5 - ايدىڭ 28 - كۇنى تۇستەن كەيىن، 13 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 3 - ءماجىلىسى بەيجيڭ حالىق سارايىندا تىلشىلەر جيىنىن وتكىزدى. مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ زۇڭليى لي كىچياڭ ءماجىلىستىڭ مالىمدەمەشىسى جاڭ يەسۇيدىڭ ۇسىنىسىمەن تىلشىلەر جيىنىنا قاتىناستى ءارى جۇڭگولىق، شەتەلدىك تىلشىلەردىڭ سۇراۋلارىنا جاۋاپ بەردى. سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ ۋيبيڭ تۇسىرگەن
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 5 - ايدىڭ 28 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى. 13 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 3 - ءماجىلىسى 5 - ايدىڭ 28 - كۇنى تۇستەن كەيىن حالىق سارايىندا تىلشىلەر جيىنىن وتكىزدى، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ زۇڭليى لي كىچياڭ ءماجىلىستىڭ مالىمدەمەشىسى جاڭ يەسۇيدىڭ ۇسىنىسىمەن تىلشىلەر جيىنىنا قاتىناستى ءارى جۇڭگولىق، شەتەلدىك تىلشىلەردىڭ سۇراۋلارىنا جاۋاپ بەردى.
تىلشىلەر جيىنى باستالعاندا، لي كىچياڭ بىلاي دەدى: الدىمەن اقپارات قۇرالدارىنداعى دوستاردىڭ ەرەكشە مەزگىلدە ەرەكشە قيىنشىلىقتى جەڭىپ، جۇڭگونىڭ ەكى ءماجىلىسىن حابارلاعانىنا العىس ايتامىن. ىندەت سەبەبىنەن، ءبىز بەينەەكران بايلانىس فورماسىمەن تىلشىلەر ءماجىلىسىن اشىپ وتىرمىز، بۇل ارالىق ارامىزداعى اڭگىمەگە اسەر ەتە قويمايدى دەپ ويلايمىن. ۋاقىت شەكتى، سۇراۋلارىڭىزدى قويىڭىزدار.
رەيتەر اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى: جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى دۇنيە جۇزىندەگى ءارقايسى ەلدەردىڭ ەكونوميكاسىنا اۋىر ىقپال جاسادى، كوپتەگەن ەلدىڭ ۇكىمەتتەرى جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنىڭ ەكونوميكاعا اكەلگەن سوققىسىنا توتەپ بەرۋ ءۇشىن، تريلليون دوللارلىق قازىنا جانە اقشا شارالارىن شىعاردى. بيىل جۇڭگونىڭ ۇكىمەت قىزمەتىنەن بايانداماسىندا GDPدىڭ ارتۋ قارقىنى بەلگىلەنگەن جوق. رەيتەر اگەنتتىگىنىڭ ەسەپتەۋىنشە، ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامادا شىعارىلعان قازىنالىق شارا جۇڭگونىڭ 2019 - جىلعى ىشكى ءوندىرىس جالپى قۇنىنىڭ شامامەن ％4 ۇستاعان، بۇل كولەم كەيبىر ەكونوميستەردىڭ مەجەسىمەن سالىستىرعاندا تومەن، بيىل 1 - توقساندا جۇڭگونىڭ ەكونوميكاسىندا نەشە ونداعان جىلداردان بەرگى تۇڭعىش رەت تارايۋ جارىققا شىقتى. الداعى بىرنەشە ايدا جۇڭگو جاق اناعۇرلىم زور كولەمدەگى تۇرتكى بولۋ شارالارىن شىعارا ما، جوق پا؟ ءتىپتى ۇزاق بولاشاقتان قاراعاندا، جۇڭگو جاق جەتكىلىكتى ساياساتتىق قۇرال ارقىلى جەر شارىندا ىندەتتىڭ ۇزدىكسىز تارالۋىنا جانە توقتاۋسىز شيەلەنىسە تۇسكەن جۇڭگو - ا ق ش قارىم - قاتىناسىنا توتەپ بەرە الا ما، جوق پا؟
لي كىچياڭ: وسى رەتكى جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنا تاريحتا سيرەك كەزدەسەتىن اۋىر سوققى اكەلدى. تاياۋدا ءبىرتالاي نەگىزگى حالىقارالىق ۇيىمدار بيىلعى جەر شارى ەكونوميكاسىنىڭ كەرى ％3 ارتاتىندىعىن، ءتىپتى، مۇنان دا كوپ بولاتىندىعىن مەجەلەدى. جۇڭگو ەكونوميكاسى دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىمەن تەرەڭ توعىسىپ كەتكەن، ودان تىس قالا المايدى. سوندىقتان بيىل ءبىز GDPدىڭ ارتۋىنىڭ ناقتى سانعا اينالدىرعان كورسەتكىشىن بەلگىلەگەمىز جوق، مۇنىڭ ءوزى دە شىندىقتى ءىس جۇزىنەن ىزدەگەندىك. ءبىراق ءبىز تۇرعىنداردىڭ جۇمىستانۋىن قامتاماسىز ەتۋ، نەگىزگى حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋ، بازار نەگىزگى تۇلعالارىن قامتاماسىز ەتۋ سياقتى ”التىنى قامتاماسىز ەتۋ“ نىسانا - مىندەتتەرىن بەلگىلەدىك، بۇل ەكونوميكانىڭ ارتۋىمەن تىكەلەي قاتىستى. ەكونوميكالىق ارتۋ ماڭىزدى ەمەس دەگەندىك ەمەس، ءبىزدىڭ بۇلاي ىستەۋىمىزدىڭ ءوزى، ءىس جۇزىندە، حالىق بۇقاراسىنا ەكونوميكانىڭ ارتۋىن اناعۇرلىم تىكە سەزىندىرىپ، ەكونوميكانىڭ ارتۋىن اناعۇرلىم جوعارى ساپاعا يە ەتتىرۋ بولىپ تابىلادى. دامۋ − جۇڭگونىڭ بارلىق ماسەلەسىن شەشۋدىڭ ءتۇيىنى جانە نەگىزى. ەگەر جالپىلاي ەسەپتەپ كورسەك، ”التىنى قامتاماسىز ەتۋدى“، اسىرەسە، الدىڭعى ”ءۇشتى قامتاماسىز ەتۋدى“ جۇزەگە اسىرا الساق، بيىلعى جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ وڭ ارتۋىن جۇزەگە اسىرا الامىز، سونىمەن قاتار بەلگىلى شاماعا قاراي ۇمتىلىپ، جۇڭگو ەكونوميكاسىن ورنىقتى تۇردە العا ىلگەرىلەتە الامىز.
الگىندە ءسىز ءبىز شىعارعان ساياسات كولەمىنىڭ مەجەدەگىدەن تومەن ەكەندىگىن ايتتىڭىز، ءبىراق مەن دە كوپ جاقتاعى اڭىستاردى دا ەستىدىم، ءبىز شىعارعان كولەمدىك ساياساتتاردا تەبىندىلىك بار دەپ ەسەپتەيمىن. وسى رەتكى سوققىعا توتەپ بەرۋدە، ءبىز تەبىندى يگەرۋمەن بىرگە، ورايدى دا يگەرەمىز. جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى ورشىگەن كەزدە، ءبىز دە ءبىر قىدىرۋ ساياساتتاردى شىعاردىق، ءبىراق سول كەزدە جۇمىس، ءوندىرىس قالپىنا كەلتىرىلىپ جاتقان ەدى، كاسىپتى، بازاردى قالپىنا كەلتىرۋ كەدەرگىگە ۇشىراپ، كەيبىر ساياساتتار تولىق تياناقتاندىرىلمادى، كوپتەگەن ادام ۇيلەرىندە وتىرىپ قالدى. وسى بارىستا ءبىز دە تاجىريبەلەر توپتادىق. الدىڭعى مەزگىلدەگى تاجىريبەلەرگە جانە قازىرگى جاعداي تۋرالى تۇجىرىمدارعا نەگىزدەلگەندىكتەن دە، ءبىز ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامادا العا قويىلعان كولەمدىك ساياسات - شارالارىمىزدى تەبىندى دەي الامىز.
بۇرىندارى ءبىز ”كولدەتىپ سۋارمايمىز“ دەيتىنبىز، قازىر ءالى دە وسىلاي، ءبىراق ەرەكشە مەزگىلدە ەرەكشە ساياسات بولۋى كەرەك، مۇنى ”سۋ جىبەرىپ بالىق ءوسىرۋ“ دەيمىز. جەتكىلىكتى سۋ بولماسا بالىق ولەدى. ءبىراق، سۋدى قاپتاتساق كوبىك قالىپتاسادى دا، بىرەۋلەر اراسىنان پايدا تابادى، بالىق تا وسىرىلمەيدى، كەيبىرەۋلەر سۋدى لايلاپ بالىق ۇستايدى. سوندىقتان قولدانعان شارالارىمىز باعىتتامالى بولۋ كەرەك، بىلايشا ايتقاندا، تامىردى ءدال ۇستاپ، ءدارىنى ءدال بەرۋ كەرەك. اقشانى قايدان اكەلىپ، قايدا جۇمساۋدا دا جاڭا جولمەن ءجۇرۋىمىز كەرەك.
