تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   شينجياڭ حابارلارى

اۆتونوميالى رايوندىق ايەلدەر بىرلەستىگى: شينجياڭ حالقىنىڭ تاماشا تۇرمىسىن بۇلدىرۋگە ۇرىنعان بارلىق قاسكۇنەمدىكتىڭ، ءسوز جوق، كۇلى كوككە ۇشادى

  شينجياڭ قوعامى جاراسىمدى، ورنىقتى، ەكونوميكاسى ءۇرتىس دامىعان، حالقى تىنىش ءومىر، شات - شادىمان تىرشىلىك كەشىرگەن ەڭ جاقسى دامۋ مەزگىلىنە اياق باسقان كەزدە، شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقى اناردىڭ دانىندەي تىعىز ۇيىسىپ، تىزە قوسا ىنتىماقتاسىپ ەكپىندەي ىلگەرىلەگەن، ءداۋىردىڭ دامۋىنان بىرگە يگىلىكتەنىپ، كورىكتى مەكەندى بىرگە قۇرۋدىڭ ەڭ جاقسى تاريحي كەزەڭىندە، جەرگىلىكتى ۋاقىت 12 - ايدىڭ 3 - كۇنى امەريكا پارلامەنتى قاۋىم پالاتاسى جۇڭگونىڭ قارسىلىعىنا قاراماي، ايتىلمىس شينجياڭعا ساياتىن ”زاڭ جوباسىن“ توڭمويىندىقپەن ماقۇلداپ، شينجياڭنىڭ ادامدىق ۇقىق جاعدايىنا زارلەنە شابۋىلداپ، جۇڭگونىڭ ۇشقارىلىقتى الاستاۋداعى جانە لاڭكەستىككە سوققى بەرۋدەگى قۇلشىنىستارىن بۇرمالاپ، وعان كۇيە جاعىپ، جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ ساياساتىن قيسىنسىز جازعىرىپ، جۇڭگونىڭ ىشكى ساياساتىنا دورەكىلىكپەن كيلىكتى، بۇل حابار شينجياڭداعى 12 ميلليوننان استام ءار ۇلت ايەلدەرىن قامتىعان بارلىق حالىقتىڭ زىعىردانىن قايناتتى!

  لاڭكەستىك − ادامزات قوعامىنىڭ ورتاق جاۋى، حالىقارالىق قوعامنىڭ تىزە قوسا سوققى بەرۋ وبيەكتىسى. شينجياڭ جۇڭگونىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋداعى نەگىزگى شايقاس مايدانى رەتىندە، وتكەن عاسىردىڭ 90 - جىلدارىنان بەرى، حالىقارالىق جاعداي وزگەرىسىنىڭ ىقپالىنا ۇشىراپ، ۇشقارىلىق يدەياسى ۇزدىكسىز ءورشىپ، ”ءۇش ءتۇرلى كۇش“ شينجياڭ قاتارلى جەرلەردە نەشە مىڭ زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك دەلولارىن (وقيعا) تۋدىرىپ، قالىڭ بەيكۇنا بۇقاراعا زيانكەستىك جاسادى، كوپتەگەن وتباستارى وسى سەبەپتەن توزىپ، تالاي - تالاي ادام جانىنان ايرىلىپ، ۇشقارىلىق يدەياسى ىزگى نيەتتى، قاراپايىم بۇقارانىڭ جانىن قۇتىرىنا جالماپ، اۋىل - قىستاقتار بۇرىنعى ءان اۋەنى مەن شاتتىعىنان ايرىلىپ، ايەلدەر كورىكتى ءجۇزى مەن دەربەس ادامدىعىنان ايرىلىپ، بالالار وقۋعا ءتۇسۋ جانە ەسەيۋ ورايىنان ايرىلدى... لاڭكەستىكتىڭ، ۇشقارىلىقتىڭ رەال قاتەرى الدىندا، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم باتىل شارالاردى قولدانىپ، لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەسىن زاڭ بويىنشا ورىستەتىپ، لاڭكەستىك ارەكەتتەرىنىڭ كوپ، ءجيى تۋىلۋ بەتالىسىن ءونىمدى شاۋجايلاپ، ءار ۇلت حالقىنىڭ تىرشىلىك ۇقىعىن، سالاماتتىق ۇقىعىن جانە دامۋ ۇقىعىن زاڭ بويىنشا قامتاماسىز ەتتى، شينجياڭدا ءۇرتىس 3 جىل بويى زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك دەلوسى (وقيعاسى) تۋىلمادى، ءار ۇلت حالقىنىڭ تابىس سەزىمى، باقىت سەزىمى، حاۋىپسىزدىك سەزىمى كورنەكتى كۇشەيىپ، ”كورىكتى شينجياڭ قۇرۋ، وتان ارمانىن بىرگە جۇزەگە اسىرۋ“ سەنىمى ارتتى.

