اقپاراتتىق قول سىزبا
4 - ايدىڭ 28 - كۇنى يىڭىسار اۋدانى شولپان اۋىلى قازاقارىق قىستاعىندا قىستاق تۇرعىنى ابدىرۇسول ءالي ءوز وتباسىنىڭ ەلەكتروندى ساۋدا دۇكەنىندەگى جەرگىلىكتى ونىمدەرىن رەتتەۋدە. سۋرەتتى شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى مۇحتار ءاپري سىزعان
شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى ليۋ شياڭ، وتكىر نيجات، سۇن يۇن، لۇي يحان
بەلدەۋ - بەلدەۋ قامىس يىڭىسار اۋدانى ۇشار قالاشىعى تومەنجارباق قىستاعىن كومكەرىپ جاتادى. 4 - ايدىڭ سوڭىندا، بيىكتەن كوز جىبەرگەندە، قىستاققا جاسىل جەلەك جاۋىپ قويعانداي كورىنەدى.
بىرنەشە جىلدىڭ الدىندا، تومەنجارباق قىستاعىندا مۇنداي كەڭ كوسىلگەن اسەم كورىنىس جوق ەدى − اتىزدار رەتسىز، ەگىن مايسالارى اندىزداپ كوزگە شالىناتىن.
جويقىن بۇرىلىس 2017 - جىلعى كوكتەمنەن باستالدى.
نىسانانى ءدال تاۋىپ،”بىتىراندىلىقتى“ وڭادى
تاڭمەن تالاسا جۇمىسقا كىرىسىپ، كۇن ۇياسىنا باتقاندا تىنىستادى. قىستاق تۇرعىندارىنا ءتان نارسەنىڭ بارلىعى جەردەن كەلەدى. جىلداردىڭ جىلجۋىمەن تومەنجارباق قىستاعىندا جەر انانىڭ وسى جەردەگى وسىنشاما كوپ ادامدى اسىراۋدان دىڭكەسى قۇرىپ، قىستاق تۇرعىندارىن كەدەيلىكتەن ارىلتۋ اياق الىسى جەردىڭ كەدەرگىسىنە ۇشىرادى.
روزىگۇل قاسىمنىڭ 1.5 مۋ جەرى 3 جەرگە بولىنگەن، تەك ەگىن سۋارىپ، تىڭايتقىش بەرگەننىڭ وزىنە تيتىقتاپ بولادى، جىل سوڭىندا تۇسەتىن پايدا دا شامالى، اشتى تەردىڭ بوداۋىنا تاپقان تابىسى دا ماردىمسىز. نۇرلاگۇل تۇرعۇن 4 مۋ جەرگە ءبيداي ەككەن، ەگىن جاقسى شىققان كۇندە ءبىر وتباسىنداعى 5 جاندى ارەڭ اسىراي الاتىن؛ جاقسى شىقپاسا، ىشەر استىقتىڭ ءوزى قيىنعا سوعاتىن.
شارۋالاردىڭ جەرى از ءارى بىتىراي ورنالاسقان، كولەمدەندىرىلگەن ەگىمشىلىكپەن شۇعىلدانۋعا ءتيىمسىز بولىپ قالماستان، جەردىڭ كومەسكى كۇشىن اشۋ دا مۇمكىن ەمەس ەدى. شەكتى جەر جانە شەكتى ءونىم تومەنجارباق قىستاعىن كەدەيلىك قىسپاعىندا قۇرىقتاپ تاستاعان. شارۋالار دا ءوزدى - ءوزىنىڭ جەرىنە سۇيەنىپ ءۇپى - ءتاپى كۇن كورۋگە ادەتتەنگەن، ويتكەنى جەر باردا وزدەرىن الىستاپ ەشقايدا كەتە المايتىنداي سەزىنەتىن.
قايتكەندە بۇعاۋدى بۇزۋعا بولادى؟ ”جەردى اينالىمعا سالۋ ءبىر جول“. 2017 - جىلى قاشقار ايماقتىق وقۋ - اعارتۋ مەكەمەسىنىڭ تومەنجارباق قىستاعىندا تۇراتىن ءبىرىنشى شۋجيى ياڭ ميڭ ىشكەرىلەي تەكسەرىپ - زەرتتەۋ ارقىلى جۇرەكتىلىكپەن سىناپ كورۋ بەكىمىنە كەلەدى.
ءارقانداي ءىستى باستاۋ قيىن، دەگەنمەن بۇل قىزمەتتى باستاۋ قيىنشىلىعى تۇپ - تۋرا ءبىر جىلعا جالعاستى − ءبىر جاعىنان، شارۋالاردىڭ جەرگە يەك سۇيەنىپ الۋداي ويى بولدى؛ تاعى ءبىر جاعىنان، وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ شوعىرلىلىعى، جوعارى ونىمدىلىگى كورىندى. ەكەۋى ءبىرىن - ءبىرى شەتكە قاعىپ تايتالاسا ءتۇستى.
