شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى ليۋ شياڭ
اسقار تاۋ، شەتسىز - شەكسىز ءشول دالا. كەزىندەگى قاتىناسى قولايسىز، كەدەي دە مەشەۋ جەردىڭ ”جەر مەن سۋى ەل - جۇرتىن باعا الماعاندىقتان“، كەدەيلەردى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋ ماسەلەنى شەشۋدىڭ بىردەن - ءبىر جولىنا اينالعان ەدى. پامير ۇستىرتىنەن تارىم ويپاتىنىڭ جيەگىنە دەيىن، كەدەيلەردى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋ سان مىڭداعان كەدەي بۇقارانىڭ تاعدىرىن وزگەرتتى.
جاڭا قونىسقا كوشىپ، تاقىر تاۋ، جاپان دالاعا قوش ايتتى
ءومىرىنىڭ العاشقى 40 جىلىندا، سىدىقجان ساتىبالدى وتباسى تاۋداعى مال شارۋاشىلىعى تۇيىنىندە مال باعۋمەن كۇن وتكىزدى، تۇرمىسى جاپالى، كىرىسى ماردىمسىز ەدى.
2018 - جىلى 11 - ايدا بۇرىلىس بولدى، سىدىقجان تۇرعان اقتاۋ اۋدانى بارىن اۋىلىنىڭ حانتەرەك قىستاعى كەدەيلەردى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋ بويىنشا، قىستاقتان شامامەن 200 كيلومەتر شالعايداعى كوشىرىپ قونىستاندىرۋ ءتۇيىنى ”سىلۋ جيايۋان شاعىن اۋماعىنا“ كوشىرىلدى، سونىمەن بۇل جەر ونىڭ جاڭا قونىسىنا اينالدى.
6 - ايدىڭ 10 - كۇنى تاڭ راۋانداپ اتقان شاق. سىدىقجان ايەلى مەن بالالارىنا تاڭعى استى دايىنداعاننان كەيىن، جۇمىسقا كەتتى. ءبىر جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى، سىدىقجان جاڭا تۇرمىسقا ۇيرەنىپ قالعان ەدى.
”بەيقۇت ۇيگە سۋ، توك، جىلۋ جەتكىزىلدى، شاعىن اۋماقتىڭ ىشىندە تاعى شيپاحانا، بالاباقشا، قيمىل ورتالىعى سياقتىلار بار، قازىرگى تۇرمىسىمىزدى بۇرىن ويلاۋعا دا باتىلىمىز بارماۋشى ەدى“، - دەدى سىدىقجان.
تاۋ قويناۋىنان كوشىپ شىققان سىدىقجان شىت جاڭا تۇرمىسىن باستادى. نەشە ءجۇز كيلومەتر شالعايدا، بۇرىن ”شارباق ۇيدە“ تۇرىپ، كەرمەك سۋ ىشەتىن باحىتقان ابدۇعاني دا شولدەن شىعىپ، قۋانىشپەن جاڭا قونىسقا كوشتى.
2019 - جىلى باحىتقان كەريا اۋدانى ءداريابويى اۋىلىنداعى ەڭ سوڭعى ءبىر توپتا كوشكەن قىستاق تۇرعىنى رەتىندە، اتا - باباسىنان بەرى تۇرمىس كەشىرىپ كەلە جاتقان قۇمدى ءشولدىڭ قويناۋىنان شىعىپ، اۋدان قالاشىعىنان 91 كيلومەتر جەردەگى كەدەيلەردى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋ بويىنشا ورنالاستىرۋ تۇيىنىنە كوشىپ باردى. ”تۇرعىن ءۇي شارت - جاعدايىمىز جاقسى، سۋدىڭ دا كەرمەك ءدامى جوق، بالاباقشا، باستاۋىش مەكتەپ، ەمحانا ءبارى بار، بالانىڭ وقۋىنا، شيپاگەرگە كورىنۋگە ەندىگارى باس قاتىرمايتىن بولدىق“.
بىلتىر قىس كىرۋدەن بۇرىن، ەڭ سوڭعى ءبىر توپتاعى شارۋالاردىڭ شۇرايسىز مەكەندەرىنەن كوشىپ شىعۋىمەن، شينجياڭ ”13 - بەسجىلدىق“ كەدەيلەردى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋ بويىنشا كوشىرۋ مىندەتىن جالپى بەتتىك ورىنداپ، 40 مىڭ 146 وتباسىنداعى 169 مىڭ 400 ادام شاعىن قالا - قالاشىق نەمەسە كاسىپ باقشا رايونى، جاڭادان سالىنعان كوشىپ كەلگەندەر قىستاعى، اكىمشىلىك قىستاققا جاقىنداتۋ سياقتى ادىستەر ارقىلى ورنالاستىرىلىپ، كەدەي بۇقارانىڭ تۇرمىس، ءوندىرىس شارت - جاعدايىن جاقسارتۋمەن بىرگە، ولاردى تەپە - تەڭ بولعان الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ قامتاماسىزدىعىنان يگىلىكتەندىردى.