وسى رەتكى كولەمدىك ساياسات ارقىلى دايىندالعان قارجى ەكى ۇلكەن بولىككە بولىنەدى: ءبىر بولىگى − جاڭادان ارتقان قازىنا قىزىل سيفرى جانە ىندەتكە قارسى توتەنشە زايوم تاراتۋ، جالپى 2 تريلليون يۋان. تاعى ءبىر اناعۇرلىم ۇلكەن بولىگى − ازايتىلعان، كەشىرىم ەتىلگەن قوعامدىق قامسىزداندىرۋ اقىسى، كەيبىر ەلدەردە ەڭبەكاقى سالىعى دەپ اتالادى، سونداي - اق جۇمىسسىزدىق قامسىزداندىرۋىنىڭ قالدىعىن ىسكە قوسىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى ساۋدا بانكەلەرىنىڭ پايدا بەرۋى، تابيعي مونوپول كاسىپورىنداردىڭ باعانى تومەندەتۋى ارقىلى كاسىپورىنداردىڭ تيجارات وزىندىك قۇنىن ازايتۋىن ىلگەرىلەتەدى. بۇل بولىكتى قوسقاندا، شامامەن الدىڭعى بولىكتىڭ ەكى ەسەسىنە تۋرا كەلەدى. ءبىز وسى قارجىلاردى جۇمىستانۋدى قامتاماسىز ەتۋگە، حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋگە جانە بازار نەگىزگى تۇلعالارىن قامتاماسىز ەتۋگە جۇمساپ، تۇرعىنداردىڭ كىرىسىنە دەم بەرەمىز. وسى قارجىلاردىڭ ءبىزدىڭ تۇرعىنداردىڭ 40 تريلليون يۋاننان استام جالپى كىرىسىمەن سالىستىرماسى ەكى ورىندى سانعا جەتەدى.
ونان دا ماڭىزدىسى، اقشا قايدا جۇمسالادى؟ ءبىزدىڭ وسى رەتكى كاسىپورىنداردى قيىنشىلىقتان قۇتقارۋ جانە بازاردىڭ ومىرشەڭدىگىن قاۋلاتۋ ماقساتىنداعى كولەمدىك ساياساتىمىز، باستىسى، ورنىقتى جۇمىستاندىرۋعا، حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋگە پايدالانىلىپ، تۇرعىنداردى تۇتىنۋ قۋاتىنا يە ەتەدى، بۇل تۇتىنۋدى جەبەپ، بازارعا دەم بەرۋگە پايدالى، بازارلاندىرۋ رەفورماسىنىڭ جولى دەۋگە بولادى.
اقشانى اقشا تابادى، حالىققا جۇمسالعان اقشادان جاڭا بايلىق جاراتىپ، باجى قاينارىن نارلەندىرىپ، قازىنانى باياندى ەتۋگە بولادى. ءبىز، ءسوز جوق، قازىرگى ەكونوميكانى ورنىقتىرىپ، ورنىقتى تۇردە العا ىلگەرىلەۋىمىز كەرەك، ءبىراق، قادامدى قاتتى باسىپ، كەيىنگىلەردى شاڭنىڭ اراسىندا اداستىرىپ كەتۋدەن ساقتانۋىمىز كەرەك. ەگەر ەكونوميكا جاعىندا نەمەسە باسقا جاقتاردا تاعى دا ۇلكەن وزگەرىستەر شىعاتىن بولسا، ءبىز تاعى دا ساياسات كەڭىستىگىن قالدىرامىز، قازىنا، فينانس، قوعامدىق قامسىزداندىرۋ جاقتارىندا بولسىن، ساياسات زاپاسى بولادى، دەر كەزىندە جاڭا ساياسات شىعارا الامىز، ونىڭ ۇستىنە ەكى ۇداي بولمايمىز. جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ورنىقتى اينالىمىن ساقتاۋ توتەنشە ماڭىزدى.
ءبىز شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، بۇكىل ەل حالقىنىڭ بىرگە قۇلشىنۋىنىڭ ارقاسىندا، ءسوز جوق، كوز الداعى قيىنشىلىقتاردى جەڭىپ، تۇتاس جىلداعى نىسانا - مىندەتتەردى جۇزەگە اسىرىپ، جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتاتىندىعىمىزعا كامىل سەنەمىز. جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ورنىقتىلىقتى ساقتاۋى، نەگىزگى جاعدايدى تۇراقتى ساقتاۋىنىڭ ءوزى دۇنيە جۇزىنە قوسقان ۇلەسى، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋدى قالپىنا كەلتىرۋىنە، دامۋدى جۇزەگە اسىرۋىنا بەلسەندى ۇلەس قوسادى.
بلۋمبەرگ اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى: جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنىڭ سىرى ءالى اشىلعان جوق، عالىمدار وسى ماسەلەنىڭ جاۋابىن تابۋ بولاشاقتا ۇلكەن تارالمالى اۋرۋلاردىڭ تۋىلۋىنىڭ الدىن الۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى دەپ ەسەپتەيدى. كەيبىرەۋلەر ىندەتتىڭ قاينار - كوزى ماسەلەسىن حالىقارادا قاراۋدى ۇندەدى. جۇڭگو جاق تەكسەرۋگە قانداي تۇرعى ۇستانادى؟ سىزشە، مۇنداي تەكسەرۋ قانداي ماقساتقا جەتۋى كەرەك؟ قانداي ماسەلەلەردەن ساقتانۋى كەرەك؟
لي كىچياڭ: جۇڭگو مەن كوپتەگەن ەلدەر ۆيرۋستىڭ قاينارىن تەكسەرۋدى قۋاتتايدى. تاياۋدا اشىلعان دۇنيە جۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ جينالىسىندا قاتىستى قاۋلى ماقۇلداندى، بۇعان جۇڭگو دا قاتىناستى. قاينارىن عىلمي جولمەن تاپقاندا ىندەتتەن ءتىپتى جاقسى ساقتانىپ تىزگىندەۋگە بولادى، مۇنىڭ ءوزى دە دۇنيە جۇزىندەگى ەلدەر حالىقتارىنىڭ ءومىرى مەن سالاماتتىعى ءۇشىن.
بۇل جولعى توسىن كەلگەن ىندەت ادامزات ءۇشىن شىت جاڭا جۇقپالى اۋرۋ، بۇل تۋرالى ءبىزدىڭ بىلگەنىمىزدەن بىلمەگەنىمىز كوپ. ۆيرۋس مەملەكەت شەكاراسىمەن شەكتەلمەيدى، ول بۇكىل دۇنيە ءجۇزىنىڭ، تۇتاس ادامزاتتىڭ جاۋى. ءار ەل ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جۇمىستارىن ىستەۋدە، ىزدەنۋ بارىسىندا العا ىلگەرىلەۋدە، قازىرگە دەيىن ءالى كەمەلدى تاجىريبە جوق. ءبىز ىندەتتىڭ تارالۋىن تەجەپ، ۆاكسينانى، ءونىمدى ءدارىنى، تەكسەرۋ سىناق ءدارىسىن زەرتتەپ جاساۋدا قامال الۋدى جەدەلدەتۋىمىز كەرەك، بۇل ادامزاتتىڭ وسى ۆيرۋستى جوياتىن قۋاتتى قارۋى بولماق. جۇڭگو مەن كوپتەگەن ەلدەر ات سالىسۋدا، ءبىز دە حالىقارالىق سەلبەستىك جاساۋدى قالايمىز. بۇل ونىمدەر بۇكىل جەر شارىنىڭ الەۋمەتتىك ونىمدەرى، ءبىز ورتاق پايدالانىپ، ەڭ سوڭىندا ادامزاتتىڭ ۆيرۋس سىندى جاۋدى بىرگە جەڭۋىنە مۇمكىندىك جاساۋدى قالايمىز.
جۇڭگو حالقى ەرەكشە جاپالى قۇلشىنىستار ارقىلى ىندەتتى ءونىمدى تۇردە تىزگىندەدى، سونداي - اق حالىقارالىق سەلبەستىككە بەلسەنە ات سالىسىپ، حالىقارالىق قوعامعا قاتىستى ينفورماتسيالاردى اشىق، جاريا، جاۋاپتى تۇردە حابارلادى. ءبىراق، ىندەت الەمدە ءالى تارالۋدا، جۇڭگودا دا اياقتاعان جوق، ناۋقاس اۋىق - اۋىق كەزدەسىپ وتىر. كوپتەگەن عالىمدار ءالى دە قىراعىلىقتى ساقتاپ، قايتا بەلەڭ بەرۋدەن ساقتانۋدى باسا دارىپتەپ وتىر. ءبىز شىندىقتى ءىس جۇزىنەن ىزدەۋ، اشىق، جاريا بولۋ پرينسيبىنە ۇزدىكسىز تاباندى بولامىز، ىندەت بايقالا قالسا، باتىل مەڭگەرىپ - تىزگىندەپ، ىندەتتى جاسىرىپ - جابۋعا جول بەرمەيمىز، سونىمەن قاتار عىلمي ساقتانامىز، ەمدەيمىز.
