اس ادامنىڭ ارقاۋى، ادام ٴبىر ۋاق تاماق جەمەسە قارنى اشىپ مازاسى كەتەدى. ٴبىراق كوپ ادامدار تاڭعى اس پەن تۇسكى استى ازىراق جەپ، كەشتە تويا تاماقتانعىسى كەلەدى، كەيدە ٴتىپتى اۋزى-مۇرنىنان شىققانشا ٴىشىپ-جەيدى.
تاياۋدا ٴبىر حابار توراپتا قىزۋ تالقىعا اينالدى. حاباردا بىلاي دەلىنگەن: كەشكى اس ادامنىڭ دەنە سالماعى مەن عۇمىرىن بەلگىلەيدى. بۇنى ەستىپ بارلىق ادامنىڭ ەس-اقىلى شىقتى.
كەشكى اس شىنىندا ادامنىڭ دەنە سالماعى مەن عۇمىرىن بەلگىلەي الا ما ؟ كەشكى اس جەۋدىڭ قانداي قاتە تاسىلدەرى بار ؟ تاماق جەۋ ەڭ ماڭىزدى ٴىس، بۇل ماسەلەلەردى، ٴسوز جوق، انىق بىلگەنىمىز ٴجون.
كەشكى اس جەۋدەگى قاتە تاسىلدەر قايسىلار؟
1. تويا تاماقتانۋ
كەشكى استى وتە تويىپ جەسە، ازىقتىقتاعى بەلوك تولىق قورىتىلمايدى دا، قالدىقتار ىشەك جولىندا باكتەريا جاعىنان ىدىراعان ۋلى زاتقا اينالىپ، ۋاقىت ۇزارا كەلە جۋان ىشەك راگى پايدا بولادى .
ونان سوڭ، كەشكى استى تىم كوپ جەگەندە ۇيقى بەزىنىڭ جەدەل قابىنۋى وڭاي پايدا بولادى، اسىرەسە تاماقتى ولەردەي جەگەندەردە شوك بولۋ، تۇتقيىل ٴولۋ سياقتى حاۋىپتەر وڭاي تۋىلادى.
بۇدان سىرت، كەشكى استى تىم تويا جەۋ ۇيقىسىزدىققا اپارىپ سوعادى، ۋاقىت ۇزارا كەلە نەرۆ السىزدىگىن تۋدىرادى .
2. ەتتى تاعامداردى تىم كوپ جەۋ.
تۇندە ەتتى تىم كوپ جەگەندە باۋىردى تىتىركەندىرىپ تومەن تىعىزدىقتاعى ماي بەلوگىن جاساپ، قانداعى مايدىڭ قالىپسىزدىعىن كەلتىرىپ شىعارادى .
زەرتتەۋلەرگە قاراعاندا، كەشكى استا ۇنەمى ەت جەيتىن ادامداردىڭ قانداعى ماي قۇرامى ۇنەمى ەتسىز تاعامداردى جەيتىن ادامداردىكىنەن 3 تە 4 ەسە جوعارى بولادى ەكەن. ال قانداعى مايدىڭ جوعارى بولۋى جوعارى قان قىسىمى، ايدارشا ارتەريانىڭ قابىنۋىنان بولاتىن جۇرەك اۋرۋى جانە ارتەريانىڭ ماي قوسىندىلارى قاباتتالا قاتايۋى سياقتى اۋرۋلاردىڭ پايدا بولۋىنا سەبەپشى بولادى .
كەشكى تاماق شىنىندا ادامنىڭ دەنە سالماعى مەن عۇمىرىن بەلگىلەي الا ما ؟
تىم تويا تاماقتانۋ، ەتتى تاعامدى تىم كوپ جەۋ، تىم جاي تاماقتانۋ، كەشكى استى جەمەۋ نەمەسە نەگىزگى تاماقتى جەمەۋ دەنساۋلىققا زياندى، ”كەشكى اس دەنە سالماعىڭ مەن عۇمىرىڭدى بەلگىلەيدى“ دەگەن ايتىلىم تىم ارتىق ايتىلعان ٴسوز ەمەس.
كەشكى استى قالىپتان تىس جەۋ سەمىرۋدى تۋدىرىپ، ادامنىڭ دەنە قۋاتى مەن بىتىمىنە ىقپال جاساۋى مۇمكىن، ٴارى ٴبىرتالاي اۋرۋلاردى تۋدىرىپ، عۇمىرىڭىزعا ىقپال جاساۋى دا مۇمكىن .
