تيانشان تورى   ›   بىلگەنگە مارجان   ›   وتباسى جانە تۇرمىس

قىس جانە كۇز مەزگىلىندە نەلىكتەن اۋىز قۇرعاپ، ٴتىل كەبەرسيدى؟

  قىس كىرىپ، اۋانىڭ قۇرعاۋىنا ىلەسە، ادامدار اۋىزىنىڭ قۇرعاپ، ٴتىلىنىڭ كەبەرسىگەنىن سەزەدى، ٴتىپتى اۋىزى كەرمەك تاتۋ، اۋىز ساسۋ اسقىنۋ، اۋىز قۋىسى جاراسى، ٴىش قاتۋ سياقتى كوپ ٴتۇرلى اۋرۋ بەلگىلەرى دە پايدا بولادى.

  قىستا نەلىكتەن اۋىز قۇرعاپ، ٴتىل كەبەرسيدى ؟ گۋاڭجوۋ مەديتسينا داشۆەسىنە قاراستى 2 ـ شيپاحانانىڭ اعا شيپاگەرى ۋىڭ جىچياڭ بىلاي دەپ ٴتۇسىندىردى : ٴبىر جاعىنان، اۋانىڭ قۇرعاۋىنا ىلەسە سۋدىڭ بۋلانۋى تەزدەپ، بۇرىنعى اۋىز كەبەرسۋدى اسقىندىرىپ، اۋرۋدى اسقىندىرا تۇسەدى؛ ەندى ٴبىر جاعىنان، قىستا كۇزگى قۇرعاق اۋانىڭ سوزىلۋىنان دا اۋىز قۇرعاۋ، ٴتىل كەبەرسۋ سياقتى كوپ ٴتۇرلى جايسىزدىق بەلگىلەرى تۋىلادى .

  اۋىز قۇرعاۋ قۋىسى فيزولوگيالىق جانە پاتولوگيالىق دەپ بولىنەدى

  اۋىز قۇرعاۋ جەكە ناۋقاس ەمەس، ول فيزيولوگيالىق جانە پاتولوگيالىق سەبەپتەردى قامتىعان اۋرۋلاردىڭ جيىنتىعى. ۋان جىچياڭ بىلاي دەدى: اۋىز قۇرعاۋ فيزيولوگيالىق جانە پاتولوگيالىق دەپ ەكى تۇرگە بولىنەدى.

  فيزولوگيالىق اۋىز قۇرعاۋ : كۇندەلىكتى تۇتىناتىن سۋ از بولۋ، ٴارى تۇزى كوپ تاعامداردى نەمەسە قۇرعاق تاعامداردى كوپ جەۋ؛ قارتتاردىڭ ٴتۇرلى فۋنكتسيالارى ناشارلاپ، سۇيىقتىق ٴبولىپ شىعاراتىن بەزدەرى سولىپ، سىلەكەيى ازايۋدان تۇرلىشە اۋىز قۇرعاۋ بەلگىلەرى كورىلەدى؛ ارەكەت جاساعاننان كەيىن دەركەزىندە سۋ تولىقتانباسا، اۋىز قۇرعاۋ پايدا بولادى .

