تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   ۇيرەنۋ   ›   شولۋ

امەريكانىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋدا مەيلىنشە قوس ولشەم قولدانۋى ادامدى جيرەندىرەدى

حالىق گازەتىنىڭ شولۋشىسى

  جەرگىلىكتى ۋاقىت 12 - ايدىڭ 3 - كۇنى امەريكا پارلامەنتى قاۋىم پالاتاسى ايتىلمىس ”2019 - جىل ۇيعۇر ادامدىق ۇقىقتارى ساياسات زاڭ جوباسىن“ ماقۇلداپ، جۇڭگونىڭ شينجياڭىنىڭ ادامدىق ۇقىق جاعدايىنا سۇرقيالىقپەن شابۋىل جاساپ، جۇڭگونىڭ ۇشقارىلىقتى الاستاۋ جانە لاڭكەستىككە سوققى بەرۋدەگى قۇلشىنىستارىن بۇرمالاپ، كۇيە جاعىپ، جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ ساياساتىن قيسىنسىز جازعىرىپ، جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە دورەكىلىكپەن كيلىكتى. مۇنداي كولگىر بەت - بەينەنى، زورەكەرلىك بولمىستى جۇرت الدەقاشان تانىپ جەتكەن؛ قاسكۇنەمدىككە سالىنعان ءارقانداي قۇر قيالدىڭ بوستان - بوسقا اۋرەلەنىپ، ارام تەر بولۋمەن تىنارى داۋسىز.

  كوپكە ايان، ادامدىق ۇقىقتىڭ قامتيتىن مازمۇنى اسا كەڭ، مۇندا ءومىر ءسۇرۋ ۇقىعى مەن دامۋ ۇقىعى ەڭ نەگىزگى ادامدىق ۇقىق ءارى جەكەنىڭ جانە كوللەكتيۆتىڭ باسقا دا ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ العى شارت جانە نەگىزى. ەگەر حاۋىپسىز، ورنىقتى قوعامدىق ورتا بولماسا، ادامداردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇقىعى مەن دامۋ ۇقىعىن قامتاماسىز ەتۋ قيىنعا سوعادى، باسقا دا ۇقىقتارىنان اۋىز اشۋ تىپتەن قيىنعا سوعادى.

  ۇزاق ۋاقىتتان بەرى، لاڭكەستىك شابۋىلداۋ بۇقارانىڭ ءومىرىن جازىم ەتىپ قالماستان، مال - مۇلىك شىعىنىن تۋدىردى، اۋەلى، ۇلكەن ۇرەي تۋدىرىپ، قوعامدىق ورتا جاعدايىن شيەلەنىستىرىپ، ەكونوميكانىڭ دامۋى مەن حالىق تۇرمىسىنىڭ العا باسۋىنا كەدەرگى بولىپ، بۇقارانىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇقىعى مەن دامۋ ۇقىعىن اۋىر قاتەرگە ۇشىراتتى. كۇنى بۇگىنگە دەيىن، لاڭكەستىك پەن ءدىني ۇشقارىلىق ءالى دە تۇتاس جەر شارىندا ويران سالىپ، ادامزات قوعامىنىڭ ءبىر ۇلكەن ۋلى وسپەسىنە اينالۋدا.

  شينجياڭ جۇڭگونىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەسىندەگى نەگىزگى شايقاس مايدانى. الدىڭعى عاسىردىڭ 90 - جىلدارىنان وسى عاسىردىڭ باسىنا دەيىن، شينجياڭدا لاڭكەستىك شابۋىلداۋ وقيعالارى ءجيى تۋىلىپ، ءار ۇلت حالقىنىڭ ءومىرى مەن مال - مۇلىك حاۋىپسىزدىگىنە اسا زور زالال جەتكىزىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ نەگىزگى ادامدىق ۇقىعىنا اۋىر حاۋىپ ءتوندىردى. مۇنداي جاعدايدا، شينجياڭنىڭ كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ - باۋلۋ قىزمەتىن ورىستەتۋدى قامتىعان لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ شارالارىن جۇرگىزۋى جۇڭگونىڭ زاڭ، زاڭ ەرەجەلەرىنە ۇيلەسىپ قالماستان، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ ساقتانۋ سيپاتتى لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋداي نەگىزگى رۋحى مەن پرينسيبىنە دە ساي كەلەدى. فاكت قاتىستى شارالاردىڭ تاماشا ناتيجەگە قول جەتكىزىپ، شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ قارسى الۋى مەن قولداۋىنا يە بولعاندىعىن دالەلدەدى. قازىرگى تاڭدا، شينجياڭنىڭ قوعام اماندىعى جاعدايى كورنەكتى جاقسارىپ، ءدىني ۇشقارىلىقتىڭ سىنالاپ كىرۋى ءونىمدى تەجەلىپ، ۇلتتار ىنتىماقتى، بەرەكەلى، تاتۋ، ءدىن تاتۋ، ۇيلەسىمدى، حالىق تۇرمىسى تىنىش، جاراسىمدى بولدى، قوعامدىق سالت كورنەكتى جاقساردى، وسى زامانعى عىلىم - تەحنيكا بىلىمدەرىنە، وركەنيەتتى تۇرمىس سالت - ساناسىنا تالپىنعان قوعامدىق راي كۇن سايىن قويۋلاي ءتۇستى، ءار ۇلت حالقىنىڭ نەگىزدىك ۇقىعىنا پارمەندى كەپىلدىك ەتىلدى. قازىرگە دەيىن، شينجياڭدا ءۇرتىس 3 جىل بويى زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك دەلوسى تۋىلمادى.

