حالىق گازەتىنىڭ شولۋشىسى
جەرگىلىكتى ۋاقىت 12 - ايدىڭ 3 - كۇنى امەريكا پارلامەنتى قاۋىم پالاتاسى ماقۇلداعان ايتىلمىس”2019 - جىل ۇيعۇر ادامدىق ۇقىقتارى ساياسات زاڭ جوباسىن“ ماقۇلداپ، جۇڭگو شينجياڭىنىڭ ادامدىق ۇقىق جاعدايىن قاساقانا قارالاپ، جۇڭگونىڭ ۇشقارىلىقتى الاستاۋ جانە لاڭكەستىككە سوققى بەرۋ قۇلشىنىسىنا ورشەلەنە كۇيە جاعىپ، جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ ساياساتىنا پاسىق نيەتپەن سوقتىعىپ، شىندىقپەن ساناسپاي، اق پەن قارانى شاتاستىرۋى − جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە دورەكىلىكپەن كيلىككەندىك، حالىقارالىق زاڭ مەن حالىقارالىق قاتىناس نەگىزگى ولشەمىن كوپە - كورنەۋ اياق استى ەتكەندىك.
ايتىلمىس شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەلەر، تۇپتەپ كەلگەندە، ادامدىق ۇقىق، ۇلت، ءدىن ماسەلەسى ەمەس، قايتا زورلىقتى كۇشكە، لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە بولشەكتەۋشىلىككە قارسى تۇرۋ ماسەلەسى. وتكەن ءبىر مەزگىلدە، شينجياڭدا ”ءۇش ءتۇرلى كۇش“ توتەنشە قۇتىرىنىپ، نەشە مىڭ رەت زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك دەلوسىن (وقيعاسىن) تۋدىرىپ، ءار ۇلت حالقىنىڭ باس اماندىعى مەن مال - مۇلىك حاۋىپسىزدىگىنە ەرەكشە زور زالال جەتكىزىپ، نەگىزگى ادامدىق ۇقىقتى اۋىر دارەجەدە اياق استى ەتتى. ادامزاتقا قارسى، قوعامعا قارسى، وركەنيەتكە قارسى وسىنداي زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك ارەكەتتەردى، امەريكاداعى ءىشىنارا ساياساتپازدار كورسەدە كورمەستىككە سالىنىپ، ەستىمەگەن، بىلمەگەن كىسىمىسىدى. قازىرگى شينجياڭدا ءار ۇلت حالقى ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزىپ، رەفورما، دامۋ جەتىستىكتەرىنەن بىرگە يگىلىكتەنۋدە، ءتۇرلى ۇقىق - مۇددەلەرى زاڭ بويىنشا قامتاماسىزداندىرىلعان، ادامدىق ۇقىق جاعدايىن تاريحتاعى ءارقانداي كەزدەگىمەن سالىستىرۋعا كەلمەيدى. امەريكاداعى ءىشىنارا ساياساتپازدار جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ ساياساتىن ءادىس - امالدارىنىڭ بارىنشا وسەككە تاڭىپ، جالا جاعىپ وتىر. ولار ادامدىق ۇقىقتى قورعاۋدى جەلەۋ ەتىپ، لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ ماسەلەسىندە ولەرمەندەنە قوس ولشەم قولدانىپ، حالىقارالىق ادامگەرشىلىك پەن ادامزاتتىڭ ار - ۇجدانىنا اۋىر دارەجەدە قايشى سۇرقيالىق جاققا شىعىپ، لاڭكەستىك ارەكەتتەرگە ىرىق بەرىپ، جول قويىپ وتىر. امەريكا پارلامەنتىنىڭ ايتىلمىس ”2019 - جىل ۇيعۇر ادامدىق ۇقىقتارى ساياسات زاڭ جوباسىن“ ماقۇلداۋى ىشىنە ارامدىق بۇككەندىگى، سۇرقيالىعىنىڭ شەگىنە جەتكەندىگى دەۋگە بولادى.