  وتان قۇشاعىندا تىرشىلىك ەتىپ كەلگەن ءار ۇلت ايەلدەر قاۋىمى شەكسىز باقىتقا جانە ماقتانىشقا كەنەلۋدە! «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ نەگىزگى زاڭى»نان جاڭا جۇڭگونىڭ العاشقى زاڭى «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇيلەنۋ زاڭى»نا دەيىن، «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ انا - بالالار دەنساۋلىعىن ساقتاۋ زاڭى»نان «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ايەلدەردىڭ ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىز ەتۋ زاڭى»، ت. ب لارعا دەيىن ايەلدەردىڭ ساياسي، ەكونوميكا، وقۋ - اعارتۋ، سالاماتتىق سياقتى جاقتارداعى ۇقىق - مۇددەسى تولىق قامتاماسىز ەتىلدى. 70 جىلدان بەرى، جۇڭگو نەگىزگى زاڭدى نەگىز، ايەلدەردىڭ ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىز ەتۋ زاڭىن تۇلعا ەتكەن 100دەن استام ارنايى زاڭ، زاڭ ەرەجەلەردى قامتىعان ايەلدەردىڭ ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىز ەتۋ زاڭ جۇيەسىن بىرتىندەپ قالىپتاستىردى ءارى كەمەلدەندىردى. شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى ىلگەرىندى - كەيىندى «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ <جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ايەلدەردىڭ ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىز ەتۋ زاڭىن> اتقارۋ ادىستەرى»، «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ ازامات جاسىنا تولماعانداردى قورعاۋ ەرەجەسى» سياقتى زاڭ، زاڭ ەرەجەلەردى شىعارىپ، ءىشىنارا جەرگىلىكتى زاڭ ەرەجەلەردە ايەلدەردىڭ، بالالاردىڭ ۇقىق - مۇددەسىن قورعاۋ تارماقتارىن ارنايى جاسادى. زاڭنىڭ، زاڭ ەرەجەنىڭ قورعاۋىندا، اۆتونوميالى رايون 90 - جىلداردان باستاپ «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ ايەلدەردى دامىتۋ باعدارلاماسىن» جانە «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ بالالاردى دامىتۋ باعدارلاماسىن» 3 كەزەك اتقاردى. 2018 - جىلى بۇكىل رايونداعى جۇكتى ايەلدەردىڭ ءولۋ مولشەرى 2003 - جىلعى 100 مىڭ/163تەن 100 مىڭ/26.65كە تومەندەدى، بۇكىل رايونداعى ۇيلەنۋدەن بۇرىن مەديتسينالىق تەكسەرۋ مولشەرى %92.45 بولىپ، بۇكىل ەلدىڭ الدىڭعى لەگىنە شىقتى؛ بۇكىل رايونداعى از ۇلت ايەل كادرلار بۇكىل رايونداعى ايەل كادرلاردىڭ %66تەن استامىن ۇستادى؛ وقۋ جاسىنداعى بالالاردىڭ وقۋعا ءتۇسۋ مولشەرى ازاتتىقتان بۇرىنعى %20تەن تومەن بولۋدان قازىر 9 جىلدىق مىندەتتى وقۋ - اعارتۋمەن جاپپاي قامتۋ، وڭتۇستىك شينجياڭدا 3 جىلدىق مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەمەن جانە 12 جىلدىق نەگىزدىك وقۋعا - اعارتۋمەن جاپپاي قامتۋ جۇزەگە اسىپ، ورتا مەكتەپ ساتىسىنداعى جىنىس سالىستىرماسى نەگىزىنەن تەڭ بولدى؛ ايەلدەردەن نەگىزگى قارتتاردى كۇتىمدەۋ قامسىزداندىرۋىنا، جۇمىسسىزدىق جانە جۇمىستا جارالانۋ قامسىزداندىرۋىنا قاتىناسقان ادام سانى جالپى ادام سانىنىڭ %42.07ىن ۇستاپ، جۇمىستانعان جان سانى جارتى ۇلەستى ۇستادى... شينجياڭداعى ءار ۇلت ايەل اپەكە - سىڭلىلەر بۇكىل ەلدەگى ءار ۇلت حالقىمەن بىردەي زاڭ بويىنشا دەموكراتيالىق ۇقىعىن جۇرگىزىپ، ەكونوميكانى، قوعامدى دامىتۋعا تەڭ ات سالىسىپ، رەفورما مەن دامۋدىڭ جەتىسىكتەرىنەن تەڭ يگىلىكتەنىپ، قوعامدىق ورنىندا وراسان زور وزگەرىس تۋىلىپ، قوجايىندىق ورنى كورنەكتىلەنىپ، تابىس سەزىمى، باقىت سەزىمى، حاۋىپسىزدىك سەزىمى كۇن سايىن كۇشەيدى.

