قاعىلىق اۋدانىنداعى وقۋ تاۋىسقان تاربيەلەنۋشى
ءسۇبينۇر ءمامتىمىن
مەنىڭ اتىم ءسۇبينۇر ءمامتىمىن، بيىل 23 جاستامىن، كەزىندە قاعىلىق اۋدانىنىڭ كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنىڭ تاربيەلەنۋشىسى ەدىم، قازىر قاعىلىق اۋدانىنداعى ءبىر كاسىپورىننىڭ جۇمىسشىسىمىن. حيكايامدى بالا كەزىمنەن باستاپ ايتۋعا تۋرا كەلەدى.
ورتالاۋ مەكتەپ وقىعان شاعىم ەدى، كورشىمىز اينۇر ماعان اۋاشادا تىقپالاپ ەكى كىتاپ بەرىپ:”ءسۇبينۇر، مىنا بىرنەشە كىتاپتى كورىپ شىق، ءسوزسىز، كەرەگىڭە جارايدى“، - دەدى سىبىرلاپ. قىزىعىپ كىتاپتى الىپ الدىم، كورە كەلە بۇل كىتاپتاردىڭ ءوزىم بۇرىن كورگەن ساباقتان سىرتقى كىتاپتارعا مۇلدە ۇقسامايتىندىعىن بايقادىم، باستاپقى اۋەستىك بىرتىندەپ قۇمارلىققا اۋىستى. اۋىق - اۋىق اينۇر ماعان كىتاپ ۇسىنىپ تۇردى ءارى مەنى ءوز ۇيىنە اڭگىمەگە شاقىرىپ، ماعان سول ايتىلمىس ”ءدىني ءبىلىم“دەردى ۇيرەتە باستادى.
اينۇر ماعان ۇنەمى ”جاننات“ ەرەكشە كوركەم، وندا جۇمساپ تاۋىسا المايتىن اقشا، جەپ تاۋىسا المايتىن ءدامدى تاعام، كيىپ تاۋىسا المايتىن ادەمى كيىم - كەشەك، ءبىزدى ارناۋلى كۇتەتىن مالايلار بولادى... نەنى قالاساڭ سوعان يە بولاسىڭ دەيتىن. مەن ونىڭ سوزدەرىنە كۇمانسىز سەندىم ءارى ءوزىم دە جانناتقا كىرۋدى اڭسايتىن بولدىم.
ورتا تەحنيكۋمعا وتكەننەن كەيىن، ۇيدەن ءبىر مەزگىل الىستاسام دا ءبىراق ءدىني ۇشقارى يدەيانى ءباز - باياعىداي ولەرمەندىكپەن قابىلداۋدان جازبادىم، مەن ءدىني ۇشقارى يدەيانى كومەسكىلەپ ۋاعىزدايتىن كىتاپتاردى كورۋگە ەندىگارى قاناعاتتانبايتىن بولىپ، نازارىمدى توراپقا بۇردىم. قاراڭعى تۇندەردە ءوزىم ساقتاپ العان ءدىني ۇشقارى يدەيانى ۋاعىزدايتىن شەكارا سىرتىنداعى سايتتارعا كىرىپ، زورلىقتى كۇش كورىنىستەرىن، قانقۇيلى كەسكىندەردى قايتا - قايتا باسىپ كورىپ، سوعان ەرەكشە ىنتالاناتىن بولدىم.
ءدىني ۇشقارى يدەيانى كەڭىنەن تاراتا ءتۇسۋ ءۇشىن، كوپتەگەن زاڭسىز توراپ تۇعىرلارىندا ەسەپ ءنومىر اشىپ، توراپ ارقىلى مىلتىق جاساۋ، قوپارعىش بۇيىمدار جاساۋ، سوققى بەرۋدەن قالاي قاشىپ قۇتىلۋ سياقتى ينفورماتسيالاردى تۇس - تۇستان جينادىم، سونداي - اق جات نيەتپەن تاراتتىم، توراپ مەنىڭ ”زاڭنان تىسقارى مەكەن“ىمە اينالدى. ”جات دىندەگىلەر“دى جويۋ دەيتىن ءدىني ۇشقارى يدەيا بار اقىل - ويىمدى تورلاپ، قانىمنان ءوتىپ سۇيەگىمە دەيىن ءسىڭىپ كەتتى.