  پاتولوگيالىق اۋىز قۇرعاۋ : ٴجيى كەزدەسەتىنى تۇماۋ ٴتيىپ، ۆيروسپەن جۇعىمدالۋدان بولعان اۋىز قۇرعاۋ؛ قىزۋ، ٴىش ٴوتۋ، اۋىزبەن تىنىس الۋ سياقتىلاردان دەنەدەگى سۋ قۇرامىنىڭ ازايۋىنان اۋىز قۇرعاۋ؛ ۇزاق ۋاقىت دەگبىرسىزدەنۋ، جابىرقاۋ، ۇيقىسىزدىقتان كورىلگەن اۋىز كەرمەك تاتۋ، قۇرعاۋ؛ قان قىسىمىن تومەندەتۋ سياقتى كوپ ٴتۇرلى دارىلەردى ۇزاق ۋاقىت تۇتىنۋدان پايدا بولعان ٴدارى سيپاتىندىق اۋىز قۇرعاۋ؛ جۇيە سيپاتىندىق اۋرۋلاردان بولعان اۋىز قۇرعاۋ، مىسالى، قوسانجارلامالى ناۋقاستاردىڭ دەنەسىندەگى يممۋنيتەتتىك قالىپسىزدىق سىلەكەي بەزى مەن جاس بەزىنىڭ قۇرىلىمىن ٴبۇلدىرىپ، اۋىز، كوز قۇرعاۋ كورىلەدى؛ قانتتى نەسەپ اۋرۋىنا شالدىققانداردىڭ قانداعى قانت جوعارىلىعىنان قان پلازماسىنىڭ وسموستىق قىسىمى جوعارىلاپ، تكاندارعا سۋ جەتىسپەۋدەن اۋىز قۇرعاۋ پايدا بولادى .

  اۋىز اۋىز قۇرعاۋدىڭ سەبەبى كۇردەلى، تەك سۋ ٴىشۋ ارقىلى ساقايتۋعا بولمايدى

   اۋىز قۇرعاۋدىڭ سەبەبى وتە كوپ، كەيبىرى ازىقتىق، پسيحيكالىق جانە فيزيولوگيالىق ناشار ادەتتەن، كەيبىرى اۋرۋ سەبەبىنەن بولادى. اۋىزدىڭ قۇرعاۋىن باسەڭدەتۋ ٴۇشىن سۋدى كوپ مولشەردە ٴىشۋ، تەك سۋدى تىم از ٴىشۋ نەمەسە سۋ قۇرامى ازايۋدى باسەڭدەتۋ رولىن عانا اتقارادى، ال، ٴار ٴتۇرلى اۋرۋلاردان بولعان اۋىز قۇرعاۋعا ەكىنىڭ بىرىندە ٴونىمى بولمايدى.

  ۋىڭ جىچياڭ بىلاي دەپ ەسكەرتتى: اۋزى قۇرعاۋدى قىسقا مەرزىمدە باسەڭدەتۋگە بولمايدى، اسىرەسە، اۋرۋ بەلگىسى ٴۇش ايدان اسسا، شيپاحاناعا بارىپ جالپى بەتتىك تەكسەرتۋ كەرەك.

  ادەتتە اۋىز قۇرعاۋدىڭ الدىن الۋدىڭ تومەندەگىدەي ادىستەرى بار:

  ( 1 ) اۋىز قۋىسىن تازا ۇستاۋ، ۇنەمى اۋىز شايقاۋ ارقىلى قانقۇرت جەگەن ٴتىس پەن اۋىز قۋىسىنىڭ جالعاستى جۇعىمدالۋىن تومەندەتۋ.

  ( 2 ) تۇماۋدان ساقتانۋ،كوڭىلدى بولۋ، قىزمەت قىسىمىن باسەڭدەتۋ، اشۋلانۋدان، مازاسىزدانۋدان ساقتانۋ. ( 3 ) قىس ماۋسىمى قۇرعاق، ازىقتىقپەن تەڭشەۋگە كوڭىل ٴبولۋ، مىسالى، بال سۋى، مەرگيا جەمىسى، قۇم المۇرت، ٴجۇزىم سياقتىلاردى كوبىرەك تۇتىنسا، اۋىز قۇرعاپ، ٴتىل كەبەرۋ، ٴىش قاتۋدىڭ الدىن الادى.

  ( 4 ) ەرتە ۇيىقتاپ، ەرتە تۇرۋ، دەنە شىنىقتىرۋ، تاماقتانۋ ٴتارتىپتى بولۋ، تەمەكىدەن تيىلۋ، اراقتى كوپ ىشۋدەن ساقتانۋ.

