ۋاڭ ياڭحۋ مەن جۇبايى ۋىن شۋچين ۇيىندە. شينحۋا اگەنتتىگى تاراتقان
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ چاڭچۇننان بەرگەن حابارى (ءتىلشى شۇي زىحىڭ). 55 جىلدىڭ الدىندا، 22 جاستاعى بوزبالا پارتيا تۋى استىندا قولىن كوتەردى... سودان باستاپ، ايبىندى مۇرات - سەنىم ونىڭ ومىرلىك سەرتىنە اينالدى.
جيلين ولكەسى سۋ يگىلىگى مەڭگەرمەسىنىڭ بۇرىنعى باستىعى ۋاڭ ياڭحۋ قاجىرلى، قاراپايىم جان، ول جۇرەكتىلىكپەن جاڭالىق اشىپ، كورنەكتى ناتيجە جاراتتى. ونىڭ قىزمەتتەسى ۋاڭ ياڭحۋدىڭ ءومىر بويى شىنايى عۇمىر كەشىپ، قىزمەتتىڭ ۇددەسىنەن شىعۋ ”ولشەم شەگى“ ءدال ونىڭ قانىنا سىڭگەن وزىنە قويعان تالابى ەدى دەپ ەسكە الدى.
1960 - جىلى ۋاڭ ياڭحۋ قىزمەتكە قاتىناسقاننان كەيىن، پارتيا قىزمەتى، جۇمىسشى ۇيىمى، جاستار وداعى، ايەلدەر بىرلەستىگى، قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى، پروكۋراتۋرا، سوت مەكەمەسى قىزمەتتەرىن باسقاردى؛ اۋىل شارۋاشىلىعى، ورمان شارۋاشىلىعى، قازىنا - ساۋدا جانە سۋ يگىلىگى قىزمەتتەرىن ۇستادى، ول قۇلشىنا ىستەپ مايتالمانعا اينالدى. ”جاڭالىق اشۋ، شىنايى ىستەۋ، زەرتتەۋ“ ونىڭ جەڭىسكە جەتۋدەگى اسىلى بولدى.
”ول نەنى ىستەسە سونىڭ ۇددەسىنەن شىقتى، قىزمەتى قانشالىق قاربالاس بولىپ، قانشالىق شارشاپ - شالدىقسا دا، ۇيىنە قايتىپ بارعاننان كەيىن، كىتاپ وقىپ، گازەت كورىپ، ماتەريال رەتتەيتىن“، - دەدى جيلين ولكەسى سۋ يگىلىگى مەڭگەرمەسى حاۋىپسىزدىك باسقارماسىنىڭ بۇرىنعى باستىعى ما دىفۋ.
كىتاپ وقۋ وعان ومىرشەڭ كۇش - قۋات سيلادى، سۋدى ساقتاۋ قىزمەتىن باسقارعان كەزىندە، سۋدى، توپىراقتى ساقتاۋدى كولبەۋ اتىز شارۋاشىلىعىمەن ۇشتاستىرۋداي ”بامبۋك بۋىلتىعى ۇلگىسىندەگى ساتىلى اتىز ءادىسىن“ تاپقىرلادى جانە جيلىن ولكەسى عىلىم - تەحنيكا ارقىلى اۋىل شارۋاشىلىعىن گۇلدەندىرۋ 1 - دارەجەلى سيلىعىن الدى، ول جالپى مويىنداعان ”كاسىپتىك اتاعى جوق سۋ يگىلىگى مامانى“.
ول تارتۋ - تارالعى الىپ كورگەن جوق، جەكە باسىنىڭ پايداسىن كۇيتتەگەن دە ەمەس، ءومىر بويى جۇپىنى تۇرمىس كەشىردى. جيلين ولكەلىك سۋ يگىلىگى مەڭگەرمەسىنىڭ باستىعى مىندەتىن ارقالاعان كەزىندە، ءبىر كىتاپ سورەسى، ەكى اعاش ساندىعى، ەكى سۋ كۇبىسى ونىڭ بارلىق مال - مۇلكى دەرلىك ەدى.
جىل بويى سىرتتا قىزمەت ىستەدى، كەڭسەسىنە تۇنەدى، تۇسەلحاناعا جانە قوناق ۇيگە جاتپادى، ونىڭ توسەگىنىڭ استىنان ءبىر جاشىك قولايلى كەسپە ۇزىلمەدى، ءبىر الۋمين باقىردى 10 نەشە جىل سەرىك ەتتى. ۋاڭ ياڭحۋ بالىق جەۋدى ۇناتاتىن، الايدا جيلين ولكەلىك سۋ يگىلىگى مەڭگەرمەسىنىڭ باستىعى مىندەتىن وتەگەن كەزىندە، ءوزى باسقارعان سۋ قويماسىنداعىلاردىڭ تارتۋ - تارالعى ۇسىنۋىنان ساقتانۋ ءۇشىن، بالىق جەمەۋشى ەدىم دەپ وتىرىك ايتاتىن.