قازىر كوپتەگەن ادام ىندەت قىسقا ۋاقىت ىشىندە اياقتالمايدى، ءبىراز ۋاقىتقا جالعاسادى دەگەندى ايتادى. ءىس جۇزىندە، حالىقارالىق قوعام قوس سىن - سايىسقا ءدوپ كەلىپ وتىر، بۇعان ەكى جاۋاپناما جازۋ كەرەك: ءبىر جاعىنان، ىندەتتى تىزگىندەۋ كەرەك؛ ءبىر جاعىنان، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدى قالپىنا كەلتىرۋ، قالىپتى ءتارتىپتى قالپىنا كەلتىرۋ كەرەك. بۇل ەكەۋى ءوزارا قايشى، ەگەر ءبىر جاعىن عانا قولعا الساق باسقاشا بولادى. قازىر قايشىلىق ىشىندە تەپە - تەڭدىكتى ساقتاۋىمىز، ىزدەنۋ بارىسىندا العا ىلگەرىلەۋىمىز قاجەت، اسىرەسە، حالىقارالىق سەلبەستىك جاساۋىمىز كەرەك. مەيلى ىندەتكە قارسى اتتانۋ بولسىن، الدە ەكونوميكانى دامىتۋ بولسىن، قيىندىقتى بىلەك بىرىكتىرە جەڭىپ، ادامزاتتىڭ وسى دۇلەي تولقىننىڭ سوققىسىنان وتۋىنە مۇمكىندىك جاساۋىمىز قاجەت.
ورتالىق راديو - تەلەۆيزيا باس ستانسياسى ورتالىق تەلەۆيزياسىنىڭ ءتىلشىسى: ءسىز ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامادا جۇڭگونىڭ بيىلعى ەكونوميكالىق ساياساتىن باياندادىڭىز. ۇكىمەت قانداي شارالار قولدانىپ، وسى قارجىلاردىڭ شىن مانىندە كاسىپورىندارعا يگىلىك جەتكىزۋىنە، بوس اينالىمنان ساقتانۋعا كەپىلدىك ەتىپ، ونى جاي بۇقاراعا شىن مانىندە سەزىندىرە الادى؟
لي كىچياڭ: بۇل بۇرىن بولماعان سوققى، ءبىز جەڭىل كولىكپەن وزىمىزگە قانىق جولمەن جۇرە المايمىز، تەك ۇلكەن كولىكپەن قيىن جولمەن جۇرەمىز. سوندىقتان ساياسات جاعىندا جاڭالىق اشۋعا ءمان بەرۋىمىز كەرەك. الگىندە ايتتىم، ءبىز العا قويعان كولەمدىك ساياسات قيىنشىلىقتان قۇتقارۋ جانە بازاردىڭ ومىرشەڭدىگىن قاۋلاتۋ دەپ اتالادى، مۇندا ورنىقتى جۇمىستاندىرۋعا، حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋگە ءمان بەرىلەدى، باستىسى، نەگىزدىك قۇرىلىس نىساندارىنا ارقا سۇيەلمەيدى. ويتكەنى قازىر جۇڭگونىڭ ەكونوميكالىق قۇرىلىمىندا اسا زور وزگەرىس تۋىلىپ، تۇتىنۋ ەكونوميكالىق ارتۋدا نەگىزگى ىلگەرىلەتۋ رولىن اتقاردى، ونىڭ ۇستىنە ورتا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىندار جۇمىستاندىرۋدىڭ ％90تەن استامىن ۇستاپ وتىر. ءبىزدىڭ وسى رەتتە قولدانعان كولەمدىك ساياساتتا، ％70 شاماسىندا قارجى ارقىلى تۇرعىنداردىڭ كىرىسىنە تىكەلەي نەمەسە ءبىرشاما تىكەلەي دەم بەرىلدى، بۇلاي ىستەۋ ارقىلى تۇتىنۋدى جەبەۋگە، بازاردى جەتەكتەۋگە بولادى. ونىڭ ۇستىنە ىندەت سەبەبىنەن ءبىز ۇلكەن قيىن تاقىرىپقا ءدوپ كەلدىك، ول بولسا ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ شارالارى تۇتىنۋدى تەجەپ وتىر. ءبىزدىڭ وسىنداي باعىتتا ساياساتتىڭ اتقارىلۋىن ىلگەرىلەتۋىمىزدىڭ ءوزى بازارلاندىرۋ رەفورماسى سانالادى.
ونان سوڭ، ءبىز ساياساتتىڭ، قارجىنىڭ نەگىزگى ساتىعا، كاسىپورىندارعا، حالىق تۇرمىسىنا تىكە جەتۋىن باسا دارىپتەيمىز. جاڭادان ارتقان قىزىل سيفر مەن ىندەتكە قارسى توتەنشە زايوم قارجىسى تۇگەل جەرگىلىكتى ورىندارعا بەرىلەدى، ولكەلەر تەك ”اقشانى ۋاقىتتىق ۇستاپ تۇرۋشى“، ونى توتە نەگىزگى ساتىعا جەتكىزەدى. الدە بىرەۋلەر وسى اقشالاردى نەگىزگى ساتى ويداعىداي پايدالانا الا ما دەپ سۇراۋى مۇمكىن. ءبىز قازىنادان ەرەكشە وتكەرمەلەپ تولەۋ مەحانيزمىن قولدانىپ، وسى اقشانىڭ بارلىعىن كاسىپورىندارعا، اسىرەسە، ورتا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىندارعا تيگىزەمىز، قوعامدىق قامسىزداندىرۋ، ەڭ تومەنگى تۇرمىستى قامتاماسىزداندىرۋ، جۇمىسسىزدىق، زەينەتكەرلىك ىستەرىنە جانە ەرەكشە قيىنشىلىعى بار ادامدارعا تياناقتاندىرامىز. شىنايى اتى - ءجون ءتۇزىمىن ورناتامىز، مۇنىڭ ءبارىنىڭ تەكسەرىلەتىن ەسەپ - قيسابى بار، جالعان ەسەپ - قيساپقا استە جول بەرىلمەيدى، جىلپوستىق ىستەۋگە دە استە جول بەرىلمەيدى. ءبىز بارىنشا قىراعىلىقپەن قاداعالايمىز، قوعامنىڭ باقىلاۋىن دا قارسى الامىز. ءبىزدىڭ قولدانعان شارالارىمىزدىڭ ەڭ سوڭعى ناتيجەسى − بازار نەگىزگى تۇلعالارى مەن حالىق بۇقاراسىنىڭ مويىنداۋىنا يە بولۋ. ورتالىق ۇكىمەت وسى رەتتە باستاماشىلدىقپەن ۇنەمشىلدىك ىستەيدى، ءبىز ورتالىقتاعى تاراۋلاردىڭ شۇعىل قاجەت ەمەس، تۇراقتى ەمەس شىعىستارىنىڭ جارتىسىنان استامىن ازايتىپ، نەگىزگى ساتىعا، كاسىپورىندارعا جانە حالىق تۇرمىسىنا قارجى بولدىك. ءار دارەجەلى ۇكىمەت ۇنەمشىلدىكپەن ىستەپ، فورماشىلدىققا، اقشانى بەيبەرەكەت جۇمسايتىن ىستەردى ىستەۋگە استە جول بەرمەۋى كەرەك.
الگىندە مەن تۇتىنۋدى كەڭەيتۋدى كوبىرەك تىلگە الدىم، ءبىراق، بۇل قارجى قوسۋعا بولمايدى دەگەندىك ەمەس، ءبىز ءونىمدى قارجى قوسۋدى دا كەڭەيتۋىمىز كەرەك. وسى رەتتە جاڭادان ارتقان جەرگىلىكتى ۇكىمەتتەردىڭ ءبىر تريلليون 600 ميلليارد يۋان ارناۋلى زايومىنا تاعى ءبىراز زايومدى قوسقاندا 2 تريلليون يۋان كولەمدە بولادى، بۇل كولەمدىك ساياساتتا %30 ~ %20تى ۇستايدى. ءبىزدىڭ قارجى قوسۋ ءتۇيىنىمىز ”ەكى جاڭاشا، ءبىر ۇلكەن“، ياعني جاڭاشا نەگىزدىك قۇرىلعىلار، جاڭاشا قالا - قالاشىقتاندىرۋ جانە مەملەكەت جوسپارى مەن حالىق تۇرمىسىنا ساياتىن ۇلكەن نىساندار، سونىمەن قاتار رەفورما ءادىسى ارقىلى، وسى قارجىدان پايدالانىپ قوعامدىق قارجىنىڭ قوسىلۋىن قوزعاۋ. نىساندا ونىمدىلىك، قارىمجى بولۋى كەرەك، عىلمي دالەلدەن وتكىزۋ، زاڭدىلىق بويىنشا ىستەۋ، زارداپ قالدىرماۋ كەرەك.
