شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى ليۋ دۇڭلاي
5 - ايداعى شينجياڭدا تىرشىلىك لەبى ەسىپ تۇر، بۇل ومىرشەڭدىك ”تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋدىڭ“ راقاتىنان ايگىلەنىپ قانا قالماستان، ءتىپتى دە ماڭىزدىسى، ”تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ باعالى بايلىقتىڭ“ جەمىسىنەن بەينەلەندى. ادام جاسىل تاۋدى ارداقتاسا، جاسىل تاۋ، ءسوز جوق، ادامنىڭ ءۇمىتىن اقتايدى. جۋىرداعى جىلداردان بەرى، شينجياڭ ەكولوگيانى الدىڭعى ورىنعا قويۋعا مىزعىماستان تاباندى بولىپ، قورشاعان ورتانى قورعاۋ العى شارتىندا ەكولوگيالىق ونىمدىلىكتى ۇزدىكسىز ەكونوميكالىق ونىمدىلىككە اينالدىرىپ، جۇڭگونىڭ بايتاق باتىس سولتۇستىگىندە جاسىل دامۋدىڭ كوركەم كارتيناسىن سالدى.
جەمىس ورمانى كاسىبى وزگەشە رولىن ساۋلەلەندىردى
ورىك گۇلى شەشەك اتقاننان باستاپ، شينجياڭنىڭ 18 ميلليون مۋ توڭىرەگىندەگى جەمىس ورمانىنىڭ گۇل اشۋ مەزگىلى بىرىنە - ءبىرى ۇلاسىپ، جەمىس وسىرەتىن شارۋالاردى، ومارتاشىلاردى، ساياحاتشىلاردى قۋانىشقا بولەدى. قازىر جەمىس ورمانى كاسىبى شينجياڭنىڭ تىرەكتى كاسىپتەرىنىڭ بىرىنە اينالىپ، تولقىنداعان جاسىل ءتۇس شينجياڭنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋىنا قۋاتتى تىرەك ازىرلەدى.
بىلتىر گۇما اۋدانى گۇما قالاشىعى ورتا قاش قىستاعىنداعى جەمىس وسىرەتىن شارۋا وسىمان نۇر 5. 4 مۋلىق جاڭعاق ورمانىنان مول ءونىم الدى. ”قىستاقتاعى تەحنيكتەردىڭ جەتەكشىلىگىندە، جاڭعاعىمنىڭ ساپاسى ۇزدىكسىز جوعارىلاپ، ۇلكەن جەمىستەر مولىنان شىعىپ، باعاسى دا جوعارىلادى“، - دەدى وسىمان. وسىماننىڭ جاڭعاق ورمانى حوتان ايماعىنىڭ 3 ميلليون مۋدان استام جەمىس ورمانى كاسىبىندەگى اسا كىشكەنە ءبىر بولىگى عانا، ال بۇكىل حوتان ايماعىنىڭ جەمىس ورمانى كاسىبىنىڭ ساپاسى جوعارىلاپ، ونىمدىلىگى ارتا تۇسۋدە. سونىمەن بىرگە وسى شالقار جاسىل الاپ تاكلاماكان ءشولىنىڭ وڭتۇستىككە قاراي ۇزدىكسىز كەڭەيۋىن توسىپ تاستادى.
جاسىل اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىس تەحنيكاسىنا سۇيەنىپ اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋ مەن قورشاعان ورتانى قورعاۋدا بىردەي ۇتىمدى جۇمىس ىستەيتىن اۋىل شارۋاشىلىق وندىرىسشىلەرى بارعان سايىن مولايدى. كوكياردى باستالۋ ءتۇيىنى ەتكەن اقسۋ ايماعى جۋىرداعى بىرنەشە جىلدا قۇمايتتانۋدى تىزگىندەۋ اياق الىسىن جەدەل ىلگەرىلەتتى، 4 ميلليون مۋلىق جاڭادان مولايعان ەكپە ورمان مەن قورشاپ جەتىلدىرۋ اقسۋ ايماعىنىڭ تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋدان قىمباتتى بايلىق تابۋىنا كوپ ءتۇرلى ارنا ازىرلەدى.
2016 - جىلى اقسۋ تيانشان شىنمۋ جەمىس - جيدەك كاسىبىن دامىتۋ شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگى اسىلگى ايماق تاجىريبە ورمانى الاڭى نەگىزىندە وزگەرتىپ قۇرىلىپ، كاسىپورىن رەتىندە جەمىس ونىمدەرىن ولشەمدەندىرىپ ءوندىرۋدى جالپىلاستىرا باستادى. ”قورشاعان ورتا ەڭ ماڭىزدى، ءبىز بۇكىلدەي بيولوگيالىق ورگانيكالىق تىڭايتقىش پايدالانامىز، شىرپۋدى دا قاتاڭ تىزگىندەيمىز، جەمىس ونىمدەرىمىزدىڭ بىركەلكىلىگى كۇشتى بولعاندىقتان تاۋارلانۋ مولشەرى وتە جوعارى. ولشەمدەندىرۋ جۇزەگە اسىرىلعاننان كەيىن، ءبىز بازاردى ەمەس، قايتا بازار ءبىزدى ىزدەيتىن بولدى“، - دەدى سەرىكتەستىكتىڭ القا باستىعى جاڭ يۇڭ.
