شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى ليۋ دۇڭلاي 5 - ايدىڭ 11 - كۇنى كەريادان حابارلايدى. قىستاق ماڭىندا 300 جىلعا تاياۋ ۋاقىتتان بەرى قىستاق تۇرعىندارىن سۋمەن قامداپ كەلە جاتقان سۋ كولشىگى كەرەكتەن قالىپ، ونىڭ ورنىن ءاربىر ۇيگە تارتىلعان سۋ قۇبىرلارى باستى، شۇمەكتى اشىپ قالساڭىز، تۇپ - تۇنىق قۇبىر سۋى سارىلداپ اعىپ تۇر. بۇل ءتىلشى 5 - ايدىڭ 11 - كۇنى تۇستەن بۇرىن كەريا اۋدانى ويتوعىراق اۋىلى يەسيۇلعۇن قىستاعىنان كورگەن كورىنىس. ”اۋىل - قىستاقتى سۋمەن شوعىرلى قامداۋ ينجەنەرياسى اتقارىلعاننان بەرى، رايونىمىز سۋمەن شوعىرلى قامداۋ ينجەنەرياسىنان 1332سىن سالدى، بۇدان 13 ميلليوننان استام ادام يگىلىكتەندى“، - دەدى اۆتونوميالى رايوندىق اۋىل - قىستاق اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگىن باسقارۋ باس پۋنكتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى جاڭ يۇن.
كەزىندە، سۋ كولشىگى وڭتۇستىك شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ تۇرمىسقا پايدالاناتىن سۋىنىڭ باستى قاينارى بولاتىن، ءىش ءوتۋ جانە سۋدان بولاتىن باسقا دا اۋرۋلار جۇرتتى مازالاعان ماسەلەگە، اۋەلى، بۇقارانىڭ كەدەيلىكتەن ارىلۋىنا، بايۋىنا تۇساۋ بولعان ماڭىزدى سەبەپكە اينالعان ەدى. اۋىل - قىستاقتى سۋمەن شوعىرلى قامداۋ ينجەنەرياسىنىڭ سالىنۋىنا بايلانىستى، بۇل بىرتە - بىرتە تاريحقا اينالا باستادى.
يەسيۇلعۇن قىستاعىنداعى سۋ كولشىگىمەن بىرگە قىستاق تۇرعىنى ابىلەز ءماتنيازدىڭ ۇيىندەگى وجاۋقاباق تا كەرەككە جاراۋدان قالدى، قازىر بۇل وجاۋقاباق ءبىر تۇكپىردە ءىلۋلى تۇر. ”ول كەزدە سۋدى ارقالاپ اكەلەتىنبىز“، - دەيدى 77 جاستاعى ابىلەز، - ”بۇكىل قىستاقتاعىلاردىڭ ءبارى سولاي ىستەيتىن“. قازىر قۇبىر سۋىنىڭ شۇمەگى قول سوزىم جەردە عانا تۇر، شۇمەك اۋلادا دا، تازالىق ۇيىندە دە، اس ۇيدە دە بار، بۇل كەريا اۋدانىنىڭ اۋىل - قىستاق اۋلالارىندا ولشەمدى تۇردە جالپىلاسقان.
1991 - جىلى العاش رەت ماشينامەن قۇدىق قازىلعاننان بەرى، يەسيۇلعۇن قىستاعىنىڭ اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگى ينجەنەرياسى ۇزدىكسىز جاڭارىپ، سۋمەن قامداۋ جىلدان - جىلعا تۇراقتى بولىپ، سۋ ساپاسى بارعان سايىن جاقساردى. 2019 - جىلى بۇكىلدەي جاڭارتىلعان سۋ زاۆودى سالىنىپ ءبىتىپ پايدالانۋعا بەرىلىپ، كۇنىنە 160 تەكشەمەتردەن استام حاۋىپسىز اۋىز سۋمەن قامدايتىن بولدى، بۇكىل قىستاقتاعى 975 قىستاق تۇرعىنىنىڭ اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگى ولشەمى تاعى ءبىر مارتە جوعارىلادى.
تەك يەسيۇلعۇن قىستاعى عانا ەمەس، بۇرىن قۇمدى ءشولدىڭ قويناۋىنداعى ءداريابويى اۋىلى بىلتىر كۇزدە تۇتاسىمەن كوشىرىلگەن سوڭ، قىستاق تۇرعىندارى ءتىپتى دە تازا قۇبىر سۋىن ىشەتىن بولدى. 2019 - جىلعا دەيىن، كەريا اۋدانىنىڭ اۋىل - قىستاقتارىندا سۋمەن شوعىرلى قامداۋ ينجەنەرياسىنان 14ى سالىنىپ ءبىتىپ، بۇكىل اۋدان اۋىل - قىستاقتارىندا سۋمەن شوعىرلى قامداۋ مولشەرى ％90تەن، سۋمەن قامداۋعا كەپىلدىك ەتۋ مولشەرى ％90تەن اسىپ، بۇكىل كەريا اۋدانىندا قالا مەن اۋىل ءبىر تۇلعالاندىرىلعان سۋمەن قامداۋ نەگىزىنەن جۇزەگە اسىرىلدى.
ياركەن اۋدانى تاعارشى قالاشىعىنىڭ سۋمەن قامداۋ پۋنكتىندە جۇمىسشى ءحانزورام ابدۇكەرىم سۋدان ۋاق - ۋاق ۇلگى الىپ تەكسەرىپ تۇرادى. ءحانزورام بىلاي دەدى: ”سۋ زاۆودىنان شىعاتىن سۋدىڭ، جەتكىزىلگەن سۋدىڭ ساپاسىن تەكسەرۋدى كۇشەيتۋ ارقىلى ءبىز اۋىز سۋ قاينارى ورتاسىنىڭ جانە قامدالاتىن سۋ ساپاسىنىڭ وزگەرىس احۋالىن دەر كەزىندە يگەرىپ، بۇقارانىڭ حاۋىپسىز سۋ تۇتىنۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتەمىز“.
كوپتەن بەرى شينجياڭ اۋىل - قىستاق حالقىنىڭ، اسىرەسە، كەدەي حالىقتىڭ اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگى ماسەلەسىن شەشۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ كەلەدى. 2018 - جىلدان بەرى شينجياڭ جيىنى 968 مىڭ 500 كەدەي حالىقتىڭ اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگى ماسەلەسىن شەشتى، مۇنىڭ ەڭ باستى ءتاسىلى اۋىل - قىستاقتى سۋمەن شوعىرلى قامداۋ ينجەنەرياسىن جۇرگىزۋ بولدى. ”ءبىز سۋ زاۆودتارىن جاڭادان سالىپ قانا قويماي، بۇرىن بار سۋ زاۆودتارىنىڭ سۋمەن قامداۋ ولشەمىن بەكەمدەۋ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋ شارالارىن قولداندىق، وتە - موتە، وڭتۇستىك شينجياڭدا وسىلاي بولدى، قازىرگى تاڭدا اۆتونوميالى رايونىمىزداعى اۋىر كەدەي اۋداندارداعى سۋ زاۆودتارىنىڭ قۇرىلىس دەڭگەيى تۇتاس شينجياڭ بويىنشا ماڭداي الدى ورىنعا شىقتى“، - دەدى جاڭ يۇن.
