ءۇرىمجى قالالىق پارتكومنىڭ ورىنباسار شۋجيى، قالا باستىعى
ياسىن سىدىق
شينجياڭ ەجەلدەن بەرى جۇڭگو تەرريتورياسىنىڭ ايرىلماس ءبىر بولىگى، شينجياڭداعى ۇلتتار جۇڭحۋا ۇلتى شاڭىراعىنىڭ تامىرلاس مۇشەسى. قازىر شينجياڭنىڭ قوعامدىق كەلەلى جاعدايى ءۇرتىس جاراسىمدى، ورنىقتى، ءتۇرلى ەكونوميكالىق، قوعامدىق ىستەرى جاقسى بەتالىسقا قاراي دامۋدا، حالىق تۇرمىسى ۇزدىكسىز جاقسارىپ، گۇلدەنىپ - كوركەيگەن جاعداي جارىققا شىقتى. الايدا، امەريكاداعى كەيبىر ادامدار جۇڭگونىڭ دامىپ - قۇدىرەتتەنگەندىگىن كورۋدى قالاماي، شينجياڭنىڭ جاراسىمدى، ورنىقتىلىعىن كورۋدى قالاماي، قىمس ەتسە - اق ادامدىق ۇقىقتى جەلەۋ ەتىپ، قالاعانىنشا شىندىقتى بۇرمالاپ، جۇڭگونىڭ شينجياڭىنا پالە جاۋىپ، قارالادى. جاقىندا امەريكا پارلامەنتى قاۋىم پالاتاسىنىڭ ماقۇلداعان ايتىلمس شينجياڭعا ساياتىن ”زاڭ جوباسى“ شينجياڭنىڭ ادامدىق ۇقىق جاعدايىنا ورشەلەنە سوقتىعىپ، جات نيەتپەن كۇيە جاعىپ، حالىقارالىق زاڭنىڭ جانە حالىقارالىق قارىم - قاتىناستىڭ نەگىزگى ولشەمىن قالاعانىنشا اياق استى ەتىپ، ەلىمىزدىڭ ىشكى ىسىنە دورەكىلىكپەن كيلىكتى. امەريكانىڭ مۇنداي اشىقتان - اشىق زورەكەلىك ءىس - ارەكەتىن ءبىز قاتاڭ ايىپتايمىز جانە وعان باتىل قارسى تۇرامىز!
1990 - جىلدان 2016 - جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ”ءۇش ءتۇرلى كۇش“ جۇڭگونىڭ شينجياڭ وڭىرىندە نەشە مىڭداعان زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك دەلولارىن (وقيعا) جوسپارلاپ، اتقارىپ، كوپتەگەن بەيكۇنا بۇقاراعا زيانكەستىك جاساپ، مال - مۇلىككە ولشەۋسىز زيان سالىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ءومىرى مەن مال - مۇلكىنىڭ حاۋىپسىزدىگىنە توتەنشە زور قاتەر ءتوندىرىپ، ادامزاتتىڭ نەگىزگى ار - نامىسىن اۋىر اياق استى ەتتى. رەال حاۋىپ - قاتەر الدىندا، ءار ۇلت حالقىنىڭ ورتاق مۇددەسىن قورعاۋ، شينجياڭنىڭ جاراسىمدىلىعىن، ورنىقتىلىعىن قورعاۋ ءۇشىن، جۇڭگو ۇكىمەتى باتىلدىقپەن شارا قولدانىپ، لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەسىن زاڭ بويىنشا ورىستەتىپ، لاڭكەستىك ارەكەتتەردىڭ كوپ، ءجيى تۋىلۋ جاعدايىن ءونىمدى تەجەپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ تىرشىلىك ۇقىعى، دامۋ ۇقىعى سياقتى نەگىزگى ادامدىق ۇقىعىن قامتاماسىز ەتىپ، شينجياڭداعى 25 ميلليون ءار ۇلت حالقىنىڭ جاپپاي قولداۋىنا جانە حالىقارالىق قوعامنىڭ بەلسەندى باعاسىنا يە بولىپ، حالىقارالىق لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ ىستەرى ءۇشىن بەلسەندى قۇلشىنىستار جاسادى جانە ۇلەستەر قوستى.