تابيعي ورماننىڭ قۇنى ەسەلەندى
ەكپە ورمان حالىقتى بايىتىپ، بايلىققا اينالۋمەن بىرگە، تابيعي ورماننىڭ قۇنى دا تولىق ايگىلەندى. ”تابيعي ورماندى قورعاۋ ينجەنەرياسى اتقارىلعان 20 نەشە جىلدان بەرى، شينجياڭنىڭ تابيعي ورمانى جالپى بەتتىك قورعالىپ، مۇزدىقتى ورنىقتىرۋ، سۋ قاينارلارىن بايىتۋ، كومىرتەگىن ورنىقتىرىپ، وتتەگىن شىعارۋ سياقتى جاقتاردا ورىن باسقىسىز رول اتقاردى“، - دەدى اۆتونوميالى رايوندىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسى تابيعي ورماندى قورعاۋ كەڭسەسىنىڭ اعا ينجەنەرى شياۋ جۇڭچي.
شيحۋ فوشان مەملەكەتتىك ورمان باقشاسىنىڭ بارلىق جۇمىسشى - قىزمەتكەرلەرى جونىنەن ايتقاندا، ”تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ − باعالى بايلىق“ دەگەن ءسوز كوزبەن كورۋگە بولاتىن شىندىق. ورمان باقشاسى ءاسىلى شيحۋ ورمان الاڭى بولاتىن، مەملەكەتتىڭ تابيعي ورماندى قورعاۋ ينجەنەرياسى اتقارىلعاننان كەيىن، ورمان الاڭى اعاش ماتەريالىن كەسۋدەن ورمان بايلىعىن قورعاۋداي تاريحي بۇرىلىستى جۇزەگە اسىردى. پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان كەيىن ”باعالى بايلىق“ ۇستانىمى جۇرت كوڭىلىنە تەرەڭ ۇيالاپ، ورمان الاڭىنىڭ ىشكەرىلەي دامۋ بەتالىسىن تابۋىنا مۇمكىندىك تۋدىردى.
2015 - جىلى شيحۋ فوشان مەملەكەتتىك ورمان باقشاسى مەملەكەتتىك 4A دارەجەلى كورىنىس ءوڭىرى دارەجەسىنە ءساتتى كوتەرىلدى. 2017 - جىلى شيحۋ فوشان مەملەكەتتىك ورمان باقشاسى شيحۋ قالالىق جۇڭي شيپاحاناسىمەن سەلبەستىك جاساپ، بۇكىل شينجياڭ بويىنشا تۇڭعىش ”ورمان ساۋىعۋ - تىنىعۋ بەكەتىن“ شىعارىپ، ابزال ورمان ەكولوگيالىق ورتاسىنان پايدالانىپ، ماماندانعان ساۋىعۋ - تىنىعۋ قىزمەت وتەۋىن ازىرلەپ، ەرەكشە ساياحاتتىق قىزمەت وتەۋ ارقىلى ءتىپتى دە كوپ ساياحاتشىنى باۋرادى.
”95 - جىلداردىڭ تۇلەگى“ ساۋ يۋەميڭ ”ءۇش اتا ورمانشىنىڭ ۇرپاعى“، اتاسى اعاش كەسۋشى، اكەسى ورمان قورعاۋشى بولعان، ال، ول ءوزى ورمان باقشاسىندا سەرۋەنباسى، ول كۇن قۇراتپاي تاۋلى ورمانداعى گۇلدەر اراسىندا قىزمەت ىستەگەندى ەڭ ۇناتادى.
شيحۋ ورمان اۋماعى عانا ەمەس، قازىر شينجياڭدا قاناس، نارات، تيانشان بوعدا كولى، كوكتوعاي سياقتى ەرەكشە ىقپالعا يە ساياحات ماركالارىنىڭ بارلىعى نەگىزىنەن تابيعي ورماندى قورعاۋ ينجەنەرياسى اۋماعىندا. شينجياڭ تابيعي قالپىنا كەلۋ مەن جاساندى تۇردە قالپىنا كەلتىرۋدى ءوزارا ۇشتاستىرۋعا تاباندى بولىپ، ورمان ەكولوگيالىق جۇيەسىن قالپىنا كەلتىرۋدى جەدەلدەتتى، مول ورمان بايلىعى شينجياڭنىڭ ساياحات كاسىبىن دامىتۋىنىڭ بەرىك نەگىزىنە اينالدى.
