شينجياڭ تيانشان باتىس بولىك مەملەكەت مەنشىگىندەگى ورماندى باسقارۋ مەكەمەسى پارتكومىنىڭ ورىنباسار شۋجيى، مەكەمە باستىعى
ءمامتىمىن ابدۇللا
مەن شينجياڭدا تۋىپ، شينجياڭدا ەسەيگەن، پارتيانىڭ تالاي جىل ماپەلەۋىنەن وتكەن از ۇلت كادرمىن. ۇيرەنۋدەن قىزمەتكە دەيىن باستان - اياق پارتيا ۇيىمىنىڭ قامقورلىعىنا يە بولىپ، پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ از ۇلت كادرلارىنا دەگەن مول قامقورلىعىن تەرەڭ سەزىندىم، جۇڭحۋا ۇلتى ۇلى شاڭىراعىنىڭ مەيىرىن سەزىندىم.
شينجياڭدىق رەتىندە، ءبىز تۇرمىسىمىزدا شاعىن جاتاعان ۇيدەن كەڭ عيماراتقا دەيىنگى، ويلى - شۇڭقىر توپىراق جولدان شار تاراپقا تۇتاسقان جوعارى قارقىندى تاس جولعا، اسفالت جولعا دەيىنگى، شەت - شەكسىز ءشول دالادان جاسىل جەلەك جامىلۋعا دەيىنگى وزگەرىستى باستان كەشىرىپ، مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ، ەمدەۋ قامتاماسىزدىعى، تۇرعىن ءۇي قوسىمشا قاراجاتى سياقتى حالىققا ءتيىمدى ناقتى ساياساتتاردان يگىلىكتەندىك، وسىلارعا كۋا بولعاندىقتان جانە باستان كەشىرگەندىكتەن دە، مەن ءوزىمدى ماپەلەپ وسىرگەن قۇتتى مەكەندى ءتىپتى دە تەرەڭ سۇيەمىن، پارتيا مەن مەملەكەتكە ءتىپتى دە العىس ايتامىن.
حاباردان امەريكا پارلامەنتىنىڭ ايتىلمىس شينجياڭعا ساياتىن ”زاڭ جوبا“ ماقۇلداعاندىعىن كوردىم. بۇل ”زاڭ جوبا“ جۇڭگو شينجياڭىنىڭ ادامدىق ۇقىق جاعدايىنا قاساقانا جالا جاۋىپ، جۇڭگونىڭ ۇشقارىلىقتى الاستاۋ جانە لاڭكەستىككە سوققى بەرۋدەگى قۇلشىنىسىنا ورشەلەنە كۇيە جاعىپ، جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ ساياساتىنا سۇرقيالىلىقپەن شابۋىل جاساپ، حالىقارالىق زاڭ مەن حالىقارالىق قاتىناستىڭ نەگىزگى ولشەمىنە اۋىر قايشىلىق جاساپ، جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە اۋىر كيلىكتى. ءاربىر جۇڭگولىق تۇگەلدەي بۇعان قاتتى كەكتەنەدى، باتىل قارسى تۇرادى.
شينجياڭ ەجەلدەن بەرى جۇڭگو تەرريتورياسىنىڭ ايرىلماس ءبىر بولىگى. ۇزاق ۋاقىتتان بەرى، امەريكاداعى كەيبىر ساياساتپازدار ”ءۇش ءتۇرلى كۇش“تىڭ شينجياڭدا تۋدىرعان زورلىق ارەكەتتەرىن كورسە دە كورمەسكە سالىپ، زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىكتىڭ قاتەرىنە ۇشىراعان شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ باس اماندىعىن مۇلدە كاپەرىنە المادى، ال، قازىر ايتىلمىس ”زاڭ جوبا“ ارقىلى ”ءۇش ءتۇرلى كۇش“كە بولىسىپ، دەم بەرۋگە ۇرىندى، بۇل امەريكاداعى كەيبىر ساياساتپازدار مەن جۇڭگوعا قارسى كۇشتەردىڭ ايتىلمىس ”شينجياڭ ماسەلەسى“نەن پايدالانىپ جۇڭگونى شاۋجايلاۋ، بولشەكتەۋ قيالىنا سالىنعان سۇرقيا نيەتىن ايپاراداي اشىپ كورسەتتى.