جۇرت اراسىندا تارالعان ”كەشكى اس ىشپەي، اشىعىپ سان اۋرۋدى جازۋعا بولادى“، ” تۇستەن سوڭ تاماق ىشپەۋ “ دەيتىن ايتىلىمنىڭ قيسىنى بار ما ؟
”كەشكى اس ىشپەي، اشىقتىقتا سان اۋرۋدى جازۋعا بولادى“ دەگەننىڭ قيسىنى بار ما ؟
ٴىس جۇزىندە، ” تۇستەن سوڭ تاماق جەمەۋ “ سىندى ازىقتانۋ ادەتىنەن تومەندەيتىنى قانداعى ماي ەمەس، قايتا ادامنىڭ دەنساۋلى بولۋى مۇمكىن.
ۇنەمى كەشكى استى جەمەۋ ادامنىڭ قارسىلىق قۋاتىن تومەندەتەدى، سان اۋرۋدى جازادى دەۋگە ٴتىپتى دە كەلمەيدى.
ادام اش كەزدە، كلەتكا ٴبىر ٴتۇرلى ” قۇرىسۋ “ كۇيىندە تۇرادى دا، زياندى كلەتكالاردى سىمىرۋگە شاماسى كەلمەيدى، سونىمەن بىرگە دەنە مۇشەلەرىن قورەكتىكپەن قامداۋى جەتكىلىكتى بولماي، قارسىلىق قۋاتى ٴتىپتى دە تومەندەيدى.
بۇدان سىرت، تەك ازىراق جەمىس جەپ، نەگىزگى تاعامداردى جەمەۋ ٴادىسى دە مۇلدە بولمايدى.
نەگىزگى تاماق ٴۇش ۇلكەن قورەكتىك زاتتىڭ ٴبىرى – دەنەدەگى قانتتىڭ باستى كەلۋ قاينارى، نەگىزگى تاعامدى جەمەي تەك جەمىس - جيدەكتەردى عانا جەۋ ەنەرگيا جەتىسپەۋدى تۋدىرۋمەن بىرگە، باسقا كوپ ٴتۇرلى قورەكتىك زاتتاردىڭ دا اۋىر كەمشىل بولۋىن، ازىقتانۋدىڭ ناشار بولۋىن تۋدىرادى.
تاماق جەمەي اش ٴجۇرۋ ٴتۇن ورتاسىندا تاماقتانعانعا قاراعاندا دەنساۋلىققا ٴتىپتى دە زياندى ما ؟
كەشكى استى تىم جاي جەۋ جانە كەشكى استى جەمەۋ ۇقساس بولىپ، قانداعى قانت تومەندەۋ، اسقازان جاراسى، اسقازان قابىنۋ سياقتىلاردى وڭاي تۋدىرادى.
زەرتتەۋلەرگە قاراعاندا، كەشكى اس پەن ۇيقىنىڭ ارالىعى ٴبىرشاما قىسقا بولسا اسقازان راگىنىڭ تۋىلۋ قاتەرىن ارتتىرادى ەكەن .
كەشكى استى تىم جاي جەسە، ٴوت سۇيىقتىعى ٴوت قالتاسىنا جينالىپ، وتكە تاس وڭاي بايلانادى. بۇدان سىرت، نەسەپ جولىنا تاس بايلانۋ وڭاي پايدا بولادى ٴارى ۇيقىعا ىقپال جاسايدى .
وتە جاي بولىپ كەتسە ٴارى قارنى تىم اشىپ كەتسە، لايىقتى مولشەردە بال كۇلشە، جەمىس - جيدەك، سۇلى تەكتەس تاماقتاردى قورەك ەتسە بولادى.
بۇدان سىرت، ٴتۇن بويى ۇيىقتاماۋدىڭ ٴوزى دەنساۋلىققا زياندى، ەگەر تۇندە ۇنەمى مايلى وتتىقتى قازان، كاۋاپ سياقتىلاردى جەسە، جوعارى قان قىسىم، قانداعى قانت جوعارى بولۋ، قانداعى ماي جوعارى بولۋ جانە جۇرەك اۋرۋىن تۋىرادى.
سوندىقتان، تاماق جەمەي اش ٴجۇرۋ جانە تۇندە تاماق جەۋ تۇگەلدەي دەنساۋلىققا زياندى.
تومەندە، كەشكى استى قايتكەندە اقاۋسىز جەۋگە بولاتىندىعىن تانىستىرامىز.
كەشكى استى قالاي جەگەن ٴجون ؟
1. كەشكى استى ساعات نەشەدە جەسە بولادى ؟
كەشكى اس پەن ۇيىقتاۋ ۋاقىتىنىڭ ارالىعى از دەگەندە 3 ساعات بولعان ٴجون، ادەتتە، كەشكى اس جەۋدىڭ ەڭ ۇيلەسىمدى ۋاقىتى كەشكى ساعات 6 دان 8 گە دەيىن، ساعات 8 دەن كەيىن ەڭ جاقسىسى تاماق جەمەگەن ٴجون.
وسىلاي ىستەگەندە اسقازان مەن ىشەكتىڭ اس قورىتۋىنا جەتكىلىكتى ۋاقىت ازىرلەپ، اسقازان - ىشەك اۋرۋلارىنىڭ قاتەرىن ازايتۋعا بولادى .
