تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   ءۇرىمجى

ەكولوگيانى جاقسارتۋ حالىق تۇرمىسى ءىسى، تاباندىلىق تابىسقا جەتكىزدى

لي چۇنشيا

  كوكتەمدە جاسىل جەلەك جامىلىپ، جازدا سايالى باققا اينالىپ، كۇزدە مىڭ بوياۋمەن بويالىپ، قىستا اق قار جامىلىپ جاتادى. ءۇرىمجى قالاسىنداعى ءار ۇلت كادر - بۇقاراسىنىڭ 40 جىل بويى كۇش جالعاپ اعاش ەگۋىنىڭ ناتيجەسىندە، بۇگىنگى يامالىق تاۋى تاقىر تاۋدان جاسىل تاۋعا اينالۋداعى زور وزگەرىستى جۇزەگە اسىرىپ، ادامدار جۇلدىزدى اسپانعا كوز تاستاپ، گۇلدەردىڭ حوش يىسىنەن ءلاززات الاتىن ءۇرىمجى قالاسىنداعى 10 كورىنىستىڭ بىرىنە اينالدى.

  قورشاعان ورتا − حالىق تۇرمىسى، جاسىل تاۋ − كورىك، كوك اسپان − باقىت. 1 - رەتكى اعاش ەگۋ مەرەكەسىنەن بەرى، ءۇرىمجى قالاسىنداعى ءار ۇلت كادر - بۇقاراسى پارتيانىڭ ۇندەۋىنە ءۇن قوسىپ، جاسىل دامۋدى تالپىنىس، قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جۇرگىزۋدى نەگىز ەتىپ، تاباندىلىق كورسەتىپ، ۇزاق ۋاقىت ەڭبەكتەنىپ، تاقىر تاۋدى جاسىل تاۋعا اينالدىرۋداي كەرەمەتتى جاراتتى. اسىرەسە، پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، يامالىق تاۋىن جاسىلداندىرۋ قارقىنى ۇزدىكسىز جەدەلدەپ، جارامدى دا ءونىمدى جاقسى مەحانيزم قالىپتاستى. يامالىق تاۋىن بۇكىلدەي جاسىلداندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋ شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت يدەياسىنىڭ شينجياڭداعى جاندى امالياتى، رايونىمىزدىڭ جاسىل دامۋ ۇستانىمىنا تاباندى بولۋىنىڭ، ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋىنىڭ جاندى مىسالى، بۇل ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنىڭ يامالىق تاۋى ۇلگىسىن قالىپتاستىردى.

  ەكولوگيالىق ورتا ادامزاتتىڭ ءومىر ءسۇرۋىنىڭ جانە دامۋىنىڭ نەگىزى. پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم مەن ۇكىمەت شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت يدەياسىن باتىل دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، ەكولوگيا ارقىلى حالىققا تيىمدىلىك جەتكىزۋگە، ەكولوگيا ارقىلى حالىققا پايدا جەتكىزۋگە، ەكولوگيا حالىق ءۇشىن بولۋعا تاباندى بولىپ، شينجياڭنىڭ اسپانىن اناعۇرلىم اشىق، تاۋىن اناعۇرلىم جاسىل، سۋىن اناعۇرلىم تۇنىق، ورتاسىن اناعۇرلىم كوركەم ەتۋگە قۇلشىندى. يامالىق تاۋى تاقىر تاۋدان جاسىل تاۋعا اينالىپ، بۇقاراعا ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنىڭ حالىق تۇرمىسىنا اكەلگەن يگىلىگىن شىنايى سەزىندىرىپ، ”تاماشا ەكولوگيالىق ورتا − حالىق تۇرمىسى ءۇشىن جالپىعا ەڭ ءتيىمدى قۇت - ىرىس“ دەگەندى ءىس جۇزىندىك ارەكەتىمەن ءتۇسىندىردى.

  يامالىق تاۋىنىڭ تاقىر تاۋدان جاسىل تاۋعا اينالۋى قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جۇرگىزىپ، بورىشتى ادا ەتۋ سىندى جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋ رۋحىن ايگىلەدى. جاسىل ءتۇس تابيعاتتىڭ ءتول ءتۇسى، سونداي - اق تىرشىلىكتىڭ سيمۆولى. وتكەن عاسىردىڭ 80 -، 90 - جىلدارى، يامالىق تاۋىندا ءبىر اعاش ءوسىرۋ ءۇشىن، ادامدار العان بەتىنەن قايتپاي، قامال الىپ، قيىندىقتاردى جەڭىپ، ”تاۋعا توپىراقتى، سۋدى، اعاشتى ارقالاپ شىعارىپ“، ءاربىر قالامشانى دەن قويا باپتادى. ەگەر جاسىل تۇسكە دەگەن تالپىنىس بولماسا، ”ەڭبەك ماعان جازىلماسا دا بولادى، ەڭبەك كورسەتۋدە مەن بولماسام بولمايدى“ دەيتىن دارقاندىق بولماسا، يامالىق تاۋىن جاسىلداندىرۋدا بۇگىنگىدەي تابىسقا قول جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس ەدى.

