− ولكە، قالالاردىڭ 9 - توپتا شينجياڭعا كومەكتەسۋ قىزمەتىنىڭ اياقتالۋى بايلانىسىمەن
ءتىلشى حان چينيان
تيانشان ءۇن - ءتۇنسىز بايتاق دالانىڭ زور وزگەرىسىنە كۋا بولۋدا؛ تارىم وزەنى بەينە اينا ىسپەتتى بۇگىنگى ءداۋىردىڭ جاڭا بەت - بەينەسىن كورسەتىپ تۇر.
شينجياڭ سىندى وسىناۋ دۋماندى القاپتا كاسىپ سالاسى ارقىلى شينجياڭعا كومەكتەسۋ نىساندارى تامىر تارتىپ، ماۋەلەپ جەمىس بەرىپ، جۇڭگوشا سوتسياليزم ءتۇزىمىنىڭ ابزالدىلىعى تولىق ايگىلەندى.
”ۇزاق بولاشاقتىق شارانى كوزدەۋ، نەگىزدى بەكەمدەۋ ارەكەتىن اتقارۋ، باياندى تىنىشتىق اۋقىمىن ساقتاۋ، باياندى تىنىشتىق ىستەرىن ىسكە اسىرۋ“ شىندىققا اينالىپ، كوكتەم جاڭبىرىنداي بايتاق دالانى نارلەندىرىپ، تيانشان پەرزەنتتەرىنىڭ جان الەمىنە شۋاق شاشىپ، قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىقتى جۇزەگە اسىرۋدىڭ قۋاتتى كۇشىن ۇيىستىردى.
كاسىپ سالاسىن دامىتۋ حالىقتى بايىتۋ جولىن اشتى
”كاسىپ سالاسى ارقىلى شينجياڭعا كومەكتەسۋ تۇرمىسىمىزدى تۇبەگەيلى وزگەرتتى“، - دەدى جاڭاءشار رۋ - ي عىلىم - تەحنيكا توقىماشىلىق شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ كاسىپ جۇمىسشىسى ءمارھابا ۇرايىم اسەرلەنە. 2017 - جىلى 5 - ايدا جاڭاشار اۋدانىنا ىرگە تەپكەن جاڭاءشار رۋ - ي عىلىم - تەحنيكا توقىماشىلىق شەكتى سەرىكتەستىگى ءمارھابا مەن 400دەن استام ۇيعۇر جۇمىسكەردى وسى زامانعى كاسىپ جۇمىسشىسىنا اينالدىردى، ولار تۇراقتى قىزمەتكە جانە اي سايىن 3000 يۋان تۇراقتى ەڭبەكاقىعا قول جەتكىزىپ قالماستان، جەكە تۇرمىسى مەن وتباسىندا دا وراسان زور وزگەرىستەر تۋىلدى.
بۇل وزگەرىستەر شينجياڭعا كومەكتەسكەن ولكە، قالالاردىڭ ”جۇمىستاندىرۋدى 1 - ورىنعا قويۋى“نىڭ، اۋىل شارۋاشىلىعىنا قولايلى بولسا اۋىل شارۋاشىلىعىن جۇرگىزۋ، ونەركاسىپكە قولايلى بولسا ونەركاسىپتى جۇرگىزۋ، ساياحاتقا قولايلى بولسا ساياحاتتى جۇرگىزۋ سىندى كاسىپ سالاسى ارقىلى شينجياڭعا كومەكتەسۋ دامۋ ۇستانىمىنىڭ ارقاسىندا قولعا كەلگەن. قىسقا عانا بىرنەشە جىلدا، شينجياڭعا كومەكتەسكەن ولكە، قالا ىشكى وڭىردەگى 4400دەن استام كاسىپورىندى شينجياڭعا ەنگىزىپ، ىرگە تەپتىرىپ، جەرگىلىكتى ورىنداعى ءبىر ميلليونعا جۋىق ادامنىڭ (رەت) جۇمىستانۋىنا جەتەكشىلىك ەتتى.