جۇڭگو ۋاقىت گازەتىنىڭ ءتىلشىسى: بيىلعى ەكى ءماجىلىس ىندەت سەبەبىنەن 5 - ايدا وتكىزىلدى، بۇل ۋاقىت ”20 - مامىرعا“ وتە جاقىن. دەموكراتيانى ىلگەرىلەتۋ پارتياسى ۇزدىكسىز بيلىك جۇرگىزىپ وتىرعان جاعدايدا بولاشاقتا ۇلى قۇرلىق تايۋان جونىندەگى ساياساتىندا جالپى جاقتان نەلەردى ويلاستىرادى؟ بولاشاقتا ەكى جاعالاۋ قاتىناسىنىڭ دامۋىن قالاي ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتەدى؟
لي كىچياڭ: مەن ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامادا ءبىزدىڭ تايۋان جونىندەگى ءىرى ساياسات - باعىتتارىمىزدىڭ دايەكتى ەكەنىن ايتىپ ءوتتىم، بۇل جالپىعا دا ايان. ءبىر جۇڭگو پرينسيبىنە، ”92 - جىلعى ورتاق تانىمعا“ تاباندى بولىپ، ”تايۋان تاۋەلسىزدىگىنە“ باتىل قارسى تۇرامىز. وسى ساياسي نەگىزدە، ءبىز تايۋانداعى پارتيا - توپتارمەن، ۇيىمدارمەن جانە قايراتكەرلەرمەن ەكى جاعالاۋ قاتىناسى جانە ۇلتتىڭ بولاشاعى جونىندە پىكىرلەسىپ جانە كەڭەسىپ، ەكى جاعالاۋدىڭ بەيبىت دامۋىن ىلگەرىلەۋدى قالايمىز، وتاننىڭ بەيبىت جولمەن بىرلىككە كەلۋىن ەڭ ۇلكەن ادال نيەتپەن، ەڭ ۇلكەن قۇلشىنىسپەن ىلگەرىلەتۋدى قالايمىز. تايۋان ماسەلەسى − جۇڭگونىڭ ىشكى ءىسى، ءبىز سىرتتىڭ كيلىگۋىنە ەجەلدەن قارسىمىز. جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ءوز ءىسىن شەشۋىنە اقىل - پاراساتى، قابىلەتى جەتەدى.
ءبىز تايۋاندىق باۋىرلاستاردى باۋىرلاسىمىز، قانداسىمىز دەپ تانىپ، تايۋاندىق باۋىرلاستاردىڭ باقىتىنا باستان - اياق بارىنشا ءمان بەرىپ كەلەمىز. وسى رەت ىندەت تۋىلعاننان كەيىن دە، كوپشىلىكتىڭ بىرگە قۇلشىنۋىنىڭ ارقاسىندا، ۇلى قۇرلىقتا جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنەن جۇعىمدالىپ ومىرىنەن ايرىلعان تايۋاندىق باۋىرلاستار جوق. ىندەت الدىندا، ءبىز ەكى جاعالاۋداعى باۋىرلاستاردىڭ باسىنىڭ امان، دەنىنىڭ ساۋ بولۋىن تىلەيمىز.
جۇڭگو گازەتىنىڭ ءتىلشىسى: بيىل، ءسىز ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامادا قالا - قالاشىقتاردا تىڭنان جۇمىستاندىرۋ نىساناسىن تومەندەتتىڭىز، قالا - قالاشىقتاردا انىقتالعان جۇمىسسىزدىق مولشەرىن جوعارىلاتتىڭىز. قاتاڭ جۇمىستاندىرۋ جاعدايى الدىندا، ۇكىمەت جۇمىسسىزدىق اعىنىن قالاي تەجەيدى؟ ستۋدەنتتەر مەن شارۋا جۇمىسكەرلەردىڭ قىزمەت تابۋىنا قالاي كومەكتەسەدى؟
لي كىچياڭ: بيىل ءبىز قالا - قالاشىقتاردا 9 ميلليوننان استام ادامدى تىڭنان جۇمىستاندىرۋدى بەلگىلەدىك، بۇل بىلتىرعىمەن سالىستىرعاندا راسىندا تومەن، بۇل نىسانانى جۇزەگە اسىرۋعا بەلگىلى ەكونوميكالىق ارتۋ تىرەك بولۋ كەرەك. ءبىز قالا - قالاشىقتاردا انىقتالعان جۇمىسسىزدىق مولشەرى ％6 اينالاسىندا بولادى دەپ تۇراقتاندىردىق، بيىل 4 - ايدا قالا - قالاشىقتاردا انىقتالعان جۇمىسسىزدىق مولشەرى ％6 بولدى، ءبىزدىڭ بۇلاي ىستەۋىمىزدىڭ ءوزى دە شىندىقتى ءىس جۇزىنەن ىزدەۋ بولىپ تابىلادى.
جۇمىستاندىرۋ ەڭ ۇلكەن حالىق تۇرمىسى، ءبىر وتباسى جونىنەن الىپ ايتقاندا اسا ءىرى ءىس. وسى بىرنەشە كۇندە مەن جۇڭگو ۇكىمەت سايتىندا قالدىرعان لەبىزدەن جالپى جاقتان ۇشتەن ءبىرىنىڭ بارلىعى جۇمىستاندىرۋدى تىلگە تيەك ەتكەنىن كوردىم. مۇندا ءبىر شارۋا جۇمىسكەر 50 جاستان اسقاندىعىن، سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەگەنىنە 30 نەشە جىل بولعاندىعىن، ءار جىلى وسىلاي بولىپ كەلە جاتقاندىعىن، الايدا بيىل ءالى قىزمەت تابا الماعاندىعىن، بۇكىل وتباسىنىڭ قيىنشىلىق جاعدايعا كىرىپتار بولعاندىعىن ايتىپتى. تاعى ءىشىنارا جەكە ساۋدا - ونەركاسىپشىلەردىڭ كاسىپتەرىن توقتاتقانىنا بىرنەشە اي بولىپتى، كەيبىر سىرتقى ساۋدا كاسىپورىندارىندا قازىر تاپسىرىس بولماي، قىزمەتكەرلەردىڭ جۇمىستانۋىنا ىقپال جەتكىزىپتى. ولاردىڭ قيىنشىلىعىنا ءبىز جاردەمدەسەمىز، الايدا تۇبىرىنەن العاندا، تاعى دا ولاردىڭ جۇمىستانۋىنا كومەكتەسەمىز. جۇڭگودا 900 ميلليون ەڭبەككۇش بار، جۇمىستانباسا، 900 ميلليون ادام اۋزىن اشىپ قاراپ وتىرادى؛ جۇمىستانسا، 900 ميلليون قوس قول زور بايلىق جاراتادى.
قازىرگى بار جۇمىستاندىرۋ قىزمەت ورنىن ورنىقتىرۋ ءۇشىن، ساياساتتى مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا قولداندىق، بولىنەتىن اقشا دا ەڭ كوپ بولدى دەپ ايتۋعا بولادى. ءبىزدىڭ كولەمدەنگەن ساياساتتىق قارجىمىز نەگىزگى ساتىنىڭ سالىقتى ازايتۋعا، اقىنى تومەندەتۋگە پايدالانۋىنا جول بەرەدى، ونىڭ ۇستىنە كاسىپورىنداردىڭ ءۇي جالاقىسىن ازايتۋعا، ءوسىمدى ۇكىمەت قازىناسىنان كوتەرۋگە پايدالانۋىنا جول بەرەدى. وسىنداي شارالاردى قولدانىپ، كاسىپورىنداردى ورنىقتىرۋ، جۇمىس ورنىن ساقتاپ قالۋ كەرەك، ونىڭ ۇستىنە ول ءادىل، ۇيلەسىمدى بولۋ كەرەك. ءبىز تاعى كاسىپورىنداردىڭ باۋلۋ ارقىلى جۇمىس ورنىن ورنىقتىرۋىنا قارجىلاي كومەكتەسۋ ساياساتىن اتقارامىز، بيىل، كەلەر جىلى جۇمىسسىزدىق قامسىزداندىرۋىنىڭ قالدىق قارجىسى ارقىلى 2 جىلدا 35 ميلليون ادام - رەت جۇمىس ورنىنا باۋلىپ، ولاردىڭ سەرپىلۋىنە وراي بەرەمىز. جۇمىسسىز قالعان كۇننىڭ وزىندە دە ولاردى قىسقا ۋاقىت ىشىندە قايتالاي جۇمىستاندىرۋعا قۇلشىنامىز.
سونىمەن بىرگە، تاعى اناعۇرلىم كوپ تىڭ جۇمىستاندىرۋ ورنىن جاراتامىز. قازىر جاڭا كاسىپ كۇيى قارىشتاپ دامۋدا، مولشەرمەن 100 ميلليون ادام جۇمىستاندى. ءبىزدىڭ كۇندىك جۇمىس ىستەۋ شارۋاشىلىعىنا دا 200 ميلليون ادام جۇمىستاندى. اناعۇرلىم كوپ سۇيەمەلدەۋ ساياساتىن قولدانىپ قالماستان، ونىڭ ۇستىنە ۇيلەسىمسىز شارتتاردى تالقانداپ، اناعۇرلىم كوپ تىڭ جۇمىستاندىرۋ ورنىنىڭ جەتىلە تۇسۋىنە مۇمكىندىك جاسادىق. بىلتىر ءبىزدىڭ ورتاشا ءار كۇنگى ناقتى ارتقان كاسىپورىندارىمىز 10 مىڭنان استى، بيىل دا وسى نىسانا بويىنشا قۇلشىنامىز.
