اتۇش قالاسى تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنان وقۋ تاۋىسقان تاربيەلەنۋشى
توحتىگۇل سامەت
مەن بۇرىن ءدىني ۇشقارى يدەيامەن ۋلانىپ، نيقاپ، بۋرقا كيىندىم، يدەيادا ۇشقارىلانىپ، باسقالاردىڭ قالىپتى تۇرمىسىنا كيلىكتىم، زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىككە جانە ۇشقارىلىق يدەياسىنا قاتىستى بەينە كەسكىندەردى كورۋگە جانە تاراتۋعا ىقىلاستانا كىرىستىم، ءتىپتى ”ادام ءولتىرىپ شەيىت بولعاندار جانناتقا كىرەدى“ دەگەن زۇلىم نيەتتە بولدىم.
2018 - جىلى 4 - ايدا مەن ءوز ەركىممەن كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ - باۋلۋعا قاتىناسۋعا تىزىمدەلدىم. بۇل جەردە مەن مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋدى ۇيرەندىم، «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ نەگىزگى زاڭى»، «ءدىن ىستەرى ەرەجەسى»، «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ ۇشقارىلىقتى الاستاۋ ەرەجەسى» سياقتى زاڭداردى، زاڭ ەرەجەلەردى ۇيرەنىپ، زاڭدىق تانىمىم كورنەكتى كۇشەيدى. تاربيەلەنۋ - باۋلىنۋ ارقىلى جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتى بولعان مەن، ءسوزسىز، تارتىپكە باعىنىپ، زاڭعا بويسۇنۋىم كەرەك ەكەندىگىن، ءارقانداي ءدىننىڭ جانە ءارقانداي ادامنىڭ نەگىزگى زاڭ مەن زاڭداردان اتتاپ وتەتىن ەرەكشە ۇقىعى جوق ەكەندىگىن؛ ەلىمىزدە ءدىني سەنىمنىڭ ەركىن ەكەندىگىن، دىنگە سەنۋ - سەنبەۋ بۇقارانىڭ ءوز ەركىندە بولاتىندىعىن؛ ءىسلام ءدىنىنىڭ دارىپتەيتىنى بەيبىتشىلىك، سيىسىمدىلىق بولىپ، استە ءدىني ۇشقارى كۇشتەردىڭ ”ادام ءولتىرىپ شەيىت بولعاندار جانناتقا كىرەدى“ دەپ ۋاعىزداعانىنداي ەمەس ەكەندىگىن جەتە تانىدىم.
تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنان جۇمىسقا ورنالاسۋ شەبەرلىگىن ۇيرەندىم، يدەيامدا دا بۇرىلىس بولدى، ۇكىمەتتىڭ ماعان وسى رەتكى باۋلىنۋ ورايىن بەرگەندىگىنە ايرىقشا العىس ايتامىن. بۇرىن مەنىڭ زاڭدىق تانىمىم تىم تاياز بولىپ، زاڭدى بىلمەۋشى ەدىم، ونىڭ ۇستىنە زاڭعا قايشى ىستەردى ىستەدىم. ۇيرەنۋگە، باۋلۋعا قاتىناسقاننان كەيىن، مەن نيقاپ، بۋرقا كيۋدىڭ ەجەلدەن ءبىزدىڭ ۇيعۇر ۇلتىنىڭ ءداستۇرلى كيىنۋ ادەتى ەمەس ەكەندىگىن، قايتا ءدىني ۇشقارى كۇشتەردىڭ زورلىقپەن تاڭعانى ەكەندىگىن، ماقساتى وسىنداي ءتاسىل ارقىلى ءدىني ۇشقارىلىق رايىن جاساۋ ەكەندىگىن ءبىلدىم. سونىمەن بىرگە، مەن ءوزىمنىڭ قۇلشىنۋىمدا ءتىپتى دە ويداعىداي دامىپ، ءبىلىمدى، جاڭا ءداۋىر ايەلى بولۋىم كەرەك ەكەندىگىن ءتۇسىندىم.