قازىر ورنىقتىلىقتىڭ پايداسىنىڭ ۇزدىكسىز جارىققا شىعۋىنا ساي، شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىندا بۇرىن بولماعان اسا تاماشا جاعداي جارىققا شىقتى. قوعام جاراسىمدى، ورنىقتى بولدى، قازىرگە دەيىن ءۇرتىس 3 جىل بويى زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك دەلولار (وقيعا) تۋىلمادى، اسىرەسە، ءبىر ءوڭىردىڭ قوعام ورنىقتىلىعى ورتاسىنىڭ ”بارومەترى“ ەسەپتەلىنەتىن ساياحات كاسىبىندە، اۋەلى، ءۇرتىس 3 جىل بويى زور دەڭگەيدە ارتۋ بەتالىسى ساقتالدى. شينجياڭعا كەلىپ كورگەندەردىڭ بارلىعى شينجياڭنىڭ جاقسى جەر ەكەندىگىن تەرەڭ سەزىندى. ەكونوميكا جوعارى ساپالى دامۋدى جۇزەگە اسىردى، 2018 - جىلى ءۇرىمجى قالاسى رايوندىق ءوندىرىس جالپى ءونىم قۇنىنىڭ ارتۋىن ％7.8، قازىنالىق كىرىستىڭ ارتۋىن ％27.5، قوعامدىق تۇتىنۋ بۇيىمدارىنىڭ بولشەك ساتىلىم جالپى سوماسىنىڭ ارتۋىن ％2.8 بولۋىن جۇزەگە اسىردى. بيىل جىل باسىنان بەرى، ءۇرىمجى قالاسىنىڭ ەكونوميكاسى جالعاستى تاماشا دامۋ كۇيىن ساقتادى، رايوندىق ءوندىرىستىڭ جالپى ءونىم قۇنى، تۇتىنۋ، سىرتقى ساۋدا، فينانس، زات باعاسىنىڭ اينالىمى ورنىقتى، 3 كاسىپ، قورا - جاي كاسىبى، قالا، اۋىل تۇرعىندارىنىڭ كىرىسى جەدەل ارتىپ، كاسىپ قۇرىلىمى اناعۇرلىم ساپالىلانىپ، سان مەن ساپانىڭ قاتار جوعارىلاۋىنداي دامۋ بولاشاعى كورىنە باستادى. قالا قۇرىلىسى كۇن سايىن جاڭارىپ، نەگىزدىك قۇرىلعىلارى ۇزدىكسىز كەمەلدەنىپ، قالا ورتاسى اناعۇرلىم كوز تارتىپ، وسىزاماندانعان حالىقارالىق قالا بولۋعا قاراي مىعىم قادام تاستالدى. حالىق تۇرمىسى ءۇرتىس جاقسارىپ، حالىق تۇرمىسىن الدىمەن ويلاستىرۋعا، حالىق تۇرمىسىن الدىمەن جۇرگىزۋگە تاباندى بولىپ، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋدى جانە ونى قامتاماسىز ەتۋدى باستان - اياق كورنەكتى ورىنعا قويدى، اسىرەسە، جاقىن جىلداردان بەرى، حالىق تۇرمىسى شىعىسى ادەتتەگى الەۋمەتتىك مەجە ەسەپ شىعىسىنىڭ ％70تەن جوعارى بولىگىن يەلەدى، ءار ۇلت قالا تۇرعىندارىنىڭ قوعامدىق قامتاماسىزدىق ۇقىعى، سالاماتتىق ۇقىعى جانە ءبىلىم الۋ ۇقىعى سياقتى قوعامدىق ۇقىقتارى بۇرىن بولماعان قامتاماسىزدىققا يە بولدى.
قوعامدىق كەلەلى جاعدايدىڭ جاراسىمدىلىعى، ورنىقتىلىعى، ءار ۇلت حالقىنىڭ تابىس سەزىمىنىڭ، باقىت سەزىمىنىڭ، حاۋىپسىزدىك سەزىمىنىڭ ۇزدىكسىز كۇشەيۋى، ءبار - ءبارى ەلىمىزدىڭ زاڭمەن جونگە سالىناتىن مەملەكەت ەكەندىگىن، قولدانعان شينجياڭدى جونگە سالۋ شارالارىنىڭ، اسىرەسە، لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەسىن زاڭ بويىنشا ورىستەتۋ جاقتارىندا قولدانعان ءبىر قىدىرۋ بەلسەندى شارالارىنىڭ شينجياڭنىڭ ءىس جۇزىندىگىنە ۇيلەسەتىندىگىن، تاريحتىڭ سىن - سىناعىنان سۇرىنبەي وتە الاتىندىعىن، امەريكا جاقتىڭ داتتەگەن ”از ۇلتتاردىڭ ادامدىق ۇقىعىنا قول سۇقتى“ ماسەلەسىنىڭ مۇلدە ءومىر سۇرمەگەندىگىن پارمەندى تۇردە دالەلدەدى.
ءبىز شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىن قامتىعان تۇتاس جۇڭگو حالقىنىڭ تىعىز ىنتىماعى باردا جۇڭگونىڭ ۇلت قاتىناسىنا ىرتكى سالىپ، شينجياڭنىڭ گۇلدەنىپ - كوركەيۋىن، ورنىقتىلىعىن ءبۇلدىرىپ، جۇڭگونىڭ دامۋىن، العا باسۋىن قۇرىقتايتىن قاسكۇنەمدىكتەردىڭ تۇگەلدەي جەڭىلىسپەن تىناتىندىعىنا كامىل سەنەمىز. امەريكانىڭ زورەكەرلىگى ەل - جۇرتقا جاقپايدى، ولاردىڭ بارلىق سۇرقيا قاسكۇنەمدىگى، شىندىق الدىندا، ەڭ سوڭىندا ءوزى قازعان كورگە ءوزى تۇسۋمەن عانا، تەك جەڭىلىسپەن عانا تىنادى.
