، دەلو تۋىلۋ مولشەرى بۇكىل اۋدانداعىنىڭ ％53ىن ۇستايدى، اۋداندىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى پارتكومى ما جيانجۇندى قالاشىق ساقشى بولىمشەسىنىڭ ورىنباسار باستىعى ەتىپ تاعايىندايدى، سودان كەيىنگى نەبارى 7 اي ىشىندە، قوعام اماندىعى جاقسارا باستايدى. جەرگىلىكتى حالىق بۇقاراسى اراسىندا: ”ناشار جاستار مەن قىلمىستىق ەلەمەنتتەر ما جيانجۇننىڭ اتىن ەستىگەن زامان توبە قۇيقاسى شىمىرلاپ كەتەدى، ما جيانجۇندى كورگەن جەردەن قالتىراپ - دىرىلدەيدى“ دەگەن ءسوز تارالعان.
1983 - جىلى ماناس اۋداندىق جيناۋ پۋنكتى ءبىر توپ زالالدى ءىس ىستەگەن جاستاردى جانە قاشىپ جۇرگەن ادامداردى قاماۋعا الادى، ما جيانجۇن بۇلاردىڭ ىشىندەگى سىرت جەردەن قاشىپ كەلگەن ءبىر ادامنىڭ ورەسكەل ۇرلىق توبىمەن قاتىسى بار بولۋى كەرەك دەپ كۇماندانادى، ءوزى قىلمىستىق توپتىڭ ىشكى بولىمىنە جاسىرىنىپ كىرەدى. ءتۇرلى سىناقتاردان وتكەن ما جيانجۇن سوڭىندا ولاردىڭ سەنىمدەرىنە يە بولىپ، بۇل قىلمىستىق توپتىڭ قىرۋار قىلمىستىق فاكتتەرىن بىلگەننەن كەيىن، ولاردى ءبىر رەتتە قولعا تۇسىرەدى.
”حالىق بۇقاراسى ءبىزدىڭ جان اشىر جاقىنىمىز، ءبىزدىڭ بارلىق قىزمەتتى ويداعىداي ىستەۋىمىزدىڭ نەگىزى، حالىقتىڭ ءومىرىنىڭ، مال - مۇلكىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ ءبىز ساقشىلاردىڭ مىندەتى“، - دەيدى ما جيانجۇن.
ول كوزى تىرىسىندە كوپتەگەن مەيىربان ىستەر ىستەگەن: حانزۋ كاريا دۋ جياشياڭ مەن ونىڭ ورىس جۇبايىندا بالا - شاعا بولماعاندىقتان، تۇرمىستا ارقا سۇيەر ەشكىمى جوق ەدى. ما جيانجۇن قۇددى ءوز تۋىسىنا قارايلاسقانداي وسى ەكى قارتتىڭ تۇرمىسىنا جىلدار بويى قارايلاستى، ولارعا ۇن، كۇرىش ساتىپ الىپ بەرەدى، سۋىن تاسىپ، وتىنىن جارىپ، شاشتارىن الىپ، تازالىعىن ىستەيدى، ءتىپتى سوڭعى جۇمىستارىن دا ىڭعايلاستىرادى...
1987 - جىلى 8 - ايدىڭ 14 - ، 18 - كۇندەرى ماناس اۋدانىندا ارت - ارتىنان 2 رەت كىسى ءولتىرۋ دەلوسى تۋىلادى. ما جيانجۇن بۇيرىق بويىنشا حىنانعا بارىپ قىلمىس كۇمانداسىن تۇتقىندايدى. جىڭجۋدا پويەزدەن تۇسە سالىسىمەن فۋگوۋ اۋدانىنا تىكە تارتىپ، ادامدى ۇستاعاننان كەيىن سول كۇنى قايتا جولعا شىعادى. بارىپ - كەلۋ ساپارىندا جەتى كۇن، جەتى تۇن پويەزدە، اۆتوموبيلدە وتىرادى، ۇيىنە قايتىپ كەلگەننەن كەيىن ءورتىس بىرنەشە كۇن قاتتى قىزادى.
1989 - جىلى ءبىر ايازدى تۇندە، ماناسقا سىرتتان تۋىسشىلاي كەلگەن ءبىر ورتا جاستارداعى ايەل ابايسىزدا توعانعا ءتۇسىپ كەتەدى، مىندەت وتەپ قايتىپ كەلە جاتقان ما جيانجۇن جاردەم سۇراعان ايعايدى ەستي سالىسىمەن توعانعا سەكىرىپ ءتۇسىپ ونى قۇتقارىپ الادى، ونى تاعى ساقشى بولىمشەسىنىڭ كەڭسەسىنە الىپ كەلىپ كيىمىن كەپتىرىپ، جىلىندىرادى، تاماق دايىنداپ بەرەدى، ۇيىنە قايتاتىن اۆتوبۋز بەلەتىن الىپ بەرەدى. 1993 - جىلى ماناس اۋدانى ىنتىماق جولىنىڭ تۇرعىنى جوۋ ليپيڭنىڭ ۇيىنە ابايسىزدىقتان ءورت كەتەدى، ۇيىندە كۇيەۋى جوق بولعاندىقتان جوۋ ليپيڭ بالاسىن قۇشاقتاپ ساسقالاقتاعاننان جىلاپ جىبەرەدى، ما جيانجۇننىڭ قۇلاعى شالىسىمەن ءارى - ءسارى بولماستان ءۇيدىڭ ىشىنە اتىلىپ كىرىپ، كەز كەلگەن ۋاقىتتا پارتىلاۋ قاتەرى بار ۇيدەگى ەكى گاز كۇبىن الىپ شىعادى...
جىلدار بويى نورمادان اسىرا ىستەلگەن جۇمىس ما جيانجۇندى شارشاتىپ ناۋقاسقا شالدىقتىرادى، شيپاگەرلەر وعان تالاي رەت شيپاحاناعا جاتىپ ەمدەلۋگە ءناسيحاتتايدى، ول ۇنەمى بار نيەتىمەن قىزمەت ىستەيتىندىكتەن، ەشقاشان ءوزىنىڭ ناۋقاسىن ەلەپ - ەسكەرمەيدى. كەيدە جارىق اۋرۋى ۇستاعاندا اۋرۋعا شىداپ، ۇزدىكسىز شارلاۋ جۇرگىزىپ مىندەت اتقارۋعا تاباندى بولادى.
قۇربان بولعان سول كۇنى اپتا سوڭى ەدى، ول اۋەلگىدەي قاربالاس بولعاندىقتان، ۇيىنە بارۋعا مۇرساسى بولماي قالادى، بۇل وتباسىنداعىلارعا ماڭگىلىك وكىنىش بولىپ قالدى. ءبىراق جەرگىلىكتى ورىنداعى حالىق بۇل قاھارماندى ەستەرىنە ساقتاپ كەلەدى. ءار جىلى چيڭميڭ كەزىندە ونىڭ قابىرىنىڭ الدى گۇل شەڭبەرىنە، گۇل شارباعىنا تولادى.
