تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   شينجياڭ حابارلارى

جالا جابۋعا قايتارما سوققى بەرىپ، ناعىز بەينەنى قالپىنا كەلتىرەيىك شينجياڭنىڭ وڭاي - وسپاق قولعا كەلمەگەن اسا تاماشا جاعدايىن بار كۇشپەن قورعايىق

اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى

 ءمۇتاللىپ قاسىم

  جەرگىلىكتى ۋاقىت 12 - ايدىڭ 3 - كۇنى امەريكا پارلامەنتى قاۋىم پالاتاسى جۇڭگونىڭ كۇشتى قارسىلىعىنا قاراماي، ايتىلمىس ”2019 - جىل ۇيعۇر ادامدىق ۇقىقتارى ساياسات زاڭ جوباسىن“ ماقۇلداپ، جۇڭگو شينجياڭىنىڭ ادامدىق ۇقىق جاعدايىنا قاساقانا جالا جاۋىپ، جۇڭگونىڭ ۇشقارىلىقتى الاستاۋداعى جانە لاڭكەستىككە سوققى بەرۋدەگى قۇلشىنىستارىنا ورشەلەنە كۇيە جاعىپ، جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ ساياساتىنا سۇرقيا نيەتپەن شابۋىل جاساپ، شىندىقپەن ساناسپاي، اق پەن قارانى شاتاستىردى، بۇل جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە دورەكىلىكپەن كيلىككەندىك، حالىقارالىق زاڭ مەن حالىقارالىق قاتىناستىڭ نەگىزگى ولشەمدەرىن كوپە - كورنەۋ اياق استى ەتكەندىك. مەن بۇعان باتىل قارسى تۇرامىن جانە قاتاڭ ايىپتايمىن.

