ءتىلشى حان چينيان
كوكتەم مەرەكەسىندە نەگىزگى ساتىنى ارالاۋ
بەتاشار
2020 - جىل كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە جەتەتىن جىل. كوكتەم مەرەكەسى كەلۋ قارساڭىندا گازەتىمىزدىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ تىلشىلەرى تيانشاننىڭ تۇستىگى مەن تەرىستىگىنە بارىپ، ءجۇرۋ قابىلەتىن، كورۋ قابىلەتىن، ويلاۋ قابىلەتىن، جازۋ قابىلەتىن شىڭداپ، نازاردى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ نەگىزگى تاقىرىبىنا شوعىرلاندىرىپ، جاندى ماتەريال جيناپ، اسەرلى حيكايالاردى تاۋىپ، ءار ۇلت كادر - بۇقاراسىنىڭ قايراتتانا ءتۇسىپ، قيىندىقتارعا قارسى ۇمتىلعان رۋحاني بەت - بەينەسى مەن ءىس جۇزىندىك ارەكەتىن تولىق ايگىلەپ، جەر - جەردىڭ گۇلدەنىپ - كوركەيگەن، ءار ۇلت بۇقاراسى كوكتەم مەرەكەسىن قۋانىشپەن تويلاعان تاماشا كورىنىسىن جاندى بەينەلەيدى. بۇگىننەن باستاپ گازەتىمىز ”كوكتەم مەرەكەسىندە نەگىزگى ساتىنى ارالاۋ“ ايدارشاسىن اشادى، نازار سالعايسىزدار.
قاقاعان قاڭتاردا اقشا قار قاپالاقتاپ، بارلىق الاپ كۇمىس كورپە جامىلدى، بۇل ماۋسىم ساياحاتتىڭ قاۋىرت مەزگىلى ەمەس، الايدا، پوسكام اۋدانى جينحۋياڭ ۇزىن عۇمىر، سالت - سانا مادەنيەت قىستاعىنداعى شارۋالار شاتتىعى ساياجايىنىڭ ساۋداسى كۇسەت بولىپ تۇر ەكەن.
قىستاققا كىرە سالعاندا، توپىراقتان سوعىلعان قورشاما داۋال، اعاشپەن اشەكەيلەنگەن كۇنقاعارلار، ەسكىشە اۋلا قاقپاسى كوزگە تۇسەدى، بۇلاردىڭ بارلىعى وڭتۇستىك شينجياڭداعى تۇرعىنداردىڭ قونىس ۇلگىسىندە سالىنعان ەكەن. قىستاق تۇرعىندارى اسا قۋانىشتا، ولاردىڭ ۇيلەرىن جوبالاۋشى اشەكەيلەگەننەن كەيىن، بەينە سۋرەتتەگىدەي كوركەم كورىنىسكە اينالدى، ال قىستاق تۇرعىندارى كوركەم كورىنىس ىشىندە تۇرمىس كەشىرىپ، ەڭبەك ىستەۋدە.
”كورىنىس ىشىندە قىستاق، قىستاق ىشىندە كورىنىس بار، قىستاعىمىزدى ەلدىڭ ءبارى كورىكتى ەكەن دەسەدى!“ جينحۋياڭ ۇزىن عۇمىر، سالت - سانا مادەنيەت قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى لي شياۋيان: ”ساياحات كاسىبىن دامىتقاننان بەرى، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جان باسىندىق كىرىسى 2000 - جىلداعى 700 يۋانعا دا جەتپەۋدەن بىلتىر 13 مىڭ يۋانعا ارتتى“، - دەدى.
”قىستاعىمىزدىڭ كورىكتەنگەنىن، سۋدىڭ تازارعانىن كورىپ، ساياحاتتاپ كەلەتىندەر كوبەيدى، مۇنىڭ ءوزى ءبىر باقىت“، - دەدى قىستاق تۇرعىنى اۋۇز ادىل قارت قۋانا.
مادەنيەت قىستاعىنىڭ مۇنداي اۋىل - قىستاق كەلبەتىن ساقتاۋى شاڭحاي قالاسىنىڭ باعىتتامالى كومەكتەسكەندىگىنىڭ ارقاسى. شاڭحايلىق مامانداردىڭ ايشىقتى سىزباسى وسى قاراپايىم، جانعا جايلى، سەيىل - سەرۋەن قۇرۋعا بولاتىن، ىڭعايلى بولۋداي ەرەكشەلىگى بار قىستاقتىڭ ءتىپتى دە كوپ ساياحاتشىنىڭ نازارىن اۋدارۋعا وراي تۋدىردى.
