شينجياڭ ءۇش تەرىستىك ىقتاسىن ورمانىن ”باپتاۋعا“ الدى
شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى ليۋ دۇڭلاي 5 - ايدىڭ 10 - كۇنى ۇرىمجىدەن حابارلايدى. ”ءۇش تەرىستىك ىقتاسىن ورمانى 40 نەشە جىلدىق قۇرىلىستى وتكەرگەننەن كەيىن، ورماننىڭ قۋراۋ جاعدايى بىرتىندەپ جارىققا شىقتى، بيىلدان باستاپ رايونىمىز ءۇش تەرىستىك ىقتاسىن ورمانىنىڭ قۋراۋىن قالپىنا كەلتىرۋ تەبىنىن جالپى بەتتىك كۇشەيتەدى، بيىل 200 مىڭ مۋ كەلەتىن جەمىس باقشاسى توڭىرەگىندەگى ىقتاسىن ورمانى قۇرىلىسى جانە ونى قالپىنا كەلتىرۋ، جاقسارتۋ قىزمەتى ءتۇيىندى تۇردە كۇشەيتىلەدى“، - دەدى 5 - ايدىڭ 6 - كۇنى تۇستەن بۇرىن اۆتونوميالى رايوندىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسى ەكولوگيانى قالپىنا كەلتىرۋ باسقارماسىنىڭ ورىنباسار باستىعى پەي يۇيلياڭ.
ورماننىڭ قۋراۋى دەگەندە ورتانىڭ وزگەرىسى، جاراتىلىستىق اپات، ورمان شارۋاشىلىعىنا زياندى ورگانيزمدەر سياقتى سەبەپتەر سالدارىنان ورمان الابىنىڭ فيزيولوگيالىق قۇلدىراۋ ساتىسىنا كۇن ىلگەرى نەمەسە تەز كىرىپ، ورمان اعاشتارىنىڭ قۋراپ قالۋ، ءولۋ، ءوسۋى جاقسى بولماۋ سياقتى قۇبىلىستار جارىققا شىعىپ، تۇراقتىلىعى تومەندەپ، ەكولوگيالىق ىقتاسىن قۋاتىنىڭ شەگىنىپ، اۋەلى، ونان ايرىلىپ، جاراتىلىستىق قابىلەتى ارقىلى جاڭارۋى، قالپىنا كەلۋى مۇشكىل بولعان ىقتاسىن ورمان مەڭزەلەدى.
سوڭعى جىلدارى شينجياڭ جەمىس ورمانى كاسىبى قاۋىرت دامىپ، شارۋالاردىڭ كەدەيلىكتەن ارىلىپ، كىرىستەرىن ارتتىرۋىنىڭ ماڭىزدى ارناسىنا اينالدى. ەگىس اتىزى جانە جەمىس باقشاسى توڭىرەگىندەگى ىقتاسىن ورمان جەمىس ورمانى كاسىبىنىڭ دامۋ حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ ماڭىزدى نەگىزىنە اينالدى. ”ءبىز، باستىسى، تولىقتاپ ەگۋ، تولىقتاپ جەتىلدىرۋ، ورماندى جاڭادان وتىرعىزۋ، دەرت - دەربەز جانە زياندى جاندىكتەردىڭ ىقپالى سەبەبىنەن قورعانۋ قۋاتىنان ايرىلۋ، سونداي - اق ورمان وتىرعىزۋعا ءتيىس بولسا دا وتىرعىزىلماعان وڭىرلەرگە ورمان وتىرعىزۋدى قايتا جوبالاۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى ەگىس اتىزى ىقتاسىن ورمانى جانە جەمىس باقشاسى ىقتاسىن ورمانى قۇرىلىسىن قالپىنا كەلتىرۋدى كۇشەيتەمىز“، - دەدى پەي يۇيلياڭ.
ساۋان اۋدانى قورقىس قالاشىعىنداعى مەملەكەت تاس جولى 312 - لەنياسىنىڭ ەكى جاعاسىندا جالپى ۇزىندىعى 3 كيلومەتر كەلەتىن قۋراعان ورمان بىلتىر جالپى بەتتىك كەسىپ تاستالعان ەدى، جاڭادان وسىرىلگەن ورمان قازىر قاۋلاپ ءوسىپ كەلەدى.
