اۆتونوميالى رايوندىق اۋرۋدىڭ الدىن الۋ-تىزگىندەۋ ورتالىعىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى، اعا شيپاگەر جاڭ ليڭ
تيانشان تورى حابارى (تىلشىلەر كاڭ حاۋيان، جۇڭ جاۋفىڭ حابارلايدى) 3 ـ ايدىڭ 1 ـ كۇنى اۆتونوميالى رايوندىق اۋرۋدىڭ الدىن الۋ-تىزگىندەۋ ورتالىعىنىڭ مامانى « اۆتونوميالى رايوننىڭ جۇمىستى، ٴوندىرىستى قالپىنا كەلتىرگەن كاسىپورىنداردىڭ جاڭا تيپتى ايدارشا وكپە قابىنۋ ىندەتىنەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ شارالارى باعدارلاماسى (سىناق رەتىندە اتقارىلادى ) » (تومەندە قىسقارتىلىپ «باعدارلاما» دەلىنەدى ) جونىندە تۇسىنىك جاساپ، ىندەت اياقتاماعانىن، ىندەتتەن ساقتانۋ-تىزگىندەۋدى بوساڭسىتپاۋدى، جۇمىسقا الۋشى كاسىپورىندار ىندەتتەن ساقتانۋدى، تىزگىندەۋدى، باسقارۋدى ٴالى دە كۇشەيتۋ كەرەك ەكەندىگىن، جۇمىسشى ـ قىزمەتكەرلەر دە وزىندىك ٴتارتىپتى كۇشەيتىپ، ٴوزىن-ٴوزى قورعاۋدى ويداعىداي ىستەپ، جينالىپ توپتاسپاۋدى ەسكەرتتى.
«باعدارلاما» زاڭ بويىنشا ساقتانۋ- تىزگىندەۋگە، عىلمي ساقتانۋ-ەمدەۋگە، دالمە ـ ٴدال شارا قولدانۋعا تاباندى بولىپ، جۇمىستى، ٴوندىرىستى قالپىنا كەلتىرۋ قىزمەتىن عىلمي ۇيىمداستىرۋ، ورنىقتى، ٴتارتىپتى ورىستەتۋگە جەتەكشىلىك ەتىپ، ىندەتتەن ساقتانۋ-تىزگىندەۋ مەن جۇمىستى، ٴوندىرىستى قالپىنا كەلتىرۋ ەكەۋىندە مىقتى ۇستاۋعا، ەكەۋىندە اقساتپاۋعا كۇش سالا كەپىلدىك ەتتى“، ـ دەدى اۆتونوميالى رايوندىق اۋرۋدان ساقتانۋ جانە تىزگىندەۋ ورتالىعىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى، اعا شيپاگەر جاڭ ليڭ. «باعدارلامادا» ىندەتتەن ساقتانۋ-تىزگىندەۋگە بولعان ۇيىمدىق باسشىلىقتى كۇشەيتۋ، جۇمىسشى - قىزمەتكەرلەردى باسقارۋ جانە سالاماتتىعىن باقىلاۋ - تەكشەرۋدى كۇشەيتۋ، قىزمەت ورنىنداعى ىندەتتەن ساقتانۋ- تىزگىندەۋ جانە باسقارۋ، الەۋمەتتىك وڭىرلەردەگى ىندەتتەن ساقتانۋ- تىزگىندەۋ جانە باسقارۋ، جۇمىستى، ٴوندىرىستى قالپىنا كەلتىرگەن كاسىپورىنداردىڭ جۇمىس ورنىنا قايتقان جۇمىسشى – قىزمەتكەرلەردى تاسىمالداۋ، ٴوندىرىس ماتەريالدارىن تاسۋ بارىسىندا ىندەتتەن ساقتانۋدى باسقارۋ، جۇمىسشى - قىزمەتكەرلەردىڭ ٴوزىن-ٴوزى قورعاۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋىنە جەتەكشىلىك ەتۋ جونىندە بىرنەشە جاقتان ناقتىلى شارا ورتاعا قويىلدى.