2. كەشتە نەندەي تاماق جەسە بولادى؟
قورتىپ ايتقاندا، تاماق الۋان ٴتۇرلى بولعانى ٴجون.
كەشكى استا ادام دەنەسى ٴار كۇنى %30 شاماسىندا ەنەرگيا قاجەتسىنەدى، ٴار ٴتۇرلى قورەكتىك زاتتاردى جان-جاقتىلى ويلاستىرعان ٴجون.
نەگىزگى ازىق تالداۋدا قارا استىقتى وڭدەلگەن استىقتىڭ ورنىندا جەۋگە بولادى، قارا استىقتىڭ قۇرامىندا ۆيتامين جانە ازىقتىق تالشىقتار ٴبىرشاما كوپ بولادى، قۇرساقتى وڭاي تويدىرادى ٴارى ەنەرگيا قۋاتى ٴبىرشاما تومەن بولادى، بۇل كەشكى تاماقتى كوپ جەۋدى تەجەۋگە سەپتىگىن تيگىزەدى .
كوكونىس، جەمىس - جيدەك جاعىندا، تاڭەرتەڭ، تۇسكى استا نەلەردى جەگەنگە قاراي، كەم قورەكتىك زاتتاردى لايىقتى تولىقتاپ، مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا قورەكتىكتىڭ تەپە - تەڭدىگىن ساقتاعان ٴجون.
بۇدان سىرت، سوك، تەڭىز بالدىرى سياقتى تريپتوفان قۇرامى مول جەمەكتىكتەردى تاڭداپ تۇتىنۋ كەرەك. تريپتوفان ادام دەنەسىندەگى 8 ٴتۇرلى قاجەتتى امينو قىشقىلىنىڭ ٴبىرى، ول ۆيتامين مەن گەموگلوبيننىڭ قوسىلۋىنا سەپتىگىن تيگىزىپ، پەللاگرا اۋرۋىنىڭ الدىن الىپ، تاماققا تابەتتى ارتتىرادى ٴارى ۇيقىنى جاقسارتادى.
سيىر ٴسۇتىن كوپ ٴىشۋ، جۇمىرتقا، حايۋاناتتاردىڭ باۋىرى سياقتى قۇرامىندا B توپتاعى ۆيتاميندەر مول جەمەكتىكتەردى كوبىرەك تۇتىنۋ قوبالجۋدى باسەڭدەتەدى جانە ۇيقىعا پايدالى.
3. كەشكى استى قالاي ازىرلەۋ كەرەك؟
كەشكى استا ماي، تۇز، سپريت از بولۋ.
كەشكى استا مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا قاتىقسىز، مايى، تۇزى از تاماق جەۋ، اسقازان مەن ىشەكتىڭ جۇگىن جەڭىلدەتىپ، قان قىسىمى مەن قانداعى مايدى تەجەۋگە پايدالى.
ادەتتە، ۇيىقتاۋدان 4 تە 6 ساعات بۇرىن ەڭ جاقسىسى اراق ىشپەگەن ٴجون، ويتكەنى سپيرت ادام دەنەسىنىڭ نەرۆ جۇيەسىن قوزدىرىپ بارىپ كۇشتى تەجەيدى، اۋىر بولعاندا نەرۆ جۇيەسىنىڭ قالىپتى قىزمەتىن بۇلدىرەدى.
ەگەر اراق ىشۋگە تۋرا كەلگەندە، ەڭ جاقسىسى، الدىمەن ازىراق تاماق جەۋ نەمەسە ٴبىر ستاكان سيىر ٴسۇتىن ٴىشۋ ارقىلى اسقازان كىلەگەي قابىعىن قورعاۋ كەرەك .
4. كەشتە قانشالىق تاماق جەگەن ٴجون؟
كەشكى استا تىم تويا جەمەۋ، قالىپتى بولۋ كەرەك. اسقازان اۋىرتپالىق سەزىنىپ سىزداعانشا جەمەۋ، تاماقتى تاعى جەگىسى كەلمەگەندە ٴوزىن زورلاماعان ٴجون.
قورتىپ ايتقاندا، تاماقتى تىم تويا جەۋ، ەتتى كوپ جەۋ، تاماقتى تىم جاي جەۋ، كەشكى استى جەمەۋ نەمەسە نەگىزگى تاماقتى جەمەۋ سياقتى قاتە تاسىلدەردىڭ ٴبارى دە كەشكى استى جەۋدىڭ ادامنىڭ دەنە سالماعى مەن عۇمىرىنا شىنىندا بەلگىلى ىقپال جاسايدى.
دەنساۋلىق ٴۇشىن كەشكى استى جەيىك!
اۋدارعان: قادىر ماقان