  وتان قۇشاعىندا تۇرمىس كەشىرىپ جاتقان ءار ۇلت ايەلدەر قاۋىمى پارتياعا العىس ايتادى، پارتيانىڭ سوزىنە قۇلاق اسادى، پارتياعا ىلەسەدى! شينجياڭنىڭ قاتاڭ دا كۇردەلى لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ كۇرەسى بارىسىندا، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، شينجياڭداعى ءار ۇلت ايەلدەر باستان - اياق تاباندىلىقپەن بولشەكتەۋشىلىككە قارسى تۇرۋ كۇرەسىنىڭ ەڭ الدىندا تۇرىپ، ايەلدەردىڭ قوعامدىق تۇرمىس پەن وتباسى تۇرمىسىنداعى وزگەشە رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، ءىس جۇزىندىك ارەكەتى ارقىلى ”ءۇش ءتۇرلى كۇش“پەن باتىل كۇرەس جۇرگىزدى! پامير ۇستىرتىندەگى بۇرماحان مولدو 50 جىلدى ءبىر كۇنگىدەي وتكىزىپ، شەكارا لەنياسىنداعى كوپتەگەن تاستىڭ بەتىنە ”جۇڭگو“ دەگەن ەكى ءارىپتى ويىپ شىعىپ، ادال وتانشىلدىق سەزىمدى ۇعىندىردى؛ التاي ايماعىنداعى ءانيپا ءالىماحۇن ءتۇرلى ۇلتتان 10 بالانى اسىراپ الىپ، شەك - شەكاراسىز ماحابباتقا تولى بەرەكەلى سۇيىسپەنشىلىكتى كورسەتتى؛ حوتان ايماعىنداعى توحتىحان قۇربان وتباسىنىڭ ءتورت ۇرپاق بويى قىزىل گەنگە مۇراگەرلىك ەتۋى تاستاي بەرىك وتانشىلدىق ەرىك - جىگەردى ايگىلەدى؛ ىلە وزەنى بويىنداعى گۋ شۇيمەيدىڭ جالعىز ءوزى جۇدەۋ تۇرمىس كەشىرىپ، ەسەسىنە 3000 شاكىرت تاربيەلەگەن باقىتتى تۇرمىسى ۇلتتار ىنتىماعى بەرەكەلى شاڭىراعىنىڭ اسەرلى تاراۋلارىن جازدى، ولار شينجياڭداعى 10 ميلليونداعان ءار ۇلت ايەلدەرىنىڭ ۇلگىسى، ونان دا ماڭىزدىسى، شينجياڭداعى 10 ميلليونداعان ءار ۇلت ايەلدەرىنىڭ ىقشام بەينەسى. شينجياڭداعى ءار ۇلت ايەلدەر قاۋىمى قۇددى سولار سياقتى، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ باسشىلىعىن باتىل قورعايدى، جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىن باتىل قورعايدى، باتىل تۇردە پارتياعا العىس ايتىپ، پارتيانىڭ سوزىنە قۇلاق اسىپ، پارتياعا ىلەسەدى، فاكتپەن ساناسپايتىن، فاكتتى بۇرمالايتىن، ويدان شىعاراتىن، اق پەن قارانى شاتاستىراتىن سۇرقيا نيەتتەگىلەرمەن جانە قاسكۇنەم سايقالدىقتارمەن سوڭىنا دەيىن كۇرەسەدى!