  شينجياڭ ماسەلەسىندە ەڭ سويلەۋ ۇقىعىنا يە − شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقى. تەڭىز - مۇحيتتىڭ ار جاعىندا جاتقان، ءوزىن جۇرتتان جوعارى ۇستاپ، وزگە ەلدەردى سان - ساققا جۇگىرتىپ، كوسەمسۋگە داعدىلانعان امەريكانىڭ ءىشىنارا ساياساتپازدارى ەمەس. مەن شينجياڭدا تۋىپ، شينجياڭدا ءوسىپ، شينجياڭدا قىزمەت ىستەدىم، شينجياڭنىڭ ادامدىق ۇقىق ىستەرىنىڭ ۇزدىكسىز دامۋىنىڭ ءوز باسىنان وتكەرۋشىسىمىن جانە كۋاگەرىمىن. جاڭا جۇڭگو قۇرىلعان 70 جىلدان بەرى، شينجياڭنىڭ ادامدىق ۇقىق جاعدايى ۇزدىكسىز دامىدى، العا باستى، قازىر تاريحتاعى ەڭ جاقسى مەزگىلدە تۇر. ءار ۇلتتىڭ تەپە - تەڭ قاتىناسۋ، تەپە - تەڭ دامۋ ۇقىعى زاڭ بويىنشا تولىق قۇرمەتتەلدى جانە قامتاماسىزداندىرىلدى، سايلاۋ ۇقىعى مەن سايلانۋ ۇقىعى تولىق قۇرمەتتەۋگە يە بولدى. 13 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 58 شينجياڭدىق حالىق قۇرىلتايى ۋاكىلىنىڭ ىشىندە از ۇلت ۋاكىلدەرى 36 بولىپ، %62.06تى ۇستايدى؛ 13 - كەزەكتى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايىنىڭ 548 حالىق قۇرىلتايى ۋاكىلىنىڭ ىشىندە از ۇلت ۋاكىلدەر 353 بولىپ، %64.42تى ۇستايدى. از ۇلتتاردىڭ ۇكىمەت ىسىنە ارالاسۋ ۇقىعى تولىق كەپىلدىككە يە بولدى، اۆتونوميالى رايوننىڭ ءتوراعاسى، اۆتونوميالى وبلىستىڭ باستىعى، اۆتونوميالى اۋداننىڭ اكىمى مىندەتىن تۇگەلدەي وڭىرلىك اۆتونوميا اتقارىلعان ۇلتتىڭ ازاماتى وتەيدى. ءار ۇلتتىڭ دامۋ ۇقىعى كورنەكتى جوعارىلاۋعا قول جەتكىزدى، نەگىزگى تۇرمىسىن قامتاماسىزداندىرۋ ورەسى ۇزدىكسىز جوعارىلادى. 2019 - جىلدىڭ الدىڭعى جارتى جىلىندا بۇكىل شينجياڭنىڭ ءوندىرىس جالپى ءونىم قۇنى 529 ميلليارد 137 ميلليون يۋانعا جەتىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %5.6 ارتتى، قالا - اۋىل تۇرعىندارىنىڭ قولداعى تابىسى جەكە - جەكە %5.6 جانە %9.0 ارتتى. كەدەيلەردى دالمە - ءدال سۇيەمەلدەۋگە، كەدەيلىكتەن دالمە - ءدال ارىلتۋعا تاباندى بولىپ، 2020 - جىلعا جەتكەندە بۇكىل شينجياڭدا كەدەي حالىقتى ”ەكىدەن تارىقتىرماۋ، ءۇشتى قامتاماسىز ەتۋ“ ورنىقتى جۇزەگە اسىرىلىپ، قازىر اتقارىلىپ وتىرعان ولشەمنەن تومەن اۋىل - قىستاق كەدەي حالقىن بۇكىلدەي كەدەيلىكتەن ارىلتۋ، مۇلدە كەدەيلىكتى جويۋ جۇزەگە اسىرىلادى. ازاماتتاردىڭ قوعامدىق قامتاماسىزداندىرىلۋ ۇقىعى، سالاماتتىق ۇقىعى، تاربيەلەنۋ ۇقىعى سياقتى قوعامدىق ۇقىقتارىنىڭ قامتاماسىزداندىرىلۋى دا بۇرىن - سوڭدى بولىپ كورىلمەگەن ورەگە جەتتى، قالا، اۋىل تۇرعىندارى مەن قالا - قالاشىق جۇمىسشى - قىزمەتشىلەرىنىڭ سالماقتى اۋرۋ قامسىزداندىرۋى ءتۇزىمى جاپپاي ورناتىلدى، ءدىني سەنىم ەركىندىگى ساياساتى جاپپاي دايەكتىلەندىرىلىپ، تياناقتاندىرىلىپ، ازاماتتاردىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگى ۇقىعى زاڭ بويىنشا قامتاماسىزداندىرىلىپ، ازاماتتاردىڭ قالىپتى ءدىني قيمىلدارى زاڭنىڭ قورعاۋىندا بولدى. شينجياڭنىڭ ادامدىق ۇقىق ىستەرىنىڭ دامۋى جونىندە امەريكا شىندىققا قايشى كەلىپ، ”تاڭداۋ سيپاتتى كوزسىزدىك“ ىستەدى، بۇل كوپە - كورنەۋ ”قوس ولشەم“ جانە زورەكەرلىك ارەكەت. شينجياڭداعى 25 ميلليون ءار ۇلت حالقى استە جول قويمايدى، ءبىر ميلليارد 400 ميلليون جۇڭگو حالقى استە جول قويمايدى.