ساياحات كاسىبى ورايدى يگەرىپ دامىدى
مەكەندى كورىكتى، تازا ەتۋ ءۇشىن، شينجياڭ ەكولوگيانى قورعاۋدىڭ قىزىل سىزىعىن بەلگىلەۋ جوباسىن جاساپ، بيڭتۋان مەن جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋداعى ”بەستى بىرلىككە كەلتىرۋ“ قىزمەت مەحانيزمىن ورناتتى؛ ”ءۇش جوعارى“ نىسانداردىڭ شينجياڭعا كىرۋىن قاتاڭ شەكتەپ، ەنەرگيا، كەن ءونىمى بايلىعىن اشۋدا اۆتونوميالى رايوندىق ۇكىمەت ”ءبىر قالاممەن“ تەكسەرىپ بەكىتۋ ءتۇزىمىن، قورشاعان ورتانى قورعاۋداعى ”ءبىر بەلەتپەن تەرىستەۋ“ ءتۇزىمىن قاتاڭ اتقاردى؛ وزەن باستىعى ءتۇزىمىن، كول باستىعى ءتۇزىمىن جالپى بەتتىك تياناقتاندىردى؛ اقسۋ وزەنى، وگەن وزەنى الاپتارىنداعى 2 ءبىر ميلليون مۋلىق جاسىلداندىرۋ ينجەنەرياسى سياقتى ءبىر توپ كەلەلى ەكولوگيانى قورعاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ ينجەنەريالارىن جەدەل قۇردى؛ اتمەسفورانىڭ، سۋدىڭ، توپىراقتىڭ لاستانۋىنان ساقتانۋدى جانە ونى تىزگىندەۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، اسپانى اشىق، جەرى مانات، سۋى تۇنىق كورىكتى شينجياڭدى قۇلشىنا قۇردى. ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋ بارىسىندا شينجياڭنىڭ ساياحات كاسىبى قارىشتاپ دامىدى.
قۇتىبي اۋدانىندا ءبىر تاۋ شاتقالى تيانشاننىڭ قويناۋىنا يرەلەڭدەي سۇعىنىپ جاتىر. ونىڭ جەرگىلىكتى ورىندا اتاعى تىم زور بولماعانىمەن، جۇڭگونىڭ دالالىق شارلاۋ سالاسىندا اتاعى زور. قۇتىبي وزەنى ۇلكەن اڭعارىنان وڭتۇستىككە قاراي كەسىپ ءوتىپ حىجىڭ اۋدانى بالعۇنتاي الابىنا باراتىن جاياۋ ءجۇرىس جەلىسى لاڭتا C جەلىسى دەپ اتالادى، جالپى ۇزىندىعى شامامەن 120 كيلومەتر، قيىندىعى اسا جوعارى، جەر بەدەرلىك كورىنىسى باي بولۋ سەبەبىنەن كوپتەگەن شارلاۋعا قىزىعۋشىلاردىڭ جابال باراتىن جەرىنە اينالعان. ال، شارلاۋ ساياحاتىنىڭ جەكە ادامدىق قاراجاتى 7000 − 8000 يۋان توڭىرەگىندە.
شينجياڭ ەرەكشە ساياحات مەكەنى دەلىنەدى، لاڭتا جەلىسىندەگى جاياۋ ءجۇرىستى ۋاكىل ەتكەن ەرەكشە ساياحات بۇگىندە شينجياڭنىڭ ساياحات كاسىبىنىڭ ەڭ كومەسكى كۇشكە يە الاپتارىنىڭ بىرىنە اينالدى. ساۋداسى كۇسەت ءوز اۆتوكولىگىمەن ساياحاتتاۋدان سىرت، تاعى كەرۋەن كولىكپەن ساياحاتتاۋ، تاۋعا شىعۋ، اعىسپەن قالىقتاۋ، ۆەلوسيپەدپەن ساپارلاۋ، شارلاۋشىلىق، تومەن كەڭىستىكتىك ساياحات سياقتى كوپ ءتۇرلى ەرەكشە ساياحات نىساندارى بار، ەرەكشە ساياحات پەن داعدىلى ساياحاتتىڭ ۇشتاسۋى ساياحاتشىلاردىڭ شينجياڭداعى ەرەكشە سەزىنىسىن ۇزدىكسىز بايىتۋدا.
بىلتىر شينجياڭدا ساياحاتتاعانداردىڭ سانى 200 ميلليون ادام - رەتتەن اسىپ، قاناستان ناراتقا دەيىن، بايىنبۇلاق ساحاراسىنان باعىراش كولىنە دەيىن، قاشقار كونە قالاسى سياقتى ايتۋلى قالا ساياحاتىنان موري قازاق اۆتونوميالى اۋدانىنىڭ يۋەلياڭدي قىستاعىنداعى ەجەلگى قىستاق، اۋىل - قىستاق ساياحاتىنا دەيىن، شينجياڭنىڭ ساياحات جۇيەسى ۇزدىكسىز مولايىپ، كەمەلدەنىپ، ساياحات كاسىبى قارىشتاپ دامىدى. تيانشاننىڭ وڭتۇستىگى مەن سولتۇستىگىندە، ەكولوگيالىق بايلىق ەكولوگيالىق ونىمگە ۇزدىكسىز اينالىپ، ”باعالى بايلىق“ ۇستانىمىنىڭ دالمە - ءدال امالياتى كۇن سايىن ايگىلەنۋدە.