  وتان قۇشاعىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ءار ۇلت ايەلدەر قاۋىمى ىنتىماقتاسىپ ەكپىندەي ىلگەرىلەيدى! شينجياڭنىڭ ايەلدەر ىستەرى جاڭا جۇڭگونىڭ شۇعىلالى قادامى مەن جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىنە ىلەسە ۇزدىكسىز قارىشتاي دامىپ كەلەدى. 70 جىلدا شينجياڭداعى ءار ۇلت ايەلدەرى، اپەكە - سڭلىلەر جەكە باسىنىڭ تاعدىرىن مەملەكەت تاعدىرىنا تىعىز جالعاپ، قوعامنىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتۋ بارىسىندا ەرلىكپەن ءداۋىردىڭ الدىڭعى لەگىندە ءجۇردى، كورىكتى مەكەندى قۇرۋ بارىسىندا بەلسەندىلىكپەن ۇلەس قوسىپ، ناتيجە جاراتتى، قوعامنىڭ جاراسىمدىلىعىن جەبەۋ بارىسىندا جەلەكتىلەردىڭ كەلبەتىن بارىنشا ايگىلەدى، لاڭكەستىككە قارسى تۇرىپ، ورنىقتىلىقتى قورعاۋ بارىسىندا اۋىر مىندەتتى ەرلىكپەن ارقالادى، اسىرەسە، از ۇلت ايەلدەرى، اپەكە - سىڭلىلەر ءوز - وزدەرىن قۇرمەتتەپ، وزدەرىنە سەنىپ، وزىنە سۇيەنىپ، ءوزىن الۋەتتەندىرىپ، ۇيدەن شىعىپ، زاۆودتارعا كىرىپ، قوعامعا، زاۆودتاردىڭ ۇلاسپالى وندىرىسىنە ارالاسىپ، عىلمي زەرتتەۋ جولىنا ءتۇسىپ، ءۇش كەز ساباقحانا مىنبەسىنە شىعىپ، قىزمەت وتەۋ تەرەزەلەرىنە ورنىقتى... ولار ءاربىر قاراپايىم قىزمەت ورىندارىندا جەلەكتىلەردىڭ رولىن ساۋلەلەندىرەتىن اسقاق سەزىمدەرىن جانە ۇلى مۇراتتارىن ايگى ەتۋدە. تۇتاس رايونداعى ءار دارەجەلى ايەل كادرلار ەگىنشى - مالشى وتباسىنا كىرىپ، ءار ۇلت وتباسىلارىمەن تۋىس بولىپ، شىنايى سۇيىسپەنشىلىكپەن، شىن نيەتپەن، شىن جۇرەكتەن قان سۋدان قويۋ دەيتىن باۋىرمالدىقتىڭ ءار ۇلت اپەكە - سىڭلىلەر ورتاسىندا سالتانات قۇرۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بەرىك قۇرىش قورعانىن ورناتتى.

  شينجياڭ ەجەلدەن بەرى جۇڭگونىڭ تەرريتورياسى، ۇيعۇر ۇلتى جۇڭحۋا ۇلتى ۇلى شاڭىراعىنىڭ مۇشەسى، شينجياڭ جۇڭگونىڭ شينجياڭى، بارلىق جۇڭگو حالقىنىڭ شينجياڭى، شينجياڭنىڭ بارلىق ىستەرى جۇڭگونىڭ ىشكى ءىسى. ال قازىر امەريكا ايتىلمىس ادامدىق ۇقىقتى جەلەۋ ەتىپ، ”قوس ولشەم“ جانە زورەكەرلىك لوگيكاسىمەن جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە دورەكىلىكپەن كيلىگىپ، شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ قوعام ورنىقتىلىعىنا، ۇلتتار ىنتىماعىنا، باقىتتى تۇرمىسقا تالپىنۋداي كورىكتى تىلەگىن تالقانداۋعا ۇرىنىپ وتىر، شينجياڭداعى ءار ۇلت ايەلدەرى، اپەكە - سىڭلىلەر بۇعان باتىل جول قويمايدى. ءبىز وتاننىڭ قۇدىرەتتى ارقا تىرەك بولۋىندا، شينجياڭ حالقىنىڭ تاماشا تۇرمىسىن بۇلدىرۋگە ۇرىنعان بارلىق قاسكۇنەمدىك اتاۋلىنىڭ، ءسوز جوق، كۇلى كوككە ۇشاتىندىعىنا كامىل سەنەمىز! ءبىز شينجياڭنىڭ قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق قادامىن ەشتەڭە توسا المايتىندىعىنا كامىل سەنەمىز!

  ايەلدەر بىرلەستىگى ۇيىمى پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ ايەلدەر قاۋىمىمەن بايلانىس جاسايتىن كوپىرى جانە دانەكەرى، ءار دارەجەلى ايەلدەر بىرلەستىگى ۇيىمدارى، ءسوز جوق، ايەلدەردىڭ يدەياسىنا ساياسي جەتەكشىلىك ەتۋدەي ساياسي جاۋاپكەرشىلىكتى ارقالاپ، شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىنىڭ جەتەكشىلىگىندە، باتىل، بەكەم تۇردە پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەشىمدەرى، ورنالاستىرۋلارى بويىنشا، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ ورنالاستىرۋلارىن، تالاپتارىن تىعىز ارقاۋ ەتىپ، ساياسيلىق، وزىقتىق، بۇقارالىق سيپاتتى ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، ايەلدەردى، اپەكە - سىڭلىلەردى سەنىمدى بەكەمدەپ، قىراعىلىقتى ارتتىرىپ، جاۋعا بىرگە كەكتەنىپ، ءبىر نيەت، ءبىر تىلەكپەن تۋى ايقىن تۇردە كۇرەس جۇرگىزىپ، شينجياڭنىڭ قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق باس نىساناسى جولىندا جەلەكتىلەردىڭ كۇشىن قوسۋعا جەتەكتەۋى كەرەك!

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.