كاسىپ سالاسىن جەتىلدىرىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋ قوزعاۋشى كۇشىن نىعايتتى
كوشىرىلگەننەن كەيىنگى باستى ءتۇيىن كوشىرىپ شىعارۋدان ورنىقتىرۋعا، بايۋعا قاراي بۇرىلىس جاساۋعا ويىستى.
رايونىمىز كەدەيلەردى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋدە باستان - اياق كاسىپ سالاسىن جوبالاۋدى الدىمەن اتقارۋعا تاباندى بولىپ، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي ەرەكشە كاسىپ سالاسىن دامىتىپ، كەدەيلەردى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋدىڭ ”قالعان ىستەرىن“ شىن مانىندە ويداعىداي ىستەدى.
قاعىلىق اۋدانىنىڭ اقتاش قالاشىعىندا مامۇت تاشمامەت پەن ايەلى وسى اراعا كوشىپ كەلگەننەن كەيىن، سۋ، توك، جىلۋى تولىق بەيقۇت ۇيگە قونىستانىپ قالماستان، تۇراقتى جۇمىس تا تاپتى − ەكەۋى دە قالاشىقتا جاڭادان سالىنعان ونەركاسىپ باقشاسىنا جۇمىسقا شىقتى، وتباسىنىڭ جىلدىق كىرىسى 50 مىڭ يۋان اينالاسىنا جەتىپ، كەدەيلىكتەن تۇبەگەيلى ارىلدى.
اقتاش قالاشىعىنىڭ كەدەيلەردى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋ بويىنشا بەيقۇت ۇيگە ورنالاستىرۋ وڭىرىندە قاعىلىق اۋدانىنىڭ 3 تاۋلى اۋىل - قالاشىعىنداعى 14 مىڭ ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي وتباسى تۇرادى. بۇرىننان بەرى، وسى قالاشىق كاسىپ سالاسىن يگەرۋ ارقىلى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدى جەبەپ، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ سەحىن، قۇرىلعىلى اۋىل شارۋاشىلىعىن، باعىمشىلىق شاعىن اۋماعىن بار كۇشپەن دامىتىپ، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋگە جەتەكشىلىك ەتۋ قابىلەتىن جوعارىلاتتى. قازىر بۇكىل قالاشىقتاعى ەڭبەك قۋاتى بار 5300 كەدەي بۇقارا تۇگەلدەي جۇمىستاندى.
كەيبىر ورنالاستىرۋ تۇيىندەرى قونىس جاڭالاۋدى وراي ەتىپ، جاڭا كاسىپ سالاسىن ەنگىزىپ جانە جەتىلدىرىپ، ءشول دالانى جاسىل القاپقا اينالدىردى.
لوپ اۋدانىنىڭ اڭگيا قالاشىعى جانە جياشين قىستاعىنداعى جىلىجايدا بەيجيڭنەن ”ەنگىزىلگەن“ پيڭگۋ ۇلكەن شاپتولى جاقسى ءوسىپ كەلەدى. نىسان جۇمىسىنا جاۋاپتى لوپ اۋدانىنداعى پيڭلو شين - ي اۋىل شارۋاشىلىق عىلىم - تەحنيكاسى شەكتى سەرىكتەستىگى سول ماڭعا كوشىپ كەلگەن وتباسىلارىن جىلىجايدى باعىپ - باپتاۋعا قابىلدادى، قىزمەتشىلەردىڭ ايلىق كىرىسى 2000 يۋانعا جەتتى.
سىلۋجيايۋان شاعىن اۋماعى اقتاۋ جۇڭيىنتۇڭ ەلەكتروندى عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىن قارجى قوسىپ زاۆود قۇرۋعا باۋراپ، 130دان استام قىستاق تۇرعىنى كاسىپتىك جۇمىسشىعا اينالدى. ”كەلەسى قادامدا سەرىكتەستىك جاڭا تەحنيكا جانە جاڭا جابدىق ەنگىزىپ، قول تەلەفون تىڭداعىشى، لانيا تىڭداعىش سياقتى ەلەكتروندى ونىمدەردى ءوندىرىپ، سىلۋجيايۋانداعى، سونداي - اق ماڭايداعى 1000نان استام ادامدى جۇمىستاندىرۋعا باستايدى“، - دەدى زاۆود باستىعى شيە سۇڭدى.
