ءبىر - بىرلەپ تياناقتاندىرۋدى يگەرىپ، جىلدان - جىلعا جالعاستىرا ىستەپ، بۇقارانى وزگەرىستى كورۋگە، تيىمدىلىككە كەنەلدىرۋگە قۇلشىنايىق.
− شي جينپيڭ
شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى تىلشىلەرى ليۋ شياڭ، وتكىر نيجات، سۇن يۇن، لۇي يحان
الداعى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ مەن اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ ۇشتاستىرۋدىڭ تاريحي توعىسۋ مەزگىلىندە ەكەۋىنىڭ ورگانيكالى ۇشتاسۋى مەن سايكەستى ىلگەرىلەۋىن ويداعىداي ىستەۋ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ تابىستارىن بەكەمدەپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدىڭ ۇزاق ۋاقىتتىق ءونىمدى مەحانيزمىن جەتىلدىرۋگە ءتيىمدى بولىپ قانا قالماستان، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ، اۋىل - قىستاقتىڭ الدىمەن دامۋىن جەبەپ، اۋىل - قىستاقتى جالپى بەتتىك گۇلدەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋگە دە ءتيىمدى.
كەدەيلىكتەن ارىلتۋدىڭ شەشۋشى شايقاسىنىڭ ءبىرىنشى شەبىنە زەر سالعاندا −
”مىعىم قايراتقا كەلىپ، تۇرمىسىمىزدى جاقسارتامىز“
ءبىر قاتار رەتتى سالىنعان بەيقۇت ۇيلەر، كەڭ دە تازا تەگىس اسفالت جولدار، الاڭدا اسىر سالعان بالالار، جىلىجايدا قاربالاس جۇرگەن شارۋالار... اقتاۋ اۋدانى ءپىلال اۋىلىنىڭ يەڭارپا قىستاعىنا اياق باسساڭىز، كوز الدىڭىزعا اۋىل - قىستاقتىڭ اسەم كورىنىسى بىردەن مەن مۇندالايدى.
”كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسى باستالعاننان بەرى قىستاعىمىز جىل سايىن جاڭارۋدا“. اۆتونوميالى رايوندىق ءتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتى، باقىلاۋ - تەكسەرۋ كوميتەتىنىڭ يەڭارپا قىستاعىندا تۇراتىن ءبىرىنشى شۋجيى گو تيانجۇن قۋانا بىلاي دەدى: مەملەكەتتىڭ ءتۇرلى حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ ساياساتى وسى ارادا تامىر تارتتى، قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىنەن قىستاق ”ەكى كوميتەتى“ القاسىنا دەيىن، كوپشىلىكتىڭ ءبارى كۇش - قايراتىن جيىپ، بۇقارانىڭ تۇرمىستارىن جاقسارتۋىنا كومەكتەسىپ، ايانباي كىرىسىپ العا تارتتى.
كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدا، ءسوزسىز، ۇزاق بولاشاققا كوز جىبەرگەندە عانا، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىمەن ورگانيكالى ۇشتاستىرۋعا بولادى. وسى ەكى قىزمەتتى سايكەستىرە جاقسى ىستەۋدە يەڭارپا قىستاعى مىناداي جول تاپتى: نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى جاقسى سالىپ، ۇزاق ۋاقىت كادەگە جاراۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ؛ ەكولوگيالىق قۇرىلىستى جاقسى ىستەپ، كورىكتى مەكەن جاراتۋ؛ كاسىپ سالاسىن ورنالاستىرۋدى جاقسى ىستەپ، ادامدى يلاندىرىپ الىپ قالۋدى ىسكە اسىرۋ.
”نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسى ءبىراق اياقتاعاننان كەيىن، كەلەسى قادامدا اۋىل - قىستاقتىڭ قونىس ورتاسىن جونگە سالۋدى ىلگەرىلەتەمىز“. گو تيانجۇن بىلاي دەدى: ”قىستاق تۇرعىندارىنىڭ تۇرمىس شارت - جاعدايى، قونىس ورتاسى جاقسارسا، ادام دا رۋحتى بولا تۇسەدى“.
”كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدا كاسىپ سالاسىن دامىتۋ نەگىز؛ اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدە باردام تۇرمىس تياناق“. گو تيانجۇن بىلاي دەپ تانىستىردى: بيىل يەڭارپا قىستاعى ”كاسىپ سالاسى ارقىلى قىستاق تۇرعىندارىن كەدەيلىكتەن ارىلىپ بايۋعا جەتەكتەۋدەي“ دامۋ ستراتەگياسىن كۇش سالا اتقاردى، جەمىس ورمان شارۋاشىلىعىنىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتتى، قىستاقتاعى ەكى جەمىس ورمان شارۋاشىلىعى بازاسىنىڭ 856 مۋ جاڭعاعىن ولشەمدەندىرىپ باسقارۋدى كۇشەيتىپ، كەدەي وتباسىلارىنىڭ ءونىمدى مولايتىپ، كىرىستەرىن ارتتىرۋىنا دەم بەردى. قىزمەت اترەتى مەن قىستاق ”ەكى كوميتەتى“ قىستاق قۇرعان 4 زاۆودقا باعىتتالعان كومەكتەسۋ، جەتەكشىلىك ەتۋ تەبىنىن ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، كاسىپورىن دامۋىنا تۇساۋ بولعان ءونىمنىڭ جالاڭدىعى ماسەلەسىن شەشىپ، 5 - ايدىڭ سوڭىنان بۇرىن 344 ادامدى سول ورىندا جاقىن ماڭنان جۇمىستاندىرۋ نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋعا قۇلشىندى. ”ءبىر قىدىرۋ شارالار تۇگەلدەي كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ جانە اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدىڭ ءونىمدى ۇشتاسۋىن ىلگەرىلەتۋ ءۇشىن اتقارىلىپ وتىر“، - دەدى گو تيانجۇن.
ۋاكىلدەر، مۇشەلەر قامال الۋعا توقتالدى −
”كاسىپ سالاسى ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدەن اۋىل - قىستاقتى كوركەيتۋگە دەيىن“
”كەدەيلىكتەن ارىلتۋ نەگىزىندە اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى ىشكەرىلەي جۇزەگە اسىرۋ، كەدەي وڭىرلەردىڭ كاسىپ سالاسىن دامىتۋدا، ءسوزسىز، كاسىپ سالاسى ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ ۇلگىسىنەن اۋىل - قىستاقتى كوركەيتۋ وي جەلىسىنە قاراي بۇرىلىس جاساۋ كەرەك“. مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى رۋقيام ءماتسايدى بىلاي دەدى: كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىندا جاڭالىق اشۋ، كاسىپ سالاسى قۇرىلىمىن ساپالىلاندىرۋ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىن ۇزارتۋ ارقىلى اۋىل - قىستاق دامۋىنىڭ ومىرشەڭدىگىن ونان ارى قاۋلاتىپ، اۋىل - قىستاقتىڭ دامۋ تابىستارىن بەكەمدەۋ كەرەك.
ۋاكىل رۋقيام ءماتسايدى مىنالاردى ءبىلدىردى: كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىن تەزدەتۋدە، ەڭ الدىمەن، بازار قاجەتىن، اسىرەسە، توڭىرەكتەگى بازارلاردىڭ، قالا، اۋىل تۇرعىندارىنىڭ تۇتىنۋ قاجەتىندەگى جاڭا وزگەرىستەردى ۇعىسۋ، قانىق بولۋ، يگەرۋ كەرەك؛ ونان كەيىن اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپ سالاسى تىزبەگىن، قۇن تىزبەگىن ۇزدىكسىز ۇزارتىپ، ۇستەمە قۇنى جوعارى، حاۋىپ - قاتەرگە توزىمدىلىك قۋاتى كۇشتى، باسەكەلىك قۋاتى زور كاسىپ سالالارىن جەتىلدىرۋ كەرەك؛ ەڭ سوڭىندا، 1 -، 2 -، 3 - كاسىپ سالاسىنىڭ توعىسپالى دامۋىن بىرتىندەپ جەبەپ، اۋىل شارۋاشىلىعى دامۋىنىڭ جاڭا قوزعالىس ەنەرگياسىن جەتىلدىرىپ، كاسىپ سالاسى ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدەن كاسىپ سالاسى ارقىلى كوركەيتۋگە قارىشتاۋدى ورىنداۋ كەرەك.
”ءارقايسى بۋىنداردىڭ ورگانيكالى ۇشتاسۋىن ويداعىداي ىستەۋ كەرەك“
”لوگيكالىق جاقتان قاراعاندا، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ مەن كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ تامىرلاس“. شينجياڭدا تۇراتىن مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەسى دىڭ حۇڭ بىلاي دەدى: كوپ جەرلەر كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ ارقىلى ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ جالپى جاعدايىن جاپپاي مەڭگەرگەن قىزمەت جۇيەسىن قالىپتاستىرعان، ونى اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ بارىسىنا تىنباي ۇزدىكسىز كىرىستىرىپ، جوبانى سوڭىنا دەيىن شىعارۋ كەرەك.