ءدىني ۇشقارى يدەيامەن ميىم جۋىلعاننان كەيىن، مەن ونان ارى ۇشقارىلانا ءتۇستىم. تۇرمىستا، ءتىپتى، كيىم - كەشەك، ساندىك بۇيىمدارى تەكتەس ازىق - تۇلىككە جاتپايتىن نارسەلەردى ساتىپ العاندا دا ءوز ۇلتىمنىڭ كاسىپورىندارى نەمەسە ءىسلام مەملەكەتتەرى وندىرمەگەن بولسا بولعانى الۋدان باتىل باس تارتتىم. بۇنىمەن تىنباي، ءوزىم تانيتىن ادامدارعا قۇددى وزىممەن ۇقساس حانزۋلار وندىرگەن تاۋارلارعا قارسى تۇرۋدى جانتالاسا ايتىپ ءجۇردىم. سوزىمە قۇلاق اسپاعاندارمەن ات كەكىلىن كەسىسۋدەن دە قايمىقپادىم. ءبىر جولى بالا كەزىمدەگى دوستارىمنىڭ ءبىرى تۋعان كۇنىن وتكىزبەكشى بولىپ، مەنى جاڭادان اشىلعان ”حوبا“ اسحاناسىنا تاماقتانۋعا شاقىردى. ەسىك اشىپ كىرىپ بارعان جەردەن ىشتەگىلەردىڭ كەيبىرەۋى تەمەكى شەگىپ، كەيبىرەۋى اراق ءىشىپ وتىرعانىن كوردىم، بۇعان قاتتى اشۋلانىپ، اراق قۇمىراسىن شاعىپ، ولارعا قاتتى ۇرسىپ، ەسىكتى سەرپە جاۋىپ كەتىپ قالدىم، ءسويتىپ، كوپ - كورىم باس قوسۋ مەنىڭ سەبەبىمنەن كوڭىلسىز تاراستى.
سول كەزدە الدە ءبىر جەردە زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك دەلولار تۋىلعانىن قۇلاعىم شالسا، ادەيى سۇراستىراتىنمىن، سول بۇزاقىلاردى ”ۇلت قاھارمانى“ سانايتىنمىن. كۇنميڭ ”1 - ناۋرىز“ زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك دەلوسى تۋىلعاننان كەيىن، مەن حاباردان دەلو تۋدىرۋشىلاردىڭ اراسىندا جاسى مەنەن دە كىشى ءبىر ۇيعۇر قىزدىڭ بارلىعىن ءبىلىپ، سول قىزدى ”ۇلگىم“ دەپ ساناپ، كۇندەردىڭ كۇنىندە ”جات دىندەگىلەر“گە سايىس جاريالاۋدى قيالدادىم.
ۇيدەگىلەردىڭ ناسيحاتىمەن مەن اۋداندىق تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنا ۇيرەنۋگە باردىم.
ۇيرەنۋدىڭ باستاپقى كەزەڭىندە مەن ءدىن قاعيداسىن عانا ۇيعۇر ۇلتى بويسۇنىپ اتقارۋعا ءتيىستى بىردەن - ءبىر ولشەم ساناپ، ۇيرەنۋگە، باسقارۋعا سايكەسپەي قويدىم. كلاس جەتەكشىم، جەتەكشىلەر ماعان ءجون - جوسىقتى، زاڭدى، ساياساتتى قايتا - قايتا ءتۇسىندىردى؛ كوڭىل كۇيىم تۇسىڭكى كەزدە سابىرلىلىقپەن اقىل ايتىپ، جۇباتتى. بۇل ارالىقتا مەن لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ كورمەسىن ەكسكۋرسيالادىم، سونداي - اق كوپتەگەن ادامداردىڭ زاڭدى ۇعىنباي، زاڭدى بىلمەي، زاڭعا بويسۇنباي قىلمىس وتكىزگەن دەلولارىن دا كوردىم، بۇل مەنى تەرەڭ ويعا سالدى.