حالىق بۇقاراسىندا شەكسىز جاسامپازدىق قۋات بار. رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ العاشقى تۇسىنا كوز جىبەرەتىن بولساق، قىرۋار زيالى جاستىڭ قالاعا ورالعاندىعىن، ”ءبىر كەسە شايدىڭ“ قانشاما ادامنىڭ جۇمىستانۋىن شەشكەندىگىن بىلەمىز! 2 اپتانىڭ الدىندا، مەن حاباردان باتىس بولىكتەگى ءبىر قالانىڭ جەرگىلىكتى ورىننىڭ ولشەمى بويىنشا، 36 مىڭ جىلجىمالى ساۋدا جايماسىن قۇرىپ، ناتيجەدە ءبىر ءتۇن ىشىندە 100 مىڭ ادامدى جۇمىستاندىرعاندىعىن كوردىم. جۇڭگو حالقى ەڭبەكشىل، جۇڭگونىڭ بازارى دا تولاسسىز كەڭەيۋدە جانە دەڭگەيى جوعارىلاۋدا. ارينە، ءتۇيىندى ادامدار شوعىرىن جۇمىستاندىرۋدا بىزدە ءتۇيىندى سۇيەمەلدەۋ ساياساتى بار. بيىل داشۋەدەن وقۋ تاۋىساتىندار جاڭا ورلەۋگە كوتەرىلىپ، 8 ميلليون 740 مىڭ ادامعا جەتەدى، ولاردى ”ءجىبى ۇزىلمەيتىن باتپىراۋىققا“ اينالدىرۋ ءۇشىن بيىل، كەلەر جىلى 2 جىلدىڭ بارىندە جۇمىستاندىرۋ قىزمەت وتەۋىمەن ۇزدىكسىز قامداۋىمىز كەرەك. شارۋا جۇمىسكەرلەر مەيلى ۇنەمى تۇراقتاپ تۇرسىن، الدە اۋىلعا ورالسىن، ولاردى جۇمىستاندىرۋ قىزمەت وتەۋ تۇعىرىمەن قامداۋ كەرەك. اسكەري قوسىننان قايتقان اسكەريلەردى ورنالاستىرۋ ساياساتىن شىن مانىندە ويداعىداي تياناقتاندىرۋ كەرەك.
فىڭحۋاڭ جاساندى سەرىك تەلەۆيزياسىنىڭ ءتىلشىسى: وسى رەتكى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى ءماجىلىسى شياڭگاڭ ەرەكشە اكىمشىلىك رايونىنىڭ مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ زاڭ - تۇزىمدەرى مەن اتقارۋ مەحانيزمىن ورناتۋ جانە كەمەلدەندىرۋ تۋرالى قارار شىعارىپ، مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتى بۇل جونىندە ارناۋلى زاڭ شىعاردى. بۇل ورتالىقتىڭ شياڭگاڭ جونىندەگى ساياساتىن رەتتەگەندىگىن، ”ءبىر ەل، ەكى تۇزىمنەن“ ۋاز كەشكەندىگىن بىلدىرە مە، جوق پا؟ قازىر تاراپتاردىڭ اڭىسىنا قالاي قارايسىز؟
لي كىچياڭ: ”ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىم“ مەملەكەتتىڭ نەگىزگى مەملەكەت ساياساتى، ورتالىق ۇكىمەت ”ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىمدى“، ”شياڭگاڭدى شياڭگاڭدىقتار باسقارۋدى“، وسكەلەڭ اۆتونوميا باعىتىن جاپپاي دۇرىس دايەكتىلەندىرىپ، نەگىزگى زاڭ مەن ءتۇبىرلى زاڭعا قاتاڭ بويسۇنىپ، ءىس ىستەيتىندىگىن، ەرەكشە اكىمشىلىك رايون ۇكىمەتىنىڭ جانە اكىمىنىڭ زاڭ بويىنشا بيلىك جۇرگىزۋىن قولدايتىندىعىن باستان - اياق دارىپتەپ كەلەدى، بۇل داعدىلى بولادى. ءسىز ورتاعا قويعان مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ جاڭا عانا ماقۇلداعان مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋعا قاتىستى قارارى ”ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىمنىڭ“ باياندى بولۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ، شياڭگاڭنىڭ ۇزاق ۋاقىت گۇلدەنۋىن، ورنىقتى بولۋىن قورعاۋ ءۇشىن شىعارىلدى.
امەريكا مەملەكەتتىك راديو سەرىكتەستىگىنىڭ ءتىلشىسى: امەريكا جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنىڭ بۇكىل جەر شارىندا كەڭىنەن تارالۋىن ۇزدىكسىز جۇڭگوعا ارتىپ وتىر، جۇڭگو - امەريكا اراسىنداعى ”جاڭا قىرعي قاباقتىق سوعىس“ جونىندەگى اناعۇرلىم كوپ ايتىلىم جارىققا شىقتى. سونىمەن بىرگە، امەريكا - جۇڭگو ەكى جاق ءمانساپتىلارى تاعى ەكى ەل اراسىنداعى 1 - كەزەڭدەگى ەكونوميكا - ساۋدا كەلىسىمىن تياناقتاندىرۋعا پايدالى شارت - جاعداي جاراتىپ، جۇڭگو مەن امەريكا قارىم - قاتىناسىنىڭ ورنىقتى دامۋىن قالاي ىلگەرىلەتۋدى ءالى دە تالقىلاۋدا. جۇڭگونىڭ ءوز ەكونوميكاسىندا جولىققان قيىنشىلىقتاردى ويلاسقاندا، ءسىز جۇڭگونىڭ ەكونوميكالىق رەفورماسى مەن جول بەرۋى امەريكا جاقتىڭ ءجىتى قادالاپ وتىرعان ىستەرىن شەشە الادى دەپ قارايسىز با، جوق پا؟ ەگەردە سەلبەسۋ قۇلشىنىسى ءساتسىز بولسا، جۇڭگونىڭ ەكونوميكاسى ”جاڭا قىرعي قاباقتىق سوعىس“ پەن ”اجىراۋدىڭ“ حاۋىپ - قاتەرىنە توتەپ بەرە الا ما، جوق پا؟
لي كىچياڭ: قازىر جۇڭگو مەن امەريكانىڭ قارىم - قاتىناسىندا شىنىمەن ءىشىنارا جاڭا ماسەلەلەر، جاڭا سىن - سايىستار جارىققا شىقتى. جۇڭگو مەن امەريكانىڭ قارىم - قاتىناسى وتە ماڭىزدى، ەكى ەل دە بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى حاۋىپسىزدىك القالار كەڭەسىنە تۇراقتى القا ەل، ءداستۇرلى جانە بەي ءداستۇرلى سىن - سايىسقا توتەپ بەرۋ جاقتارىندا سەلبەسۋگە بولاتىن، ونىڭ ۇستىنە سەلبەسۋگە تۋرا كەلەتىن وتە كوپ جاقتار بار، ەكونوميكا - ساۋدا، عىلىم - تەحنيكا، گۋمانيتارلىق جاقتاردا دا كەڭ كولەمدى اۋىس - كۇيىسى بار، ەكى ەل اراسىندا كەڭ كولەمدى ورتاق مۇددە ءومىر سۇرۋدە. جۇڭگو مەن امەريكا ەكى ەل سەلبەسسە ەكى جاققا دا پايدالى، بەلدەسسە ەكى جاققا دا زياندى، بۇل ەكى ەل حالقىنىڭ مۇددەسىنە قاتىستى بولىپ قالماستان، دۇنيە جۇزىنە دە قاتىستى، سوندىقتان ءىشىنارا ماسەلەلەر تۋىلعاننان كەيىن دۇنيە ءجۇزىن الاڭداتىپ وتىر. ءسىز ايتقان ”جاڭا قىرعي قاباقتىق سوعىس“ جونىندە توقتالار بولسا، ءبىز ەجەلدەن ”قىرعي قاباقتىق سوعىس“ ويىنان كەشۋدى دارىپتەپ كەلەمىز. ايتىلمىس ”اجىراۋدى“ ەكى نەگىزگى ەكونوميكالىق تۇلعانىڭ ”اجىراۋى“ دەۋگە بولادى، مۇنىڭ ەشكىمگە دە پايداسى جوق، دۇنيە جۇزىنە دە زيان جەتكىزەدى. ءبىز ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى كەلىسكەن ماڭىزدى ورتاق تانىم بويىنشا، سايكەسۋدى، سەلبەسۋدى، ورنىقتىلىقتى نەگىزگى ارنا ەتكەن جۇڭگو مەن امەريكا قارىم - قاتىناسىن ورناتۋدى ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك.
