شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى تىلشىلەرى: لۋ فىڭباۋ، ۋاڭ جىن، ليۋ فىڭجيڭ، جانبولات ماناربەك
4 - ايدىڭ 19 - كۇنى تۇستەن بۇرىن كوكتەم جاڭبىرى سىركىرەپ جاۋىپ، ياركەن اۋدانى ودانلىق قالاشىعىنىڭ جاڭا ارىق قىستاعىندا تال - تەرەكتەر جاپ - جاسىل بولىپ كەتتى. جاڭبىر توقتاسىمەن قىستاقتىڭ تاۋىق باعىمشىلىعى سەحىنىڭ سىرتىندا توپىراق قازۋ ماشيناسى جۇمىس جۇرگىزە باستادى.
”بۇل تاۋىق باعىمشىلىعى سەحىنا قاراستى ينجەنەريا، كەلەر ايدا سالىنىپ بولۋ كەرەك. قۇرىلىس ءبىر كۇن ەرتە اياقتاسا، ءبىر كۇن بۇرىن پايدا الامىز، جۇمىستى جىلدامداتپاي بولمايدى“. اۆتونوميالى رايوندىق ونەركاسىپ جانە ينفورماتسيالاندىرۋ مەڭگەرمەسىنىڭ وسى قىستاقتا تۇراتىن ءبىرىنشى شۋجيى حى جيانشىڭ جونىنەن العاندا، بۇل ونىڭ وسى 2 جىلدا ەڭ كوپ ەڭبەك ەتكەن جەرى. جۇمىسشىلارعا كوڭىل بولۋگە ءتيىستى ىستەردى ايتىپ بولعان سوڭ، ول تاعى سويىس تاۋىقتاردى ساتۋ ءىسىن اقىلداسۋ ءۇشىن، ياركەن اۋدانى جۇڭفۋ اۋىل شارۋاشىلىعى شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىنە تىزگىن ۇشىمەن جول الدى.
قازىرگى تاڭدا تاۋىق باعىمشىلىعى جاڭا ارىق قىستاعىنداعى بارلىق قىستاق كادرلارى مەن تۇرعىنداردىڭ ەڭ ءمان بەرىپ وتىرعان ءىسى. اتەشتەردىڭ شاقىرعان ءۇنى جۇرتتى ەڭبەك ەتۋگە جەبەدى، ولار مۇنان كىرىستى ارتتىرۋدىڭ ”التىن جۇمىرتقاسىنا“ ءبىر - بىرلەپ يە بولدى.
باستاما: تاۋىق بالاپانىن اكەلدى
134 وتباسى، 573 ادام بار جاڭا ارىق قىستاعىندا 2018 - جىلدان بۇرىن 80 كەدەي وتباسى، 359 كەدەي بار بولاتىن. 2018 - جىلى 1 - ايدىڭ باسىندا وسى قىستاققا بارعان حى جيانشىڭعا بۇل قيىن ءتۇيىن ەرەكشە اۋىر قىسىمدى سەزىندىردى: جان باسىندىق ەگىستىك جەر از، جەر ەگۋدەن تۇسەتىن كىرىس ماردىمسىز؛ تولىسقان كاسىپتەر تاپشى، جەمىس ورمانىن ەگۋدەن تۇسەتىن پايدا كوڭىل كونشىتپەيدى؛ سىرتقا شىعىپ ەڭبەك ىستەۋشىلەردىڭ سانى از، كەدەي وتباسىلارىندا كىرىستى ارتتىرۋ جولدارى تاپشى... ءبارى دە كۇردەلى ماسەلەلەر.
