تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   وقۋ-اعارتۋ

مەكتەپتە ىندەتتەن ساقتانۋ باعدارناماسىن جاقسى ساقتاڭىز

شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى سۋ لۋپيڭ

  رايونىمىزداعى ورتا، باستاۋىش مەكتەپتەر جاپپاي وقۋدى باستاپ، ساباقتى قالپىنا كەلتىردى. ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ كەزىندە، مەكتەپتەگىلەردىڭ ساقتانۋ - قورعانۋىن قايتكەندە جاقسى ىستەۋگە بولادى؟ ساباقحانا، اسحانا سياقتى الەۋمەتتىك ورىنداردىڭ حاۋىپسىزدىگىنە قالاي شىنايى كەپىلدىك ەتۋگە بولادى؟ 3 - ايدىڭ 29 - كۇنى ءتىلشى اۆتونوميالى رايوندىق اۋرۋدان ساقتانۋ - تىزگىندەۋ ورتالىعىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى، مەڭگەرۋشى شيپاگەر جاڭ ليڭگە تىلشىلىك جاسادى.

  ”بۇكىل مەملەكەتتە ىندەت ءالى اياقتاعان جوق، مەكتەپتەر ساقتانۋ - تىزگىندەۋ شارالارىن ويداعىداي تياناقتاندىرۋى كەرەك“. جاڭ ليڭ بىلاي دەدى: جاۋاپتى تۇلعا رەتىندە، مەكتەپتەر ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ قۇرىلىمىن قۇرىپ، ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ بويىنشا شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ دايىندىق جوباسىن جاساۋى كەرەك. ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ زاتتىق ماتەريالدارىن تياناقتاندىرىپ، مەرزىمدى ۋاقىتپەن زارارسىزداندىرۋ جۇمىس ءتارتىبى جانە ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ شارالارى بويىنشا باۋلۋ ورىستەتۋ؛ دەنساۋلىق احۋالىن اداقتاپ تەكسەرىپ، سالاماتتىقتى باقىلاۋ - ساراپتاۋ مەحانيزمىن ورناتۋ كەرەك. وقىتۋشى - قىزمەتشىلەردىڭ جانە وقۋشىلاردىڭ دەمالىس كەزىندە سىرتقا شىعۋ، قايتا ورالۋ جانە دەنساۋلىق احۋالدارىن ءدال يگەرىپ، ءار كۇنى وقۋشىلار مەن وقىتۋشى - قىزمەتشىلەردىڭ سالاماتتىق جاعدايىن يگەرىپ، ”كۇن سايىن مالىمدەۋ“، ”نولدىك مالىمدەۋ“ ءتۇزىمىن اتقارۋ كەرەك. مەكتەپتەر اۋاشالاۋ بولمەلەرىن ورنالاستىرىپ، ادامداردا قىزۋى ورلەۋ سياقتى اۋرۋ بەلگىلەرى پايدا بولعان كەزدە ۋاقىتتىق اۋاشالاۋ ءۇشىن دايىنداپ قويۋ كەرەك.

  ”مەكتەپتەر وقۋشىلار مەن وقىتۋشى - قىزمەتشىلەردى تاڭەرتەڭ، ءتۇس كەزىندە تەكسەرۋدى ويداعىداي ىستەۋ كەرەك“. جاڭ ليڭ بىلاي دەدى: ءار كۇنى مەكتەپكە كىرەر كەزدە، جىلدىقتار نەمەسە كلاستار بويىنشا وقۋشىلاردى توپقا ءبولىپ مەكتەپكە كىرۋگە ورنالاستىرۋ، ءوزارا ءبىر مەتر ارالىقتى ساقتاۋ؛ وقۋشىلاردى اكەلىپ - اكەتەتىن اتا - انالاردى بىتىراتىپ، مەكتەپ قاقپاسىنا توپتاسىپ ۇيمەلەۋدەن ساقتانۋ كەرەك. مەكتەپ قاقپاسىنان كىرگەندە دەنە تەمپەراتۋراسىن ولشەۋ، وقىتۋشىلار وقۋشىلاردا قاتىستى جايسىزدانۋ بەلگىلەرىنىڭ (قىزۋى ورلەۋ، قۇرعاق جوتەلۋ، السىرەۋ، مۇرنى بىتەلۋ، مۇرنىنان سۋ اعۋ، تاماعى اۋىرۋ، ءىشى ءوتۋ، ت.ب) بار - جوقتىعىن ءبىلىپ، ەستەلىككە الۋ جۇمىسىن جاقسى ىستەۋ كەرەك. ەگەر دەنە تەمپەراتۋراسىن ولشەۋدە ءبىر رەت قالىپسىزدىق (دەنە تەمپەراتۋراسى ≥ ℃37.3) بايقالسا، وقۋشىنى قاقپا الدىندا ءبىراز دەمالتىپ، دەنە تەمپەراتۋراسىن قايتا ولشەۋ؛ سوندا دا قالىپسىز بولسا، دەر كەزىندە مەكتەپكە حابارلاپ كەلەسى قادامداعى شارالاردى قولدانۋ كەرەك.