مۇشە دىڭ حۇڭ مىناداي ۇسىنىس قويدى: كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ مەن اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ مەحانيزمىنىڭ ۇشتاسۋىن، جوبانىڭ ۇشتاسۋىن، ساياساتتىڭ ۇشتاسۋىن، دامۋدىڭ ۇشتاسۋىن ويداعىداي ىستەپ، ەكەۋىنىڭ نىساناسىنىڭ ءبىر بولۋىنا، قىزمەتتىڭ جالعاسىمدىلىعىنا كەپىلدىك ەتىپ، كەزەڭدىك ءبىر تۇتاستىقتى جۇزەگە اسىرۋ كەرەك.
كەدەيلىكتەن ارىلىپ، كىرىستى ارتتىرۋ قولىمنان كەلەدى −
”اناعۇرلىم تاماشا كۇندەر ءالى الدا“
”1 - مامىر“ حالىقارالىق ەڭبەكشىلەر مەرەكەسى كۇنىندە مامۇت توحتى تاڭەرتەڭ ەرتە تۇرىپ، ءۇيدى تازالاپ سپىرىپ بولعان سوڭ، بىرنەشە كۇننىڭ الدىندا بازاردان ساتىپ العان كىلەمدى الىپ شىعىپ، ادەمىلەپ وتىرىپ كاريدورعا جايدى.
”ەڭبەكشىلەر مەرەكەسىن ءبىز ەڭبەكپەن وتكىزەمىز، جاڭا ءۇيىمدى جاقسىلاپ اشەكەيلەپ قويايىن“. جۇمىس ارەدىگىندە مامۇت وزىنە - ءوزى كۇبىرلەپ، ايەلىن ەرىكسىز كۇلدىردى. ”تۇرعانىمىزعا جارتى جىلدان استى، قايداعى جاڭا ءۇي“. بۇل ءسوزدى ەستىگەندە، ”قانشا جىل تۇرساق تا جاڭا ءۇي!“، - دەپ قايىردى مامۇت قالجىڭ ارالاس قاتاڭ بەينەمەن.
بىلتىر وسى ۋاقىتتا مامۇت وتباسىنداعىلار ءالى ەكى اۋىزدى كونە كەرپىش ۇيدە تۇراتىن ەدى، ءۇي تار، تۇرمىسقا قولايسىز. بەيقۇت ءۇي ينجەنەرياسى قوسىمشا قاراجاتىنىڭ ارقاسىندا مامۇت وتباسىنداعىلار وسى 110 شارشى مەترلىك جاڭا ءۇي سالدى.
”پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ كومەگىندە تۇرمىسىمىزدا ۇلكەن وزگەرىس بولدى، ارينە، بار قايراتپەن جاڭا تۇرمىس كەشىرەمىز“. قىستاقتا كىشكەنە تەڭىز شايانى باعىمشىلىعىنىڭ باستالعانىن بىلگەن سوڭ، مامۇت تۋلاعان كوڭىل كۇيىن باسا الماي، دەرەۋ تىزىمدەلدى. ”بۇل نارسەنىڭ ساتىلۋ باعاسى جوعارى، ساتىلۋ جولى جاقسى، وسى ونەردى يگەرسەم، كەدەيلىكتەن ارىلۋدان الاڭدامايتىن بولام!“
كولشىكتى ىڭعايلاستىرۋ، سۋ وسىمدىكتەرىن ەگۋ، قىشقىلدىق - سىلتىلىك دارەجەسىن رەتتەۋ... مامانداردىڭ جەتەكشىلىگىندە مامۇت ءبىر قىدىرۋ باستاپقى دايىندىق قىزمەتتەرىن ورىندادى.
كولشىكتىڭ بويىندا تۇرىپ، كىشكەنە تەڭىز شاياندارىنىڭ ارلى - بەرلى ويناقشىپ جۇرگەنىن كورىپ، مامۇت ىشتەي ۇلكەن ءىستى تىندىرعانداي سەزىندى. ”اي سايىن 2000 يۋان تابامىن، كەدەيلىكتەن ارىلۋعا كەڭىنەن جەتەدى. جاقسى ىستەۋىم كەرەك، اناعۇرلىم تاماشا كۇندەر ءالى الدا!“، - دەدى مامۇت تولىق سەنىممەن.