جۇڭگو مەن امەريكا ەكى ەلدىڭ ەكونوميكاسى ءبىر - بىرىنەن قول ۇزە المايدى، وسى كۇنگە وڭاي - وسپاق جەتكەن ەمەس، ەكى جاق تا وسى بارىستا پايداعا كەنەلدى. بۇل ماعان بىرنەشە كۇننىڭ الدىندا امەريكانىڭ ءبىر جوعارى عىلىم - تەحنيكا سەرىكتەستىگىنىڭ جۇڭگونىڭ ۋحانىندا قارجى قوسقان نىساننىڭ جۇمىس باستاعاندىعىن جاريالاعاندىعىن ويىما ءتۇسىردى. بۇل جەردە ساۋدالىق جارناما جاساپ وتىرعانىم جوق، الايدا مەن ولاردىڭ ارەكەتىن القايمىن، سوندىقتان دا قۇتتىقتاۋ حاتىن جولدادىم. وسى مىسال جۇڭگو مەن امەريكا ساۋدا سالاسىنداعىلاردىڭ ءبىرىن - ءبىرى قاجەت ەتەتىندىگىن، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋدى جۇزەگە اسىرا الاتىندىعىن كورسەتەدى.
جۇڭگو مەن امەريكا اراسىنداعى ساۋدا سەلبەستىگى ساۋدا قاعيداسىنا بويسۇنۋى ءتيىس، بازار تاڭداۋ جاساۋ، كاسىپورىنشىلار تۇجىرىم جاساۋ، ۇيعارىم شىعارۋ، ۇكىمەت تۇعىر ازىرلەيتىن رول اتقارۋ كەرەك. جۇڭگو مەن امەريكا ەكى ەلدىڭ ءبىرى دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن وركەندەپ كەلە جاتقان ەل، ەندى ءبىرى دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن دامىعان ەل، تۇرلىشە قوعامدىق ءتۇزىمى، مادەنيەت ءداستۇرى، تاريحي استارى بار، قايشىلىقتىڭ، الاۋىزدىقتىڭ ورىن تەبۋىنەن ساقتانۋعا كەلمەيدى، ماسەلە قالاي مامىلە جاساۋدا. جۇڭگو مەن امەريكانىڭ قارىم - قاتىناسى نەشە ون جىلدان بەرى قيىن - قىستاۋدى بىرگە وتكەرىپ كەلەدى، ءبىر جاعىنان، سەلبەسىپ العا ىلگەرىلەدى، ءبىر جاعىنان، قيىنشىلىقتارعا دا جولىقتى، شىنىمەن وتە كۇردەلى بولدى، بۇل اقىل - پاراساتپەن ورتاق مۇددەنى كەڭەيتىپ، الاۋىزدىق پەن قايشىلىقتى تىزگىندەۋدى قاجەت ەتەدى. سايىپ كەلگەندە، ءوزارا قۇرمەت ەتىپ، تەڭ تۇرعىدا ءوزارا پايدا جەتكىزىپ، قارسى جاعىنىڭ وزەكتى مۇددەسى مەن ءجىتى قاداعالاپ وتىرعان ەلەۋلى ىستەرىنە قۇرمەت ەتىپ، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋدى قاراستىرۋ كەرەك. بۇل وزىمىزگە دە، وزگەلەرگە دە، دۇنيە جۇزىنە دە پايدالى.
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى: بيىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتى اۋىزعا العاندا، ءبىز ”ورنىقتىرۋ“ مەن ”قامتاماسىز ەتۋ“ دەگەن ءسوزدى ەڭ كوپ ەستىدىك. زۇڭلي سىزدەن سۇرايىن دەگەنىم، مۇنى مەن بازارلاندىرۋ رەفورماسى اراسىندا قانداي قارىم - قاتىناس بار؟ ۇكىمەتتىڭ بۇل جاقتاعى ءتۇيىنى نە؟
لي كىچياڭ: جۇڭگونىڭ رەفورما جاساعان، ەسىك اشقان 40 نەشە جىلدىق تاجىريبەسى قيىندىق بولعان سايىن رەفورماعا سولعۇرلىم تاباندى بولۋ كەرەكتىگىن ۇعىندىردى. ءبىزدىڭ ماكرولىق ساياساتىمىز العا قويعان ”ورنىقتىرۋ“ مەن ”قامتاماسىز ەتۋىمىز“ بازار نەگىزگى تۇلعاسى ارقىلى تىرەك ەتىلگەن، سونداي - اق بازار نەگىزگى تۇلعاسىنىڭ قيىنشىلىعى مەن ءجىتى قاداعالاپ وتىرعان ىستەرىنە قاراي ىستەلگەن، بۇل، ءتۇبىن قۋعاندا، بازارلاندىرۋ رەفورماسىنىڭ ءادىسى.
ءبىز الدىمەن بازار نەگىزگى تۇلعاسىن جانداندىرۋىمىز كەرەك. ساياساتتىڭ ناق اقشاسى، باستىسى، بازار نەگىزگى تۇلعاسىن قيىنشىلىقتان قۇتىلدىرۋ، بازاردىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىن قاۋلاتۋ ءۇشىن جۇمسالادى. ناق اقشانى كاسىپورىندار مەن جەكە ساۋدا - ونەركاسىپشىلەرگە تياناقتاندىرۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك. بۇل رەتكى ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامادا بىلاي دەلىندى: جاسىل تاۋدى ساقتاپ قالىپ بولاشاققا يە بولۋ كەرەك. بىزدە قازىر 120 ميلليون بازار نەگىزگى تۇلعاسى بار، ولار جاسىل تاۋ سانالادى، ولاردى ساقتاپ قالساق، بولاشاققا يە بولامىز.
بازار نەگىزگى تۇلعاسىن جاندىرىپ قالماستان، ونان دا ماڭىزدىسى ”تومەنگە بەرۋ، باسقارۋ، قىزمەت وتەۋ“ رەفورماسى ارقىلى ولاردى جانداندىرۋ كەرەك. بازارلانعان، زاڭمەن جونگە سالىناتىن، حالىقارالانعان شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن جاراتىپ، ۇيلەسىمسىز شارتتاردى الىپ تاستاپ، ولاردىڭ ءادىل باسەكەلەسۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك. مۇنداي شارالار قاراماققا فورماسىز بولعانىمەن، فورمالى بايلىق جاراتا الادى، جاقسى ىستەسەك، ناق اقشا ۇسىنىلىمىنان كەم سوقپايدى.
ونان كەيىن، جاڭا بازار نەگىزگى تۇلعاسىن اناعۇرلىم كوپ جەتىلدىرۋ كەرەك. كوپشىلىككە ايان، بۇل رەتكى ىندەتكە توتەپ بەرۋ بارىسىندا ينتەرنەتتە ساتىپ الۋ، جەدەل جەتكىزۋ، بۇلتتىق جۇمىس ىستەۋ، ت . ب ءىشىنارا جاڭا كاسىپ كۇيى ءتيىمسىز جاعدايدا ارتتى، كەيبىر تيجارات كىرىسى ۇشتەن ەكى بولىك ارتتى، ونىڭ ۇستىنە قازىرگى جاڭا كاسىپ كۇيى ءالى دە تولاسسىز تۋىلۋدا. بۇل ءبىزدىڭ تاياۋ بىرنەشە جىلدان بەرى قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانى تەرەڭدەتۋىمىزبەن، جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋىمىزبەن، جاڭا قوزعالىس قۋاتتارىن جەتىلدىرۋىمىزبەن، زورايتۋىمىزبەن، كوپ بولىپ شارۋاشىلىق قۇرۋدى، جالپى قاۋىمدىق جاڭالىق اشۋدى ورىستەتۋىمىزبەن قاتىستى. ءبىز وسى تاجىريبەلەردى جالپىلاستىرىپ، جاڭا قوزعالىس قۋاتتارىن، جاڭا بازار نەگىزگى تۇلعالارىن اناعۇرلىم كوپ تولىسۋىن جەبەۋىمىز كەرەك. بيىل ءبىز ورتا ەسەپپەن ءار كۇنگى جاڭادان تىركەلگەن كاسىپورىندى 20 مىڭ اينالاسىنا جەتكىزۋدى ورىنداۋعا قۇلشىنامىز، بۇل جۇڭگونىڭ ەكونوميكالىق ومىرشەڭدىك كۇشىن بايقاۋداعى ءبىر ماڭىزدى كورسەتكىش.
ءبىز ورتا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىندارعا باسا ءمان بەرەمىز ءارى بۇل ءىرى كاسىپورىندارعا ءمان بەرمەگەندىك ەمەس، ءىرى، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ بىرگە ءومىر ءسۇرۋىن، بىرگە داڭق قۇشۋىن دا ءۇمىت ەتەمىز، ونىڭ ۇستىنە ءىشىنارا ورتا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ بولاشاقتا تولىسىپ ءىرى كاسىپورىنعا اينالىپ، ءوزارا توعىسا دامۋ جاعدايىن قالىپتاستىرۋدى كۇتەمىز. بيىل ءبىز قيىنشىلىقتان قۇتىلدىرۋ ساياساتىنان پايدالانۋدىڭ قالاي بولعاندىعىنا قاراپ قالماستان، تاعى شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىنىڭ جاقسارۋىنىڭ كورنەكتى بولعان - بولماعاندىعىنا دا قارايمىز، مۇنداي بولعاندا كوبەيتكىش اسەرى تۋىندايتىن بولادى.
