تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   ۇيرەنۋ   ›   شولۋ

شينجياڭ ادامدىق ۇقىق ىستەرىنىڭ دامۋ تابىستارى جالپى جۇرتقا ايان

شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ شولۋشىسى

  امەريكا پارلامەنتى قاۋىم پالاتاسى تاياۋدا قاراپ ماقۇلداعان ايتىلمىس ”2019 - جىل ۇيعۇر ادامدىق ۇقىقتارى ساياسات زاڭ جوباسى“ شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ نەگىزگى ادامدىق ۇقىقتارى ءونىمدى قامتاماسىز ەتىلگەن وبيەكتيۆ شىندىقپەن ساناسپاي، ۇيعۇر ۇلتىن قامتىعان شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ شىنايى سۇيىسپەنشىلىگىمەن ساناسپاي، ادامدىق ۇقىقتى جەلەۋ ەتىپ، شينجياڭنىڭ ۇشقارىلىقتى الاستاۋ جانە لاڭكەستىككە سوققى بەرۋ قىزمەتىن بۇرمالاپ جانە وعان كۇيە جاعىپ، شينجياڭنىڭ ەكونوميكاسىنىڭ، قوعامىنىڭ دامۋ تابىستارىن جوققا شىعارۋعا سۇقتانىپ، امەريكا جاقتىڭ ەشقانداي نەگىزى جوق قوس ولشەمى مەن كولگىر، پاسىق زورەكەر لوگيكاسىن ايپاراداي اشىپ كورسەتتى.

  ادامدىق ۇقىق − الدىمەن تىرشىلىك ۇقىعى، ءومىر ءسۇرۋ ۇقىعى جانە دامۋ ۇقىعى. شينجياڭنىڭ ادامدىق ۇقىق جاعدايى قالاي ەكەندىگىن شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقى ەڭ انىق بىلەدى ءارى ەڭ سويلەۋ ۇقىعىنا يە. شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى قۇرىلعان 64 جىلدان بەرى، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ءار ۇلت حالقىن ىنتىماقتاستىرا كۇرەس جاساۋعا باستاپ، ەكونوميكانىڭ جالپى مولشەرىن 80 ەسە ارتتىردى، ءتۇرلى ىستەردىڭ دامۋى ارشىندى ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزدى، ءار ۇلت حالقىنىڭ تۇرمىس ورەسى زور دارەجەدە جوعارىلادى، تەك 2014 - جىلدان بەرى 3 ميلليونعا جۋىق قاۋىم كەدەيلىكتەن ارىلدى. ءبىر مەزەت زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك وقيعالارى كوپ، ءجيى تۋىلىپ، ءار ۇلت حالقىنا اۋىر اپات اكەلگەن تۇستا، شينجياڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ جونىنەن زاڭ بويىنشا ءبىر قىدىرۋ شارالار قولدانىپ، زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك ارەكەتتەردىڭ كوپ، ءجيى تۋىلۋ اۋقىمىن ءونىمدى توسىپ، لاڭكەستىكتىڭ، ۇشقارىلىقتىڭ ءوسىپ - ءوربۋ نەگىزىن جانە شارت - جاعدايىن جويۋعا كۇش سالىپ، سول ورىننىڭ حاۋىپسىزدىك جاعدايىن زور دارەجەدە جاقسارتتى. بۇل قالىڭ حالىقتىڭ ادامدىق ۇقىعىن ەڭ جاقسى قورعاعاندىق ءارى حالىقارالىق لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ ىستەرىنە ماڭىزدى ۇلەس قوسقاندىق بولىپ تابىلادى.

  قازىر شينجياڭنىڭ ەكونوميكاسى ۇزدىكسىز دامىپ، قوعامى جاراسىمدى، ورنىقتى بولىپ، حالىق تۇرمىسى بارعان سايىن جاقسارىپ، مادەنيەت قاباعات كوركەيىپ، ءدىن جاراسىمدى، ۇيلەسىمدى بولىپ، ءار ۇلت حالقى اناردىڭ دانىندەي تىعىز ىنتىماقتاسىپ، تاريحتاعى ەڭ تاماشا گۇلدەنىپ - كوركەيگەن، دامىعان مەزگىلدە تۇر. 2018 - جىلى شينجياڭنىڭ وڭىرلىك ءوندىرىس جالپى ءونىم قۇنى الدىڭعى جىلداعىدان %6.1 ارتتى، قالا - اۋىل تۇرعىندارىنىڭ جان باسىندىق قولداعى تابىس كىرىسى الدىڭعى جىلداعىدان %7.6 ارتتى، ساياحات كاسىبى شارىقتاي دامىدى، جۇمىستانۋ، وقۋ - اعارتۋ، ەمدەۋ، قوعامدىق قامسىزداندىرۋ سياقتى ءتۇرلى حالىق تۇرمىسى قىزمەتى جاڭا تابىسقا قول جەتكىزىپ، ءار ۇلت حالقىنىڭ تابىس سەزىمى، باقىت سەزىمى، حاۋىپسىزدىك سەزىمى كورنەكتى كۇشەيدى. ”ءوز كوزىڭمەن كورسەڭ سەنەسىڭ، شينجياڭ ەكونوميكاسى مەن قوعامىنىڭ وراسان زور دامۋ تابىسى ادامدى تاڭ قالدىرادى“. 2018 - جىلدىڭ سوڭىنان بەرى، 70 نەشە توپتا شەتەلدىڭ تۇرلىشە ۇيىرمەلەرى مەن گرۋپپالارى قۇرامىندا 1000نان استام ادام جۇڭگو شينجياڭىنا بارىپ ەكسكۋرسيادا جانە ساپاردا بولىپ، جۇڭگونىڭ شينجياڭىنىڭ ورنىقتى، گۇلدەنىپ - كوركەيگەن، دامىعان اسا تاماشا جاعدايىنا ءوز كوزدەرىمەن كۋا بولىپ، جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ ساياساتىنا جاپپاي بەلسەندى باعا بەردى.