يەحىتان شارۋالار شاتتىعى ساياجايىنىڭ قوجايىنى نۇرچيمان تۇرۇپ تىلشىگە بىلاي دەدى: ”قىستاققا كەلەتىن ساياحاتشىلار جىلدان - جىلعا كوبەيدى، ءبىر جىلدا 200 مىڭ يۋان كىرىس كىرگىزەمىز. ساياحاتتى دامىتۋدان قىستاق تۇرعىندارىنىڭ بارلىعى يگىلىككە كەنەلدى“.
وسى قىستاقتاعى 86 وتباسىنداعى 386 قىستاق تۇرعىنىنىڭ 126سى ساياحات كاسىبىمەن اينالىسادى، بالشىق كوزە، قولونەر بۇيىمدارى، تەمىر جابدىقتار، اعاش جابدىقتار سياقتى ەرەكشە ساياحات ونىمدەرىن نەگىز ەتكەن ساياحاتقا قىزمەت وتەۋ كاسىبى بىرتىندەپ قالىپتاسىپ، ”ءار وتباسى تيجارات جۇرگىزەتىن، ءار وتباسىنىڭ ءوز ەرەكشەلىگى بولعان“ ساياحات وشاعى قىستاعىنا اينالدى.
”مەن قىستاقتا اشىق كۇيمە جۇرگىزىپ، ساياحاتشىلاردى تاسيمىن، بىلتىر 37 مىڭ يۋان اقشا تاپتىم“. اۋۇز قۋانا: ”قىستاقتا كۇيمە جۇرگىزەتىن 25 ادام بار، تۇرمىسىمىز بارعان سايىن ۇمىتكە تولىپ، كوڭىل كۇيىمىز دە كۇن سايىن كوتەرىڭكى بولدى“، - دەدى.
اۋۇز پوسكام اۋدانىنداعى مەملەكەت مەنشىگىندەگى ورمان الاڭىنىڭ جۇمىسشىسى، جاس كەزىندە ات باعۋدى جاقسى كورەتىن، كوكبار تارتۋ جارىسىنا قاتىناساتىن، جاسى ۇلعايعاننان كەيىن اۋىر دەنە تاربيە جارىستارىنا قاتىناسا المايتىن بولدى، قازىر قىستاققا ارباكەش قاجەت بولعاندىقتان، ول ءوزىنىڭ اتىن الىپ، ۇكىمەت بەرگەن 5000 يۋان كومەك قاراجاتپەن ادەمى كۇيمە جاساپ، ءار كۇنى ساياحاتشىلاردى كورىنىس رايوندارىنا تاسيدى.
”قىستاققا ساياحاتتاپ كەلەتىن ساياحاتشىلار كوبەيىپ، ءبىزدىڭ دوستارىمىز دا كوبەيدى“. اۋۇز ”寿“ ءارىبى جازىلعان كوركەم جازۋدى كورسەتىپ تۇرىپ ”مۇنى بىلتىر 8 - ايدا ايگىلى كوركەم جازۋ شەبەرى ۋاڭ ياننيان مىرزا ماعان جىبەرىپ بەرگەن تارتۋ“، - دەدى.
اۋۇز ءتىلشىنى ەرتىپ قىستاقتى ارالاتتى، كەڭ كوسىلگەن جول، تازا دا رەتتى الەۋمەتتىك اۋماق، دۋماندى مادەنيەت ءۇيى... بىردەن كوزگە تۇسەدى.
قاپالاقتاعان قار توقتادى، بۇلت اراسىنان كۇن سىعالاپ، كۇن بار الاپقا شۋاعىن توكتى، كۇنمەن شاعىلىسىپ التىن سارى نۇرعا شومعان قارلى دالا مەن كوك ساعىم ويناعان وزەن سۋى تۇرلىشە تۇستەردى قالىپتاستىردى. وسى كەزدە اۋۇز قارت كوزىن جىپسيتە كۇلىمسىرەپ: ”قاراڭىزشى، قىس بولسا دا قىستاعىمىزدا سىرت جەردىڭ ادامدارى كورمەگەن تاماشا كورىنىستەر بارشىلىق !“، - دەدى.
”قازىر التىن توراڭعى ۇزىن عۇمىر، سالت - سانا مادەنيەت قىستاعى قاشقاردىڭ ەكولوگيالىق ساياحاتىنداعى ايگىلى قىستاققا اينالدى“. لي شياۋيان مىنانى ءبىلدىردى: بۇدان بىلاي قىستاق قاتتى - جۇمساق قۇرىلعىلاردى ونان ارى كەمەلدەندىرىپ، قىستاقتىڭ ايگىلى ماركاسىن ونان ارى جارقىراتىپ، ءتىپتى دە كوپ قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ساياحات كاسىبىنەن تيىمدىلىككە كەنەلۋىنە مۇمكىندىك جاسايدى.
