ازاماتتىق زاڭناماعا نازار. دەلو ارقىلى زاڭدى ءتۇسىندىرۋ
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى سۇن شاۋلۇڭ، باي ياڭ، حۋاڭ انچي
مۇراگەرلىك تابيعي ادام قايتىس بولعاننان كەيىن، ونىڭ مال - مۇلكىن جالعاستىرىپ مۇراگەرلىك ەتۋگە بايلانىستى سان مىڭداعان وتباسىلارىنا سايادى. 2021 - جىلى 1 - ايدىڭ 1 - كۇنىنەن باستاپ ازاماتتىق زاڭناما رەسمي اتقارىلعاننان كەيىن، 1985 - جىلدان باستاپ اتقارىلىپ كەلە جاتقان مۇراگەرلىك زاڭىنىڭ ورنىن باسادى. مۇرانى ۇيلەسىمدى باسقارۋدان مۇرا جونىندەگى داۋ - شاردى ازايتۋعا دەيىن، ازاماتتىق زاڭناما مۇراگەرلىك بولىگىنە ءبىر قىدىرۋ جاڭا بەلگىلەمەلەر جاسادى.
بەينەكەسكىن، باسىپ شىعارۋ سياقتى وسيەت فورماسى مويىندالادى
【دەلو مىسالى】 جاڭ XXتىڭ اكە - شەشەسىنىڭ 3 پەرزەنتى بار، 2013 - جىلى اكەسى قايتىس بولعاندا وسيەت قالدىرماعان، 2015 - جىلى شەشەسى قايتىس بولار الدىندا، ەكى جاقسى دوسىنىڭ كۋا بولۋىندا بەينەكەسكىن تاسىلىمەن وسيەت قالدىرىپ، ءوزى ناۋقاستانعان كەزىندە جاڭ XX دەن قويا قارادى دەپ ءبىر قورا - جايدى جاڭ XXكە قالدىرۋدى، بانكەدەگى 120 مىڭ يۋاندى جاڭ XXتىڭ ەكى اپەكەسىنە قالدىرۋدى ۇيعاراتىندىعىن بىلدىرەدى.
جاڭ XXتىڭ ەكى اپەكەسى ”بەينەكەسكىن فورماسىنداعى وسيەت كۇشكە يە وسيەت ەمەس، اكە - شەشەنىڭ مۇراسى زاڭدا بەلگىلەنگەن مۇراگەرلىك ەتۋ تاسىلىمەن ۇلەستىرىلۋى كەرەك“ دەيدى.
【زاڭعا تۇسىنىك】 ازاماتتىق زاڭنامانىڭ 1137 - تارماعىندا بىلاي دەپ بەلگىلەنگەن: دىبىس، بەينەكەسكىن فورماسىمەن قالدىرىلعان وسيەتكە 2دەن كوپ كۋاگەر باسى - قاسىندا كۋا بولۋى كەرەك. وسيەت قالدىرۋشى مەن كۋاگەر دىبىس، بەينەكەسكىن بارىسىندا ءوزىنىڭ اتى - ءجونىن نەمەسە پورترەتىن، سونداي - اق جىل، اي، كۇنىن ەستەلىككە ءتۇسىرۋى كەرەك.
قازىرگى اتقارىلىپ وتىرعان مۇراگەرلىك زاڭىندا بەينەكەسكىن، باسىپ شىعارۋ سياقتى فورماداعى وسيەتتەردىڭ جاسالۋ فورماسى مەن تالابى ايقىن تۇراقتاندىرىلماعان، امالياتتا كوپتەگەن تالاس - تارتىس ساقتالعان، ازاماتتىق زاڭناما بەينەكەسكىن، باسىپ شىعارىلعان سياقتى فورماداعى وسيەتتەردىڭ جاسالۋ فورماسى مەن تالابىن ارناعا ءتۇسىرىپ، ونىڭ زاڭدىق كۇشىن ايقىندادى.
بەيجيڭ جاراتىلىستىق عىلىمدار داشۋەسى زاڭ عىلىمى شۋەيۋانى ازاماتتىق زاڭنامانى زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى مىڭ چياڭ بىلاي دەدى: قازىر اتقارىلىپ وتىرعان مۇراگەرلىك زاڭى ەرتەرەكتە اتقارىلعان، بەينەكەسكىن، باسىپ شىعارۋ سياقتى تەحنيكالىق تاسىلدەر سول كەزدە جالپىلاسا قويماعان، وسى رەت وزگەرىس ەنگىزىلىپ جانە تولىقتانىپ، ازاماتتىق زاڭنامانىڭ ءداۋىردىڭ دامۋىنا جاۋاپ بەرۋى تولىق ايگىلەندى.
