−”التىنى قامتاماسىز ەتۋ“ جەلىلەس شولۋىنداعى كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ ورنىقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ جونىندە
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى جاڭ شينشين، جياڭ لين
جۋىردا اشىلعان ورتالىق كوميتەت ساياسي بيۋروسىنىڭ ءماجىلىسى ”التىنى ورنىقتىرۋ“ قىزمەت تەبىنىن ارتتىرۋدى باسا دارىپتەپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ ورنىقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋدى ارنايى ورتاعا قويدى. قازىر ەكونوميكالىق دامۋ بۇرىن بولماعان سىن - سايىسقا ءدوپ كەلدى. كاسىپ سالاسى تىزبەگىن، قامداۋ تىزبەگىن قامتاماسىز ەتۋ، زور دارەجەدەن العاندا، كاسىپورىن ءوندىرىسىن قامتاماسىز ەتىپ، جۇڭگودا جاساۋدى ورنىقتىرۋدى بىلدىرەدى. بۇل شارانىڭ ءمانى ەرەكشە.
كاسىپورىنداردىڭ ءوندىرىسىن ورنىقتىردى
وسى كوكتەمدە دانەكەرلەنگەن قۇبىر نيڭبو يشياڭ ۇرلەپ قالىپتاۋ ءۇي جيھازدارى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى جياڭ جيڭلەيدى ەڭ مازاسىزداندىرعان ءىس بولدى. جۇمىستى قالپىنا كەلتىرگەننەن بەرى، جوعارعى بۋىنداعى شيكىزات دانەكەرلەنگەن قۇبىرمەن قامداۋدىڭ ءۇزىلۋى سەرىكتەستىكتى ءبىر مەزەت قيىنشىلىق قىسپاعىندا قالدىردى. جەرگىلىكتى ۇكىمەت جىلدىق ءونىم قۇنى 15 ميلليون يۋاننان اساتىن بىرنەشە قامداۋ ساۋداگەرلەرىمەن شۇعىل بايلانىس جاساپ، سارالاپ تاڭداپ ۇشتاستىرعاننان كەيىن بارىپ كاسىپورىننىڭ اينالىمى قالىپقا ءتۇستى.
ەكونوميكالىق ءوندىرىستىڭ ءار بۋىنى ءبىر - بىرىمەن تىعىز قاتىستى، كاسىپ سالاسى تىزبەگى، قامداۋ تىزبەگى ماڭىزدى تىرەك. ىندەت جاعدايىندا كوپتەگەن كاسىپورىندار بۇل جاقتاعى قىسىمدى سەزىندى. كاسىپ سالاسى تىزبەگىن، قامداۋ تىزبەگىن ورنىقتىرۋ ءوندىرىستى ورنىقتىرۋدىڭ، جۇمىستى، ءوندىرىستى قالپىنا كەلتىرۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ شەشۋشى تۇيىنىنە اينالدى.
ونەركاسىپ جانە ينفورماتسيالاندىرۋ مينيسترلىگىنىڭ اقپارات مالىمدەمەشىسى حۋاڭ ليبين بىلاي دەدى: ونەركاسىپ جانە ينفورماتسيالاندىرۋ مينيسترلىگى 15 تاراۋمەن بىرلەسىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ سايكەسىپ، جۇمىستى، ءوندىرىستى قالپىنا كەلتىرۋ قىزمەتىن ىلگەرىلەتۋ ارناۋلى ءبانىن قۇردى. باستاپقى مەزگىلدە ءتۇيىندى كاسىپ سالاسى تىزبەگىندەگى 51 ءىرى باستاماشى كاسىپورىن مەن 7300دەن استام وزەكتى، سايكەستى كاسىپورىندى سالالاۋ نەگىزىندە، تاعى دا 41 باستاماشى كاسىپورىن مەن 379 وزەكتى، سايكەستى كاسىپورىندى سالالاپ، ”ءبىر كاسىپورىنعا ءبىر شارا“ ارقىلى قيىنشىلىقتى شەشتى، ماقسات − باستاماشى كاسىپورىنداردىڭ جەتەكتەۋى ارقىلى كاسىپ سالاسى تىزبەگى اينالىمىن تۇتاستىرۋ.