  ”جەكە تازالىققا ءمان بەرۋ، ماسكىنى دۇرىس تاعۋ كەرەك“. جاڭ ليڭ بىلاي دەدى: وقىتۋشى - قىزمەتشىلەر مەن وقۋشىلار ساباق كەزىندە تۇگەلدەي ءبىر رەتتىك مەديتسينالىق ماسكى تاعۋعا كەڭەس بەرەمىز. اۋىز بەن مۇرىندى قولمەن سيپاۋدان ساقتانۋ، تۇشكىرگەن نەمەسە جوتەلگەن كەزدە اۋىزدى، مۇرىندى قاعاز شىتپەن باسۋ كەرەك، قاعاز شىت جوق بولسا شىنتاقپەن، جەڭمەن اۋىزدى، مۇرىندى قالقالاۋعا بولادى؛ جەرگە الباتى تۇكىرمەۋ، اۋىزدان، مۇرىننان ءبولىنىپ شىققان سۇيىقتىقتى قاعاز شىتپەن جاقسىلاپ وراپ، قاقپاعى بار قوقسىق ساندىققا تاستاۋ؛ قوقسىققا جۋىسقاندا، سىرتقا شىعىپ قايتقاندا، دەنە تاربيە اسپاپتارى جانە مەكتەپ كومپيۋتەرى سياقتى الەۋمەتتىك زاتتاردى پايدالانعاندا، دارەتتەن كەيىن، كوز سياقتى ”وڭاي جۇعىمدالاتىن“ جەرلەردى ۇستاۋدان بۇرىن، تاماقتانۋدان بۇرىن، تۇگەلدەي قول جۋۋ سۇيىقتىعىمەن نەمەسە سابىنمەن اعىندى سۋ ارقىلى دۇرىس ادىسپەن قولدى تۇبەگەيلى تازالاپ جۋۋ كەرەك، جىلدام كەبەتىن قول زارارسىزداندىرعىشپەن قوس قولدى ۋقالاۋعا دا بولادى.

  ”مەكتەپ ىشىندەگى ءتۇرلى تۇرمىس، ۇيرەنۋ، قىزمەت ورىندارى، ايتالىق، ساباقحانا، جاتاقحانا، كىتاپحانا، وقۋشىلار تاجىريبەحاناسى، جابىق دەنە تاربيە قيمىل ورىندارى، اسحانا، وقىتۋشىلار كەڭسەسى، تازالىق بولمەسى سياقتى ورىنداردىڭ اۋاسىن الماستىرۋدى كۇشەيتۋ كەرەك. ءار كۇنى، كەمىندە، 3 رەت، ءار رەتتە 30 مينۋتتان كوپ اۋا الماستىرۋ كەرەك“. جاڭ ليڭ: وقىتۋشىلار وقۋشىلارعا بەتپە - بەت جاقىن ارالىقتا سويلەسۋدەن جانە ويىن سالۋدان بارىنشا ساقتانۋدى ەسكەرتۋى، قۋزاۋى كەرەك، - دەدى.

  ءۇيى مەكتەپكە جاقىن وقۋشىلار مەكتەپكە جاياۋ بارىپ - كەلگەن ءجون. جولدا ادامدار توبىنان مۇمكىندىگىنشە اۋلاق ءجۇرۋ، ادام كوپ ورىندارعا ايالداماۋ كەرەك. الەۋمەتتىك قاتىناس قۇرالىنا، ءسوزسىز، وتىرۋ قاجەت بولعاندا ماسكىنى باستان - اياق ولشەمدى تاعىپ ءجۇرۋ، الەۋمەتتىك زاتتارعا جانە ورىندارعا جۋىسۋدان ساقتانۋ، مەكتەپكە بارعان سوڭ نەمەسە ۇيگە قايتقان سوڭ قولدى ولشەممەن جۋۋ كەرەك. تانىس ادامعا جولىققاندا ارالىقتى ساقتاۋ كەرەك.

  تاماقتانۋ جاعىندا، ءوزى تاماق اپاراتىنداردان سىرت، مەكتەپ تاماق اپارىپ بەرۋ ءتۇزىمىن نەمەسە وقۋشىلار مەن وقىتۋشى - قىزمەتشىلەر ۋاقىت كەزەگىمەن تاماقتانۋ ءتاسىلىن قولدانۋ، الاڭ - ورىنداردى زارارسىزداندىرۋدى جاقسى ىستەۋ شارتىندا، مەكتەپ اۋلاسىنداعى كەڭىستىك پەن الاڭ - ورىنداردان تولىق پايدالانىپ تاماقتانۋ كەرەك. تاماقتانۋدان بۇرىن، قولدى، ءسوزسىز، تۇبەگەيلى تازالاپ جۋۋ، ەڭ سوڭىندا بارىپ ماسكى الۋ كەرەك، تاماق ىدىستارى ءبىر ادامعا بىردەن بولعانى دۇرىس، ءبىر رەت ىستەتكەندە ءبىر رەت زارارسىزداندىرىپ تۇرۋ قاجەت. تاماقتانعاندا، ”ەمتيحان الاڭى“ ءتاسىلىن قولدانىپ، ءبىر باعىتقا قاراپ وتىرۋ، توپتاسىپ تاماقتانباۋ، تاماقتانعان كەزدە سويلەسپەۋ كەرەك.