قونىس جاڭالاۋ تەك بارىس قانا، كەدەيلىكتەن ارىلتۋ ناعىز ماقسات. قازىر رايونىمىزدىڭ جەر - جەرى ءتۇرلى تاسىلدەر ارقىلى كاسىپ سالاسىنىڭ سوڭعى نىساندارىن دامىتۋدى بەلسەنە جەبەپ، قونىس جاڭالاپ كوشىرۋدەن كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ، كىرىستى ارتتىرۋدىڭ جەمىسىن كورۋگە قۇلشىنىپ، بۇقارانىڭ تابىس سەزىمىن، باقىت سەزىمىن، حاۋىپسىزدىك سەزىمىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتتى.
ساۋدا ورايىن قاراستىرىپ، باقىتتى تۇرمىستى جاراتتى
اسقار تاۋ مەن قۇمدى دالا ادامنىڭ قيمىل اۋماعىن شەكتەۋمەن بىرگە، ادامنىڭ كوز اياسىن دا تۇسايدى.
ەگەردە سىدىقجان ءالى تاۋدا جۇرگەن بولسا، قولىنان بيشىك تۇسپەي، قوي - سيىرىن ايداپ جۇرەر ەدى، ال قازىر سول قوس قولىمەن كومپيۋتەردىڭ تەتىگىن مەڭگەرىپ وتىر.
قونىس جاڭالاعاننان كەيىن، سىدىقجان شاعىن اۋماقتا مايعا بەرىلەتىن دۇكەن بار ەكەندىگىن بايقادى، ول وسى ساۋدا ورايىن مىقتى يگەرىپ، سيىرىن، قويىن ساتىپ، حالىققا قولايلى قىزمەت وتەۋ ەرەن بازارىن اشتى، ىلە - شالا كومپيۋتەر بىلىمدەرىنە باۋلۋ كۋرسىنا قاتىناسىپ، ەرەن بازاردان توك اقىسىن ينتەرنەت جەلىسىنەن تولەۋدى ۋاكىلاتان ءبىتىرۋ ءتۇيىنىن اشتى، قازىر ايلىق كىرىسى 3000 يۋاننان استى. ”قىزىم بالاباقشادا بولعاندىقتان، مەن شاعىن اۋماقتا قالۋدى تاڭدادىم. كوپتەگەن ادام باۋلۋعا قاتىناسۋ ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ سەحىنان نەمەسە اۋدان قالاشىعىنان قىزمەت تاۋىپ الدى“، - دەدى ول.
اقتاش قالاشىعىندا 130 ساۋدا دۇكەنى جانە ءبىر اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ونىمدەرى ساۋدا بازارى بار. كيىم - كەشەك دۇكەنى، جەمىس - جيدەك دۇكەنى، جاۋ بۇيرەك دۇكەنى، ازىق - تۇلىك، تۇتىنۋ بۇيىمدارى، كيىم - كەشەك دەيسىز بە، مۇندا ىزدەگەننىڭ ءبارى تابىلادى. كوشە - كوشەلەردە قىزۋ تىرشىلىك لەبى ەسەدى. قونىس جاڭالاعان تاتىگۇل احات وسى ارادان قوناقاسىلىق كيىم دۇكەنىن اشىپ، 3 كەدەي بۇقارانى جۇمىستاندىرىپ، ساۋداسى كۇن سايىن كۇسەتتەندى.
”بۇرىن تىگىنشىلىكتى، كەستە تىگۋدى وتە جاقسى كورەتىنمىن، ءبىراق، تاۋدا تۇرعاندىقتان، ىستەرگە ەرمەك تابا المايتىنمىن“. تاتىگۇل بىلاي دەدى: ”قازىر جاقسى بولدى، تاۋدان ويعا ءتۇسىپ، شارۋاشىلىق قۇرۋ ارمانىمدى ورىنداپ قانا قالماستان، قىزمەتشىلەرىمنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلۋىنا دەم بەردىم، مەن جونىنەن بۇدان ارتىق كەمەلدى تۇرمىس بولماس“.
ساندى مالىمەتتە كورسەتىلۋىنشە، 2016 - جىلدان 2019 - جىلعا دەيىن رايونىمىز قونىس جاڭالاعان بۇقارانىڭ ىشىندە شاماشى كەلەتىندەرىن شاعىن قولونەر، شاعىن شەبەرحانا، شاعىن دۇكەن، ەلەكتروندى ساۋدا سياقتى دەربەس شارۋاشىلىق قۇرۋعا شابىتتاندىرىپ، جان باسىندىق ورتاشا كىرىس 15 مىڭ يۋانداي ارتقان.
بۇگىنگى كۇندە ءار جاقتىڭ ورتاق قۇلشىنۋىندا، قونىس جاڭالاعان قىستاق تۇرعىندارى تاياۋ ماڭدا، تۇرعان جەرىندە جۇمىستانۋ، دەربەس شارۋاشىلىق قۇرۋ، كاسىپ سالاسىن دامىتۋ سىندى تاسىلدەر ارقىلى كىرىستەرىن ارتتىرىپ، اۋقاتتانۋدىڭ سارا جولىن تاپتى.