شينجياڭ جۇڭگونىڭ شينجياڭى، ۇيعۇر ۇلتى جۇڭحۋا ۇلتى ۇلى شاڭىراعىنىڭ ءبىر مۇشەسى، ەلىمىزدىڭ ۇلتتار قاتىناسىنا ىرتكى سالماق بولعان، ەلىمىزدىڭ دامۋىن شاۋجايلاماق بولعان ءارقانداي قاسكۇنەمدىك تۇگەلدەي، ءسوز جوق، ساتسىزدىككە ۇشىراۋ تاعدىرىنا تاپ بولادى، اقىرىندا تاريحتىڭ مازاعىنا قالادى. جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ وتاننىڭ تۇتاستىعىن، ۇلتتار ىنتىماعىن قورعاۋ ەركى بولاتتاي بەرىك، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋ قادامىن ەشكىم توسا المايدى.
شينجياڭعا ساياتىن ماسەلە استە ادامدىق ۇقىق، ۇلت، ءدىن ماسەلەسى ەمەس، قايتا زورلىقتى كۇشكە، لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ مەن بولشەكتەۋشىلىككە قارسى تۇرۋ ماسەلەسى. شينجياڭ كەزىندە ۇشقارىلىقتىڭ، زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك ارەكەتتەردىڭ زالالىنا تەرەڭ ۇشىراعان. قاتاڭ جاعداي الدىندا، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا اۆتونوميالى رايون زاڭ بويىنشا زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك قىلمىستارىنا سوققى بەرۋمەن بىرگە، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ قىزمەتىن بەلسەندىلىكپەن ىلگەرىلەتۋدى، ەكونوميكانىڭ دامۋىن، ۇلتتار ىنتىماعىن جانە قوعامنىڭ جاراسىمدىلىعىن، ورنىقتىلىعىن ۇزدىكسىز جەبەۋدى قامتىعان قاينارىنان جونگە سالۋعا دا ءمان بەردى. بۇل شارالار شينجياڭدا 3 جىل زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك دەلولارىنىڭ (وقيعا) تۋىلماۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتىپ، شينجياڭداعى 25 ميلليون ءار ۇلت حالقىنىڭ جاپپاي قولداۋىنا يە بولدى، الەمدىك لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ ىستەرىنە دە بەلسەندى ۇلەس قوستى. ءىس جۇزىندىك مىنانى دالەلدەدى: شينجياڭنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەسىن ورىستەتۋى مەملەكەتتى زاڭمەن جونگە سالۋ رۋحى مەن تالابىنا ۇيلەسەدى ءارى حالىقارالىق قوعامنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ كۇرەسىنىڭ ماڭىزدى قۇرامداس ءبولىمى، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ لاڭكەستىككە سوققى بەرۋ، نەگىزگى ادامدىق ۇقىقتى قورعاۋ باس ماقساتى مەن پرينسيبىنە ۇيلەسەدى.
حالىقارالىق قوعام جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ ساياساتىنا جاپپاي بەلسەندى باعا بەردى. بيىل 3 - ايدا ءىسلام سەلبەستىك ۇيىمى سىرتقى ىستەر مينيسترلەر القالار كەڭەسى قاۋلى ماقۇلداپ، جۇڭگونىڭ مۇسىلمان قاۋىمىنا قامقورلىق جاساعان قۇلشىنىسىن القادى. 7 - ايدا 50دەن استام مەملەكەتتىڭ جەنەۆادا تۇراقتى تۇراتىن ۋاكىلدەرى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى ادامدىق ۇقىق القالار كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى مەن ادامدىق ۇقىق جوعارى دارەجەلى ارنايى قىزمەتكەرلەرىنە بىرلەسىپ حات جازىپ، جۇڭگونىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ قىزمەتىندە ادامدىق ۇقىققا قۇرمەت ەتكەندىگىن جانە ونى قامتاماسىزداندىرعاندىعىن بەلسەندى باعالادى. 10 - ايدا 60تان استام مەملەكەت 74 - كەزەكتى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى قۇرىلتايى 3 - كوميتەتىنىڭ ءماجىلىسى كەزىندە جابال ءسوز سويلەپ، جۇڭگو شينجياڭىنىڭ وراسان زور ادامدىق ۇقىق ىلگەرىلەۋشىلىگىن القادى. بۇلاردىڭ بارلىعى امەريكا جاقتىڭ شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەنى سان - ساققا جۇگىرتۋىنىڭ شىندىققا بۇكىلدەي قايشى ەكەندىگىن، حالىقارالىق قوعامنىڭ نەگىزگى اعىمدىق جۇرت اۋانىنا بۇكىلدەي قايشى ەكەندىگىن پارمەندى دالەلدەدى.