مول ماقتا بايلىعىنا جانە ايرىقشا وڭىرلىك ارتىقشىلىعىنا سۇيەنىپ، كاسىپ سالاسى ارقىلى شينجياڭعا كومەكتەسۋدىڭ شىعىس جەلىن وراي ەتىپ، تيانحۇڭ، جينشىڭ، حۇڭدوۋ، حۋافۋ شىشاڭ، جيەلييا سياقتى ەل ىشىندەگى ايگىلى توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك كاسىپورىندارىن شينجياڭدا قارجى قوسىپ، شارۋاشىلىقتى گۇلدەندىرۋگە باۋراپ، ”ءۇش قالا، جەتى باقشا، ءبىر ورتالىق“ توقىماشىلىق كاسىپ سالاسى شوعىرىن شينجياڭدا بوي كوتەرتتى.
قىسقا عانا 3 جىلدا شينجياڭعا كومەكتەسكەن ءارقايسى ولكە، قالا كومەك قابىلداعان جەردىڭ كاسىپ سالاسىن دامىتۋ نەگىزىن جانە سۇرانىسىن توڭىرەكتەي وتىرىپ، ورنىقتىلىق پايداسىن كادەگە جاراتىپ، ساۋداگەر شاقىرىپ قارجى ەنگىزۋ قيمىلىن بەلسەنە ورىستەتىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىن ۇزارتىپ، ورنىقتى جۇمىستاندىرۋدى جەبەپ، ءبىر قىدىرۋ ناتيجەلەرگە قول جەتكىزدى: جياڭسۋ ولكەسى ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ 297 نىسانعا قول قويۋىنا كومەكتەسىپ، 209ىن تياناقتاندىرىپ، 15 ميلليارد 800 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، 20 مىڭنان استام جۇمىس ورنىن تىڭنان قوستى؛ حىبەي ولكەسى ىلگەرىندى - كەيىندى 73 نىساننىڭ تياناقتانۋىن جەدەلدەتىپ، 8 ميلليارد 172 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، 38 مىڭنان استام بۇقارانىڭ (رەت) جۇمىستانۋىنا جەتەكشىلىك ەتىپ، 5160 نەشە كەدەيدىڭ جۇمىستانۋىن شەشىم ەتتى؛ فۋجيان ولكەسى 127 نىساننىڭ تياناقتانۋىن ىلگەرىلەتىپ، 18 ميلليارد 131 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، 8 ميلليارد 429 ميلليون يۋان قارجىنى تياناقتاندىرىپ، 5300دەن استام ادامنىڭ جۇمىستانۋىن شەشىم ەتتى...
ءبىر - بىرلەگەن ءىرى ونەركاسىپ نىساندارى قۇرىلىس باستاپ، ءبىر - بىرلەگەن ونەركاسىپ باقشا رايونى سالىنىپ، ءبىر توپ كاسىپ سالاسى ارقىلى شينجياڭعا كومەكتەسۋ نىساندارى تامىر تارتىپ، شينجياڭ كاسىپ سالاسىن دامىتۋدىڭ قۇتتى قونىسىنا اينالدى. ”بارلىق ادام كاسىپ سالاسى ارقىلى شينجياڭعا كومەكتەسۋگە ءمان بەرەتىن، بارلىق ادام كاسىپ سالاسى سەلبەستىگىنە ات سالىسقان“ شينجياڭعا كومەكتەسۋدىڭ جاڭا جاعدايى العاشقى قادامدا قالىپتاسىپ، ”تىلەكتەس ينجەنەريالار“ تيانشان پەرزەنتتەرىنە وتان ۇلى شاڭىراعىنىڭ مەيىرىن شىنايى سەزىندىردى.