كۋالاندىرىلعان وسيەتتىڭ كۇشى ەندىگارى الدىڭعى ورىندا تۇرمايدى
【دەلو مىسالى】 لي اتاي مەن كەمپىرىنىڭ ەكى ۇلى، ەكى قىزى بار، ەكى كاريا كەزىندە ءبىر وسيەتتى كۋالاندىرىپ، مال - مۇلىكتى ءتورت بالاسىنىڭ تەڭ ءبولىسىپ الۋىنا قالدىرعان. الايدا ەكى كاريا ءومىرىنىڭ سوڭعى بىرنەشە جىلىندا كەنجە ۇلىنىڭ ۇيىندە تۇرادى، كەنجە ۇلى اكە - شەشەلەرىنە بار پەيىلىمەن قاراپ، باعىپ - قاعۋ بورىشىن وتەيدى. سونىمەن ەكى كاريا كوز جۇمار الدىندا ءوز قولدارىمەن تاعى ءبىر وسيەت جازىپ، مال - مۇلكىنىڭ جارتىسىن كەنجە ۇلىنا قالدىرادى، وسى وسيەت كۇشكە يە مە؟
【زاڭعا تۇسىنىك】 ناقتى تۇرمىستا ءبىر ادامنىڭ كوپ وسيەت قالدىرۋ جاعدايى ۇنەمى تۋىلادى، قازىر اتقارىلىپ وتىرعان مۇراگەرلىك زاڭى ەڭ سوڭعىسىن ولشەم ەتۋدى بەلگىلەسە دە كۋالاندىرىلعان وسيەت بولسا، كۋالاندىرىلعان وسيەتتى ولشەم ەتكەن. ازاماتتىق زاڭناما وسى جونىندە وزگەرىس ەنگىزىپ، كۋالاندىرىلعان وسيەتتىڭ كۇشىن الدىڭعى ورىنعا قويۋ بەلگىلەمەسىن ءوشىردى.
ازاماتتىق زاڭنامانىڭ 1142 - تارماعىندا بىلاي دەلىنگەن: وسيەت قالدىرۋشى ءوزى قالدىرعان وسيەتتى قايتارىپ الۋىنا، وزگەرتۋىنە بولادى. وسيەت قالدىرعاننان كەيىن وسيەت قالدىرۋشى وسيەت مازمۇنىمەن قاراما - قارسى ازاماتتىق زاڭدىق ءىس - ارەكەتىن اتقارسا وسيەتكە قاتىستى مازمۇنداردى قايتارىپ الدى دەپ قارالادى. بىرنەشە وسيەت قالدىرىپ، مازمۇنى ءبىر - بىرىنە قايشى كەلسە، سوڭعى وسيەت ولشەم ەتىلەدى.
”كۋالاندىرىلعان وسيەتتىڭ كۇشىن الدىڭعى ورىنعا قويۋ بەلگىلەمەسىن ءوشىرۋ وسيەت قالدىرۋشىنىڭ شىنايى نيەتىنە دەگەن قۇرمەتتى ايگىلەيدى“، - دەدى شاڭحاي شەتەل تىلدەرى داشۋەسى زاڭ عىلىمى شۋەيۋانىنىڭ دوتسەنتى حۋاڭچي.
مۇرانى باسقارۋشى ادام ءتۇزىمىن ەنگىزدى
【دەلو مىسالى】 تەڭىز ونىمدەرى ساۋداسىمەن اينالىساتىن ۋاڭ مىرزا توسىننان كولىك اپاتىنا ۇشىراپ قايتىس بولادى، ودان قالعان مال - مۇلىك قامبادا ساقتالعان نەشە توننا جوعارى سورتتى تەڭىز ونىمدەرىن قامتيدى. ۋاڭ مىرزانىڭ سوڭعى ىستەرىن ءبىر جايلى ەتكەن كەزدە ونىڭ اكە - شەشەسى مەن ايەلى اراسىندا مۇرانى بولىسكە سالۋ تۋرالى الاۋىزدىق تۋىلىپ، قامباداعى تەڭىز ونىمدەرى باسقارۋسىز قالىپ، كوبى ءشىرىپ، زور شىعىنعا ۇشىرايدى.
