1332 ورىننان شوعىرلى ۇلگىدەگى سۋمەن قامداۋ ينجەنەرياسىن سالدى
شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى ليۋ دۇڭلاي 6 - ايدىڭ 14 - كۇنى ۇرىمجىدەن حابارلايدى. 6 - ايدىڭ 10 - كۇنى سىلدىراعان قۇبىر سۋى شۇمەكتەن اعىلدى، ابدۇنياز تاۋاككۇل ءموپ - ءمولدىر سۋمەن بەتىن جۋعاننان كەيىن، سۋ شۇمەگىن دەرەۋ بەكىتە قويدى. ”بۇل سۋدىڭ كەلۋى وڭاي بولعان جوق، ىسىراپ ەتۋگە بولمايدى“. اقسۋ قالاسى يگەرشى اۋىلى سورتتى تۇقىم جوعارعى چوعتال قىستاعىنىڭ وسى تۇرعىنى جانىنداعى تات باسقان كونە قۇدىقتى كورسەتىپ: ”سۋ جەتكىزىلگەلى 2 جىل بولدى، بۇل قۇدىقتى بۇزباي، تۇرمىستاعى ۇلكەن وزگەرىستىڭ ءبىر كۋاسى رەتىندە قالدىرىپ قويدىم“ دەدى.
ءبىر مەزگىل ۋاقىتتان بەرى، رايونىمىز اۋىل - قىستاقتاردا شوعىرلى ۇلگىدەگى سۋمەن قامداۋ ينجەنەرياسىن كۇش سالا اتقارىپ، اۋىل - قىستاقتاردا اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋدا نەگىزدىك رول اتقاردى. ”كەزەكتە تۇتاس رايونىمىزدا 1332 ورىندا شوعىرلى ۇلگىدە سۋمەن قامداۋ ينجەنەرياسى سالىندى“، - دەدى 6 - ايدىڭ 12 - كۇنى اۆتونوميالى رايوندىق اۋىل - قىستاق اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگىن باسقارۋ باس پۋنكتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى جاڭ يۇن.
1980 - جىلى رايونىمىزدىڭ ادام مەن مالدىڭ اۋىز سۋ، سۋاتى جانە سۋدى جاقسارتىپ، اۋرۋدان ساقتانۋ ينجەنەرياسى سۋ يگىلىگى قۇرىلىسى جوباسىنا رەسمي ەنگىزىلدى. سول كەزدەن باستاپ ورتالىقتىڭ قولداۋىندا تۇتاس رايون ادام كۇشىن، زاتتىق كۇشتى، قازىنا كۇشىن ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، سۋ ساپاسى، سۋ مولشەرى، قولايلىلىق دەڭگەيى، سۋمەن قامداۋعا كەپىلدىك ەتۋ سالىستىرماسى سياقتى 4 جاقتان اۋىل - قىستاقتاردا ادام مەن مالدىڭ اۋىز سۋ، سۋات ساپاسىن جان - جاقتى جوعارىلاتىپ، اۋىل - قىستاقتاردا اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتتى.
كەريا اۋدانى ويتوعىراق اۋىلى يەسيۇلعۇن قىستاعىنىڭ كىرەر اۋزىندا كەرەكسىز ەتىلگەن ءبىر كولشىك بار. 77 جاستاعى قىستاق تۇرعىنى ابىلەز ءماتنيازدىڭ ورتا جاس كەزىنەن بۇرىنعى ەڭ ماڭىزدى ەستەمەسىنىڭ ءبىرى كولشىك پەن ءۇيىنىڭ اراسىندا ايالسىز سابىلعان كەزدەرى. ونىڭ جاس كەزىندە سۋ تاسيتىن وجاۋقاباعى قازىرگە دەيىن ۇيىندە ساقتاۋلى. بۇگىندەرى ابىلەزدىڭ اۋلاسىنا قۇبىر سۋى جەتكىزىلگەن، سۋدان پايدالانۋ ەرەكشە قولايلى بولدى. اۋلاداعى، دارەتحاناداعى، اسحاناداعى 3 شۇمەك كەريا اۋدانىندا اۋىل - قىستاق اۋلاسىندا ولشەمدى جابدىققا اينالدى.
1991 - جىلى العاشقى ماشينالى قۇدىق قازىلعاننان باستاپ، يەسيۇلعۇن قسىتاعىنىڭ اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگى ينجەنەرياسىنىڭ دەڭگەيى ۇزدىكسىز جوعارىلادى، سۋمەن قامداۋ جىلدان - جىلعا ورنىقتى بولدى، سۋ ساپاسى دا بارعان سايىن جاقساردى. 2019 - جىلى دەڭگەيى جوعارىلاتىلعان شىت جاڭا سۋ زاۆودى سالىنىپ وندىرىسكە قوسىلىپ، كۇنىنە 160 نەشە تەكشەمەترلىك حاۋىپسىز اۋىز سۋمەن قامداپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگى ولشەمى تاعى دا جوعارىلادى. ”ءبىز سۋ زاۆودىن جاڭادان سالىپ قالماستان، تاعى كوپتەگەن جەرلەردە بۇرىنعى بار سۋ زاۆودىنىڭ سۋمەن قامداۋ ولشەمىن بەكەمدەدىك، دارەجەسىن جوعارىلاتتىق، اسىرەسە، وڭتۇستىك شينجياڭدا وسىلاي بولدى“، - دەدى جاڭ يۇن.
ءار دارەجەلى ۇكىمەتتەر جەرگىلىكتى ۇكىمەتتەردىڭ نەگىزگى تۇلعالىق جاۋاپكەرشىلىگىن، سۋ اكىمشىلىك باسقارۋ تاراۋلارى سياقتى تاراۋلار كاسىپتىك باقىلاۋ - باسقارۋ جاۋاپكەرشىلىگىن جانە سۋمەن قامداۋ ورىندارى اينالىمدى باسقارۋ جاۋاپكەرشىلىگىن جالپى بەتتىك تياناقتاندىرىپ، كەدەي حالىقتىڭ اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگىندەگى ولقىلىقتى تولىقتادى.
”بۇرىندارى سۋ جەتكىزىلمەدى، كەدەيلىكتەن ارىلۋ شىنىمەن قيىن بولاتىن. سۋ بولماسا، اۋىل شارۋاشىلىق ءوندىرىسى شەكتەمەگە ۇشىراپ قالماستان، بۇكىل وتباسىنداعىلار تاعى سۋ اكەلۋ ءۇشىن قاربالاستىققا تۇسەتىن، ءوندىرىستى كۇشەيتۋ، كىرىستى جوعارىلاتۋ جاعىنا بۇكىل زەيىن - زەردەسىن اۋدارۋعا مۇلدە امالسىز ەدى“. شەريا اۋدانى بوستان اۋىلى دۇڭباق قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ماتكەرىم يمىن بىلاي دەدى: ”سۋ بولعاننان كەيىن، ءوز اۋلامدا ەگىنشىلىكپەن، باعىمشىلىقپەن شۇعىلدانىپ، كىرىستى ارتتىرۋىما بولادى، ءار جىلى كوكونىس ەگۋدىڭ وزىنەن 1000 يۋاننىڭ ۇستىندەگى شىعىندى ۇنەمدەيتىن بولدىم“.