2019 - جىلى 1 - ايدا تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنان وقۋ تاۋىسقاننان كەيىن، مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن تىلدە جاتىق سويلەيتىن بولعاندىعىمنان، تەز ارادا ءبىر كيىم - كەشەك دۇكەنىنەن قىزمەت تاپتىم، اي سايىن 2500 يۋان ەڭبەكاقى الاتىن بولدىم. قازىر كوڭىل كوگىم اشىلىپ، وي ءورىسىم كەڭەيىپ، رۋحىم دا سەرپىلىپ، قالىپتى تۇرمىس كۇيىنە قايتا ورالدىم. تۋىس - تۋعاندارىم مەن دوس - جاراندارىم مەنىمەن ءجيى ارالاساتىن بولدى، مەن تاعى اقشا تاۋىپ وتباسىمدى اسىراپ، وتكەندەگى ادامدىق كەيىپتەن جۇرداي بولعان كۇندەرىمە قوش ايتتىم. تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى مەنى قۇتقاردى، وتباسىمدى قۇتقاردى، مەن ۇكىمەتكە شىن جۇرەكتەن العىس ايتامىن.
مەن امەريكا پارلامەنتى قاۋىم پالاتاسى ماقۇلداعان ايتىلمىس شينجياڭعا ساياتىن ”زاڭ جوبا“سىنا باتىل قارسى تۇراتىندىعىمدى بىلدىرەمىن. مەن اناۋ امەريكالىق ساياساتپازداردان سەندەر شينجياڭدى تۇسىنەسىڭدەر مە؟ سەندەر شينجياڭعا كەلىپ كورىپ پە ەدىڭدەر؟ سەندەر ءبىزدىڭ شىنايى شينجياڭدى بىلەسىڭدەر مە؟ سەندەردىڭ ءبىزدى سان - ساققا جۇگىرتەتىندەي قانداي ۇقىقتارىڭ بار؟ دەپ سۇراعىم كەلەدى. شينجياڭنىڭ كەزەكتەگى اسا تاماشا جاعدايى وڭاي - وسپاق قولعا كەلمەگەن، جاراسىمدى، ورنىقتى جاعداي − حالىقتىڭ ارمانى، استە، اناۋ جات نيەتىن جاسىرعان ادامداردىڭ قاسكۇنەمدىگىنە، ايلا - شارعىسىنا بولا بۇلىنبەيدى. تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى − مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋدى ۇيرەنەتىن، زاڭ ۇيرەنەتىن، شەبەرلىك ۇيرەنەتىن جاتاقتى مەكتەپ، تاربيەلەنۋشىلەردىڭ تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىندا قانشا ۋاقىت بولۋى، نەگىزىنەن ۇيرەنۋ جاعدايىنا قاراتىلادى، مەن سياقتى تاربيەلەنۋشىلەر 8 − 9 ايدا باعالاۋدان ءوتىپ وقۋ تاۋىسا الادى. ەگەر سول كەزدە مەن تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنا بارىپ ۇيرەنۋگە قاتىناسپاعان بولسام، مەنىڭ ءومىر جولىم مەن بولاشاق تاعدىرىم قاراڭعىلىق ىشىندە قالىپ، قازىرگىدەي تاماشا تۇرمىسقا جەتە المايتىن ەدىم. تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى مەنىڭ ءومىرىمدى، تاعدىرىمدى وزگەرتتى، بۇعان داۋ جۇرمەيدى! مەن اناۋ جات نيەتتى ادامداردىڭ ءبىزدىڭ ىنتىماقتى، ورنىقتى، جاراسىمدى دا باقىتتى تۇرمىسىمىزدى ءبۇلدىرۋىن استە قۇپتامايمىن، ولارمەن باتىل كۇرەس جۇرگىزەمىن.