جۇڭگو زاڭمەن جونگە سالىناتىن مەملەكەت، زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك ارەكەتتەرىنە سوققى بەرۋ بارىسىندا، باستان - اياق شىندىقتى نەگىز، زاڭدى ولشەم ەتۋگە تاباندى بولىپ، قاتاڭ تۇردە «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ نەگىزگى زاڭى»نىڭ، «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قىلمىستىق ىستەر زاڭى»نىڭ، «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قىلمىستىق ىستەر ارىز - شاعىم زاڭى»نىڭ، «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ زاڭى»نىڭ قاتىستى بەلگىلەمەلەرى بويىنشا جۇرگىزىپ، زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك قىلمىستارىنا سوققى بەرۋ مەن ادامدىق ۇقىقتى قامتاماسىز ەتۋدى ۇشتاستىرىپ، زاڭ بويىنشا از ساندى اۋىر زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك قىلمىستارىنا قاتاڭ سوققى بەرۋگە، از ساندى لاڭكەستىك ۇيىمى تىرەكتى ەلەمەنتتەرى مەن لاڭكەستىك ارەكەت قىلمىستىلارىن قاتاڭ جازالاۋعا، ازاماتتاردىڭ نەگىزگى ادامدىق ۇقىعىنىڭ لاڭكەستىك پەن ۇشقارىلىقتىڭ زالالىنا ۇشىراماۋىن ەڭ جوعارى شەكتە قامتاماسىز ەتۋگە ءمان بەرۋمەن بىرگە، قاينارىنان جونگە سالۋعا دا ءمان بەرىپ، كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ، تاربيەلەۋ ارقىلى شەبەرلىك ۇيرەتىپ، باسىم كوپ ساندى زاڭعا قايشى جەڭىل قىلمىس وتكىزگەن ادامداردى ەڭ جوعارى شەكتە ىنتىماقتاستىرىپ، تاربيەلەپ، قۇتقارىپ، ولاردىڭ لاڭكەستىك پەن ۇشقارىلىقتىڭ تاعى ءبىر زيانكەستىگىنە ۇشىراۋشىسى جانە قۇربانى بولۋىنان ساقتاندى، استە امەريكا جاق ايتقان ”از ۇلتتاردىڭ ادامدىق ۇقىعىنا قول سۇعۋ“ ماسەلەسى ەمەس.
جۇڭگو ۇكىمەتى مەن حالقىنىڭ مەملەكەتتىڭ يەلىك ۇقىعىن، حاۋىپسىزدىگىن، دامۋ مۇددەسىن قورعاۋ بەكىمى مىزعىمايدى. امەريكا جاقتىڭ شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەدەن پايدالانىپ، جۇڭگونىڭ ۇلت قاتىناسىنا ىرتكى سالۋعا، شينجياڭنىڭ گۇلدەنۋىن، ورنىقتىلىعىن بۇلدىرۋگە، جۇڭگونىڭ دامۋىن، زورايۋىن شاۋجايلاۋعا ۇرىنۋ قاسكۇنەمدىگىنىڭ ىسكە اسۋى مۇلدە مۇمكىن ەمەس.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعان 70 جىلدان بەرى، شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقى بىرگە ىنتىماقتاسا كۇرەس جاساۋ، كورىكتى مەكەندى بىرگە قۇرۋ بارىسىندا، تەرەزەسى تەڭ، ىنتىماقتى، قارايلاسىمدى، جاراسىمدى سوتسياليستىك ۇلت قاتىناسىن جانە ءوزارا قۇرمەت ەتەتىن، بەرەكەلى ءدىن قاتىناسىن قالىپتاستىردى، دامىتتى جانە بەكەمدەدى. بۇگىنگى تاڭداعى شينجياڭ ەكونوميكاسى ءۇرتىس دامىعان، قوعامى جاراسىمدى، ورنىقتى بولعان، حالىق تۇرمىسى ۇزدىكسىز جاقسارعان، ءدىنى تاتۋ، ۇيلەسىمدى بولعان، ءار ۇلت حالقى اناردىڭ دانىندەي تىعىز ىنتىماقتاسقان تاريحتاعى ەڭ جاقسى گۇلدەنۋ، دامۋ مەزگىلىندە تۇر. ءبىزدىڭ ەشقانداي كۇشتىڭ كورىكتى شينجياڭنىڭ العا باسۋ قادامىن بوگەي المايتىندىعىنا سەنىمىمىز كامىل!