  يامالىق تاۋىنىڭ تاقىر تاۋدان جاسىل تاۋعا اينالۋى بايلىقتى ۇنەمدەپ، ورتانى قورعاۋ سىندى جاسىل دامۋ ۇستانىمىن ايگىلەدى، ۇرىمجىدە سۋ ايرىقشا تاپشى، سۋ تاپشىلىعى يامالىق تاۋىن جاسىلداندىرۋعا تۇساۋ بولدى. وسى قيىن ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن، يامالىق تاۋى لاس سۋدى ءبىر جايلى ەتۋ زاۆودىن قۇرىپ، قالاداعى لاس سۋدى ءبىر جايلى ەتۋ ارقىلى سۋارۋعا جارايتىن تۇلەمە سۋعا اينالدىردى ءارى تامشىلاتىپ سۋارۋ سياقتى سۋ ۇنەمدەۋ تەحنيكاسىنان پايدالانىپ، بۇكىل تاۋدى جاسىلداندىرۋدا تۇلەمە سۋمەن سۋارۋدىڭ جالپىلاسۋىن جۇزەگە اسىرىپ، تاقىر تاۋدى جاسىلداندىرۋدا ۇلگى بولارلىق تاجىريبە ازىرلەدى.

  يامالىق تاۋىنىڭ تاقىر تاۋدان جاسىل تاۋعا اينالۋى ادام مەن تابيعات جاراسىمدى بىرگە ءومىر سۇرەتىن ەكولوگيالىق وركەنيەت يدەياسىن ايگىلەدى. بۇگىنگى يامالىق تاۋى قالانىڭ ”جاسىل وكپەسى“ رولىن ساۋلەلەندىرىپ، اۋانى تازارتىپ، شاڭ - توزاڭدى ازايتىپ، شۋىلدى باسىپ، ادامدار دەنە شىنىقتىراتىن، دەمالاتىن، كوركەم كورىنىستى تاماشالايتىن جاقسى جەرگە اينالدى. يامالىق تاۋىنداعى زور وزگەرىس بىزگە ادام مەن تابيعاتتىڭ تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسى ەكەندىگىن، جاراتىلىستىق ورتانى قورعاۋ ادامزاتتى قورعاۋ، ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرۋ ادامزاتقا يگىلىك جاراتۋ ەكەندىگىن تەرەڭدەي ۇعىندىردى.

  جاسىل مەكەن قۇرۋ − ادامداردىڭ ورتاق ارمانى. يامالىق تاۋىن بۇكىلدەي جاسىلداندىرۋدىڭ تابىستى امالياتى ەكولوگياسى ءالسىز وڭىرلەردىڭ ورنىن عىلمي تۇراقتاندىرىپ، ۇزاق ۋاقىت ەڭبەك كورسەتىپ، ەكولوگيالىق ورتانى كوز قاراشىعىمىزداي قورعاساق، ەكولوگيالىق ورتاعا ومىرىمىزدەي مامىلە جاساساق بولعانى، ءبىزدىڭ، ءسوز جوق، تەرەزەنى اشساق كورىنىس كورە الاتىن، ەسىكتى اشساق جاسىل الاپ كورىنەتىن ەكولوگيالىق ورتانىڭ جاقسارۋى اكەلگەن قۇت - ىرىستان يگىلىكتەنە الاتىندىعىمىزدى دالەلدەدى.

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.

  • وسى كەزەكتى جۇڭگو − ازيا - ەۆروپا كورمەسى تۇڭعىش رەت نەگىزگى قوناق ولكەلەردى بەلگىلەدى
  • تاپسىرىس ونىمدەردى جەدەل ءوندىرىپ، قامداۋدى قامتاماسىز ەتتى
  • جىلدىق مىندەتتى ءساتتى ورىنداۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى
  • شينجياڭ جۇڭتاي توبى دۇنيە جۇزىندەگى 500 قۋاتتى كاسىپورىن قاتارىنا ءوتتى
  • جەل - جارىق ەنەرگياسى ءوزارا تولىقتىردى