جاستاردىڭ جۇمىس ىستەۋىنە، اقشا تابۋىنا مۇمكىندىك جاسادى
”بۇرىن تۇرمىسىمىزدا كەپىلدىك جوق ەدى، قازىر اي سايىن 2300 يۋاننان استام ەڭبەكاقى الامىز“. كونەشار اۋدانى توققۇزاق قالاشىعى اياققى ماڭگەن قىستاعىنىڭ تۇرعىنى گۇلنار تۇرسىننىڭ جۇزىنەن بايسالدىلىق پەن سەنىم مەن مۇندالاپ تۇر، بۇرىن كيىم تىگۋ ماشيناسىن ۇستاپ كورمەگەن ول قازىر دەربەس ءوزى كيىم تىگە الاتىن بولدى. شاڭحايدىڭ شينجياڭعا كومەكتەسۋ ياركەن بولىمشە قولباسشىلىق شتابى كومەكتەسىپ قۇرعان تەحنيكالىق مەكتەبىنىڭ جۇمىستانۋعا ناقتى جاتتىعۋ بازاسىنىڭ باۋلۋىندا گۇلناردىڭ تۇرمىسىندا وزگەرىس بولدى.
”ءبىز اعايىندى - ءىنىلى ۇشەۋىمىز شاندۇڭ ۋجىڭ توبىنىڭ 10 مىڭ مۋلىق وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعىنان ۇلگى كورسەتۋ باقشاسىندا جۇمىس ىستەگەننەن بەرى ءاربىرىمىز اي سايىن 2000 يۋاننان استام كىرىس كىرگىزەتىن بولدىق“، - دەدى ماكىت اۋدانى شەيتى ءدوڭ اۋىلى قاقشال قىستاعىنىڭ تۇرعىنى امەت احات اسەرلەنە، بۇرىن امەت اعايىندى - ءىنىلى ۇشەۋى وتباسىندا ەگىس جۇمىستارىن ىستەيتىن.
قاقشال قىستاعىندا امەت سياقتى ۇلگى كورسەتۋ باقشاسىندا قىزمەت ىستەيتىندەردەن 300 نەشە ادام بار، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كىسى باسىندىق تازا كىرىسى 2010 - جىلعى 5000 يۋاننان 2019 - جىلى 14 مىڭ 500 يۋانعا ارتتى، قاقشال قىستاعى وسى سەبەپتى ماكىت اۋدانىنداعى ”جۇلدىز قىستاق“قا اينالدى.
حالىقتىڭ قامىن ويلاپ، حالىقتىڭ قاجەتىن ءبىلىپ، باۋلۋدى قىستاققا جەتكىزۋ شينجياڭعا كومەكتەسكەن ولكە، قالالاردىڭ كەدەيلەردى دالمە - ءدال سۇيەمەلدەۋ ۇستانىمىن دايەكتىلەندىرۋىنىڭ، تياناقتاندىرۋىنىڭ ناقتى شاراسى بولدى.
بالىق اۋلاپ بەرۋمەن بىرگە، بالىق اۋلاۋدى دا ۇيرەتۋ كەرەك؛ قازىر ءدوپ كەلىپ وتىرعان حالىق تۇرمىسى ماسەلەلەرىن شەشۋگە ءمان بەرىپ قانا قويماي، شينجياڭنىڭ ۇزاق ۋاقىتتىق دامۋ قۋاتىن ارتتىرۋعا دا ءمان بەرۋ كەرەك. مۇنداي ۇستانىم جاڭا كەزەكتى شينجياڭعا كومەكتەسۋ قىزمەتىندە تولىق ايگىلەندى.
شىنجىن كاسىپ سالاسى باقشاسىنداعى جۇمىسشى - قىزمەتكەرلەردىڭ ％90ى ورتالاۋ مەكتەپتەن تومەن ماعلۇماتقا يە، كوبى پۋتۇڭحۋا سويلەي المايدى، ەشقانداي كاسىپتىك شەبەرلىگى دە جوق ەدى. وسى ارادا جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن شەشۋ كەرەك بولعان ماسەلە − يدەيا - كوزقاراسقا بۇرىلىس جاساپ، كاسىپتىك شەبەرلىكتى جوعارىلاتۋ.
38 جاستاعى تاجىگۇل تۇراقتىڭ شىنجىن كاسىپ سالاسى باقشاسى شينجياڭ مەيلي - اۋ كيىم - كەشەك شەكتى سەرىكتەستىگىندە جۇمىس ىستەگەنىنە 4 جىل بولىپتى، ول قاجىرلىلىقپەن ۇيرەنىپ، تاباندىلىقپەن ىستەگەندىكتەن كاسىپورىننىڭ تىرەكتىسىنە اينالعان. تاجىگۇل اسەرلەنە بىلاي دەدى: ”مەن شەبەرلىك ۇيرەنىپ قانا قويماي، اي سايىن 5800 يۋاننان استام ەڭبەكاقى الىپ، وتباسىمنىڭ تىرەگىنە اينالدىم“.