قىستاقتاعى بايۋ شەبەرى سۇلتانمامۇت سادىر شەبەر تامشىلىق ونەرىمەن كورلادا ايىنا 4000 يۋاننان استام تاباتىن، الايدا اۋىلدا ءبيداي وراتىن كەزدە ول جۇمىستان سەبەپسىز قالسا دا، تۋ الىستان ۇيىنە قايتاتىن. ناتيجەدە ءبيدايىنان ماندىپ اقشا تۇسپەگەنىمەن قويماي، ەڭبەكاقىسىنىڭ دا ءبىرتالايى تارتىلىپ قالاتىن. ونىڭ سىلتاۋى ”ءوز جەرىم بار، ءوز ەگىنىمدى ورۋىم كەرەك“ دەۋ بولدى.
شارۋالاردىڭ جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى قاراپايىمدىلىققا ارالاسقان ءبىر مويىندىق ەدى. شارۋالارمەن قايتا - قايتا سويلەسۋدەن سوڭ، ياڭ ميڭ دە شارۋالاردىڭ جەردى قولىنان شىعارماي وتىرۋى، ماندىك جاقتان العاندا، جەردەن تۇسەر استىقتى قاپەرىنەن شىعارا الماۋى ەكەندىگىن اڭعاردى، مەيلى ءونىم از بولسىن، كوپ بولسىن، بۇل شارۋالاردىڭ جۇرەگىندەگى ءتۇپ تامىر.
2018 - جىلدىڭ باسىندا قىزمەت اترەتى مەن قىستاق ”ەكى كوميتەتىندەگىلەر“ قىستاقتاعى جاڭگال شاعىن اۋماعىنداعى جەرى تەگىس، اعاشتارى ازىراق، جونگە سالۋعا قولايلى ەگىس اتىزىنا نازار اۋداردى. شارۋالاردىڭ استىق ”نەگىزگى تاقتاسى“ قوزعالماۋىنا كەپىلدىك ەتۋ ءۇشىن، تومەنجارباق قىستاعى جاڭگال شاعىن اۋماعىندا شارۋالار اينالىمعا سالعان ءاربىر مۋ جەر ءۇشىن 100 كيلوگرام ءبيداي، 100 كيلوگرام جۇگەرى ”پايدا ءبولىسىن“ بەردى، ارينە، ”اقشاعا سىندىرۋعا“ دا بولادى. شارۋالار جەردى سەلبەستىك كووپەراتيۆىنە اينالىمعا سالۋعا بەرەدى، سەلبەستىك كووپەراتيۆى قايتادان جەردى مايلاپ العىسى كەلەتىن شارۋالارمەن، ەگىنشىلىك ءىرى وتباسىلارمەن توقتامعا قول قويىسىپ، كولەمدەنگەن ەگىنشىلىكتى دامىتادى، جالپى بارىس اشىق، جاريا بولادى.
العاشقى مەرزىمدىك قىزمەتتەر اياقتالعان سوڭ، 356 مۋ جوعارى ولشەمدى ەگىنجاي قۇرىلىسى دۋماندى باستالدى.
جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ، بۇعاۋلانعان جەردى قايتا گۇلدەندىردى
تەحنيكتەردىڭ جەتەكشىلىك ەتۋىندە، باۋلۋىندا جاڭگال شاعىن اۋماعىنىڭ جوعارى ولشەمدى ەگىس اتىزىن 4 كەدەي وتباسى ەگىپ، باسقارىپ، تەك ەڭبەكاقىسىنىڭ ءوزى ولاردىڭ كەدەيلىكتەن ارىلۋىنا جەتەرلىك بولدى. ماشينالاسقان، كولەمدەنگەن جۇمىس جۇرگىزۋ ارقىلى ەگىلگەن ءبيدايدىڭ، جۇگەرىنىڭ ءدانى تولىسىپ، ءتۇسىمى مەن ساپاسى بۇرىنعىعا سالىستىرعاندا كوپ جوعارىلادى. مول ءونىم العان كەزدە سەلبەستىك كووپەراتيۆىنە بارىپ پايدا بولىسكەن قىستاق تۇرعىندارى ۇزىننان - ۇزاق قاتارعا تۇرىپ، جۇزدەرىنەن شاتتىقتىڭ لەبى ەستى.