شىعار جول قايدا؟ دامۋ ءۇشىن كاسىپ سالاسىنا سۇيەنۋ كەرەك. حى جيانشىڭ مەن قىستاق كادرلارى ىشكەرىلەي تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋ ارقىلى مىنانى بايقادى: ياركەن جۇرتشىلىعى قاقتالعان تاۋىق ەتىن جەگەندى جاقسى كورەدى، اۋدان قالاشىعىنداعى ءبىر قاقتالعان تاۋىق ەتى دۇكەنى كەزىندە ءبىر كۇندە 1000 قاقتالعان تاۋىق ساتقان، بازاردىڭ سويىس تاۋىققا دەگەن سۇرانىسى كۇشتى؛ قىستاقتاعى جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ بارلىعىندا تاۋىق باعۋ ءداستۇرى بار، تاۋىق باعۋ جاعىندا بەلگىلى تاجىريبەگە يە؛ تاۋىق باعۋ كوپ شارتتى قاجەت ەتپەيدى، ورىنعا قويىلاتىن تالاپ تا جوعارى ەمەس، ونىڭ ۇستىنە ەڭبەك كۇشەمەلىلىگى تومەن؛ تاۋىق باعۋدىڭ پايدا پەريودى قىسقا، بىرنەشە ايدا ونىمدىلىگىن كورۋگە بولادى.
تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋ بارىسىنىڭ ءوزى دە يدەيانى بىرلىككە كەلتىرۋ بارىسى، قىستاق كادرلارى بىرتىندەپ تاۋىق باعىمشىلىعى كاسىبىن دامىتۋ، ءىستى كەشىكتىرمەۋ جونىندە ورتاق تانىمعا كەلدى.
وراي پىسىپ - جەتىلدى، قىستاق كادرلارى تاۋىق باعاتىن ءىرى باعىمشى شياڭ گۇيليننەن پىكىر الدى. شياڭ گۇيلين: ”اۋىلداستارعا كومەكتەسىپ بىرگە بايۋدى ءاۋ باستا - اق ويلاعامىن!“ دەپ تاباندا قوسىلا كەتىپ، باعىمشىلىقتى باسقارۋشى بولىپ، قىستاق تۇرعىندارىن تاۋىق باعۋ نىسانىن دامىتۋعا باستاۋعا پەيىل ەكەنىن ايتتى.
بارلىعى دايىن بولدى، ەندى تەك وراي عانا كەم، جۇمىس باستاۋ قارجىسىن قايدان الۋ كەرەك؟ قىستاق كوللەكتيۆىندە قارجى تاپشى، ”اقشا جوق دەپ ءىستى تاستاپ قويۋعا بولمايدى“. 2018 - جىلى 3 - ايدا حى جيانشىڭ ءوز جانىنان 30 مىڭ يۋان شىعارىپ، قىستاق تۇرعىندارىن جۇمىلدىرىپ بوس تۇرعان 500 شارشى مەترلىك قوي قورانى تاۋىق قوراعا وزگەرتىپ، العاش 5400 سويىس تاۋىقتى باعادى.
تاۋىق بالاپاندارىن قورادا باعۋ العاشقى باستاما عانا، وعان ەرەكشە دەن قويىپ قاراماسا بولمايدى. وڭتۇستىك شينجياڭ وڭىرىندە كوكتەمدە قۇمدى بوران كوپ سوعادى، بوران سوقسا بولدى، حى جيانشىڭنىڭ باسى قاتادى، ”بۇل بورانعا ادامنىڭ ءوزى شىدامايدى، تاۋىق قالاي شىداسىن؟“ كۇن رايى ازىراق بۇزىلا قالسا بولدى، ول كادرلاردى باستاپ دەرەۋ تاۋىق قوراعا بارىپ، قورانىڭ توبەسىندەگى بوران اشىپ كەتكەن سۋلياۋ شاتىردى قىمتاپ بەكەمدەيدى. قۇمدى بوران باسىلادى، بالاپاندار بوراننان امان قالادى، ال كادرلاردىڭ ءۇستى - باسىن شاڭ - توزاڭ باسادى.
قيىنشىلىقتى شەشتى: قىستاق تۇرعىندارى جارنا قوستى
تاۋىق بالاپاندارى ۇلكەيدى، كوڭىل الىپ ۇشقان حى جيانشىڭنىڭ قۋانىشى ۇزاققا بارمادى.
كادرلار كەدەي شارۋا نيازبۇ توحتىعا: ”جارنا قوسساڭ، تاۋىق ساتىلعان سوڭ، كەم دەگەندە، ءبىر ەسە كوپ پايدا ءبولىسىن الاسىڭ“، - دەپ يدەيالىق قىزمەت ىستەدى.