قازىر شىنجىن كاسىپ سالاسى باقشا رايونىنداعى ءارقايسى كاسىپورىنداردا ىستەيتىن ادام 13 مىڭنان اسىپ، كاسىپورىن جۇمىس ورنىمەن قامداۋمەن قاتار، قىرۋار توسەلگەن كاسىپ سالاسى جۇمىسشىلارىن باۋلىپ، جۇمىسشى - قىزمەتكەرلەردىڭ ” اتىز باسىنان سەحقا كىرۋ، وشاق باسىنان شىعىپ ماشينا مەڭگەرۋ“ ارالىعىن قىسقارتتى.
”كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ اسەرى“ كورنەكتىلەندى
”ايىنا كىرەتىن 3000 يۋاننان استام كىرىس وتباسىمداعىلاردىڭ تۇرمىسىن تۇبەگەيلى وزگەرتتى“، - دەدى قىزىلسۋ قىرعىز اۆتونوميالى وبلىسى تيان - ي ءورت ءسوندىرۋ، ورتتەن ساقتانۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنەن قىزمەتتەن ءتۇسىپ ۇيىنە قايتىپ بارا جاتقان مامۇت امەت. ءۇيى اتۇش قالاسىنىڭ ۇستىڭگى اتۇش قالاشىعىندا تۇراتىن مامۇتتىڭ قىزىلسۋ وبلىسى تيان - ي ءورت ءسوندىرۋ، ورتتەن ساقتانۋ شەكتى سەرىكتەستىگىندە ىستەگەنىنە 3 جىلدان استى.
ال مۇنىڭ ءبارى كاسىپ سالاسى ارقىلى شينجياڭعا كومەكتەسۋدىڭ ارقاسىندا كەلدى.
جياڭسۋ ولكەسى ىلە وبلىسىنا جانە قىزىلسۋ وبلىسىنا باعىتتامالى كومەكتەسەتىن ولكە، قىزىلسۋ وبلىسىنىڭ وسى زامانعى كاسىپ سالاسى شوعىرلانعان دانەكەردى بەلسەنە قالىپتاستىرۋىن قولداۋ ءۇشىن، جياڭسۋدىڭ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ كاسىپ سالاسى باقشاسىن، اتۇش كۇنشان ەلەكترون كاسىپ سالاسى باقشاسىن جاڭادان سالىپ، 5 ەلەكترون كاسپورنىن ەنگىزىپ، جىلدىق ساتۋ سوماسىن 100 ميلليون يۋانعا جەتكىزدى. قازىر ءتۇرلى كاسىپ سالاسى باقشاسىندا ىرگە تەپكەن كاسپورىندار 220دان اسىپ، 8000نان استام ادامدى جۇمىستاندىردى.
گۋاڭدۇڭ ولكەسى”ساۋدا ارقىلى ساۋداگەر شاقىرۋ“ ءادىسىن زەرتتەپ ورىستەتىپ، بيڭتۋاننىڭ ساۋحۋىنداعى گۋاڭدۇڭ توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك كاسىپ سالاسى باقشاسىن، ءپايزاۋات ونەركاسىپ باقشا رايونىن، كونەءشار اۋدانى گۋاڭجوۋ شينچىڭ 3 ءتۇيىندى باقشا رايونىن قالىپتاستىردى. 83 نىساندى جاڭادان ىسكە سالىپ، 3 ميلليارد 958 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، 50 مىڭنان استام ادامدى (رەت) جۇمىستاندىردى.
