لان حۇيدىڭ سۋرەتى. سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگى تاراتقان
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ چىڭدۋدان بەرگەن حابارى (ءتىلشى ۋ شاۋيىڭ). حاۋىپسىزدىك پەن قاتىناسقا جاۋاپتى بولىپ ورىنباسار اكىمدىك مىندەت وتەگەن 3 جىلدا، اۆتوكولىكپەن كۇنىنە 200 نەشە كيلومەتر جول باستى، اۆتوكولىگىندە اسكەري ىشىك، جاڭبىرلىق بۇيىم، جول ازىق ىلعي دا دايىن تۇردى، سىرقاتتانىپ شيپاحاناعا جاتىپ وپەراتسيا جاساتقان كۇندە دە قىزمەتىن قايىرىپ قويعان جوق، ءومىرىنىڭ سوڭعى ساتىندە دە قاتىناس قۇرىلىسى جانە تاسقىننان ساقتانۋ ورنىندا قايراتتانا كۇرەس جاسادى − ول لان حۇي، قاراپايىم جان ءارى ءاردايىم حالىقتى كوڭىلىندە ساقتاعان نەگىزگى ساتى كادرى.
لان حۇي سىچۋان ولكەسى ميانياڭ قالاسى بەيچۋان چياڭزۋ اۆتونوميالى اۋدانى چۇيشان قالاشىعىنداعى قاراپايىم حۇيزۋ وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن، 1992 - جىلى 10 - ايدا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولعان. بۇرىن بەيچۋان اۋداندىق جاستار وداعى كوميتەتىنىڭ ورىنباسار شۋجيى، شۋجيى، توڭكوۋ قالاشىق پارتكومنىڭ ورىنباسار شۋجيى، قالاشىق باستىعى، پارتكومنىڭ شۋجيى، اۋداندىق ۇكىمەت كەڭسەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، اۋداننىڭ ورىنباسار اكىمى سياقتى مىندەتتەردى وتەگەن.
2013 - جىلى 5 - ايدىڭ 23 - كۇنى لان حۇي اۋىل - قالاشىق جولدارى مەن حاۋىپسىز ءوندىرىس جۇرگىزۋدى تەكسەرگەندە، باقىتقا قارسى، جاردان قۇلاپ، نەبارى 48 جاسىندا قىزمەت ۇستىندە قايتىس بولدى. 5 - ايدىڭ 25 - كۇنى تۇستەن بۇرىن بەيچۋاندا سەبەزگىلەپ جاڭبىر جاۋىپ تۇردى، مىڭنان استام كادر مەن بۇقارا وزدىكتەرىنەن جەرلەۋ مەكەمەسىنە ۇلگىرىپ كەلىپ، ونى سوڭعى ساپارعا اتتاندىرىپ سالدى.
قىزمەتكە قاتىناسقاننان بەرى، لان حۇي باستان - اياق پارتيا مەن حالىق ءىسىن جۇرەگىندە ەڭ جوعارى ورىنعا قويدى، ول قاشاندا ”ساقاداي ساي تۇرۋ“ قىزمەت كۇيىن ساقتادى، دەنساۋلىعىنان ايرىلۋعا پەيىل بولسا دا قىزمەتتى اقساتپادى. ۋىنچۋانداعى ەرەكشە اۋىر جەر سىلكىنىسىنە قارسى اتتانعاندا، ول جەر سىلكىنىسىنە قارسى اتتانىپ، اپاتتان قۇتقارۋدىڭ الدىڭعى شەبىنەن تاپجىلمادى، اپاتقا ۇشىراعان 3 تۋىسىن ىزدەۋمەن ساناسپاي، ”تىرشىلىك جولىن“ شاپشاڭ اشۋعا ءبىر - بىرلەپ ۇيىمداستىردى؛ اپاتتان كەيىنگى قايتا قۇرۋدا ول ەرلىكپەن قاتىناس - تاسىمال، حاۋىپسىز ءوندىرىس جۇرگىزۋ سياقتى ەڭ اۋىر، ەڭ جاپالى قىزمەت مىندەتىن ارقالاپ، بۇقارانىڭ ”الاڭسىز جولمەن“ جۇرۋىنە كەپىلدىك ەتىپ، بەيچۋاندا 3 جىل بويى ەلەۋلى حاۋىپسىزدىك شىرعالاڭىنىڭ تۋىلماۋىن جۇزەگە اسىردى.