شينجياڭ ىستەرى مۇلدە جۇڭگونىڭ ىشكى ءىسى، ءارقانداي مەملەكەتتىڭ جانە سىرتقى كۇشتەردىڭ كيلىگۋىنە جول بەرىلمەيدى. جۇڭگونىڭ شينجياڭدا قولدانعان ساقتانۋ سيپاتىنداعى لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ مەن ۇشقارىلىقتى الاستاۋ شارالارىنىڭ زاڭدىق نەگىزى بار، حالىق رايىنا ساي كەلەدى، ونىمدىلىگى كورنەكتى. شينجياڭدا زاڭ بويىنشا كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ - باۋلۋ قىزمەتىن ورىستەتۋ، جۇڭگونىڭ حالىقارالىق قوعامنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ مەن ۇشقارىلىقتى الاستاۋ دارىپتەمەسىن تياناقتاندىرعاندىعى بولىپ تابىلادى، جۇيەدەن «بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ الەمدىك لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ ستراتەگياسىن» جانە بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ «زورلىقتى كۇش ۇشقارىلىق ارەكەتتەرىنەن ساقتانۋ جوسپارىن» تياناقتاندىرۋداعى ناقتى اياق الىسى جانە بەينەسى بولىپ تابىلادى. جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ ساياساتى بۇكىلدەي ادامدىق ۇقىقتى قامتاماسىزداندىرۋ ءۇشىن بولىپ تابىلادى. دۇنيە ءجۇزى مىنانى كورىپ وتىر: شينجياڭدا 3 جىلدان بەرى زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك وقيعاسى تۋىلمادى، قوعامى ورنىقتى، ۇلتتارى ىنتىماقتى، حالقى تىنىش ءومىر، شات - شادىمان تىرشىلىك ەتۋدە، حالىقتىڭ تىرشىلىك ۇقىعى، ءومىر ءسۇرۋ ۇقىعى جانە دامۋ ۇقىعى پارمەندى قامتاماسىزداندىرىلعان. امەريكا پارلامەنتىنىڭ جۇڭگونىڭ ادامدىق ۇقىق سالاسىندا قول جەتكىزگەن تابىستارىن ەلەمەي، جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ ساياساتىن سان - ساققا جۇگىرتۋى ءىس جۇزىندە ادامدىق ۇقىقتى جانە زاڭمەن جونگە سالۋدى اياق استى ەتكەندىك.
كىم ادامدىق ۇقىقتى قورعاۋدا جانە قامتاماسىزداندىرۋدا، كىم ادامدىق ۇقىقتى اياق استى ەتۋدە جانە بۇلدىرۋدە، حالىقارالىق قوعام ادىلدىگىن ءوزى ايتادى. 2018 - جىلى جىل سوڭىنان بەرى، 91 مەملەكەت پەن وڭىردەن كەلگەن 70تەن استام ۇيىرمە - گرۋپپا، حالىقارالىق ۇيىمدى، ۇكىمەت ءمانساپتىلارىن، اقپارات قۇرالدارىن، ءدىني توپ قايراتكەرلەرىن، سونداي - اق ماماندار مەن وقىمىستىلاردى ءوز ىشىنە العان 1000نان استام ادام شينجياڭعا ەكسكۋرسيالاي، ساپارلاي كەلىپ، شينجياڭنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ جاعىنداعى قىزمەت تاجىريبەلەرى ۇيرەنۋگە، ۇلگى الۋعا تاتيدى دەپ القادى. بيىل 7 - ايدا 50 نەشە مەملەكەتتىڭ جەنەۆادا تۇراتىن ۋاكىلى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى ادامدىق ۇقىق القالار كەڭەسى ءتوراعاسىنا جانە ادامدىق ۇقىق جوعارى دارەجەلى ارناۋلى ءمانساپتىسىنا بىرلەسىپ حات جولداپ، جۇڭگونىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ قىزمەتىندە ادامدىق ۇقىققا قۇرمەت ەتكەندىگىن جانە قامتاماسىزداندىرعاندىعىن بەلسەندى باعالادى. بيىل 10 - ايدا 60 نەشە مەملەكەت 74 - كەزەكتى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى جينالىسىنىڭ 3 - كوميتەتى ءماجىلىسى كەزىندە جارىسا سوزگە شىعىپ، جۇڭگو شينجياڭىنىڭ ادامدىق ۇقىعىنىڭ زور دارەجەدە العا باسقاندىعىن القاپ، شينجياڭنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ جاعىندا قولدانعان شارالارىن قولداپ، ءىشىنارا مەملەكەتتەردىڭ ادامدىق ۇقىقتى جەلەۋ ەتىپ، جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە كيلىككەندىگىنە، ادامدىق ۇقىقتى ساياسيلاندىرعاندىعىنا قارسى تۇردى. ادىلەتتىگە كومەك كوپ، ادىلەتسىزگە كومەك جوق. امەريكاداعى ءىشىنارا ساياساتپازداردىڭ ايتىلمىس شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەلەردى كولدەنەڭ تارتىپ، پالە ىزدەپ، ولەرمەندەنە وسەك - اياڭ تاراتىپ، جالا جابۋى حالىقارالىق قوعامنىڭ نەگىزگى اعىمدىق جۇرت رايىنا بۇكىلدەي قايشى.