جۇمىسشى ـ قىزمەتكەرلەردى باسقارۋ مەن سالاماتتىعىن باقىلاۋ ـ تەكسەرۋ جونىندە جاڭ ليڭ بىلاي دەپ تانىستىردى : الدىمەن قىزمەت ورنىنا قايتقان جۇمىسشى ـ قىزمەتكەرلەردى قاتاڭ باسقارۋ كەرەك. سىرتتان شينجياڭداعى جۇمىس ورنىنا قايتقان جۇمىسشى-قىزمەتكەرلەرگە جۇمىسى قالپىنا كەلۋدەن بۇرىن 14 كۇن اۋاشالانىپ مەديتسينالىق باقىلاۋ جۇرگىزىلەدى. وسى مەزگىلدە قىزۋ، جوتەلۋ سياقتى اۋرۋ بەلگىلەرى بايقالماعان سوڭ، دەنساۋلىعى جاقسى بولعاندا عانا جۇمىسقا قايتۋىنا بولادى. سونىمەن بىرگە، جۇمىسشى-قىزمەتكەرلەردىڭ سالاماتتىعىن تىزىمدەۋ داپتەرىن ورناتىپ، تالاپ بويىنشا ەستەلىككە الدىرۋ جانە رايوندارعا، تۇرلەرگە ٴبولىپ سالاماتتىقتى باسقارۋ كەرەك. كۇماندى اۋرۋ جاعدايىن مالىمدەۋ تەلەفونىن ورناتىپ، جۇمىسشى- قىزمەتكەرلەردە كۇماندى اۋرۋ بەلگىلەرى بايقالعان كەزدە، دەر كەزىندە ٴوز ورنىنا قاز - قالپىندا مالىمدەۋ كەرەك. ەكىنشىدەن، كۇندەلىكتى دەنە تەمپەراتۋراسىن ولشەۋدى ويداعىداي ىستەۋ كەرەك. جۇمىسشى-قىزمەتكەرلەر ٴار كۇنى جۇمىسقا بارعاندا جانە جۇمىستان قايتقاندا دەنە تەمپەراتۋراسىن ولشەۋ ٴارى ويداعىداي ەستەلىككە الۋ، قالىپسىز جاعدايدى بايقاعاندا دەرەۋ مالىمدەۋ ٴارى سايكەستى ساقتانۋ شارالارىن قولدانۋ كەرەك.
”جۇمىسقا الۋشى ورىندار قىزمەت ورىندارىنىڭ، الەۋمەتتىك وڭىرلەردىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ-تىزگىندەۋ جانە باسقارۋىن كۇشەيتۋ كەرەك، بۇل 13 ٴتۇرلى جاعدايعا سايادى.“جاڭ ليڭ بىلاي دەپ ٴتۇسىندىردى: ەگەر قىزمەت ورنى بولسا، كىرىپ-شىعۋدى تەكسەرگەندە تىزىمدەپ، دەنە تەمپراتۋراسىن ولشەپ، ۋاقىتىن الشاقتاتىپ جۇمىسقا شىعۋ، جۇمىستان قايتۋ ٴتاسىلى ارقىلى ادامداردى ۇيلەسىمدى بىتىراتۋ؛ تازالاپ زارارسىزداندىرۋدى ويداعىداي ىستەپ، قول جۋۋ كولشىگىن ورناتۋ، جۋۋ بۇيىمدارىن دايىنداۋ؛ اۋا الماستىرۋدى كۇشەيتىپ، مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا تابيعي جەلدەن پايدالانىپ، قيمىل بولەگىندەگى ادام سانىن تىزگىندەپ، ادامداردىڭ توپتالۋىن ازايتۋ كەرەك. جيىن زالى، اسحانا، جاتاق سياقتى الەۋمەتتىك وڭىرلەردە جيىننىڭ رەت سانى مەن كولەمىن تىزگىندەپ، جەلىدە ٴماجىلىس اشۋدى دارىپتەۋ؛ جۇمىسشى-قىزمەتكەرلەر تاماقتانعاندا بولەك تاماقتاندىرۋ، شوعىرلى ۋاقىتتان اۋاشالاۋ ٴتاسىلىن قولدانۋ؛ جاتاققا جاتقان ادام سانىن قاتاڭ تىزگىندەپ، جاتاقتىڭ اۋا الماسۋىن كۇشەيتىپ، دەر كەزىندە تازالاپ، الەۋمەتتىك ورىندار مەن قاتىستى زاتتار، تازالىق بولمەسى، قوقىر-قوقسىق ساندىعى سياقتىلاردى بەلگىلى ۋاقىتتا زارارسىزداندىرۋ كەرەك.