نيازبۇ: ”سەنبەيمىن، مەن دە تاۋىق ءوسىرىپ كورگەم، ساتىلماسا قوسقان جارناڭ قايتپاي زيانعا وتىراسىڭ“، - دەپ باس تارتتى. تاقىر جەرگە وتىرىپ قالۋدان قورىققان قىستاق تۇرعىندارى كادرلار جانىن سالىپ قانشا ءناسيحات ايتسا دا تىڭدامادى.
”بۇعان زورلاۋعا بولمايدى“. قىستاق كادرلارى ارى ويلانىپ، بەرى ويلانىپ، وي جەلىسىن وزگەرتتى.
ولار اۋدان قالاشىعىنا بارىپ بىرنەشە قاقتالعان تاۋىق ەتى دۇكەنىنىڭ قوجايىندارىنا قىستاقتىڭ سويىس تاۋىعىن تانىستىردى: ”قىستاقتا تاۋىق باعۋدىڭ وزىندىك قۇنى تومەن، باعاسى سەندەردىڭ سىرتتان ساتىپ اكەلگەن تاۋىقتاردىكىنە قاراعاندا ارزان، بىزبەن ساتىپ الۋ توقتامىن جاساسپايسىڭدار ما“. قىستاق كادرلارىنىڭ ادال نيەتىنەن اسەرلەنگەن قاقتالعان تاۋىق ەتى دۇكەنى قوجايىندارى الداعى ۋاقىتتا اناعۇرلىم ساپالى دا ارزان زاتقا يە بولۋ ءۇشىن، ىرىقتىلىقپەن قىستاققا بارىپ قىستاق تۇرعىندارىنا دامۋ بولاشاعىن ايتتى ءارى سول جەردىڭ وزىندە سويىس تاۋىق ساتىپ الۋدىڭ 3 جىلدىق توقتامىن جاسايتىندىقتارىن ءبىلدىردى. نيازبۇ: ”مەن قاتىناسايىن، ايتەۋىر بىرنەشە ايدا بەلگىلى بولادى ەكەن“، - دەدى ءجىبىپ. ودان باسقا 30 نەشە وتباسى ىرىقتى تۇردە جارنا قوستى.
بىرنەشە ايدان كەيىن العاش باعىلعان سويىس تاۋىقتار تۇگەلىمەن ساتىلىپ، جارنا قوسقان قىستاق تۇرعىندارى قوسقان اقشالارىن قايتارىپ الىپ قالماستان، پايدادان ءبىرتالاي بولىسكە دە يە بولدى. ”1000 يۋان بىرنەشە ايدا عانا 2600 يۋانعا اينالدى، ەندى الاڭسىز بولاتىن بولدىم“، - دەيدى نيازبۇ قۋانا.
وسىدان كەيىن، ”ىعىتى كەلسە ءىس ساتىنە باسار“ دەمەكشى، قىستاقتاعى تاۋىق باعىمشىلىعى كولەمى جەدەل كەڭەيدى. 2018 - جىلى 6 - ايدا قىستاق شارۋالار كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇرۋعا دايىندالىپ، قىستاق تۇرعىندارىنا سول جەردە جۇمىستاناتىن وراي ۇسىنىپ، كاسىپ سالاسىن دامىتۋ ارقىلى جۇمىستانۋدى جەبەپ، كەدەيلىكتەن ارىلۋعا دەم بەردى. قازىر كووپەراتيۆ 262 قىستاق تۇرعىنىن جۇمىستاندىرىپ وتىر.
دامۋ: سەرىكتەستىك تاسىلىمەن جۇمىس جۇرگىزۋ
2019 - جىلى جاڭا ارىق قىستاعىنىڭ قوراداعى تاۋىق سانى ءبىر ميلليون 200 مىڭعا، ساتىلىم سوماسى 45 ميلليون يۋانعا جەتكەن كاسىپ سالاسىنا دامىپ، تۇتاس قىستاقتى كەدەيلىك تىزىمىنەن شىعۋعا جەتەكتەدى.