امەريكا پارلامەنتىنىڭ وزگە ەلدىڭ ىشكى ىسىنە كيلىگەتىن زاڭ جوبانى ءالسىن - ءالى شىعارۋى بارىپ تۇرعان زورەكەرلىك قىلىق. ولار ءوز ەلىنىڭ ادامدىق ۇقىق ماسەلەسى مەن امەريكانىڭ حالىقارادا تۋدىرعان ادامگەرشىلىك اپاتىن كورسە دە كورمەگەنسىپ، ماڭايىنداعىلاردى ايتاقتاپ، وزگەلەردى جازعىرىپ كەلەدى. حالىقارالىق قوعام امەريكانىڭ ادامگەرشىلىك تۇعىرىنان الدەقاشان قۇلاعاندىعىن، بۇگىنگى دۇنيە ءجۇزىنىڭ امەريكانىڭ ادامدىق ۇقىق ماسەلەسىندە ايتقانىنىڭ ەسەپ بولۋىنا ءتىپتى دە جول قويمايتىندىعىن جەتە تانىدى. بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى ازيا - تىنىق مۇحيت ايەلدەر ۇقىق - مۇددەسىن تەكسەرىپ قاراۋ ءماجىلىسىنىڭ تاياۋدا 37:1 داۋىس ناتيجەسىمەن ماقۇلداعان «بەيجيڭ جارناماسىنىڭ 25 جىلدىعى − جىنىس تەڭدىگى مەن ايەلدەر ۇقىعىن كۇشەيتۋدى جەبەۋ جونىندەگى ازيا - تىنىق مۇحيت مينيستر دارەجەلىلەر جارناماسىنا» امەريكا بىردەن - ءبىر قارسى داۋىس بەرگەن ەل، مىنە بۇل وسىنىڭ ايقىن دالەلى.
جۇڭگو ۇكىمەتى مەن حالقىنىڭ مەملەكەتتىڭ يەلىك ۇقىعىن، حاۋىپسىزدىگىن، دامۋ مۇددەسىن قورعاۋ بەكىمى مىزعىمايدى. امەريكا جاقتىڭ شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەلەردەن پايدالانىپ، جۇڭگونىڭ ۇلتتار قاتىناسىنا ىرتكى سالۋ، شينجياڭنىڭ كوركەيىپ - گۇلدەنۋىن، ورنىقتىلىعىن ءبۇلدىرۋ، جۇڭگونىڭ دامۋىن، ۇلعايۋىن شاۋجايلاۋ قاسكۇنەمدىگىنىڭ ىسكە اسۋى مۇلدە مۇمكىن ەمەس. امەريكا جاقتى جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە كيلىگۋگە سوزعان قارا قولىن تارتىپ، ابىرويدان جۇرداي بولاتىن سوراقىلىقتارىن دوعارۋعا ءناسيحاتتايمىز. جۇڭگو حالقىنىڭ بەكىمى مەن جىگەرىن تومەن شامالاعانداردىڭ، جاي قاراعانداردىڭ قان - جوسا بولىپ ويسىراي جەڭىلەتىندىگى داۋسىز.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 12 - ايدىڭ 4 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
