ۋىن چاۋرۇڭنىڭ سۋرەتى. شينحۋا اگەنتتىگى تاراتقان.
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ گۇيياڭنان بەرگەن حابارى (ءتىلشى لي فان). گۇيجوۋ ولكەسى بيجيە قالاسى حىجاڭ اۋدانى حايچۋە قىستاعىنىڭ ”تاۋقىمەتكە تولى وڭىردەن“ بۇگىنگى كۇندە دالاسى ورمانعا، قامباسى استىققا تولۋىن ءبىر ”قارت يۇيگۇڭ“ − ۋىن چاۋرۇڭنىڭ ەڭبەگىنەن بولە قاراۋعا بولمايدى.
نەشە ون جىلدان بەرى، ول شىن ىقىلاسىمەن قىستاق تۇرعىندارىن باستاپ، جاسىل ءتۇس ارقىلى كەدەيلىكتىڭ تامىرىنا بالتا شاۋىپ، جوقشىلىق جايلاعان ۋمىڭ تاۋىنىڭ تەرەڭ قويناۋىنان ءبىر باقىت مەكەنىن جاراتتى.
20 - عاسىردىڭ 80 - جىلدارىنىڭ باسى كەزىندە حاسىتى تاۋلى ءوڭىرىنىڭ قويناۋىنداعى حايچۋە قىستاعىندا توپىراق قۇنارسىز، ورمانمەن كومكەرىلۋ سالىستىرماسى ％5كە دە جەتپەۋشى ەدى. ”ەگىن ەگۋگە بولاتىن جەردىڭ بارىنە ەكسە دە ءونىم جوعارىلامادى“. 1982 - جىلدان باستاپ حايچۋە قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى بولعان ۋىن چاۋرۇڭ بۇعان قاتتى ابىرجيدى.
”تاۋدا اعاش بولسا قۇمدى بوراندى توسۋعا بولادى، تاۋ ورماندى بولسا، تاۋ ەتەگىن قورعاۋعا بولادى، ورماندى جەرگە ءشوپ وسەدى، ءشوپتى جەردە مال وسەدى، مالدى جەر تەزەكتى، تىڭايتقىشى مول جەر استىقتى بولادى“. كەدەيلىككە سايىس جاريالاۋ ويى ۋىن چاۋرۇڭنىڭ كوڭىلىندە وركەن جايادى.
كۇندىز اعاش ەگىپ، كەشتە ماي شامنىڭ تۇبىندە ورمان ءوسىرۋ تەحنيكاسىن زەرتتەيدى، ۋىن چاۋرۇڭ ءوز باسىنان ونەگە كورسەتىپ، 2 جىل ىشىندە تاۋعا 1000 تۇپتەن استام حۋاشان سامىرسىنىن ەگەدى. 1986 - جىلى قىستا ۋىن چاۋرۇڭنىڭ ۇندەۋىمەن 300دەن استام قايراتتى جاس ءار كۇنى قاقاعان سۋىققا قاراماي اعاش شۇڭقىرىن قازىپ، قالامشا ەگەدى. 100 كيلومەتردەن استام قالامشا تاسيتىن تاۋ جولى لاي - باتپاق بولاتىن، كوپشىلىكتى بوران - شاشىن توسا المادى، ءتۇن ورتاسىندا ۋىن چاۋرۇڭ ۇنەمى كارتوپ پىسىرىپ، ەرتەسى تاڭەرتەڭ ەرتەمەن تاۋعا كوتەرىپ اپارىپ، كوپشىلىككە ءبولىپ بەرەتىن...
3 جىلدىق جاپالى شايقاس ارقىلى حايچۋە قىستاعىنىڭ تۇرعىندارى ۇيلەرىنىڭ الدى - ارتىنا حۋاشان سامىرسىنىن جانە قاراعاي ەگەدى، ەكپە ورماننىڭ اۋماعى 11 مىڭ 600 مۋعا جەتىپ، تۇتاس قىستاقتىڭ ”تاقىر تاۋلارى“ جاسىل جەلەك جامىلىپ شىعا كەلەدى.