كولەمنىڭ كەڭەيۋىنە مەڭزەس، بۇرىنعى باعىمشىلىق، ساتۋ ۇلگىسى كاسىپ سالالاندىرىپ دامىتۋدىڭ قاجەتىنە ۇيلەسپەي قالدى. ”تاۋىق باعىمشىلىعى كاسىبىن قايتكەندە توقتاۋسىز اقاۋسىز دامىتۋعا بولاتىندىعى جايلى قىستاق ەكى كوميتەتى ويلانۋمەن بولدى. بۇل ءۇشىن كاسىپورىن ەنگىزىپ، كەمەلدى كاسىپ سالاسى تىزبەگىن قالىپتاستىرۋ قاجەت. وسىلاي بولعاندا، قىستاق تۇرعىندارى تاۋىق باعۋ ارقىلى كىرىستەرىن ۇزاق ۋاقىت تۇراقتى ارتتىرا الادى“، - دەيدى حى جيانشىڭ.
ءبىر سەرىكتەستىك نازارعا ءىلىندى.
2018 - جىلى جاڭا ارىق قىستاعى جانە ماڭايىنداعى اۋىل - قالاشىقتىڭ تاۋىق باعىمشىلىعىنىڭ كولەمى ۇلعايعان سوڭ، ءبىر مەزەت جەم ساتىپ الۋعا قارجى تاپشى بولادى. قىستاق كادرلارى اينالىپ ءجۇرىپ شينجياڭ ىشىندەگى ءبىر اۋىل شارۋاشىلىعى سەرىكتەستىگىمەن بايلانىس ورناتادى، بۇل سەرىكتەستىك جومارتتىقپەن قارىز بەرىپ، قىستاقتىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ قىزمەتىنە قولداۋ كورسەتەدى.
بىلتىر حى جيانشىڭ وسى سەرىكتەستىكپەن قايتالاي بايلانىس جاساپ، سەرىكتەستىك تاسىلىمەن تاۋىق باعۋ ويىن ايتادى. اتالعان سەرىكتەستىكتىڭ دە سول جەردە باعىمشىلىق كاسىبىن دامىتۋ جوسپارى بار ەكەن. ەكى جاق بىردەن كەلىسىپ، ياركەن جۇڭفۋ اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم - تەحنيكاسى شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىن قۇرادى. سەرىكتەستىكتىڭ جاۋاپتىسى ۋاڭ حۋنيان بىلاي دەيدى: ”سەرىكتەستىك قۇرىلعان سوڭ، باعىمشىلىق، ساتۋ سياقتى بۋىنداردا سەرىكتەستىك تاسىلىمەن جۇمىس جۇرگىزىپ، بەلسەنە بازار اشتىق، قازىر سويىس تاۋىق وڭتۇستىك، سولتۇستىك شينجياڭدا ساتىلدى. سەرىكتەستىگىمىز ىشكەرىلەگەن تۇردە كاسىپ سالاسى تىزبەگىن ۇزارتىپ، جەرگىلىكتى ورىندا سويىسحانا جانە ورگانيكالىق تىڭايتقىش زاۆودىن قۇرىپ، باعىمشىلىق، سويىس، ساتۋ، ورگانيكالىق تىڭايتقىش مانەرلەۋ ءبىر تۇلعالانعان كاسىپ سالاسى تىزبەگىن قالىپتاستىرىپ، تاۋىق باعىمشىلىعىنىڭ قوسىمشا قۇنىن جوعارىلاتتى“.
بيىل اتالعان سەرىكتەستىك باعىمشىلىق كولەمىن ۇلعايتىپ، قوراداعى تاۋىق سانىن 2 ميلليونعا جەتكىزىپ، سول ماڭداعى 300دەن استام قىستاق تۇرعىنىن جۇمىستانۋعا جەتەكتەمەك، سونىمەن بىرگە جوعارى ءونىمدى جەم - ءشوپ ەگۋ، ورگانيكالىق تىڭايتقىشتىڭ ساپاسىن ءوسىرىپ، ونىمدىلىگىن كوتەرۋ سياقتى نىساندار ارقىلى اناعۇرلىم كوپ قىستاق تۇرعىندارىن كىرىسىن ارتتىرىپ، اۋقاتتانۋعا باستاماق.