جاپونيا اراي اقپاراتىنىڭ ءتىلشىسى: دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسى جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنىڭ ورشۋىمەن اۋىر سوققىعا ۇشىراۋدا، جۇڭگو ىندەتتى تىزگىندەدى، مۇنان بىلاي جاپونيانى قامتىعان توڭىرەگىندەگى ەلدەرمەن ەكونوميكالىق سەلبەستىك ورىستەتۋ جوسپارى بار ما؟ جۇڭگو مۇنان بىلاي جۇڭگو - جاپونيا - كورەيا ەركىن ساۋدا كەلىسىمى جانە ەركىن ساۋدا جۇيەسىن قۇرۋ جاقتارىنداعى جوسپارىن قالاي ىلگەرىلەتەدى؟ جۇڭگونىڭ تىنىق مۇحيت اتتاعان سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناس كەلىسىمىنە (TPP) قاتىناسۋ ويى بار ما؟
لي كىچياڭ: بىلتىرعى شىعىس ازيا سەلبەستىگى باسشىلارىنىڭ جەلىلەس ماجىلىسىندە، 15 ەلدىڭ باسشىسى بيىل وڭىرلىك جان - جاقتى ەكونوميكالىق سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناس كەلىسىمىنە ۋاعىندا قول قويىسۋعا بىرگە ۋادەلەسكەن، مەن بۇل ۋادەنىڭ سەلگە كەتپەۋىن ءۇمىت ەتەمىن ءارى سەلگە كەتپەيتىنىنە سەنەمىن. ءبىز دە جۇڭگو - جاپونيا - كورەيا ەركىن ساۋدا ءوڭىرى قۇرىلىسىن بەلسەنە ىلگەرىلەتەمىز. جۇڭگو - جاپونيا - كورەيا بارلىعى جاقىن كورشىلەر، ءبىز ەكونوميكانىڭ ۇلكەن اينالىمىندا جۇڭگو - جاپونيا - كورەيا ەكونوميكاسىنىڭ شاعىن اينالىمىن قۇرۋدى قالايمىز. مىسالى، تاياۋدا جۇڭگو مەن كورەيا قولايلى ارنا اشىپ، ساۋدا، تەحنيكا سياقتىلارعا ساياتىن ادامداردىڭ ءساتتى بارىس - كەلىس جاساۋىنا مۇمكىندىك جاسادى، بۇل جۇمىستى، ءوندىرىستى قالپىنا كەلتىرۋگە ءتيىمدى بولدى، جەرى جاقىن بۇرىن جەتەر، اۋىلى جاقىن الدىمەن الار دەگەن وسى دەپ ايتۋعا ابدەن بولادى.
جاڭا ءسىز ايتىپ وتكەن TPPعا توقتالساق، مەن جان - جاقتى جانە العا باسقان تىنىق مۇحيت اتتاعان سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناس سەلبەستىگى (CPTPP) دەپ ءتۇسىنىپ وتىرمىن. CPTPPعا قاتىناسۋعا جۇڭگو جاق بەلسەندى، اشىق پوزيتسيادا.
حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ ءتىلشىسى: بيىل كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە جەتەتىن جىل، الايدا ىندەت ىقپالىنان كوپتەگەن وتباسىلاردىڭ كىرىسى تومەندەڭكىرەپ قالدى، اۋەلى، ءىشىنار ادامدار قايتا كەدەيلەسۋ الدىندا تۇر. وسىنداي جاعدايدا بيىلعى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ مىندەتى ءساتتى ورىندالا ما؟ ۇكىمەت نەگىزگى حالىق تۇرمىسىن قالاي قامتاماسىز ەتەدى؟
لي كىچياڭ: جۇڭگو − جان سانى كوپ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەل، ءبىزدىڭ ادام باسىنا تۋرا كەلەتىن جىلدىق قولداعى تابىسىمىز 30 مىڭ يۋان حالىق اقشاسى، دەسەدە، 600 ميلليون ورتا، تومەن كىرىستى، سونداي - اق ودان تومەن ادامدار شوعىرى بار، ولاردىڭ ورتاشا ايلىق كىرىسى نەبارى 1000 يۋان توڭىرەگىندە عانا، 1000 يۋانمەن ورتاشا قالالاردان ءۇيدى جالعا الۋدىڭ ءوزى قيىن، قازىر تاعى ىندەت ىقپالىنا ۇشىرادى. ىندەتتەن كەيىن، حالىق تۇرمىسى باستى ورىندا تۇرادى. قيىنشىلىعى بار بۇقارانىڭ جانە ىندەت ىقپالىنا ۇشىراعان تىڭنان قوسىلعان قيىنشىلىعى بار بۇقارانىڭ نەگىزگى تۇرمىسىن قالاي قامتاماسىز ەتۋ كەرەك، ءبىز بۇل قىزمەتتى ەرەكشە ماڭىزدى ورىنعا قويۋىمىز كەرەك. ءبىز قيىنشىلىقتان قۇتىلدىرۋ ساياساتىن قولداندىق، ەداۋىر ءبولىمى نەگىزگى حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋگە قولدانىلدى.
بيىل كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ مىندەتىن ۋاعىندا ورىنداۋ كەرەك، بۇل شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ بۇكىل قوعامعا بەرگەن ايبىندى ۋادەسى. اۋەلگى ەسەپ بويىنشا تاعى 5 ميلليوننان استام كەدەي حالىق بار، وسى رەتكى ىندەت سوققىسىنان ءىشىنارا ادامدار قايتا كەدەيلەسۋى مۇمكىن، كەدەيلىكتەن ارىلتۋ مىندەتى اناعۇرلىم اۋىرلاي ءتۇستى. ءبىز كوپ شارانى قاتار قولدانامىز، اسىرەسە، شارا قولدانىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدىڭ تومەنگى شەگىنەن تۇسىرمەيمىز، بيىلعى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە جەتۋ مىندەتىن ورىنداۋعا سەنىمىمىز بار.
ءار دارەجەلى ۇكىمەتتەر حالىقتىڭ مۇددەسىن بارىنەن جوعارى قويىپ، سان مىڭداعان وتباسىلارىنىڭ مۇڭ - مۇقتاجىن ماڭىزدى ساناۋى كەرەك. ءاربىر شارانى العا قويعاندا، سان مىڭداعان وتباسىلارىنا ءتيىمدى بولاتىن - بولمايتىنىن، حالىق تۇرمىسىنا ءتيىمدى بولاتىن - بولمايتىنىن ويلاستىرۋ كەرەك. بيىل ءبىز ىندەت سوققىسىنا توتەپ بەرۋ بارىسىندا ءار جاقتان قيىنشىلىققا ۇشىراعان ادامداردى قامتاماسىز ەتۋدى ەرەكشە مۇقيات، ەگجەي - تەگجەيلى ويلاستىرىپ، ەڭ تومەنگى تۇرمىسى قامتاماسىز ەتىلەتىن جانە جۇمىسسىزدىق بويىنشا قامتاماسىز ەتىلەتىن كولەمدى ارتتىرۋىمىز كەرەك. قازىر ەڭ تومەنگى تۇرمىسى قامتاماسىز ەتىلەتىن، جۇمىسسىزدىق بويىنشا قامتاماسىز ەتىلەتىن، ەرەكشە قيىنشىلىعى بارلارعا قۇتقارۋ - كومەك بەرىلەتىن، ت. ب ادامدار شامامەن جىلىنا 60 ميلليون اينالاسىندا بولۋدا، ءبىز بيىل وسىنداي ادامداردىڭ ءبىرشاما كوپ ارتاتىنىن مەجەلەۋدەمىز. قامتاماسىز ەتۋ جانە قۇتقارۋ - كومەك بەرۋ قارجىسى جەتكىلىكتى، ولاردى قامتاماسىز ەتۋگە قارىمىمىز قاپتال جەتەدى. ءبىز ەسەپتى، ءسوز جوق، جىڭىشكەلىكپەن ىستەۋدى تالاپ ەتىپ، اقشانى قاجەتتى جەرگە جۇمساپ، حالىق تۇرمىسىن شىن مانىندە قامتاماسىز ەتەمىز. بۇكىل ەلدە تاعى 300 ميلليونعا جۋىق زەينەتاقى الاتىن ادام بار، بيىل ءبىز زەينەتاقى ولشەمىن جوعارىلاتتىق، ايتقان ەكەنبىز ىستەۋىمىز كەرەك.
شىنايى ىستەۋ ماڭىزدى، ايتقاننان ىستەگەن ارتىق. قازىرگى قوعامدىق قامسىزداندىرۋ قورىمىزدىڭ قالدىعى مەن قورى زەينەتاقىنى ۋاعىندا، تولىق تاراتۋعا ابدەن جەتەدى، دەسەدە، قىزمەتتەن ەشقانداي اعاتتىق جىبەرۋگە بولمايدى. وسى ىستەن اعاتتىق شىقسا، ادامداردىڭ بولاشاققا سەنىمىن جويادى. جۇڭحۋا ۇلتىندا قارتتاردى قۇرمەتتەيتىن ءداستۇر بار، ءبىز قوعامنىڭ ءار جاعىنا ءۇمىتتى سەزىندىرۋىمىز كەرەك. ءتۇرلى قامتاماسىزدىقتاردى ناقتى تياناقتاندىرۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋ دا حالىقتىڭ الاڭسىز بولۋىنا پارمەندى تىرەك بولىپ، ەكونوميكانىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتەدى. حالىق مەملەكەتتىڭ نەگىزى، نەگىز بەكەمدەلسە مەملەكەت تىنىش بولادى. بۇل جاقتاعى قىزمەتتەر جالعىز جۇمىسپەن شەكتەلمەيدى، قايتا كوپ جۇمىس ىستەلەدى، ءبىز ءبارىن جاقسى ىستەۋىمىز، تۇبەگەيلى ىستەۋىمىز كەرەك. جۇڭگو حالقىنىڭ تۇرمىسىنىڭ اناعۇرلىم جاقساراتىندىعىنا سەنەمىن.