  اۋىز قۇرعاۋدى ازىقتىق ارقىلى ەمدەۋ رەتسەبى:

  تۇڭعيىق ۇرىعىن ٴىشۋ : گۇييۋان، تۇڭعيىق ۇرىعى، باتىس مەرگياسى، شىلاندى سۋعا قايناتىپ ىشسە دەنەنى قۋاتتاندىرادى . ايداعار كوز جەمىسى، مەرگيانى ٴىشۋ: ايداعار كوز جەمىسى، باتىس مەرگياسىن سۋعا قايناتىپ، جاتاردا ىشسە، اۋىز قۇرعاۋعا شيپالى . اق ساڭىراۋقۇلاق، بودەنە جۇمىرتقاسى ٴتاتتى سۋىن ٴىشۋ: بارلىق ماتەريالداردى قايناتىپ، مۇزقانت سۋىن جاساپ ىشسە، وكپەنى قۋاتتاندىرادى، بۇل وكپەنىڭ السىزدىگىنەن بولاتىن اۋىز قۇرعاۋعا شيپالى.

  شىحۋ بوتقاسى : شىحۋدى جۋىپ تازالاپ، سۋ قۇيىپ قازاندا قايناتىپ، ونان سوڭ سۋىن الىپ، كۇرىشپەن قوسىپ قايناتىپ بوتقا جاساۋ. بۇل كوكباۋىر، اسقازاننىڭ السىزدىگىنەن بولعان اۋىز قۇرعاۋعا شيپالى.

  اق ساڭىراۋقۇلاق، الما، قارا ەت سورپاسى : اق ساڭىراۋقۇلاق، الما ( قابىعى ارشىلعان ) الىپ قارا ەت سورپاسىنا قوسىپ ٴىشۋ. بۇل قىزۋدى قايتارىپ، وكپەنىڭ السىزدىگىنەن بولعان اۋىز قۇرعاۋعا شيپالى.

  الاقات شايناۋ : الاقاتتىڭ باۋىر مەن بۇيرەكتى قۋاتتاندىرۋ، كوزدى نۇرلاندىرۋ، ٴشولدى باسۋ رولى بار، بۇل ٴدارى باۋىر مەن بۇيرەكتى قۋاتتاندىرىپ، اۋىز قۇرعاۋ، شولدەۋ بەلگىلەرىن ٴونىمدى تۇردە جويادى نەمەسە جەڭىلدەتەدى. ۇيىقتاۋدىڭ الدىندا بىرنەشە تال شايناۋ نەمەسە قۇرعاق جەمىستەردەن 10 گرام الىپ قايناق سۋعا بىقتىرىپ ٴىشۋ، 10 دا 30 گرامىن كۇرىشپەن بىرگە قايناتىپ ىشسە، اۋىز قۇرعاۋدى ەمدەۋدە بەلگىلى ٴونىمى بولادى.

  قوڭىراۋشا، ٴلالاگۇل، سپارشا شايى : قوڭىراۋشا، ٴلالاگۇل، سپارشا، بودەنە جۇمىرتقاسىنا مۇز قانت قوسىپ سۋعا قايناتىپ ىشەدى. بۇنىڭ وكپەنى قۋاتتاندىرۋ رولى بار.

(ياڭچىڭ كەشكى گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى يۇي يانحۇڭ، ەرىكتى ٴتىلشى شۇي يۇڭ – ي)

اۋدارعان: قادىر ماقان

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.

  • وسى كەزەكتى جۇڭگو − ازيا - ەۆروپا كورمەسى تۇڭعىش رەت نەگىزگى قوناق ولكەلەردى بەلگىلەدى
  • تاپسىرىس ونىمدەردى جەدەل ءوندىرىپ، قامداۋدى قامتاماسىز ەتتى
  • جىلدىق مىندەتتى ءساتتى ورىنداۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى
  • شينجياڭ جۇڭتاي توبى دۇنيە جۇزىندەگى 500 قۋاتتى كاسىپورىن قاتارىنا ءوتتى
  • جەل - جارىق ەنەرگياسى ءوزارا تولىقتىردى