جاڭگال شاعىن اۋماعىنىڭ وزگەرىسىن كورگەن قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جەردى اينالىمعا سالۋعا ۇستانعان پوزيتسياسى نارازىلىق بىلدىرۋدەن بىرتىندەپ تۇسىنۋگە، قابىلداۋعا وزگەردى. جەردى قيا الماسا دا، ادامدار اقىرىن - اقىرىن ارتىنا بۇرىلدى. ويتكەنى ولار كەدەيلىكتەن ارىلۋ ءۇشىن، جەردەن ونىمدىلىك كورۋ ءۇشىن بۇل قادامدى، ءسوز جوق، باسۋ كەرەك ەكەندىگىن ءبىلدى.
2019 - جىلعا دەيىن تومەنجارباق قىستاعى قىستاقتاعى باسىم كوپ جەردى بىرىكتىرىپ بولعان، ءاربىر شارۋا وتباسىنىڭ يەلەگەن جەرى بۇرىنعى شاعىن - شاعىن بولىكتەن شوعىرلانىپ تۇتاسقان ۇلكەن بولىككە اينالىپ، سەلبەستىك كووپەراتيۆى ءبىر تۇتاس ەگىپ جانە باسقارىپ، ەگىس داقىلدارىنىڭ تۇرىنە قاراي، قىستاق تۇرعىندارى اينالىمعا سالعان جەردى تۇرلىشە ”پايدا ءبولۋ“ ولشەمى بويىنشا ءبولدى.
جەر سىندى وسى ”تازا، رەتتى“ قاعازعا ەگىنشىلىك سىندى وسى ”تاراۋدى“ جازۋدا ”قالام سەرمەۋگە“ بولاتىن بولدى.
1230 مۋ جەمىس باعى تۇتاستى، جاڭعاقتىڭ قابىعى جۇقا، ءدانى تولىق، ورىكتىڭ ءدامى ءتىل ۇيىرەدى؛ 293 دوعاشا جىلىجاي ۇزىننان - ۇزاققا تۇتاسىپ، بۇرىش، جازدىق ءبايساي، قىزاناق سياقتى كوكونىستەر ارت - ارتىنان ءۇزىلىپ، بازارعا شىعارىلدى.
ءار كۇنى دوعاشا جىلىجايدا ابىگەرلەنەتىن ايشامگۇل ابدۇۋاسيت وتباسىنىڭ 3 مۋ جەرىن اينالىمعا سالعاننان كەيىن، وسى جەرگە ”جۇمىسقا تۇردى“. ”اي سايىن 1000 يۋاننان استام ەڭبەكاقى الامىن، جىل سوڭىنداعى پايدا ءبولىسىن قوسقاندا 2000 يۋانعا تايايدى. وسى 2 كىرىسكە سۇيەنىپ قانا بيىل كەدەيلىكتەن ورنىقتى تۇردە ارىلا الامىن“، - دەدى ول نىق سەنىممەن.
قازىر تومەنجارباق قىستاعىندا 1 - كاسىپ بويىنشا جۇمىستانعاندار 114كە جەتتى، ايشامگۇل سياقتى ”قوس ەڭبەكاقى الاتىندار“ از ەمەس.
جەر عانا ەمەس، تومەنجارباق قىستاعى تاعى جەمىس ورمانى، مال سياقتىلاردى دا ۇقساس ۇلگىمەن اينالىمعا سالىپ، باعىمشىلىق، جەمىس ورمانى سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىن كاسىپ سالالاندىرا، كولەمدەندىرە، ارنايىلاندىرا دامىتۋدى جەبەپ، كەدەي بۇقارانىڭ سەلبەستىك كووپەراتيۆىندە جۇمىستانىپ كىرىستەرىن ارتتىرۋىنا جەتەكشىلىك ەتتى.
اسىلىندە جەرمەن بۇعاۋلانعان تومەنجارباق قىستاعى جەردى اينالىمعا سالۋ ارقىلى ءبىر جولاتا وزگەرىپ، قادامىنان كەدەيلىكتەن ارىلۋدىڭ شەكسىز كۇشىن تاسقىنداتتى.
جۇمىس ورىندارىن اشتى، قىستاق تۇرعىندارىن ورنىقتى جۇمىستاندىردى
2018 - جىلى تومەنجارباق قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ەڭبەكاقى سيپاتتى كىرىسى جالپى كىرىستەرىنىڭ ％41ىن يەلەيتىن، 2019 - جىلى بۇل سالىستىرما ％56كە جوعارىلادى.
قىزمەت اترەتى قىستاق ”ەكى كوميتەتىمەن“ وي جەلىنى ايقىندادى: جەردى اينالىمعا سالۋ تەك ءتاسىل عانا، شارۋالاردى جەردەن ازات ەتۋ، ولاردىڭ جۇمىستانۋىن جەبەۋ ناعىز نىسانا؛ ”پايدا ءبولىسۋ“ تەك نۇر ۇستىنە نۇر قۇيۋ، ەڭبەكاقى سيپاتتى كىرىستى ارتتىرۋ عانا كەدەيلىكتەن ورنىقتى ارىلتۋدىڭ تاماشا جولى.