ادامدار اراسىندا اۋرۋ بەلگىسى جوق جۇعىمدالۋشىلاردىڭ بولۋى مۇمكىن ەكەندىگىن ەسكەرىپ، جۇمىسشى-قىزمەتكەرلەردىڭ ٴوزىن-ٴوزى قورعاۋ قىزمەتىن كۇشەيتۋ توتەنشە قاجەتتى. جۇمىسشى- قىزمەتكەرلەر زاۆود رايونىنا، قۇرىلىس ورنىنا كىرگەندە، تۇتاس بارىستا ەڭبەك قورعاۋ تالابىنا ۇيلەسەتىن ماسكى تاعۋى، تۇرمىستىق رايونداردا ٴبىر رەتتىك مەديتسينادا قولدانىلاتىن ماسكى تاعۋى كەرەك. جەكەلەردىڭ تازالىق ادەتىندە قولدىڭ تازالىعىن كۇشەيتۋ، اسىرەسە ماسكى تاققان جانە ونى الىپ تاستاعاننان كەيىن دەر كەزىندە قول جۋۋ كەرەك، ەگەر قول جۋۋعا مۇمكىندىك بولماعاندا، سۋ ىستەتىلمەيتىن زارارسىزداندىرۋ بۇيىمدارىن ىستەتۋ كەرەك. تۇشكىرگەن نەمەسە جوتەلگەن كەزدە قاعاز ورامال، شىت، كيىم جەڭىمەن توسۋ كەرەك.
” ٴبىز جەكە ادامنىڭ قيمىلىنىڭ ٴتارتىپتى بولۋىن، جۇمىستان قايتىپ دەمالعاندا باس قوسپاۋىن، جۇعىمدالۋ قاتەرىن تومەندەتۋىن ەرەكشە ەسكەرتەمىز. “ جاڭ ليڭ بىلاي دەپ تانىستىردى : شينجياڭداعى مولشەرمەن % 85 جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى دياگنوزى تۇراقتانعان ناۋقاس پەن بۇكىل ەلدەگى % 76 ناۋقاستىڭ بارلىعى توپتالۋ سيپاتىندىق ىندەت. جەكەلەر جۇمىس، ٴوندىرىس قالپىنا كەلگەن مەزگىلدە قاجەتسىز سىرتقا شىعۋدى ازايتىپ، ادامدار توپتاسقان، اسىرەسە اۋاسى ناشار ورىندارعا بارۋدان ساقتانۋ كەرەك. جەكەلەردىڭ قورعانۋ ٴتۇيىنى −” ماسكى تاعۋ، قولدىڭ تازالىعى، از توپتاسۋ “، ۇيلەسىمدى تاماقتانۋ، ارەكەت جاساۋ، ٴتارتىپتى دەمالۋ سياقتى اقاۋسىز تۇرمىس ٴتاسىلى دارىپتەلەدى.
تانىستىرۋعا قاراعاندا، 3-ايدىڭ 1-كۇنىنە دەيىن، شينجياڭدا (بيڭتۋاندى قامتيدى) جالپى 64 ادام ساۋىعىپ، بالنيتسادان شىققان.
اۋدارعان: قادىر ماقان