شەشۋشى ”بۋىنداردىڭ“ ىركىلىسسىزدەنۋى الدىڭعى شەپ وندىرىسىنە ومىرشەڭدىك كۇش اكەلدى. ونەركاسىپ جانە ينفورماتسيالاندىرۋ مينيسترلىگىنىڭ باقىلاۋ - ولشەۋىندە كورسەتىلۋىنشە، 92 باستاماشى كاسىپورىن جوعارعى - تومەنگى بۋىنداعى جيىنى 400 مىڭنان استام ورتا، شاعىن كاسىپورىننىڭ سايكەسىپ بىرلەسىپ ارەكەتتەنىپ، جۇمىستى، ءوندىرىستى قالپىنا كەلتىرۋىن جەبەگەن.
چىڭدۋ يچي داجۇڭ سەرىكتەستىگى چىڭدۋ بولىمشە سەرىكتەستىگىنىڭ جەرگىلىكتى ورىنداعى 81 قامداۋ ساۋداگەرىنىڭ جۇمىستى بۇكىلدەي قالپىنا كەلتىرۋىن تەكسەرىپ بەكىتۋدى ىلگەرىلەتتى؛ جياڭسۋ 491 باستاماشى، تىرەكتى كاسىپورىندار تىزىمدىگىن شىعارىپ، قامداۋ تىزبەگىندەگى 1400دەن استام كاسىپورىننىڭ جۇمىستى، ءوندىرىستى قالپىنا كەلتىرۋىن سايكەستىردى... بىرنەشە كۇننەن بەرى، قاتىستى جەرگىلىكتى ورىندار مەن تاراۋلاردىڭ ”بوگەتتەردى“ اشۋعا كۇش سالعان ءبىر قىدىرۋ شارالارى ءوندىرىستى ورنىقتىرۋعا كۇش ۇستەدى. ونەركاسىپ جانە ينفورماتسيالاندىرۋ مينيسترلىگىنىڭ ساندى مالىمەتىندە كورسەتىلۋىنشە، 4 - ايدىڭ 21 - كۇنىنە دەيىن، بۇكىل ەلدەگى كولەمنەن جوعارعى ونەركاسىپ كاسىپورىندارىنىڭ جۇمىستى قالپىنا كەلتىرۋ ورتاشا مولشەرى مەن جۇمىس ورنىنا ورالۋ مولشەرى جەكە - جەكە %99.1كە جانە %95.1كە جوعارىلاپ، جۇمىستى، ءوندىرىستى قالپىنا كەلتىرۋ بىرتىندەپ قالىپتى دەڭگەيگە جاقىندادى نەمەسە جەتتى.
جاساۋ باسىمدىعىن نىعايتتى
10 مىڭ قىزمەتكەر جۇمىس ورنىنا امان - ەسەن جەتىپ، زەردەلى، يكەمدى ءوندىرىس جەلىسى ءتارتىپتى تۇردە جۇمىس باستادى. 4 - ايدىڭ باس شەنىندە ليانشياڭ ۋحان كاسىپ سالاسى بازاسى بۇرىنعى كۇيىن قايتا قالپىنا كەلتىردى.
ليانشياڭ توبىنىڭ باس جوراسى، قوسىمشا CEOى ياڭ يۋانچيڭ بىلاي دەدى: ىندەتتىڭ اسەرىندە ءبىر ءبولىم بولشەكتەردىڭ وزىندىك قۇنى ارتقانىمەن، ليانشياڭنىڭ الەمدىك ورتاق يگىلىكتەنۋ سىندى قامداۋ تىزبەگى تۇعىرىنىڭ ارقاسىندا قىسقا ۋاقىت ىشىندە كورنەكتى ىقپالعا ۇشىراعان جوق، قازىر ەل ىشىندەگى زاۆودتاردىڭ بارلىعى تولىق وندىرىسكە ءتۇستى.
ەلىمىزدە الەمدەگى ەڭ كەمەلدى جاساۋ جۇيەسى بار، قىرۋار الەمدىك قامداۋ تىزبەگىنىڭ ورتالىعى. قامداۋ تىزبەگى تورىنىڭ قۇدىرەتى، ءوندىرىستىڭ سايكەسىمدىلىگى مەن جوعارى ونىمدىلىگى − جۇڭگونىڭ جاساۋ كاسىبىنىڭ ۇزاق ۋاقىتتان بەرگى باسىمدىعى. باسىمدىقتى ساقتاپ قالۋ، سونداي - اق ودان ونىمدىلىكتى كادەگە جاراتۋ، باسەكەلىك قۋاتتى ارتتىرۋ − كوپتەگەن كاسىپورىنداردىڭ داعدارىسقا توتەپ بەرۋدەگى ەڭ تەرەڭ اسەرى.