  شىندق يلاندىرماي قويمايدى، جۇرت ءادىل باعاسىن بەرەتىن بولادى. شينجياڭنىڭ ادامدىق ۇقىق ىستەرى جانە ەكونوميكاسىنىڭ، قوعامىنىڭ دامۋىندا قول جەتكىزگەن تىڭعىلىقتى تابىسى جالپى جۇرتقا ايان. امەريكانىڭ كەيبىر ساياساتپازدارى شينجياڭداعى زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك ۋاقيعاسى تۋدىرعان قىرۋار بەيكۇنا ادامداردىڭ ءولىم - ءجىتىمىن بىلسە دە بىلمەسكە سالىنىپ، شينجياڭنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋداعى كورنەكتى تابىسى مەن ادامدىق ۇقىقتى قامتاماسىز ەتۋ تابىسىن كورسەدە كورمەسكە سالىنىپ، شينجياڭعا ساياتىن زاڭ جوبانى قاساقانا ماقۇلداۋى ولاردىڭ جۇڭگونىڭ ادامدىق ۇقىعىنا كوڭىل ءبولۋ ەمەس، قايتا جات نيەتپەن ورايى كەلگەندە وپىرىپ قالۋدى كوزدەگەنىن تولىق ءتۇسىندىردى. ولار ”ادامدىق ۇقىق“تى جەلەۋ ەتىپ، جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە دورەكىلىكپەن كيلىگىپ، ايتىلمىس شينجياڭ ماسەلەسىنەن پايدالانىپ جۇڭگونىڭ وبرازىنا داق كەلتىرىپ، شينجياڭنىڭ ورنىقتىلىعىن ءبۇلدىرىپ، جۇڭگونىڭ دامۋىن شاۋجايلاۋعا ۇرىندى. وسىنىڭ ءبارىن جۇڭگو حالقى انىق اڭعارىپ وتىر.

  كوپكە ايان، امەريكانىڭ ءوز ادامدىق ۇقىق ەستەلىگى بىلىق پەن شىلىققا تولى، ەل ىشىندە ناسىلدىك، جىنىستىق كەمسىتۋ، مىلتىقتىڭ بەيبەرەكەت تارالۋى سياقتى اۋىر ادامدىق ۇقىق ماسەلەسى ورىن تەۋىپ وتىر، شەتەلدەردە سوعىس قوزعاۋ قاتىستى ەلدەر مەن رايوندارعا اۋىر ادامدىق ۇقىق اپاتىن اكەلدى. حالىقارالىق ادامدىق ۇقىق ىستەرى امەريكانىڭ ”جەكە مۇلكى“ ەمەس، مەيلى ادامگەرشىلىك جاقتان بولسىن، مەيلى ءىس جۇزىندىك جاقتان بولسىن، امەريكانىڭ وزگە مەملەكەتتەردىڭ ادامدىق ۇقىعى جاعدايىن سان - ساققا جۇگىرتەتىن، بىلەرمەنسيتىن ەشقانداي تولىمدىلىعى جوق، ايتىلمىس ”ادامدىق ۇقىق قورعاۋشىسى“ حالىقارالىق ادامدىق ۇقىق ىستەرىنىڭ دامۋىنداعى ۇلكەن كەدەرگىگە اينالدى.

  تيانشان قاراعايى تامىرلاس، ءار ۇلت حالقى جۇرەكتەس. شينجياڭنىڭ تىنىش، بەرەكەلى، گۇلدەنىپ - كوركەيگەن اسا تاماشا جاعدايى وڭاي - وسپاق قولعا كەلمەگەن، شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقى مۇنى بارىنشا ايالايدى، بارىنشا قاستەرلەيدى، ”ىنتىماق، ورنىقتىلىق − قۇت، بولشەكتەۋشىلىك، بىلىقپالىق − جۇت“ دەيتىن ورتاق تانىم كۇن سايىن جۇرت جۇرەگىنە تەرەڭ ۇيالادى. ءارقانداي جاپقان جالا شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ ىنتىماقتاسا ۇدەرە العا تارتقان اياق الىسىنا بوگەت بولا المايدى؛ ءارقانداي ساندىراق شينجياڭنىڭ ادامدىق ۇقىق ىستەرىنىڭ دامىعان، العا باسقان شىندىعىن جوققا شىعارا المايدى؛ ءارقانداي قاسكۇنەمدىك شينجياڭنىڭ دامۋ، گۇلدەنىپ - كوركەيۋ ۇردىسىنە كەدەرگى بولا المايدى.

  (شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 12 - ايدىڭ 6 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.