جەردەن، قورادان قولى بوساعان ءتىپتى دە كوپ شارۋانىڭ تۇرمىسىندا ءتىپتى كوپ مۇمكىندىكتەر تۋىلدى. ”مۇمكىندىكتى“ ”ءشۇباسىزدىققا“ اينالدىرۋ ءۇشىن ولارعا ءتىپتى كوپ جۇمىستانۋ ورايىن بەرۋ قاجەت.
اعاش ماتەريالدارىن وڭدەۋ سەلبەستىك كووپەراتيۆى قۇرىلدى. روزىگۇل ەندىگارى 3 بولىك جەرىندە شاپقىلامايتىن بولدى، جەرىن اينالىمعا سالعاننان كەيىن، ول سەلبەستىك كووپەراتيۆىندە اعاش ماتەريالدارىن وڭدەۋ تەحنيكاسىن يگەرىپ، جاقىن ماڭدا، تۇرعان جەرىندە جۇمىسقا ورنالاستى. سەلبەستىك كووپەراتيۆى جاساعان سافا، تارانۋ ۇستەلى، شاي ۇستەلى قارسى الۋعا بولەنىپ، ارزىگۇل ايىنا 3000 يۋاننان استام كىرىس تابا الاتىن بولدى.
ەسىك الدىنان قولعاپ وندىرەتىن قىستاق زاۆودى قۇرىلىپ، بۇكىل قىستاقتاعى 126 ادامدى جاقىن ماڭنان جۇمىستاندىردى. بۇرىننان تىگىنشىلىك ونەرى بار نۇرلاگۇل تۇرعۇن ىسىلعان قولونەرىنە سۇيەنىپ، 3 ايعا جەتپەيتىن ۋاقىتتا گرۋپپا باستىعى بولىپ، 2500 يۋان ەڭبەكاقى الدى، ىشەر استان، كيەر كيىمنەن تارىقپاي، كەي كەزدەرى وتباسىنداعىلارىن ەرتىپ ”اسحانادان تاماقتاناتىن بولدى“.
اۋقاتتانۋدىڭ ۇلگىسىنە اينالعان سۇلتانمامۇت ەندىگارى قىزمەتتەن سەبەپسىز قالمايتىن بولدى، جۇمىس ورنىنىڭ قىسقى دەمالىس كەزىندە ول قىستاققا قايتىپ، ۇلگىلىك رولىن ساۋلەلەندىرىپ، ءبىر توپ شاكىرت قابىلداپ، سىلاقشىلىق ونەرىن ۇيرەتىپ، ولاردى سىرتقا شىعىپ شىڭدالۋعا شابىتتاندىردى. قازىر قىستاقتا 109 ادام قىستاقتان سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەپ، ورنىقتى جۇمىستانۋدى ىسكە اسىردى.
كەدەيلىك قالپاعىن لاقتىرۋ ءۇشىن تاعى نەلەر ىستەۋ كەرەك؟ ياڭ ميڭ قىستاقتاعى ىستەتۋگە بولاتىن بايلىقتان قايتكەندە تۇگەلدەي جاقسى پايدالانۋعا بولاتىندىعىن، اشۋعا بولاتىن كومەسكى كۇشتەردى قايتكەندە تۇگەلدەي اشۋعا بولاتىندىعىن تولعاندى. جۇرە ءجۇرىپ تولعانىپ، قىستاقتىڭ شەتىندەگى قامىستىققا قالاي بارىپ قالعانىن بىلمەي قالدى.
بيىل 5 - ايدىڭ باس شەنىندە تومەنجارباق قىستاعى قامىس سازدىعى بايلىعىنا سۇيەنىپ قۇرعان ۇيرەك باعىمشىلىعى كووپەراتيۆى رەسمي اشىلدى. 1000 شىبار ۇيرەكتىڭ، 1000 جينديڭ ۇيرەگىنىڭ ارت - ارتىنان قوراعا سالىنۋىمەن ۇيرەك شارۋاشىلىعىنىڭ سۇلباسى قالىپتاستى. قىستاقتان تاعى ءبىر توپ ەڭبەككۇش سەلبەستىك كووپەراتيۆىنە قوسىلىپ، ۇيرەك باعۋشىعا اينالدى.
وسىمەن تومەنجارباق قىستاعىندا ەڭبەك قۋاتى بار 769 ادام تۇگەلدەي جۇمىستاندى. بيىل بۇكىل قىستاقتىڭ ەڭبەكاقى سيپاتتى كىرىسىنىڭ جالپى كىرىستە ۇستايتىن سالىستىرماسى ％60تەن جوعارى بولاتىندىعى مەجەلەنىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلۋعا سەنىمى نىعايا ءتۇستى.