”شەتەل كاسىپورىندارىنىڭ ەڭ ۇلكەن قاتەرى − قامداۋ تىزبەگىنىڭ مەڭگەرۋسىز كەتۋى. ءبىز ەل ىشىندەگى قامداۋ ساۋداگەرلەرىمەن سايكەسىپ بىرگە زەرتتەپ، جاڭالىق اشىپ، تىنىس الدىرۋ اپپاراتىنىڭ شەشۋشى بۋىنىن ءوز جەرىمىزدە سايكەستىرۋدى جۇزەگە اسىرۋدى ەرەكشە قالايمىز“. جياڭسۋ يۇييۋە ەمدەۋ جابدىقتارى جارنا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ورىنباسار باس ديرەكتورى يۋان جىن مىنانى ايتتى: بىرگە قامال الۋ قىسقا مەرزىمدەگى ءوندىرىس قۋاتى ماسەلەسىن شەشۋى ەكىتالاي بولعانىمەن، ءبىراق، بولاشاقتان قاراعاندا، توتەنشە قاجەتتى.
كەي كوزقاراستار بىلاي قارايدى: وسى جولعى ىندەت الەمدىك كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ قايتا قۇرۋ حاۋىپ - قاتەرىن كۇشەيتۋى مۇمكىن، ءىشىنارا ەلدەر شەشۋشى حالىق تۇرمىسى سياقتى سالالارداعى ءوز ەلدەرىنىڭ جاساۋ كاسىبىنىڭ قايتا جاندانۋىن جەدەلدەتەدى. وسى كەزدە سەرپىندى كۇشەيتىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىن، قامداۋ تىزبەگىن ورنىقتىرۋ كومەسكى حاۋىپ - قاتەرگە توتەپ بەرىپ، بولاشاقتاعى دامۋدىڭ ىرىقتىلىق ۇقىعىن مەڭگەرۋگە ءتيىمدى.
ونەركاسىپ جانە ينفورماتسيالاندىرۋ مينيسترلىگى سايدي زەرتتەۋ مەكەمەسى ساياسات، زاڭ ەرەجە زەرتتەۋ ورنىنىڭ باستىعى لۋان چۇن بىلاي دەپ قارادى: ”ارنايى، سارا، ەرەكشە، جاڭا“ ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردى جەتىلدىرۋدى كۇشەيتىپ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ يكەمدىلىگىن كۇشەيتۋ جاساۋ كاسىبىنىڭ باسىمدىعىن نىعايتىپ جانە زورايتىپ، الەمدىك جاساۋ جۇلگەسىن رەتتەۋدە ۇتىمدى ورايدى ۇستاۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى.
ۇزاق بولاشاقتىق دامۋدى ورنالاستىردى
كاسىپ سالاسى تىزبەگىن، قامداۋ تىزبەگىن ورنىقتىرۋ حاۋىپ - قاتەرگە، سىن - سايىسقا توتەپ بەرۋدەگى شەشۋشى شارا عانا ەمەس، اۋەلى، ۇزاق بولاشاققا نازار اۋدارىپ، دامۋ ىرىقتىلىعى ۇقىعىنا قول جەتكىزۋدەگى ماڭىزدى ءتاسىل.
قازىر جاڭا بۋىن ينفورماتسيا تەحنيكاسى جەدەل اسەر ەتىپ، توعىسىپ، كاسىپورىننىڭ ءوندىرىس ءتاسىلى، كاسىپ سالاسى سەلبەستىك مەحانيزمى، بازار اينالىم ورتاسى سياقتىلاردىڭ بارلىعىندا تەرەڭ وزگەرىس تۋىلدى. جوعارى ساپاعا قاراي قادام تاستاعان جۇڭگونىڭ جاساۋ كاسىبى سيفرلاندىرۋ ورايىن يگەرىپ، جاڭالىق اشۋ ارقىلى دەم بەرۋگە تاباندى بولىپ، جاڭا ۇستانىم، جاڭا تەحنيكا، جاڭا ءادىس ارقىلى كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ باسەكەلىك قۋاتىن نىعايتۋى جانە ءوسىرۋى قاجەت.