  ءبىراق، ادامدى وكىندىرەتىنى، امەريكا پارلامەنتى شينجياڭنىڭ زاڭ بويىنشا، بەلگىلەمە بويىنشا لاڭكەستىككە سوققى بەرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ جانە ادامدىق ۇقىقتى قورعاۋداعى قۇلشىنىستارىن كورسە دە كورمەسكە سالىنۋمەن بىرگە، شينجياڭنىڭ كەزەكتە ەكونوميكاسى دامىعان، قوعامى ورنىقتى، ۇلتتارى ىنتىماقتى، ءدىن جاراسىمدى بولعان اسا تاماشا جاعدايىن كورسە دە كورمەسكە سالدى، كەرىسىنشە ويدان فاكت قۇراستىرىپ، جۇڭگونىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋداعى ادىلەتتى شاراسىن داتتادى، كۇيە جاقتى. بۇل لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ ماسەلەسىندەگى تيپتىك قوس ولشەم، مۇنىڭ ادامدىق ۇقىق ماسەلەسىندەگى كولگىرلىگىنىڭ اشىققا شىققانى ايدان انىق.

  ءىس جۇزىندە، امەريكا جاق ءوزىنىڭ زورەكەرلىگىن قورعاۋ ءۇشىن، لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ ماسەلەسىندە ەرتەدەن بەرى ”قولايىنا جاقسا پايدالاناتىن، قولايىنا جاقپاسا تاستايتىن“ قوس ولشەم قولدانىپ كەلەدى. امەريكا ادامدىق ۇقىق پەن لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋدى جەلەۋ ەتىپ، اۋعانستان، يراق، ليۆيا، سيريا سياقتى جەرلەردە سوعىس قوزعاپ، سوعىس ءورتىن تۇتاندىرىپ، ميلليونداعان بەيكۇنا حالىقتى ءولىم - جىتىمگە دۋشار ەتتى، قىرۋار بوسقىندار باسپاناسىز بوسىپ كەتتى، ءبىراق جۇڭگونىڭ شينجياڭىنىڭ تاربيەلەۋ - باۋلۋ ءتاسىلىن پايدالانىپ ۇشقارىلىقتى الاستاۋ ءادىسىن قولدانعاندىعىن قيسىنسىز جازعىرىپ، سۇرقيالىقپەن شابۋىل جاسادى، بۇل قانداي قيسىن، نەندەي لوگيكا؟ امەريكا جاقتىڭ مۇنداي دورەكى، ورىنسىز قوس ولشەمى تەك بارلىق ادىلدىكتى جاقتايتىن جانە ار - ۇجدانى بار ادامداردىڭ اشۋ - ىزاسىن كەلتىرۋدەن باسقا دانەڭە ەمەس!

  شىندىققا تالاس جۇرمەيدى، ادىلدىك جۇرەكتە. امەريكا جاقتىڭ كولگىرسىگەن زورەكەرلىك ءىس - ارەكەتىن حالىقارالىق قوعام جاپا - تارماعاي قاتاڭ جازعىردى. سونىمەن بىرگە، جۇڭگونىڭ شينجياڭىنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ جانە قوعامدىق جونگە سالۋ جاعىندا قول جەتكىزگەن تابىستارى تۇتاس دۇنيە جۇزىنە ايان. شينجياڭنىڭ تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىن قۇرۋداعى جانە اتقارۋداعى ماقساتى − لاڭكەستىكتىڭ، ۇشقارىلىقتىڭ ءوسىپ - ونەتىن جانە تارالاتىن توپىراعى مەن شارت - جاعدايىن جويۋ، لاڭكەستىكتىڭ كوپ، ءجيى تۋىلۋ جاعدايىن ءونىمدى تەجەۋ. كوپتەگەن حالىقارالىق قايراتكەرلەر شينجياڭعا بارىپ ناقتى ەكسكۋرسيالاۋ، ساپارلاۋ ارقىلى شينجياڭنىڭ تاربيەلەۋ - باۋلۋ قىزمەتىن ورىستەتۋىنىڭ كوكەي تەستىلىگىن، قاجەتتىلىگىن، زاڭعا سيىمدىلىعىن، ۇيلەسىمدىلىگىن ءتۇسىنىپ، تاربيەلەۋ - باۋلۋ قىزمەتى لاڭكەستىك پەن ءدىني ۇشقارىلىقتىڭ شەڭگەلدەۋىنە تۇسكەن تاربيەلەنۋشىلەردى قۇتقاردى، حالىقارالىق قوعامنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەسى ءۇشىن ماڭىزدى ۇلەس قوستى دەپ ەسەپتەدى.

  قازىر لاڭكەستىك پەن ءدىني ۇشقارىلىق ءالى دە ءار ەل ءدوپ كەلىپ وتىرعان ورتاق سايىس. كوپتەگەن ەلدەر ءوز ەلىنىڭ ءىس جۇزىندىگىمەن ۇشتاستىرا وتىرىپ، شەشۋ جولدارىن بەلسەنە قاراستىرۋدا. امەريكا جاق ايتىلمىس ادامدىق ۇقىق ماسەلەسىن جەلەۋ ەتىپ، جۇڭگونىڭ شينجياڭىنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋداعى قۇلشىنىستارىن قارالاپ، شابۋىل جاساعان سۇرقيا ءتاسىلى حالىقارالىق قوعامداعى اڭعارلى قايراتكەرلەردى جيىركەندىردى. ءبىز امەريكا جاقتى لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ ماسەلەسىندەگى قوس ولشەمىن دەرەۋ دوعارۋىن، ايتىلمىس شينجياڭنىڭ ادامدىق ۇقىق ماسەلەسىندە پالە ىزدەۋدى دوعارۋىن، ايتىلمىس شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەنى سىلتاۋ ەتىپ، جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە كيلىگۋىن دوعارۋىن قاتاڭ قۋزايمىز.

  (شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 12 - ايدىڭ 5 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.