2018 - جىلى 8 - ايدىڭ 26 - كۇنى مەنىڭ 22 جاسقا تولعان تۋعان كۇنىم ەدى، ساباقتان تۇسكەننەن كەيىن جاتاقتا كىتاپ وقىپ جاتقام. كەنەت جاتاقتىڭ ەسىگى اشىلىپ، كلاس جەتەكشى مۇعالىم قولىنا ۇلكەن بالكۇلشە كوتەرىپ كىردى دە: ”ءسۇبينۇر، تۋعان كۇنىڭ قۇتتى بولسىن!“، - دەپ كۇلىمسىرەي ءۇن قاتتى. مەن اڭتارىلىپ تۇرىپ قالدىم، مۇعالىمنىڭ مەيىرىمدى ءجۇزىن كورگەندە، جۇرەگىمدى جىلى اعىس كەرنەپ، تەرەڭ اسەرلەنىپ كەتتىم. تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىندا مەن ءۇرتىس اسەرلەنۋمەن بولدىم، مۇندا قاتىپ - سەمگەن ۋاعىزدار ەمەس، مەيىرلى تالىمدەر ايتىلادى؛ مۇندا ءدىني ۇشقارى يدەيامەن جۇعىمدالۋ ەمەس، جان - جۇرەكتى تازارتاتىن ءمولدىر بۇلاق بار؛ مۇندا شاۋجايلاۋ مەن قاراڭعىلىق ەمەس، ەركىندىك پەن نۇرلى جارىق بار.
وتكىزگەن قاتەلىكتەرىم ءۇشىن شەكسىز وكىندىم، شىن نيەتىمەن حالىقتى ويلايتىن، ءبىز ءۇشىن شىن جۇرەكتەن تاماشا ۇيرەنۋ شارت - جاعدايىن جاراتىپ بەرگەن پارتيا مەن ۇكىمەتكە، مۇقيات جاۋاپكەرشىلىك ارقالاعان، شىن جۇرەكتەن قۇلشىنىپ ءبىزدى تاربيەلەگەن مۇعالىمدارعا قاراتا ءوزىمنىڭ ءىس جۇزىندىك ارەكەتىم ارقىلى مۇعالىمداردىڭ ءۇمىتىن اقتايمىن، مەنى قۇتقارعان پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ ءۇمىتىن اقتايمىن.
باسقا ساباقتاستاردىڭ دا قورالاي كەلىپ، تۋعان كۇندى قۇتتىقتاۋ ءانىن بىرگە شىرقاي جونەلگەنىن سەزبەي قالىپپىن، ءوزىمدى دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ باقىتتى ادامداي سەزىندىم، بۇل مەنىڭ ماڭگى ۇمىتىلماس، ەڭ ماعىنالى وتكەن تۋعان كۇنىم ەدى.
ءدىني ۇشقارى يدەيامەن جۇعىمدالعانىم باقىتسىزدىق بولعانىمەن، ءبىراق كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ - باۋلۋعا قاتىناسۋىم تالەيىمنىڭ جانعانى ەكەندىگى ءشۇباسىز. باۋلۋ ارقىلى «نەگىزگى زاڭ»، «قىلمىستىق ىستەر زاڭى»، «ۇيلەنۋ زاڭى»، «جوسپارلى تۋىت زاڭى» سياقتى قاتىستى زاڭداردى ۇيرەندىم، جۇمىستانۋ شەبەرلىگىن جاتىق يگەردىم، يدەيامدا بۇرىلىس بولدى. مەكتەپتە ۇيىمداستىرىلعان باعالاۋدا مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋ ورەم تولىمدى، زاڭدىق ءبىلىم دەڭگەيىم ولشەمگە جەتكەن، شەبەرلىكتى جەتىك يگەرگەن بولىپ باعالاندىم، 2018 - جىلى 10 - ايدا وقۋدى ءساتتى تامامدادىم، سونداي - اق زاۆودتا قىزمەت ىستەيتىن جۇمىسشىعا اينالدىم. قازىر مەن سەح مەڭگەرۋشىسى بولدىم، ايلىق ەڭبەكاقىم 2500 يۋان. اۋدان قالاشىعىنان ارزان باعادا جالعا بەرىلەتىن ۇيگە دە ءوتىنىش ەتتىم.
ەگەر تاربيەلەۋ - باۋلۋعا قاتىناسپاعان بولسام، وسى كۇندە زۇلىمدىعى باسىنان اسقان بۇزاقى بولۋىم مۇمكىن ەدى. وسى وزگەرىستەردىڭ بارلىعى كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ - باۋلۋدىڭ ارقاسى ەكەندىگى، بۇنىڭ ماعان تىڭ تىرشىلىك سيلاعاندىعى وزىمە ابدەن ايان.