تىزبەكتى نىعايتۋ، تولىقتىرۋ، الۋەتتەندىرۋگە كۇش سالۋ، اسىرەسە، ەكونوميكانىڭ ۇزاق بولاشاقتىق دامۋىندا، ءسوز جوق، تەز ورنالاستىرۋعا ءتيىستى ءتۇيىندى سالالارعا، شەشۋشى بۋىندارعا كۇش سالىپ، وزەكتى تەحنيكا، شيكىزات جانە بولشەكتەر سياقتىلاردان قامال الۋدى تەزدەتۋ كەرەك.
سوڭعى كۇندەرى ونەركاسىپ جانە ينفورماتسيالاندىرۋ مينيسترلىگى ورتا، شاعىن كاسىپورىندارعا، اسىرەسە، شەشۋشى سالالاردىڭ ءتۇيىندى بۋىندارىنداعى ورتا، شاعىن كاسىپورىندارعا كومەكتەسۋ، سۇيەمەلدەۋ سەرپىنىن كۇشەيتىپ، ماڭىزدى شيكىزات، بولشەك جانە نەگىزگى جابدىقتارمەن قامداۋدى كۇش سالا قامتاماسىز ەتتى. وسى ءبىر قىدىرۋ شارالاردىڭ ماقساتى دامۋ نەگىزىن نىعايتىپ، باستاماشى كاسىپورىنداردى زورايتۋمەن قاتار، ”كىشكەنە الىپ“ كاسىپورىنداردى كۇش سالا جەتىلدىرۋ.
بايدۋدىڭ CEOى لي يانحۇڭ بىلاي دەدى: ”ءبىزدىڭ ەكولوگيالىق تىزبەگىمىزدە ءبىر ميلليونعا جۋىق ورتا، شاعىن كاسىپورىن، بىرنەشە ميلليون اشۋشى جانە سەلبەستىك سەرىك بار، جاسامپازدىقتى ساۋلەلەندىرە وتىرىپ ولاردىڭ ماسەلەلەردى شەشۋىنە كومەكتەسكەندە عانا، تۇتاس ەكولوگيالىق تىزبەكتىڭ جالىندى كۇشىن قاۋلاتۋعا ءتىپتى جاقسى دەم بەرۋگە بولادى.
بۇگىن كاسىپ سالاسى تىزبەگى، قامداۋ تىزبەگى ەندىگارى جوعارعى، تومەنگى بۋىنداردىڭ قاراپايىم ۇلاسۋى عانا ەمەس، قايتا اناعۇرلىم كوپ نەگىزدى، كۇردەلى ەكولوگيالىق جۇيەگە قاراي ويىسۋ بولماق. باستاماشى كاسىپورىنداردىڭ دامۋىنا ءمان بەرىپ، تۇعىر كاسىپورىنداردىڭ جەتەكتەۋ رولىن ساۋلەلەندىرىپ، تەڭ ۇتۋ ۇستانىمىنان پايدالانىپ كاسىپ سالاسى تىزبەگىنە، قامداۋ تىزبەگىنە ”قۋات ۇستەۋ“ كەرەك.
سيفرلى تەحنيكانىڭ ماڭىزدى رولىن ساۋلەلەندىرىپ، ”جاڭا نەگىزدىك قۇرىلىس“ ورايىن يگەرىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ بىرىگۋىن كۇشەيتۋ كەرەك.
”5G، ونەركاسىپ ينتەرنەتى سياقتى سيفرلى تەحنيكالاردىڭ قامداۋ تىزبەگى وزگەرىسىنە ىقپالى زور“. جۇڭگو ينفورماتسيا حابارلاسۋ زەرتتەۋ ورنىنىڭ باستىعى ليۋ دو مىنانى ايتتى: 5G قۇرىلىسىنىڭ قارقىنىن تەزدەتىپ، ادامنىڭ، ماشينانىڭ، زاتتىڭ جان - جاقتى ءوزارا توعىسقان ونەركاسىپ ينتەرنەتىن قالىپتاستىرىپ، جاڭا تيپتى زەردەلى ەسەپتەۋ قۇرىلعىسىن زور كۇشپەن دامىتۋ ينفورماتسيا، تەحنيكا، ءوندىرىس قۋاتى سياقتىلاردىڭ دالمە - ءدال سەپتەلۋىن جانە ءونىمدى ۇشتاسۋىن زور دارەجەدە ىلگەرىلەتىپ، سول ارقىلى كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ سايكەسۋىن كۇشەيتەدى.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 4 - ايدىڭ 24 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)