  20 - عاسىردىڭ 90 - جىلدارىنان بەرى، شەكارا ءىشى - سىرتىنداعى ”ءۇش ءتۇرلى كۇش“ نەگىزگى ادامدىق ۇقىقتى ەلەڭ قۇرلى كورمەي، ءومىر ادىلەتتىلىگىن اياققا تاپتاپ، ادامزات وركەنيەتىنىڭ تومەنگى شەگىنە سايىس جاريالاپ، ءبىر قىدىرۋ زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك ارەكەتتەرىن جوسپارلاپ جانە ۇيىمداستىرىپ اتقارىپ، ءار ۇلت حالىق بۇقاراسىنىڭ ومىرىنە، مال - مۇلكىنە اسا اۋىر زيان جەتكىزدى. لاڭكەستىكتىڭ، ءدىني ۇشقارىلىقتىڭ ءوسىپ - ءوربيتىن توپىراعى مەن شارت - جاعدايىن جويىپ، لاڭكەستىك ارەكەتتەردىڭ كوپ تۋىلۋ، ءجيى تۋىلۋ اۋقىمىن ءونىمدى شاۋجايلاپ، ءار ۇلت حالقىنىڭ تىرشىلىك ۇقىعىن، سالاماتتىق ۇقىعىن، دامۋ ۇقىعىن ەڭ جوعارى شەكتە قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن، شينجياڭ زاڭ بويىنشا تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىن قۇردى. بۇل لاڭكەستىككە قارسى تۇرىپ، ورنىقتىلىقتى قورعاۋداعى پارمەندى شارا بولىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرىپ، ورنىقتىلىقتى قورعاۋ قىزمەتىنە پايدالى ۇلگى ازىرلەدى. امەريكا پارلامەنتىنىڭ قاۋىم پالاتاسى حالىقارالىق قوعامنىڭ جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ ساياساتىنا بەرگەن بەلسەندى باعاسىمەن ساناسپاي، اق پەن قارانى شاتاستىرىپ، قاساقانا بۇعىنى ات قىپ كورسەتىپ، جۇڭگونى قورشاۋعا الىپ، جۇڭگونىڭ دامۋىنا كەدەرگى بولىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىنىڭ العا باسۋ قادامىن بوگەۋگە ۇرىندى. مۇنداي ”جانتالاسۋ“ شىندىقتىڭ ءمان - جايى الدىندا تەك بوسقا اۋرە بولۋ، قۇر جىنىگۋ عانا. شىندىقتىڭ اتى شىندىق، بولمىس قاشاندا بولمىس. بولمىس مىناۋ: قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىقتى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەشىمدەرىن، ورنالاستىرۋلارىن تاباندىلىقپەن باتىل دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، ”ءبىر جاعىنان سوققى بەرىپ، ەندى ءبىر جاعىنان ساقتانۋ“عا تاباندى بولىپ، از ساندى اۋىر زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك قىلمىستارىنا زاڭ بويىنشا قاتاڭ سوققى بەرۋگە ءمان بەرۋمەن بىرگە، قاينارىنان جونگە سالۋعا دا دەن قويىپ، ءدىني ۇشقارىلىقپەن جۇعىمدالىپ، زاڭعا جەڭىل قايشى كەلىپ، قىلمىس وتكىزگەندەرگە قاتىستى زاڭدارداعى بەلگىلەمەلەرگە ساي، كەڭشىلىك ەتۋ مەن قاتاڭ جازالاۋدى بىرلەستىرۋ ساياساتى بويىنشا، كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ - باۋلۋ ءادىسى ارقىلى ءدىني ۇشقارى يدەيانى ولاردىڭ وي - ساناسىنان الاستادى، بۇل شىن پەيىلمەن ولارعا كومەكتەسۋ، ولاردى قۇتقارۋ. تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنىڭ قۇرىلۋىنان قاراعاندا، زاڭ بويىنشا قۇرىلعان، نەگىزدەلەتىن زاڭ بار، سونداي - اق حالىقارالىق قوعامنىڭ قاتىستى شارتتارىنىڭ، دارىپتەمەلەرىنىڭ نەگىزگى پرينسيپتەرىنە دە ۇيلەسەدى. تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنىڭ ساباقتارىنىڭ ورنالاستىرىلۋىنان قاراعاندا، تاربيەلەنۋشىلەر ۇيرەنۋ ارقىلى مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋدى قولدانۋ قابىلەتىن بارىنشا جوعارىلاتىپ، زاڭمەن جونگە سالۋ تانىمىن كۇشەيتىپ، زاڭ - ءتۇزىم كوزقاراسىن ورناتىپ، ”ءۇش ءتۇرلى كۇش“تىڭ جاۋىز ءمانى مەن اۋىر زيانىن جىعا تانىدى، تاربيەلەنۋشىلەر مەكتەپتە تاعى ءبىر دە ەكى كاسىپتىك شەبەرلىكتى ءبىرشاما قانىق يگەرىپ، جۇمىستانۋ قابىلەتىن ءونىمدى جوعارىلاتتى. تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنىڭ كۇندەلىكتى باسقارۋىنان قاراعاندا، تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى نەگىزگى زاڭ مەن زاڭدارداعى بەلگىلەمەلەردى قاتاڭ دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، تاربيەلەنۋشىلەردىڭ نەگىزگى ۇقىعىن قامتاماسىز ەتتى؛ جاتاق تۇزىمىندە باسقارۋ اتقارىلىپ، تاربيەلەنۋشىلەردىڭ بەلگىلى مەرزىمدە ۇيىنە قايتۋىنا، جۇمىسى بولسا رۇقسات سۇراۋىنا جول قويىلعان، حابارلاسۋ ەركىندىگى زاڭ بويىنشا قامتاماسىزداندىرىلدى؛ ءار ۇلتتىڭ ۇلتتىق ادەت - عۇرپى مەن ءوز ۇلتىنىڭ ءتىل - جازۋىن قولدانۋ ۇقىعى تۇگەلدەي تولىق قامتاماسىزداندىرىلدى، ءتۇرلى ەرەجە - تۇزىمدەر، ساباق كەستەلەرى، تاماق كەستەسى سياقتىلاردا تۇگەلدەي مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋ جانە سول جەردەگى از ۇلتتاردىڭ ءتىل - جازۋى قولدانىلدى، ءتۇرى مول، قورەگى باي مۇسىلمانشا اس - سۋلاردى مەكتەپ تەگىن قامدادى. تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنىڭ تۇرمىس قۇرىلعىلارى تولىق، بولمە ىشىندە قىستا پار، جازدا اۋا رەتتەگىش نەمەسە جەلدەتكىش بار، جاتاقتا تەلەۆيزور بار، مونشاحانا تاربيەلەنۋشىلەرگە تەگىن اشىلادى، ەمدەۋ ءۇيى اشىلىپ، ءار كۇنى تاربيەلەنۋشىلەرگە 24 ساعات بويى تەگىن ەمدەۋ قىزمەت وتەۋىن ازىرلەيدى. قازىر كوپ ساندى تاربيەلەنۋشىلەر وقۋىن اياقتاتىپ، ورنىقتى جۇمىستانۋدى جۇزەگە اسىرىپ، تۇرمىس ساپاسى جاقسارىپ، باقىتتى تۇرمىس كەشىردى.