ۋاڭ ياڭحۋ ناعىز ”تەمىر قۇلىپتىڭ“ ءوزى، پرينسيپتىك ماسەلەدە، ۇيىندەگىلەر دە ونىڭ ءمورالدىق وتكەلىنەن وتە الماي قالاتىن.
ۇيىندەگىلەر ونىڭ ءمانسابىنىڭ پايداسىن كورە العان جوق، ءبىر ءۇيلى جان اپتا سوڭىندا سىرتقا شىقسا، ەشقاشان ۇكىمەت اۆتوكولىگىن مىنبەدى. جۇبايى ەكەۋى ەكى جەردە 30 نەشە جىل بولەك تۇردى، مەرەكە - مەيرام كۇندەرىنىڭ بارىندە، ول ءوز قالتاسىنان اقشا شىعارىپ بەلەت الىپ كولىككە وتىردى. كىشى قىزى جەكەلىك قۇرىلىس جۇرگىزبەكشى بولعاندا، ول ”مۇنى ويىڭا دا الما، وعان جولاۋشى دا بولما، ءتىپتى جاي مەردىگەرلىككە قاتىناسۋىڭا دا بولمايدى!“، - دەدى.
1998 - جىلى تاسقىنعا قارسى اتتانىپ، قاتەردەن اراشالاۋدان كەيىن، مەملەكەت سۋ يگىلىگى قۇرىلىستارىنا ۇسىنىلىمدى ارتتىردى، ول قارجى جۇمساۋ جانە ينجەنەريا ساپاسى وتكەلىن قاتاڭ مەڭگەردى. 1999 - جىلى مەملەكەت پەن ولكەدەگى قاتىستى تاراۋلار سۋ يگىلىگى مەڭگەرمەسىنىڭ قارجى جۇمساۋدى باسقارۋ ىستەرىنە 14 رەت تەكسەرۋ جۇرگىزگەندە، بەلگىلەمەگە قايشى ەشقانداي ءىس بايقالمادى. سۋ يگىلىگى ارناۋلى قارجى قۇرىلىسى نىسانىنا 44 مىڭ 628 رەت ساپالىق تەكسەرۋ جۇرگىزگەندە، كەزەڭدىك ينجەنەريا ساپاسىنىڭ ولشەمگە جەتۋ مولشەرى ％100 بولدى.
”كىرشىكسىز بولۋ، ىسكەر بولۋ، جۇمىستى ءوندىرتىپ ىستەۋ “ دەگەندەر ول ۇنەمى اۋزىنان تاستامايتىن كىندىك سوزدەر. 2003 - جىلى ۋاڭ ياڭحۋ جيلىن ولكەلىك حالىق قۇرىلتايىنا قىزمەت ىستەۋگە كەلىپ، قىزمەتكە شىققان ءبىرىنشى كۇنى - اق: حالىق قۇرىلتايى قىزمەتىندە، ءسوزسىز، ءىس تىندىرۋ كەرەك، دەگەندى ورتاعا قويدى، 2005 - جىلى جيلين ولكەسى زاڭ ەرەجە شىعارعاننان كەيىنگى باعالاۋ مەحانيزمىن ورناتتى، 2009 - جىلى جيلين ولكەلىك حالىق قۇرىلتايى تۇڭعىش رەت بۇقارانى زاڭ ەرەجە شىعارۋ جونىنەن دالەل تىڭداۋعا ۇسىنىس ەتىپ، بۇكىل ەل بويىنشا الدىعا ءوتتى.
ۋاڭ ياڭحۋ 71 جاسىندا ومىردەن ءوتتى. تامشى سۋ مۇحيتقا قۇيىلار بولسا، ەندەشە، ۋاڭ ياڭحۋدىڭ ومىرىنە تىرەك بولعان كۇش - قۋات نە؟
جيلين ولكەلىك سۋ يگىلىگى مەڭگەرمەسى جوسپار - جوبا، قازىنا باسقارماسىنىڭ بۇرىنعى ورىنباسار باستىعى حان يوۋلي: ”ول پارتيا تۋى استىندا سەرت بەرگەن كۇننەن باستاپ، وتان ءۇشىن، حالىق ءۇشىن سوڭىنا دەيىن كۇرەس جۇرگىزۋ كەرەكتىگىن ايقىن ۇعىندى، مىنە بۇل ونىڭ بۇكىل ومىرىنە تىرەك بولعان مۇرات - سەنىم!“ دەدى.
