”ءبىردى نەگىز، ەكىنى قوسىمشا ەتۋ“ بويىنشا ەگۋ ۇلگىسىن جالپىلاستىردى
وڭتۇستىك شينجياڭدا ماقتا ەگۋ جۇمىسى قاۋىرت جۇرگىزىلدى
شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى جاڭ جىلي، اقسۋ تىلشىلەر پۋنكتىنەن ليۋ حۇڭۋىن 3 - ايدىڭ 30 - كۇنى اقسۋدان حابارلايدى. ”ەگىن سالىپ جاقسى ءونىم الۋ ءۇشىن، الدىمەن كوكتەمگى ەگىس سىندى وسى بۋىندى مىقتاپ يگەرۋ كەرەك. بيىل ءبىز ءىرى تۇرپاتتى ماشينامەن تۇقىم سەپتىك، ۇياشىقتاپ ەگەتىن وزىق ماشينامەن ءار ۇياشىققا دالمە - ءدال تۇقىم سەۋىپ، ءبىر مۋ جەردەن 1.5 كيلوگرام ماقتا تۇقىمىن ۇنەمدەدىك، بۇل كۇزگى جيىن - تەرىمدە ماشينامەن تەرۋگە دە قولايلى“، - دەدى 3 - ايدىڭ 28 - كۇنى ونسۋ اۋدانى گۇلاۋات اۋىلى گۇلاۋات قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ليۋ ۋىنميڭ.
ماقتا ەككەنىنە ۇزاق جىل بولعاندىقتان، وزىق، زەردەلىلەنگەن تۇقىم سەبۋ تەحنيكاسىنا ليۋ ۋىنميڭ جاتىرقاي قويعان جوق. بيىل گۇلاۋات اۋىلى ماقتا تۇقىمىن سەبۋ ساپا وتكەلىن جاقسى يگەرۋ ءۇشىن، وسى زامانعى جوعارى ءونىمدى ەگىن شارۋاشىلىعىن ماشينالاندىرۋ اياق الىسىن ۇتىمدى ىلگەرىلەتىپ، كوكتەمگى ماقتا ەگۋدى جۇمىس باسىندا بايقاۋ جيىنىن وتكىزۋگە ۇيىمداستىرىپ، ەگىنشىلىك تەحنيكتەرىن، مامانداردى ەگىس باسىنا بارىپ، ەگىنشىلەرگە ەگىن ەگۋدىڭ رەت - باسقىشتارىن، توپىراق جابۋدىڭ قالىڭدىق دارەجەسىن، سونداي - اق جەر جىرتىپ، مانا سالىپ، ەگىس ءدارىسىن شاشۋدىڭ ولشەمىن جانە كوكتەمگى ەگىس بارىسىندا كوڭىل بولۋگە ءتيىستى ىستەردى ءتۇسىندىردى. ليۋ ۋىنميڭ مەن سول قىستاقتاعى ەگىنشىلىك وتباسىلارى تۇقىم سىڭىرگەن كەزدە، ونسۋ اۋدانى شىڭفىڭ ماقتا ءوندىرىسى كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ ”جەرگىلىكتى ماماندارى“ جانە شينجياڭ جينفىڭيۋان تۇقىم شارۋاشىلىعى جارنا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ اگرونومدارى اتىز باسىنا كەلىپ قىزمەت وتەدى.
بىلتىر جىل سوڭىندا كەدەيلىك قالپاعىن الىپ تاستاعان كەلپىن اۋدانىندا بيىل ەگۋ جوسپارلانعان 114 مىڭ 300 مۋ جەردەگى ماقتا كەدەيلىكتەن ارىلعان كوپتەگەن وتباسىلاردىڭ كىرىسىن ورنىقتى ارتتىرۋىنداعى ءبىر ماڭىزدى ارنا بولىپ وتىر. تۇقىم ءسىڭىرۋ باستالعان وسى بىرنەشە كۇندە ءارقايسى اۋىل - قالاشىقتاردىڭ ەگىن شارۋاشىلىق تەحنيكتەرى تۇس - تۇستان ءوندىرىستىڭ ءبىرىنشى شەبىنە اتتانىپ، ەگىنشىلەردىڭ كوكتەمگى ەگىس ءوندىرىسىن ورىستەتۋىنە جەتەكشىلىك ەتتى. كەلپىن اۋدانى گەزلىك قالاشىعى قۇميەر قىستاعىنىڭ تۇرعىنى التۇنحان وشۇر تىلشىگە بىلاي دەدى: ”ەگىن شارۋاشىلىق تەحنيكتەردىڭ كومەگىندە بيىل وتباسىمنىڭ ماقتاسىن تۇگەلدەي ماشينامەن تەرۋ ۇلگىسىمەن ەكتىك، ونىڭ ۇستىنە ساپالى سورتىن سەپتىك، سوڭعى مەرزىمدە اتىز باسقارۋدى كۇشەيتسەك، كىرىستى ارتتىراتىنىمىز انىق“.