سينگاپۋر بىرلەسكەن تاڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى: ءسىز ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامادا الەمدىك ىندەت جاعدايى مەن ەكونوميكا - ساۋدا جاعدايىندا زور تۇراقسىزدىق بار، جۇڭگونىڭ دامۋى كەيبىر بولجاپ بولمايتىن ىقپالداردىڭ فاكتورىنا ءدوپ كەلىپ وتىر دەدىڭىز. ءسىز قازىرگى جۇڭگو ءدوپ كەلگەن سىرتقى جاعداي جونىنەن قانداي تۇجىرىم جاسايسىز؟ جۇڭگو سىرتقى ورتانىڭ وزگەرىسىنە قالاي توتەپ بەرەدى؟ الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ سايىسىنا جانە ەكونوميكانىڭ اۋىر السىرەۋ سايىسىنا الەمدىك توتەپ بەرۋدە جۇڭگو قانداي رول ساۋلەلەندىرەدى؟
لي كىچياڭ: ءبىز الدىمەن قازىرگى دۇنيە ءجۇزى وزگەرىسىنە قارايىق. وسى رەتكى جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى الەمدە كەڭ تارالىپ، دۇنيە جۇزىنە اۋىر سوققى جاساپ، وراسان زور ىقپال اكەلدى. قازىر ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋگە بايلانىستى، ءار ەل اراسىنداعى اۋىس - كۇيىس، سەلبەستىك كورنەكتى ازايدى، ەگەر جالعاسا بەرسە، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسى اناعۇرلىم اۋىر دەڭگەيدە السىرەيدى، بۇل حاۋىپتى. ەگەر دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىندا ارتۋ قالپىنا كەلمەسە، بولاشاقتا ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدىڭ ءوزى قيىنعا سوعۋى مۇمكىن. ىندەتكە قارسى اتتانۋ بارىسىندا الەۋمەتتىك ونىمدەر ەرەكشە قاجەت، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ ورنىقتىلىعىن ساقتاۋ قاجەت، ەسىك اشۋدى، ساۋداعا قارجى قوسۋدى ەركىندەندىرۋدى جانە قولايلىلاندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ ءتىپتى قاجەت. وسىنداي بولعاندا عانا ءبىز ىندەتتىڭ دۇنيە جۇزىنە اكەلگەن سوققىسىن بىرگە جەڭىپ، زياندى ەڭ تومەنگى شەكتە ازايتا الامىز.
ەسىكتى جاۋىپ الىپ دامۋ ىسكە اسپايدى، ونداي بولعاندا ەگىنشىلىك داۋىرىنە قايتقانمەن تەڭ بولادى. جۇڭگو سىرتقا ەسىك اشۋدى تاباندىلىقپەن ىلگەرىلەتەدى، بۇل وزگەرمەيدى، وزگەرۋى دە مۇمكىن ەمەس. ءبىز دۇنيە جۇزىمەن سەلبەستىكتى ۇزبەي كەڭەيتەمىز، ەسىكتى ايقارا اشاتىن ءتىپتى كوپ شارالاردى دەربەس شىعارامىز. ەسىك اشۋ ءار ەل جونىنەن بەينە ادامعا اۋا قاجەت بولعانداي قاجەت، ەكى ەلى ايىرىلسا تۇنشىعىپ قالادى. ءبىز ەسىك اشۋ بارىسىندا تاعى حالىقارالىق كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ ورنىقتىلىعىن قورعاۋىمىز كەرەك. ارينە كەيبىرەۋلەر كاسىپ سالاسى تىزبەگىن، قامداۋ تىزبەگىن رەتتەۋ كەرەك دەۋى مۇمكىن. كاسىپورىنداردى رەتتەۋ - ورنالاستىرۋعا كەلسەك، بازار زاڭدىلىعىنا قاراي ىستەۋ كەرەك، بازار زاڭدىلىعىنىڭ ءوزى كاسىپورىنداردىڭ قاتارعا قوسىلۋى مەن قاتاردان شىعۋى، ءومىر ءسۇرۋى مەن قۇرىپ جوعالۋى سانالادى. بازار زاڭدىلىعىنا قايشى كەلۋىمىزگە، نەگىزسىز جوبالاۋىمىزعا بولمايدى، قايتا بازاردىڭ اناعۇرلىم ءوزارا ەسىك اشۋىنا مۇمكىندىك جاساۋىمىز كەرەك.
قوس باعىتتا ەسىك اشۋعا تاباندى بولۋ ءۇشىن تاتۋ - ءتاتتى ءوتۋ كەرەك. ءبىرىنشى، ءبىز دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەلمەن ءوزارا قۇرمەت ەتۋدى، تەڭ تۇرعىدا سيلاسۋدى ءۇمىت ەتەمىز. مەملەكەت مەيلى ۇلكەن الدە كىشى، كەدەي الدە باي، قۋاتتى الدە ءالسىز بولسىن، تۇگەلدەي وسى قاعيداعا بويسۇنۋى ءتيىس. بىرگە جاساۋ قاعيداسىندا ەگەر كەمەلسىزدىك بولىپ، رەفورماعا رەتتەۋ جۇرگىزۋ قاجەت بولسا، كوپشىلىك بىرگە اقىلداسىپ ءبىتىرۋى كەرەك. ەكىنشى، ءوزارا پايدا جەتكىزىپ، ءوزارا تيىمدىلىك جاساۋ. سەلبەستىك بولعاننان كەيىن تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ كەرەك، جەكە يگىلىككە كەنەلۋ ۇزاققا بارمايدى، جالعىز جەۋ دە جارامايدى. تەڭ يگىلىككە كەنەلگەندە عانا، كوپشىلىك بىرگە جەتىلەدى. ەندى ءبىرى، ءوزارا كومەكتەسۋ، ءوزارا ۇيرەنۋ. ءار ەلدىڭ وزىنە ءتان ارتىقشىلىعى بار، تۇگەلدەي وتەۋگە ءتيىستى حالىقارالىق جاۋاپكەرشىلىك ارقالاپ، ءتۇرلى قيىنشىلىقتار مەن سايىستارعا تىزە قوسا توتەپ بەرۋى ءتيىس. جۇڭگو وركەندەپ كەلە جاتقان ءىرى ەل رەتىندە ارقاۋلاعا ءتيىستى حالىقارالىق جاۋاپكەرشىلىگىن ارقالايدى.
جۇڭگو − الىپ بازار، ءبىز ىلگەرىلەتكەن قيىنشىلىقتان قۇتىلدىراتىن جانە بازار ومىرشەڭدىگىن قاۋلاتاتىن كولەمدەنگەن ساياسات تۇتىنۋ بازارىن اناعۇرلىم كەڭەيتەدى. جۇڭگونىڭ ءالى دە كوپشىلىك ءۇمىت ارتقان قارجى قوسۋدىڭ ىرىستى جەرى بولۋىن ءۇمىت ەتەمىن. ءبىز ءتىپتى كوپ شەتەل تاۋارىن يمپورت ەتىپ، دۇنيە جۇزىنە بەت العان ۇلكەن بازارعا اينالۋدى قالايمىز.
ىندەت سىندى وسى ءبىر الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ سايىسىنا قالاي توتەپ بەرۋگە توقتالساق، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قيىنشىلىقتان قۇتىلدىرۋدى الدىندا كوپ رەت اۋىزعا الدىم، قيىندىقتى بىلەك بىرىكتىرە جەڭىپ، تىزە قوسا العا ىلگەرىلەۋىمىز كەرەك. مەن ءار ەل حالقىنىڭ بىرگە قۇلشىنۋىندا، ىندەتتەن كەيىن ەسىكتىڭ ءتىپتى دە ايقارا اشىلاتىندىعىن، السىرەۋدەن كەيىن تىڭنان گۇلدەنىپ - كوركەيەتىندىگىن ءۇمىت ەتەمىن ءارى وعان سەنەمىن.
تىلشىلەر جيىنى ينتەرنەتتىك بەينە ەكران فورماسىندا وتكىزىلدى، نەگىزگى ءماجىلىس الاڭى حالىق سارايىنىڭ 3 - قاباتىنداعى جيىن زالىنا، بولىمشە ءماجىلىس الاڭى مەيديا ەكى ءماجىلىس اقپارات ورتالىعىنا ورنالاستىرىلدى، تىلشىلەر جيىنى 110 مينۋت مولشەرىندە وتكىزىلدى.