  شىندىق بۇلتارتپايدى. حالىقارالىق بىلىقپالىق جاعداي مەن وزگەشە جاعداي ارالاسقان، ءىشىنارالىق قاقتىعىستار مەن الاساپىراندىقتار تولاستاماعان جالپى جاعدايدا، ەلىمىز ساياسي جاعدايدىڭ ورنىقتىلىعىن، حالىقتىڭ قامسىزدىعىن، قوعامنىڭ ءتارتىپتى بولۋىن، قوعام اماندىعىنىڭ تۇراقتىلىعىن ساقتاپ، ەكونوميكا ءۇرتىس اقاۋسىز دامىعان، قوعام ءۇرتىس حاۋىپسىز دە ورنىقتى بولعان ”ەكى ۇلكەن كەرەمەتتى“ جاراتىپ، دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ حاۋىپسىزدىك سەزىمى بار مەملەكەتتەردىڭ بىرىنە اينالدى. شينجياڭدا ءۇرتىس 3 جىل بويى زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك دەلولارى (وقيعالارى) تۋىلمادى، قوعام اماندىعى جاعدايى كورنەكتى جاقساردى، ۇلتتار تەپە - تەڭ، ىنتىماقتى، ءدىن تاتۋ، ۇيلەسىمدى، حالىقتىڭ تۇرمىسى الاڭسىز دا بەرەكەلى بولدى.

  شينجياڭنىڭ اسا تاماشا جاعدايى وڭايلىقشا قولعا كەلگەن جوق، ءبىز، ءسوزسىز، قاباعات قاستەرلەۋىمىز كەرەك. ادىلەتتىگە كومەك كوپ، ادىلەتسىزگە كومەك جوق. وسىندا امەريكانىڭ ءىشىنارا ساياساتپازدارىنا مىنانى ءناسيحاتتايمىن: وتپەن ويناعان كۇيىپ ولەدى. ءوز ىستەرىڭدى جوندەپ الىڭدار، ءوز ەلدەرىڭنىڭ ىشىندەگى ادامدىق ۇقىق ماسەلەسىن كوبىرەك ساراپقا سالىڭدار. شينجياڭ ىستەرى جۇڭگونىڭ ىشكى ءىسى، سەندەردىڭ قام جەۋلەرىڭ قاجەتسىز؛ جۇڭگونىڭ ءىسىن جۇڭگونىڭ ويداعىداي بىتىرۋگە قۋاتى جەتەدى، سەندەردىڭ ارالاسۋلارىڭنىڭ قاجەتى جوق.

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.