اعاش ەگىپ، ورمان ءوسىرۋ ”بولاشاق“ باقىت ءۇشىن، بۇقارا اش قارىن ءجۇرىپ قاعىر تاۋدى جاسىلداندىرۋعا بولمايدى عوي. ۋىن چاۋرۇڭ قىستاقتىڭ استىق ءونىم مولشەرىن جوعارىلاتۋدى ويلاستىرا باستايدى. 1989 - جىلى حايچۋە قىستاعىندا اق ءتۇستى سۋلياۋ جارعاق جاباتىن ەگىمشىلىك پايدا بولادى، وسىدان كەيىن ۋىن چاۋرۇڭ تاعى دا جەردى ورگانيكالى تىڭايتۋ جانە بۋدانداستىرۋ تەحنيكاسىن جالپىلاستىرىپ، كارتوپ، جۇگەرى سياقتى استىق ەگەتىن جەرلەردىڭ بىرلىك ءونىمىن جوعارىلاتتى. 1994 - جىلى حايچۋە قىستاعىنىڭ استىق ءوندىرىسىنىڭ جالپى مولشەرى 145 مىڭ كيلوگرام مولشەرىندە جوعارىلاپ، ادام باسىندىق ورتاشا استىق مولشەرى 203.5 كيلوگرامعا جەتىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ىشەر اس ماسەلەسى نەگىزىنەن شەشىلەدى.
ۋىن چاۋرۇڭ تاعى باستاماشىلدىقپەن جىلۋ جيناپ، مەكتەپ سالادى. ونىڭ جانە كوپ جاقتىڭ قۇلشىنىسىنىڭ ارقاسىندا، حايچۋە قىستاعىندا 8 بولمەلى وقىتۋ عيماراتى بوي كوتەرەدى، سونداي - اق وقۋ الدى تاربيەسى كلاسى اشىلادى، تۇتاس قىستاقتاعى وقۋ جاسىنداعى بالالاردىڭ وقۋعا ءتۇسۋ سالىستىرماسى ％100كە جەتەدى.
1995 - جىلى ۋىن چاۋرۇڭ قىستاق پارتيا ياچەيكاسى شۋجيى مىندەتىنەن بوساعاننان كەيىن، جالعاستى مىندەتتى ورمان قورعاۋشىسى بولادى. ول ادەتتە ەرتە شىعىپ، كەش باتا ورالىپ، ءوزى جانە بۇقارا جاپا - ماشاقاتپەن ەككەن وسىناۋ ورماندى دەن قويا قورعايدى. كوپ جىلدار بويى وسى ورمان الاڭىندا بىردە - ءبىر رەت ءورت اپاتى تۋىلمادى.
ونىڭ 30 جىلدان استام ۋاقىت تاباندىلىق كورسەتۋىندە، حايچۋە قىستاعى وسى ورماندى قورعاپ قالىپ، ورمانمەن كومكەرىلۋ سالىستىرماسى ％70تەن اسادى. ورماندى جەردىڭ سۋ بايلىق قاينارى جەتكىلىكتى بولعاندىقتان توڭىرەكتەگى 7 قىستاقتى اۋىز سۋ قاينارىمەن قامدايدى.
2014 - جىلى ورماندى ءومىرىم دەپ بىلگەن ۋىن چاۋرۇڭ زورىعۋدان سىرقاتتانىپ، ەمدەۋ ءونىم بەرمەي، 72 جاسىندا دۇنيەدەن وتەدى. ونىڭ قابىرى باسىنا قۇلپىتاس قويىلمادى، قارسى الدىندا حايچۋە قىستاعىنىڭ تۇمەن مۋلىق ورمانى جايقالىپ تۇردى.
كوز جۇمار الدىندا ۋىن چاۋرۇڭ كوڭىلىن سۇراي كەلگەن باسشىلارعا قىستاقتىڭ وقۋ - اعارتۋ، ەمدەۋ سياقتى جاقتاردا قولداپ - قۋاتتاۋعا قول جەتكىزىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ءتىپتى دە جاقسى تۇرمىس كەشىرۋىنە مۇمكىندىك جاساۋدى ءۇمىت ەتەتىندىگىن ايتادى.
ۋىن چاۋرۇڭنىڭ ارمانى بىرتىندەپ جۇزەگە اسۋدا، قازىر حايچۋە قىستاعىندا وسىزاماندانعان كوركەم باستاۋىش مەكتەپ جانە ولشەمدى ەمحانا بار، قىستاقتىڭ كاسىپ سالاسى دا اناعۇرلىم دامىپ كەلەدى. بيىلعى كوكتەمنەن باستاپ، قىستاق جۇپارقۇلاق جىلىجايى ەگىمشىلىگىن، حالىقتىق تۇسەلحانا ساياحاتى سياقتى ەكونوميكالىق كاسىپ سالاسىن دامىتتى. قازىر حايچۋە قىستاعىندا جان باسىندىق ورتاشا كىرىس 10 مىڭ يۋانعا جەتتى، تۇتاس قىستاقتاعى 220دان استام قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ىشىندە 90نان استامىندا جەڭىل اۆتوكولىك بار.