لان حۇيدىڭ قىزمەتتەسى چىن گوشيڭ بىلاي دەدى: قىزمەتتەن قولى بوساماعاندىقتان لان حۇي كەي كەزدەرى كۇنىنە 2 − 3 ساعات عانا ۇيىقتاپ ءجۇردى، شارشاعاندا، ۇيقى قىسقاندا اۆتوكولىكتە جانتايا كەتەدى. بويىنىڭ بيىكتىگى 1.72 مەتر بولعانىمەن، دەنە سالماعى 60 كيلوگرامعا جەتپەيدى، گەمورويعا، كوتەن ىشەك جىلانكوزىنە شالدىعۋمەن بىرگە، اسقازان اۋرۋى، باۋىر اۋرۋى دا وتە سالماقتى.
”ادام قارا باسىنىڭ عانا قامىن كۇيتتەي بەرمەي، وزگەلەردىڭ قامىن كوبىرەك جەۋ كەرەك“. مىنە بۇل لان حۇيدىڭ مۇراتى، ونى مەيلى جاي ادام بولۋ تۇرعىسىنان بولسىن، الدە باستىق بولۋ تۇرعىسىنان بولسىن، ۇستانا ءبىلدى. ول ۇنەمى بۇقارانىڭ ءىسىن ماڭىزدى ءىس رەتىندە قاراپ، بار ىنتاسىمەن كوڭىل ءبولدى، بەرىلە ىستەدى، جۇرت لان حۇيدى قىسقى كۇنگى مازداعان وتقا ۇقسايدى، قاي جەرگە بارسا، سول جەردى جىلىتادى دەستى. تالاي جىلدان بەرى لان حۇي باستان - اياق بۇقارانى تۋىسىنداي كورىپ كەلدى، بەيچۋاندا ءبىرتالاي بۇقارا لان حۇيدىڭ قول تەلەفون ءنومىرىن جاقسى بىلەدى، بۇقارا تەلەفون شالسا بولدى، ول كوكەيىندە ساقتادى، ىلگەرىندى - كەيىندى تۇرمىسىندا قيىنشىلىعى بار 200دەي بۇقاراعا كومەكتەستى.
لان حۇي ارامىزدان كەتتى، ول ءومىر بويى تۋعان جەرىنىڭ تاۋ - وزەندەرىن تۇگەل ارالادى، بۇقارانىڭ كوڭىل تۇكپىرىنەن دە تەرەڭ ورىن الدى. بايني اۋىلىنداعى تيەسو كوپىرى وسى ۇزدىك پەداگوگيكا وقۋشىسىنىڭ شالعاي وڭىرگە ساباق وتۋگە ەرىكتى بولىپ كەلگەن ساپارىن ەشقاشان ۇمىتپايدى؛ لەيگۋ ورتا مەكتەبىنىڭ قىسقا سيراقتى پارتالارى وسى جاس وقىتۋشىنىڭ ءتۇن ورتاسىنا دەيىن تاپسىرما تەكسەرىپ قالجىرايتىنىن ەشقاشان ۇمىتپايدى؛ اۋداندىق جاستار وداعى كوميتەتىنىڭ كەڭسەسى وسى ىنتالى وداق كادرىنىڭ ءۇمىت باستاۋىش مەكتەبىن قۇرۋ ءۇشىن مىڭنان استام تەلەفون شالعانىن ەشقاشان ۇمىتپايدى...
قاھارمان دۇنيەدەن وتكەنىمەن، رۋحى ماڭگى ساقتالادى. لان حۇي جۇمىس ۇستىندە قايتىس بولعاننان كەيىن، وعان ”مەملەكەتتىك ۇزدىك كوممۋنيستىك پارتيا مۇشەسى“، ”بۇكىل ەل حالقى رازى بولعان ۇكىمەت قىزمەتكەرى“، ”مەملەكەتتىك 1 - مامىر ەڭبەك مەدالى“ سياقتى داڭق اتاقتارى تولىقتاپ بەرىلدى. بەيچۋان اۋدانى بۇكىل اۋدانداعى پارتيالى كادرلاردى لان حۇي جولداستى ۇلگى ەتىپ، ”لان حۇيدان ۇيرەنىپ، ارەكەتتە ايگىلەپ، بۇقارانىڭ جان اشىرى بولۋ“ سياقتى قيمىلداردى ورىستەتىپ، لان حۇي كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ قورىن قۇرىپ، قيىنشىلىعى بار پارتيا مۇشەلەرى مەن قىستاق (الەۋمەتتىك اۋماق) كادرلارىنا كومەكتەسۋگە دارىپتەدى.