”وسى ءبىر بولىك ورمان بەلدەۋىندە بۇرىن تەز وسەتىن تەرەك وتىرعىزىلعان ەدى، دەرت - دەربەز جانە زياندى جاندىكتەردىڭ زيانكەستىگىنە اۋىر دارەجەدە ۇشىراعاندىقتان، اعاشتار مورت بولىپ، بوران شىقتى بولدى وپ - وڭاي سىنىپ، بوراننان قورعاۋ ونىمدىلىگى تومەندەپ قالماستان، تاس جول حاۋىپسىزدىگىنە دە كومەسكى قاتەر الا كەلدى“. ساۋان اۋداندىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسىنىڭ ورمان ءوسىرۋ بولىمشەسىنىڭ باستىعى ۋي شياڭحۇڭ بىلاي دەدى: ”بيىل كوكتەم ماۋسىمىندا ءبىز ۇلكەن جاپىراقتى ەرەن اعاشىن ەكتىك، دەرت - دەربەز جانە زياندى جاندىكتەر نەداۋىر ازايدى، سونىمەن بىرگە مۋ باسىنا 170 ءتۇپ اينالاسىندا اعاش ەگۋدى 80 ءتۇپ اعاش ەگۋگە ازايتىپ، كەيىنگى باسقارۋ - باپتاۋدىڭ قيىندىعى مەن وزىندىك قۇنىن نەداۋىر تومەندەتتىك“.
جىڭ اۋدانى 2020 - جىلى 15 مىڭ مۋلىق قۋراعان ورمان الابىن قالپىنا كەلتىرۋ قۇرىلىسىن اتقارۋدى جوسپارلادى، قازىر مۇنىڭ 5000 مۋى ورىندالدى. 4 - ايدا باستالعان تاقيا قالاشىعى قۇسايىن تەرەك قىستاعىنىڭ قۋراعان ورمان الابىن قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىسى اياقتالايىن دەپ قالدى، وسى قىستاقتىڭ پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى دۇڭ شيلين بىلاي دەدى: ”بيىل ءبىز وسى اۋماقتى قۋراعان ورمان الابىن قالپىنا كەلتىرۋ نىسانىنا ەنگىزدىك، باستىسى، سورتى اناعۇرلىم جاقسى، دەڭگەيى اناعۇرلىم جوعارى سيرەن، تاس الما اعاشى، شيە اعاشى سياقتىلاردىڭ قالامشاسىن ەكتىك، مەيلى كورىكتەندىرۋ جاعىندا، الدە ەكولوگيانى قورعاۋ جاعىندا بولسىن، بۇرىنعىدان كوپ جاقسى بولدى“.
ۇعىسۋعا قاراعاندا، تيانشان تاۋىنىڭ وڭتۇستىك بولىگىندەگى شۇراتتاردا جەمىس ورمانى توڭىرەگىندەگى ىقتاسىن ورماندى قالپىنا كەلتىرۋ قۇرىلىسى ءتارتىپتى ىلگەرىلەتىلۋدە ەكەن. ”ونسۋ اۋدانى كوكيار وڭىرىندەگى ىقتاسىن ورمان جۇيەسى 10 مىڭ مۋدان استام بولىپ، بيىلعى قۋراعان ورمان الابىن قالپىنا كەلتىرۋ وسى اۋماقتى نەگىز ەتىپ، 3 جىل ىشىندە اۋدان وڭىرىندەگى كوكيار ىقتاسىن ورمان جۇيەسىنىڭ ورمان الابىن قالپىنا كەلتىرۋ قىزمەتىن ورىنداپ بولۋ جوسپارلاندى“. ونسۋ اۋداندىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسى ورمان باسقارۋ پۋنكتىنىڭ باستىعى ءابدۋالي ياسىن بىلاي دەدى: ”ءبىز كىلەڭ تەرەك ورمانىن تەرەك پەن توراڭعى ارالاس ورمانعا اينالدىرىپ، بولىكتەرگە بولىنگەن بوراننان ساقتانۋ ونىمدىلىگىن كورسەتىپ، اڭىزعاق جەلدىڭ جەمىس ورمانى باقشاسىنا زيان جەتكىزۋىن ءونىمدى تومەندەتەمىز“.
