تيانشان تورىنىڭ ٴتىلشىسى كاڭ حاۋيان حابارلايدى. بانلانگىن ٴىشۋ ارقىلى الدىن الۋعا بولا ما؟ كوپ قاباتتى ماسكى تاققاندا عانا قورعانۋ رولى بولا ما؟ جاڭا تيپتەگى ايدارشا ۆيرۋسىمەن جۇعىمدالۋدان بولعان وكپە قابىنۋ اۋرۋىنىڭ جۇرت نازارىن اۋدارۋىنا بايلانىستى، توراپتا شىن-جالعانىن پارىقتاۋعا بولمايتىن ٴتۇرلى الدىن الۋ ” امالدارى“ كوبەيە ٴتۇستى. 1-ايدىڭ 23-كۇنى، اۆتونوميالى رايوندىق جاڭا تيپتەگى ايدارشا ۆيروسىمەن جۇعىمدالۋدان بولعان وكپە قابىنۋ اۋرۋىن ٴتۇيىندى ەمدەۋ شيپاحاناسىنىڭ مامانى بۇل جونىندە تۇسىنىك جاسادى.
” كەزەكتە شينجياڭدا دياگنوز قويىلعان 2 ناۋقاس تۇگەلدەي سىرتتان كەلگەن، قازىر اۋرۋ جاعدايى ورنىقتى، كوپشىلىك تىم الاڭداپ كەتپەگەنى ٴجون. كۇندەلىكتى قىزمەت، ۇيرەنۋ، تۇرمىس بارىسىندا ٴوزىن قورعاۋعا كوڭىل ٴبولۋ كەرەك “-دەدى اۆتونوميالى رايوندىق جۇقپالى اۋرۋلار شيپاحاناسى ەمدەۋ ٴبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى شۇي جۇن. ول بىلاي دەدى: تاياۋ كۇندەرى ادام شوعىرلانعان جەرلەرگە از بارۋ، ٴۇيدىڭ اۋاسىن لايىقتى الماستىرىپ تۇرۋ، قولدىڭ تازالىعىن ساقتاۋعا كوڭىل ٴبولۋ، جوتەلگەننەن كەيىن، تاماقتىڭ الدىندا، دارەتكە وتىرعاننان كەيىن، حايۋاناتتاردىڭ شىعارىندىسىنا جاناسقان نەمەسە ٴبىرجايلى ەتكەننەن كەيىن سۋمەن قولدى جۋۋ نەمەسە سپريت قۇرامى بار ميكروبتى جوياتىن قول جۋۋ سۇيىقتىعىن ىستەتۋ كەرەك. شۇي جۇن مىنانى ەسكەرتتى: ۇيلەسىمدى تاماقتانۋ داعدىسى مەن تاماشا تۇرمىس ادەتىن ساقتاپ، تولىق ۇيىقتاۋعا كەپىلدىك ەتۋ دە وتە ماڭىزدى، بۇل دەنە قۋاتىن ارتتىرۋمەن بىرگە اۋرۋدىڭ الدىن الۋعا دا پايدالى.
توراپتا تارالىپ جۇرگەن ٴار ٴتۇرلى « ۆيروس اراقتان تىكسىنەدى » ، « الدىنالا بانلانگىن ٴىشۋدىڭ ساقتانۋ رولى بار » دەگەن سياقتى داقپىرتتار جونىندە شۇي جۇن بىلاي دەپ ٴتۇسىندىردى: اراق ٴىشۋ، ساۋناعا ٴتۇسۋ ۆيروستىڭ الدىن الادى دەگەن سياقتى داقپىرتتار بۇكىلدەي وسەك ٴسوز. سپيرت پايدالى دەگەنىمىز بەلگىلى قويۋلىقتاعى سپيرتپەن قولدى ٴسۇرتىپ دەزينفەكسيالاۋ دەگەن ٴسوز. ال بانلانگىن ىستىقتان تيگەن تۇماۋ، ۆيرۋستىق تۇماۋ سياقتى ىستىقتان بولعان اۋرۋلاردى ەمدەۋگە ۇيلەسەدى، ونىڭ جاڭا تيپتەگى ايدارشا ۆيرۋسقا قاراتا ايقىن ەمدىك ٴونىمى جونىندە الىگە دەيىن زەرتتەۋلەر بايقالمادى. ٴۇيدىڭ ٴىشىن سىركە سۋمەن ىستاۋ سياقتى اتالمىش الدىن الۋ حالىق ەمدەرىنىڭ دە عىلمي نەگىزى جوق. كوپشىلىك توراپتا تارالعان وسەك-اياڭعا سەنبەۋى، الدا-جالدا قىزۋ نەمەسە تىنىس جولى جايسىزدانۋ بەلگىلەرى بايقالسا، جۇيەلى ەمدەۋ قۇرىلىمدارىنا بارىپ ەمدەلۋى كەرەك.
قايتكەندە ماسكى تاعىپ جەكە قورعانۋدى كۇشەيتۋگە بولادى ؟ شۇي جۇن تاعى دا مىنانى ەسكەرتتى : ادەتتەگى ماقتا ماسكى نەمەسە جاڭاشا ماتەريالداردان تىگىلگەن ماسكى سياقتىلار اۋرۋ تۋدىراتىن ميكرو ورگانيزمدەردەن ويداعىداي قورعانا المايدى، كوپشىلىكتىڭ مەديتسينادا قولدانىلاتىن حيرۋرگيالىق (سىرتقى اۋرۋلار) ماسكىسىن تاعۋىن ۇسىنىس ەتەمىز. ادەتتە مەديتسينادا قولدانىلاتىن حيرۋرگيالىق ماسكى ٴۇش قاباتقا بولىنەدى. ول قان جانە دەنە سۇيىقتىعى ماسكىدەن ٴوتىپ، تاعۋشىنى جۇعىمداۋىن توسادى، باكتەريانى ٴسۇزۋ ٴونىمى كورنەكتى بولادى. ” جايشىلىقتا كوپشىلىك الەۋمەتتىك ورىنداردا ناۋقاستارعا جۋىماي، مەديتسينادا قولدانىلاتىن حيرۋرگيالىق (سىرتقى اۋرۋلار) ماسكىسىن تاعىپ ساقتانسا بولعانى “ –دەدى شۇي جۇن. ول بىلاي دەپ تانىستىردى: ناۋقاسپەن جاناسقان مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەر، ٴۇي ىشىندەگىلەر مەديتسينادا قولدانىلاتىن قورعانۋ ماسكىسىن تاعۋ كەرەك. ارينە، ەگەر وزىندە جوتەلۋ، تۇشكىرۋ سياقتى اۋرۋ بەلگىلەرى بايقالسا، الەۋمەتتىك ورىنداردا دا ماسكى تاعۋ نەمەسە قاعاز ورامالمەن، كيىممەن توسۋ ارقىلى اۋرۋ قوزدىرعىش باكتەريانىڭ تارالۋىن ازايتۋ كەرەك.
اۋدارعان: قادىر ماقان