【زاڭعا تۇسىنىك】 ازاماتتىق زاڭناماعا مۇرانى باسقارۋشى ادام ءتۇزىمى ەنگىزىلىپ، ءتۇرلى جاعدايلاردا مۇرانى باسقارۋشى ادامدى تاڭداپ تاعايىنداۋ جونىندە ايقىن بەلگىلەمە جاسالدى، سونىمەن بىرگە مۇرانى باسقارۋشى ادامنىڭ مىندەتى، سونداي - اق ارقالاۋعا ءتيىستى جاۋاپكەرشىلىگى ايقىندالدى. مۇرانى باسقارۋشى ادامنىڭ سايكەستىرۋى ءار جاقتىڭ تالاس - تارتىسىن ءونىمدى ازايتىپ، مۇرانى كوپ نەگىزدە بولىسكە سالۋ سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرىپ، قوعام ورنىقتىلىعىنا ءتيىمدى بولادى.
”حالىق بۇقاراسىنىڭ كۇن سايىن اۋقاتتانۋىنا بايلانىستى قايتىس بولعاننان كەيىن قالعان مۇرانىڭ تۇرىندە، سانىندا تۇگەلدەي كورنەكتى ارتۋ بەتالىسى جارىققا شىقتى“، - دەدى جۇڭگو حالىق داشۋەسى زاڭ عىلىمى شۋەيۋانىنىڭ باستىعى ۋاڭ ي، مۇرانى باسقارۋشى ادام ءتۇزىمى ارقىلى كاسىپتىك قۇرىلىم جانە كاسىپتىك قىزمەتكەر ەنگىزىپ، مۇراعا مۇراگەرلىك ەتۋدى اناعۇرلىم ىركىلىسسىز جۇرگىزۋگە بولادى، سونىمەن بىرگە وسىدان بۇرىنعى مۇراگەرلىك ەتۋ بارىسىندا ساقتالعان كەيبىر قايشىلىقتار مەن تالاس - تارتىستاردى ءونىمدى شەشۋگە بولادى.
مۇراگەرلىك ەتۋدە ”كەشىرىم ەتۋ ءتۇزىمىن“ قوستى
【دەلو مىسالى】 شياۋجاڭ اكە - شەشەسىنە وپالى بولماي، اكە - شەشەسىن باعىپ - قاعۋ بورىشىن وتەمەيدى، سوندىقتان اكە - شەشەسى وسيەت قالدىرعاندا شياۋجاڭدى مۇراگەرلەر قاتارىنا قوسپايدى. دەسەدە ۋاقىت وتە كەلە شياۋجاڭ ءوز قاتەلىگىن تانىپ، تۇزەلىپ، اكە - شەشەسىنە جاقسى قارايلاسادى، اكە - شەشەسى دە شياۋجاڭدى كەشىرۋدى ۇيعارادى، ەندەشە، شياۋجاڭ مۇراگەرلەر قاتارىنا قايتا قوسىلا الا ما؟
【زاڭعا تۇسىنىك】 وسى رەتكى ازاماتتىق زاڭنامانىڭ مۇراگەرلىك بولىگىنىڭ كورنەكتى ەرەكشەلىگى مۇراگەرلىك ەتۋشىگە ”كەشىرىم ەتۋ ءتۇزىمىن“ ورناتۋ بولدى. مۇراگەردى مۇراگەرلىك ەتۋ ۇقىعىنان ماقرۇم ەتەتىن 5 ءتۇرلى ءىس - ارەكەتتى كورسەتۋمەن بىرگە، ازاماتتىق زاڭنامادا بىلاي دەپ بەلگىلەندى: ”مۇراگەردە الدىڭعى تارماقتىڭ 3 - تارماقشاسىنان 5 - تارماقشاسىنا دەيىنگى ءىس - ارەكەت بولىپ، شىنىندا، تۇزەلۋ بەينەسى بولسا، مۇرا قالدىرۋشى كەشىرەتىندىگىن بىلدىرسە نەمەسە كەيىنگى وسيەتىندە ونى مۇراگەر قاتارىنا قوسسا، وسى مۇراگەردىڭ مۇراگەرلىك ەتۋ ۇقىعى ماقرۇم ەتىلمەيدى“.
”’كەشىرىم ەتۋ ءتۇزىمىنىڭ‘ ماقساتى جاراسىمدى وتباسى قاتىناسىن قورعاۋ“. ۋاڭ ي بىلاي دەپ قارادى: ”كەشىرىم ەتۋ ءتۇزىمى“ وسىدان بۇرىنعى ءادىليالىق تۇسىنىكتە مويىندالعان، ءادىليالىق اماليات بارىسىنداعى ونىمدىلىگى دە وتە جاقسى بولدى، بۇل ءتۇزىم، ءىس جۇزىندە، مۇراگەرگە قاتەلىگىن تۇزەتۋ ورايىن بەردى، سونىمەن بىرگە مۇرا قالدىرۋشىنىڭ نيەتىنە قۇرمەت ەتۋ جوسپار - جوباسىن دا ايگىلەدى.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 6 - ايدىڭ 8 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
