ءتىلشى ياڭ شۋحان، ەرىكتى ءتىلشى ۋاڭ گۋاڭحۇڭ
قاتپارلى قالىڭ تاۋلار كوسىلىپ، تۇنىق سۋلار سىلدىراي اقتى.
حوتان اۋدانىنىڭ وڭتۇستىگىندەگى كۇنلۇن تاۋىنىڭ بوكتەرىندە حوتان اۋدانى بويىنشا ەڭ شەت - شالعاي ەكى اۋىر كەدەي قىستاق − قاستاسى اۋىلى قاراڭعىتاۋ قىستاعى مەن نىسا قىستاعى وسىندا ورنالاسقان. 2 جىلدان بەرى، جۇڭمەي ەنەرگيا جارنا شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگى شينجياڭ بولىمشە سەرىكتەستىگىنىڭ كومەكتەسىپ، سۇيەمەلدەۋىندە وسى ەكى قىستاقتان ۇزبەي ومىرشەڭدىك كۇش قاۋلادى.
قىستاق بەت - بەينەسى جاڭارىپ، قىستاق تۇرعىندارى شاتتاندى
12 - ايدىڭ 12 - كۇنى حوتان اۋدانى قالاشىعىنان اتتانىپ، 200 نەشە كيلومەتر جول باسىپ قاستاسى اۋىلى قاراڭعىتاۋ قىستاعىنا جەتتىك. بىرنەشە جىلدىڭ الدىندا، بۇل جەردىڭ نەگىزدىك قۇرىلعىلارى مەيلىنشە كەنجە قالىپ، سۋ، ەلەكتر، حابارلاسۋ جەتكىزىلمەي، كەدەيلىكتىڭ تۋىلۋ مولشەرى ％37.4كە جەتكەن ەدى.
”بار الاپتا قىزارا اشىلعان گۇل بايشەشەكتەر جايقالدى، باقىتىمىز دا وزەن قۇساپ ۇزاققا جالعاستى...“ تاۋ قويناۋىنداعى جىلى كۇن شۋاعىندا بىلۋتۋس كۇي ساندىعىنان شىققان انگە ەلىتە تۇرىپ، قىستاق تۇرعىنى زۇلقارحان ارۇپ دوستارىمەن بىرگە بەيقۇت ءۇيدىڭ الدىندا سۋرەتكە تۇسۋدە، ەمىس - ەمىس ساڭقىلداي شىققان كۇلكى داۋىسى كوكجيەكتى ءتىلىپ ءوتىپ، ۇرىككەن قۇستار قاناتتارىن قاعىپ ۇشا جونەلدى.
بۇگىنگى تۇرمىسىن اۋىزعا العاندا، زۇلقارحاننىڭ ايتارى كوپ ەدى، ”بالامنىڭ جارىق شام استىندا ساباق ۇيرەنىپ جاتقانىن، وقۋعا بارارىندا ماعان قول بۇلعاپ قوشتاسقانىن، شەكارا قورعاۋشى جولداسىمنىڭ ەڭبەكاقى العانىن كورگەن كەزدەرىمدە ءوزىمدى ەرەكشە باقىتتى سەزىنەمىن!“
”سالەمەتسىز بە!“ سوناۋ الىستان قىستاق تۇرعىنى تۇرسىن مامەت بىزگە امانداستى. تۇرسىن ىجاعداتتى ادام ەكەن، ول قىستاققا ەلەكتر جەتكىزۋ ءۇشىن جۇڭمەي ەنەرگيا شينجياڭ بولىمشە سەرىكتەستىگى باسشىلارىنىڭ تابانىنان توزعانىن سۇراستىرىپ ءبىلىپتى. ”تەك ەلەكتر جەتكىزۋدىڭ وزىنە مەملەكەت 33 ميلليون يۋاننان استام قارجى جۇمساپتى!“، - دەدى تۇرسىن اسەرلەنە.
تىپ - تىنىش قىستاقتان كۇن سايىن تىڭ ومىرشەڭدىك كۇش قاۋلادى، قىستاق تۇرعىندارى بايىزداپ وتىرا المادى، ولار قوس قولدارىنا سۇيەنىپ تۇرمىستارىن وزگەرتۋگە بارىنشا اسىقتى.
ونەرىنە سۇيەنىپ قالتالارىن قامپيتتى
”قىسقىش تاياقشاسى ءبىر يۋان، قوي ەتىنىڭ ءبىر ىستىگى 2 يۋان، ءسال اشتىلاۋ بولسىن با، الدە اشتى بولسىن با؟“ نىسا قىستاعىنىڭ تۇرعىنى تۇرسىنبانۋ قادىر شيراقىلىقپەن ءبىر تاقسى مالاتاڭدى تاڭداپ قاريدارعا ۇسىندى، ىلە - شالا قول تەلەفونىنداعى ەكى ولشەمدى كودتى اشتى، لەزدە - اق 22 يۋان اقشا ونىڭ ءۇنحات اقشا قاپشىعىنا قۇيىلدى.
تۇرسىنبانۋ ءداستۇرلى وتباسى ايەلى، قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىندەگىلەر بيىل وتباسىلارىن ارالاپ قىزمەت ىستەپ، قىستاق تۇرعىندارىن سىرتقا شىعىپ ونەر ۇيرەنۋگە شابىتتاندىردى، الايدا ول ءبىراز تۇيتكىلسىگەن ەدى. جۇڭمەي ەنەرگيا جارنا شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگى شينجياڭ بولىمشە سەرىكتەستىگىنىڭ نىسا قىستاعىندا تۇراتىن ءبىرىنشى شۋجيى ۋاڭ مىڭ مەن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قيمىلى بويىنشا قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىندەگىلەر ونىڭ وتباسىنا قايتا - قايتا بارىپ، وعان ونەر ۇيرەنگەننەن كەيىن قوس قولىنا سۇيەنىپ قاجىرلى ەڭبەك ەتىپ، بايۋىنا بولاتىن تاماشا بولاشاقتى قايتا - قايتا ءتۇسىندىردى.
قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىندەگىلەر ارنايى ەلەكتروندى ۇلكەن ەكران جاساتىپ، ءار كۇنى تۇراقتى ۋاقىتتا حابار، جەلىلەس وتانشىلدىق تاربيە فيلمى، قىزىل تاربيە تاقىرىبىنداعى كينو سياقتىلاردى قويىپ، وسى تەكتەس جەتەكتەۋ ءتاسىلى ارقىلى پارتيانىڭ ءۇنىن، سىرتقى دۇنيەنى تۇرسىنبانۋدىڭ جانە قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جۇرەگىنە ۇيالاتتى.
اقىر - اياعىندا تۇرسىنبانۋ ماقۇل بولدى. حوتان اۋدانىندا ءبىر ايدان استام ۋاقىت ۇيرەنۋ ارقىلى ول اسپازدىق تەحنيكاسىن ۇيرەنىپ الدى، سونىڭ ىشىندە وتتىقتى قازان ونەرىن ەرەكشە جاقسى يگەردى. قىستاققا قايتىپ كەلگەننەن كەيىن، ول ءۇيىنىڭ ءبىر بولمەسىنىڭ ەسىگىن كوشە جاققا قاراتىپ وزگەرتىپ، مالاتاڭ ساۋداسىن باستاپ، العاشقى ايدىڭ وزىندە - اق 4000 يۋاننان استام كىرىس كىرگىزدى.
”ەكى قىستاقتان 100 نەشە ادام ىركەس - تىركەس تاۋ قويناۋىنان شىعىپ، ءتۇرلى تەحنيكا ۇيرەندى ءارى تەحنيكا تەتىگىن يگەرىپ ۇلى تاۋعا قايتا ورالدى، الايدا ولار بۇرىنعىداي قازىرگىسىن مىسە تۇتپايتىن بولدى، بۇل قىستاق تا ەندىگارى بۇرىنعىداي توماعا - تۇيىق قىستاق بولۋدان قالدى!“ قىستاق تۇرعىندارىنىڭ تاسقىنداعان ارىنىن كورگەن ۋاڭ مىڭ اسەرلەنە سويلەدى.
وي ءورىسى كەڭەيىپ، سەنىمدەرى نىعايدى
قاراڭعىتاۋ قىستاعىنىڭ 65 جاستاعى تۇرعىنى زايىرمات ءامار قوي تەرىسىنەن تىگىلگەن قارا ءتۇستى مالاقاي كيگەن، ءتىلشى كەلگەنىن كورگەن ول اڭگىمە تيەگىن اعىتا جونەلدى: ”قىزىم سوناۋ الىستاعى ۇلكەن قالاعا كەتتى، ايلىق ەڭبەكاقىسى 5000 يۋان!“، - دەدى ول سويلەپ تۇرىپ كورشى - قولاڭدارىن كوزىمەن شولىپ ءوتتى. زايىرماتتىڭ ماقتانىپ تۇرعانىن سەزگەن كورشىلەرى اۋىزدارىن باسىپ كۇلگەندە، زايىرمات تا ءسال قىنجىلىپ، قارقىلداي كۇلگەندە ءجۇزىن تورلاعان اجىمدەرى سول ساتتە كەرىلە ءتۇستى.
سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەۋ قىستاق تۇرعىندارىنىڭ سەنىمىن نىعايتىپ قالماستان، باقتتى تۇرمىسقا سەنىم سيلادى.
نىسا قىستاعىنىڭ تۇرعىنى روزىنيسا قادىر مەن جولداسى حۋبەيدىڭ ۋحانىنداعى جياڭ - ان رايونىنداعى ”قوجاناسىر قاقتاماسى“ اتتى اسحانادا جۇمىس ىستەگەنىنە ءبىر جىلدان اسىپتى، ءار ايدا تاماعى مەن جاتىن ورنىن كوتەرۋدەن تىس، تاعى 4000 يۋان ەڭبەكاقى تاراتىلىپ، تۇرمىستارى بارعان سايىن جاقسارا تۇسكەن ەكەن.
سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەۋدەن، ءۇي ماڭىندا جۇمىستانعاننان سىرت، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ بويىنشا 3224 سيىر، قوي كەدەي وتباسىلارىنىڭ قوراسىنا جەتكىزىلگەن، 3500 نيە قارا تاۋىعى جۇمىرتقالاپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كىرىسى جىلدان - جىلعا ارتقان.
نەشە جىل بويى شىرت ۇيقىدا جاتقان شاعىن قىستاقتان ومىرشەڭدىك كۇش قاۋلادى. قىستاقتىڭ بەت - بەينەسى رەتتى، تازا بولىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جۇزىنەن باقىت كۇلكىسى ەستى، ءار رەتكى مەرەكە، قۇتتىقتاۋ قيمىلدارىندا قىستاق تۇرعىندارى قىستاقتىڭ ”بۇقارالىق ۇلكەن ساحناسى“نا جينالىپ، اسقاقتاتا ءان شىرقاپ، بۇرالا بيگە باسادى، كەڭ كوسىلگەن كۇنلۇن تاۋى قويناۋىنان باقىت جىرى ارت - ارتىنان شىعاندادى.