مەن ءار ۇلت حالقىنىڭ جان سارايىنىڭ قوعامنىڭ ورنىقتىلىعىنا، گۇلدەنۋىنە، دامۋىنا دەگەن تىلەككە تولى ەكەندىگىنە سەنەمىن؛ مەن ءار ۇلت حالقىنىڭ شينجياڭنىڭ جاراسىمدىلىعىنىڭ، گۇلدەنۋىنىڭ ءبۇلىنۋىن كورگىسى كەلمەيتىندىگىنە ابدەن سەنەمىن؛ مەن ىنتىماعى جاراسقان ءار ۇلت حالقىنىڭ ەشقانداي جاۋ كۇشكە شينجياڭعا تابان تىرەيتىن وراي بەرمەيتىندىگىنە كامىل سەنەمىن. شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىندا جاراسىمدى، گۇلدەنگەن شينجياڭ قۇراتىن، ءوزىمىز قىزۋ سۇيەتىن وسى قۇتتى مەكەندى بەرىك قورعايتىن قابىلەت بار.
وڭتۇستىك شينجياڭداعى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ ءبىرىنشى شەبىندە شايقاس جاساپ جاتقان پارتيالى كادر رەتىندە، مەن، ءسوز جوق، تۇرعىم بەرىك بولىپ، ۇلكەن دۇرىس پەن ۇلكەن بۇرىس الدىندا ۇلتتىق بولشەكتەۋشىلىككە باتىل قارسى تۇرىپ، وتاننىڭ تۇتاستىعى مەن قوعام ورنىقتىلىعىن قورعاپ، ”ەكىبەتكەيلىك“تى، ”ەكىبەتكەيلەر“دى باتىل اشكەرەلەيمىن. بۇكىل ىنتا - پەيىلىمەن حالىق ءۇشىن قىزمەت ەتۋ باس ماقسات تانىمىن ورناتىپ، يدەيادا حالىق ءۇشىن ىستەپ، ارەكەتتە ناقتى بولامىن. اسىرەسە، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ قىزمەتىندە بۇقارانىڭ تۇرعىسىندا تۇرىپ ماسەلەنى ويلاپ، قىزمەتتەردى تاباندىلىقپەن ورىستەتىپ، حالىق ەڭ كوڭىل ءبولىپ وتىرعان، ەڭ تىكە، ەڭ رەال مۇددە ماسەلەسىن يگەرىپ، قامقورلىقتى ەڭ قاجەت ەتكەن شوعىردى يگەرىپ، ءىستى ىسكە جالعاپ تىندىرعاندا عانا حالىقتىڭ كوڭىل تورىنەن ورىن الا الامىز.
وتباسىنىڭ ءبىر مۇشەسى رەتىندە، مەن ۇيدەگىلەردى باستاماشىلىقپەن جاقسى باسقارىپ، جاقسى ۇلگى بولىپ، ۇيدەگىلەردى كۇندەلىكتى تۇرمىستا ۇلتتار ىنتىماعىنا ءتيىمدى ءسوزدى كوپ ايتۋعا، ۇلتتار ىنتىماعىنا ءتيىمدى ءىستى كوپ ىستەۋگە تاربيەلەپ، جەتەكتەپ، تاماشا وتباسى ستيلىن قۇلشىنا قالىپتاستىرامىن. ءوزىمنىڭ وڭ ەنەرگيام ارقىلى توڭىرەكتەگى ادامداردى اسەرلەندىرىپ، ولارعا ىقپال ەتىپ، جەتەكتەپ، ۇلتتار ىنتىماعى مەن قوعام ورنىقتىلىعىن بىرگە قورعايمىن.
پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ جاقسى ساياساتى حالىق بۇقاراسىنا باقىتتى تۇرمىس سيلادى، ءبىز بىرەۋلەردىڭ وسى وڭاي - وسپاق قولعا كەلمەگەن باقىتتى تۇرمىسىمىزدى بۇلدىرۋىنە جول قويمايمىز. ءبىز شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ ىنتىماقتاستىرا باستاۋىندا، بۇكىل شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ پارمەندى قولداۋىندا، لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەسىنىڭ جەڭىسىنە باتىلدىقپەن قول جەتكىزەمىز. شينجياڭنىڭ ەرتەڭى، ءسوز جوق، ءتىپتى دە تاماشا بولادى!