جىجياڭ ولكەسى اقسۋ ايماعىندا ءبىر ميلليارد 300 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، ”ءجۇز قىستاقتا مىڭ زاۆود قۇرۋ“ ينجەنەرياسىن اتقارىپ، 111 اۋىل - قالاشىقتا (قىستاق) ”ءجۇز قىستاقتا مىڭ زاۆود قۇرۋ“ ينجەنەرياسىنىڭ 136 نىسانىن سالىپ، 20 مىڭ 948 جۇمىس ورنىن شەشىپ، ”شاعىن سەح“ ارقىلى ”كەدەيلەردى جاپپاي سۇيەمەلدەۋ“دى ىلگەرىلەتەتىن جاعداي قالىپتاستىردى.
بەيجيڭ قالاسى حوتان ايماعىنا كومەكتەسىپ قۇرۋ بارىسىندا ءارى كومەكتەسىپ - سۇيەمەلدەپ، ەرەكشە كاسىپ سالاسىن دامىتتى، ءارى كومەك قابىلداعان جەردىڭ جاڭا باسىمدىعىن جەتىلدىردى. لوپ اۋدانىنىڭ اڭگيا قالاشىعى حىجياشين قىستاعىنا بارساڭىز، قاز - قاتار پارنيكتەر بىردەن كوزگە تۇسەدى. ”بۇل ارادا 90 پارنيك بار، بارلىعى قۇبا تۇزدە سالىنعان، بەيجيڭنىڭ پيڭگۋىنەن اكەلىنگەن 40 مىڭ ءتۇپ شاپتول اعاشى قالامشاسى وتىرعىزىلدى“. حىجياشين قىستاعىنىڭ ءبىرىنشى شۋجيى جىڭ جينجۇن اسەرلەنىپ: بەيجيڭ قالاسى جاڭا سورت، جاڭا تەحنيكا اكەلىپ بەردى، پيڭگۋ شاپتولى، ءسوز جوق، حوتاننىڭ جەمىس ورمانى كاسىبىنىڭ جاڭا تانىسقىسىنا اينالادى.
كاسىپ سالاسى ارقىلى شينجياڭعا كومەكتەسۋدىڭ جەبەۋىندە، ەرەكشە كاسىپ سالاسىنىڭ زورايۋى مەن شوعىرلانۋى كومەك قابىلداعان ورىننىڭ ەكونوميكاسىنىڭ ”تۇلعاسى“نا اينالدى ءارى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋعا بەرىك نەگىز قالادى.
حوتاندا تيانجين قالاسى اۋىل شارۋاشىلىعىنان ”ءجۇز قىستاق مىڭ مۋ جەردە“ ۇلگى كورسەتۋ ينجەنەرياسىن دانەكەر ەتىپ، ورگانيكالى شىلان، جاڭعاق، دايۇن، شانياۋ، كارتوپ، ءجۇزىم، قىزىل بۇرىش سياقتى 8 ۇلگى كورسەتۋ بازاسىن قۇرىپ، جيىنى 100 مىڭ مۋدان استام جەر سالۋدى ىلگەرىلەتىپ، جەرگىلىكتى كەدەي وتباسىلارىن ەرەكشە اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن ەگۋگە جەتەلەپ، ءار وتباسىنىڭ ورتاشا كىرىسى 5400 يۋاننان استى؛ ءار وتباسىنا بەرىلەتىن 40 مىڭ يۋان قوسىمشا قاراجات ولشەمى بويىنشا، نيە، شەريا، كەريا 3 اۋداندا 1000 قۇرىلعى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ولشەمدەنگەن پارنيگى سالىنىپ، ءار وتباسىنىڭ كىرىسى جىلىنا ورتا ەسەپپەن 18 مىڭ يۋاننان استام ارتتى.
كاسىپ سالاسى ارقىلى شينجياڭعا كومەكتەسۋ قىزمەتى ”بالىق اۋلاپ بەرۋ“دەن ”بالىق اۋلاۋدى ۇيرەتۋ“گە قاراي ويىستى. وسى بىرنەشە جىلداعى كاسىپ سالاسى ارقىلى شينجياڭعا كومەكتەسۋدە كوپتەگەن كومەك قابىلداعان ورىنداعى بۇقارا جالاڭ ءوندىرىس جۇرگىزۋ ءتاسىلىن وزگەرتىپ، ولشەمدەنگەن، ۇيىمدىق، كاسپورىندانعان ءوندىرىس جاڭا تاسىلىنە ۇيلەستى.