  زارارسىزداندىرۋ جانە تازالىق جاعىندا، مەكتەپ ءار كۇنى وقۋ - وقىتۋ اۋماعىن، ساباقحانا، جاتاقحانا، كىتاپحانا، اسحانا سياقتى ورىنداردى مەرزىمدى ۋاقىتتا زارارسىزداندىرۋ جانە ەستەلىككە الۋ؛ ەسىك تۇتقاسى، سۋ شۇمەگى، باسپالداق جاقتاۋى، جاتاقحانا توسەگىنىڭ قورشاۋى، بولمەسىندەگى دەنە شىنىقتىرۋ اسپاپتارى سياقتى ءجيى جۋىساتىن جەرلەردى ءونىمدى حلور L∕㎎ 500~250 حلورلى زارارسىزداندىرعىشپەن ءسۇرتۋ كەرەك، زارارسىزداندىرعىش دىم شىتپەن سۇرتۋگە دە بولادى؛ اسحاناداعى تاماق ىدىستارىن قالدىقتاردى ءسۇرتىپ، تازالاپ جۋعان سوڭ، قايناتىپ جۋۋعا نەمەسە بۋعا سالىپ 15 مينۋت زارارسىزداندىرۋعا بولادى، جىلۋ كۇشىمەن زارارسىزداندىرۋ ساندىعىمەن نەمەسە ءونىمدى حلور L∕㎎ 250 حلورلى زارارسىزداندىرعىشقا 30 مينۋت مالىپ، زارارسىزداندىرعىشتىڭ قالدىعىن تازالاپ جۋىپ تاستاۋ سياقتى تاسىلدەرمەن زاراسىزداندىرۋعا دا بولادى؛ تازالىق ءۇيىن جانە تازالىق قۇرالدارىن ءونىمدى حلور L∕㎎ 500 حلورلى زارارسىزداندىرعىشقا مالىپ نەمەسە ءسۇرتىپ زارارسىزداندىرىپ، 30 مينۋتتان كەيىن، تازا سۋمەن جۋىپ تاستاۋعا بولادى. سۋسىز دارەتحانالاردا دارەتتى جاۋىپ، كورىنبەيتىن ەتۋ، كۇندەلىكتى تازالىقتى ساقتاۋدى كۇشەيتىپ، دەر كەزىندە دارەتحانانىڭ ءىشى - سىرتىنا زارارسىزداندىرۋ، شىبىن ءولتىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ، دارەتتىڭ بەتىن جەتكىلىكتى شيكى ىزبوشپەن نەمەسە حلورلى زارارسىزداندىرعىشپەن زارارسىزداندىرۋ كەرەك.

  ”بۇدان سىرت، كوكتەم ماۋسىمى تىنىس جولى جۇقپالى اۋرۋلار ءجيى تۋىلاتىن مەزگىل، اتا - انالار، ءسوز جوق، مەكتەپكە سەلبەسىپ وقۋشىلاردىڭ سالاماتتىعىن باقىلاۋ - ساراپتاۋدى جاقسى ىستەۋى، مەكتەپتىڭ تالابى بويىنشا، وقۋشىلاردىڭ سالاماتتىق ينفورماتسياسىن شىن مالىمدەۋ كەرەك. ەگەر وقۋشىدا قىزۋى ورلەۋ، قۇرعاق جوتەلۋ، السىرەۋ، مۇرنى بىتەلۋ، مۇرنىنان سۋ اعۋ، تاماعى اۋىرۋ، ءىشى ءوتۋ سياقتى بەلگىلەر بايقالسا، اتا - انالار بالانى دەر كەزىندە شيپاحاناعا اپارىپ، باسقا ساباقتاستارىنا جۇعىمداۋدان ساقتانعان ءجون“، - دەدى جاڭ ليڭ.

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.

  • وسى كەزەكتى جۇڭگو − ازيا - ەۆروپا كورمەسى تۇڭعىش رەت نەگىزگى قوناق ولكەلەردى بەلگىلەدى
  • تاپسىرىس ونىمدەردى جەدەل ءوندىرىپ، قامداۋدى قامتاماسىز ەتتى
  • جىلدىق مىندەتتى ءساتتى ورىنداۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى
  • شينجياڭ جۇڭتاي توبى دۇنيە جۇزىندەگى 500 قۋاتتى كاسىپورىن قاتارىنا ءوتتى
  • جەل - جارىق ەنەرگياسى ءوزارا تولىقتىردى