ۇعىسۋعا قاراعاندا، بيىل اقسۋ ايماعى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورماسىن ۇزدىكسىز كۇش سالا ىلگەرىلەتىپ، ماقتا كاسىپ سالاسىندا ساپانى جوعارىلاتىپ، ونىمدىلىكتى ارتتىرۋدى تەزدەتكەن. ەگۋ كولەمىن 7 ميلليون 500 مىڭ مۋ مولشەرىندە ورنىقتىرۋمەن بىرگە، اۋدان اۋماعىندا ماقتا سورتىن ”ءبىردى نەگىز، ەكىنى قوسىمشا ەتۋدەي“ ەگۋ ۇلگىسىمەن تياناقتاندىرىپ، ماقتا سورتىن بىركەلكىلەندىرىپ، بۇكىل ايماق بويىنشا ماقتانىڭ ساننان ساپاعا بۇرىلىس جاساۋىن جۇزەگە اسىرىپ، ماقتانىڭ تۇلعالىق ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ەگىن شارۋاشىلىعىن جەبەپ، كىرىستى ارتتىردى.
3 - ايدىڭ 25 - كۇنىنىڭ الدى - ارتىنان باستاپ، ماقتا ەگىنشىلىگىندەگى ءىرى اۋدان لوپنۇر اۋدانى شيڭپيڭ اۋىلى، گۇلباق اۋىلى، قارشۇق اۋىلى سياقتى اۋىل - قالاشىقتار دا كوكتەمگى ماقتا ەگىسىنىڭ شىمىلدىعىن اشتى. لوپنۇر اۋداندىق اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مەكەمەسى كەڭسەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى فۋ گومەي بىلاي دەپ تانىستىردى: بيىل لوپنۇر اۋدانى ەگۋدى جوسپارلاعان ءبىر ميلليون مۋ ماقتانىڭ بارلىعى ماشينامەن تەرۋ ۇلگىسى بويىنشا ەگىلدى، مۇنىڭ ىشىندە جەردى اينالىمعا سالۋ فورماسىندا ەگىلگەنى 350 مىڭ مۋ. بىلتىر ماقتا تەرىپ الىنعاننان كەيىن، ەگىنشىلەر مەن سەلبەستىك كووپەراتيۆتەرى اۋىل شارۋاشىلىعى ماتەريالدارىن ساتىپ الۋعا كىرىسكەندىكتەن، وعان قوسا بيىل دايىندىق مىعىم بولعاندىقتان، ماقتا ەگۋ قىزمەتى ءساتتى ورىستەتىلدى.
ءتىلشىنىڭ اۆتونوميالى رايوندىق اۋىل شارۋاشىلىعى جانە اۋىل - قىستاق مەڭگەرمەسىنەن ۇعىسۋىنا قاراعاندا، 3 - ايدىڭ سوڭعى شەنىنەن باستاپ، وڭتۇستىك شينجياڭ ءوڭىرى بۇكىل شينجياڭ بويىنشا الدىمەن ماقتا ەگۋدى باستاعان، جۋىقتا اۋا تەمپەراتۋراسىنىڭ جوعارىلاۋىنا ىلەسە، مەجەمەن 4 - ايدىڭ باس شەنىندە ماقتا ەگۋ قاۋىرت مەزگىلگە وتەتىن كورىنەدى.
بيىل رايونىمىز جوعارى ءتۇسىمدى، باسىم ماقتا ءوڭىرىن ورنالاستىرىپ، دامىتىپ، ماقتانىڭ سورتى مەن سانىن ساپالىلاندىرىپ، ماقتا ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ساپالى ماقتا ءوندىرىسى بازاسى قۇرىلىسىن تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىپ، شينجياڭنىڭ ماقتا كاسىپ سالاسىنىڭ ”ىرىلىكتەن قۋاتتىلىققا ءوتۋىن“ جۇزەگە اسىرادى. ماقتانىڭ سورتىن بىركەلكىلەندىرىپ، ءاربىر ماقتا ەگىلەتىن اۋداندا ءبىر سورتتى نەگىز ەتىپ ەگۋ، 2 قوسىمشا سورتتى سايكەستىرۋ تالابى بويىنشا، ”ءبىردى نەگىز، ەكىنى قوسىمشا ەتۋدەي“ ەگۋ ۇلگىسىن جالپىلاستىردى. جەرگىلىكتى ماقتا ءوندىرىسىنىڭ قازىرگى جاعدايىنا، ساپاسى مەن كليمات شارت - جاعدايىنا نەگىزدەلىپ، ماشينامەن تەرۋگە، كەڭ كولەمدە جالپىلاستىرۋعا ۇيلەسەتىن سورتتى نەگىز ەتىپ تاڭداپ ەگىپ، ”ءبىر اۋداندا ءبىر سورت بولۋعا“، ”كوپ اۋداندا ءبىر سورت بولۋعا“ شابىتتاندىرىپ، ماقتانىڭ ساپاسىن قاينارىنان باستاپ جوعارىلاتادى.
