قازىرگە دەيىن 2000 جىلدان استام تاريحقا يە جۇڭگونىڭ ٴداستۇرلى دۋان-ۋ مەرەكەسى تاعى جەتىپ كەلدى. ”دۋان-ۋ مەرەكەسىنىڭ قالاي كەلگەنىن كىم ايتىپ بەرە الادى، اڭىزداردا چۇي يۋاندى ماڭگى ەسكە الۋ ٴۇشىن دەسەدى“. دۋان-ۋ مەرەكەسى وتانشىل اقىن چۇي يۋاندى ەسكە الۋ كۇنى رەتىندە، نەشە مىڭ جىلدىق وزگەرىستى باستان كەشىرىپ، ۇلتتىق جانە وڭىرلىك ەرەكشەلىككە يە مادەنيەت ٴمانىن قالىپتاستىردى. الايدا قالاي وزگەرسە دە، مۇنداعى وتانشىلدىق سۇيىسپەنشىلىك باستان-اياق دۋان-ۋ مەرەكەسىنىڭ نەگىزگى تاقىرىبى بولىپ كەلدى.
ٴداستۇرلى مەرەكە — جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ اسىل قازىناسى ٴارى ۇلتتىق رۋحتى ساۋلەلەندىرۋدىڭ قاينار بۇلاعى. دۋان-ۋ مەرەكەسى ەلىمىزدىڭ وزگەشە ٴداستۇرلى مەرەكەلەرىنىڭ ٴبىرى ٴارى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىككە يە مادەنيەت دانەكەرى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ وزىنە ٴتان مادەنيەتى. سوندىقتان دۋان-ۋ مەرەكەسىندە مەرەكەدەگى ٴدامدى تاعامداردان ٴدام تاتىپ، ٴداستۇرلى سالت-ساناعا مۇراگەرلىك ەتۋمەن بىرگە، ”اقيقاتتىڭ سوڭىنا تۇسۋدە الداعى جول جولى الىس، ٴبىراق قايىسپاس قايسارلىقپەن تالپىنۋ جانە ىزدەۋ“ بارىسىندا، ”كوڭىلىمدەگى اسىل ارمانعا جاناسىمدى بولسا، سان رەت ولسەم دە وكىنبەيمىن“ دەگەن وتانشىلدىق رۋحقا مۇراگەرلىك ەتۋدى، وتباسى مەن مەملەكەتكە دەگەن سۇيىشپەنشىلىكتى ساقتاۋ بارىسىندا ۇلتتىق رۋحتى ۇيىستىرىپ، قالىڭ كۇش توپتاۋدى استە ەستەن شىعارۋىمىزعا بولمايدى.
وتانشىلدىق — جۇڭحۋا ۇلتى رۋحىنىڭ وزەگى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ىنتىماقتاسا كۇرەس جاساۋىنىڭ، تالىقپاي تالپىنۋىنىڭ رۋحاني دانەكەرى. ۇلت داعدارىسقا تاپ بولعاندا، وتانشىلدىق رۋح شوعىرلى كوتەرىلىپ، حاۋىپ-قاتەردى ورايعا اينالدىراتىن رۋحي كۇشكە اينالدى. بۇل رەتكى جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنە قارسى تۇرۋ بارىسىندا، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ وتانشىلدىق رۋحى تاعى ٴبىر رەت جاندى دا تەرەڭ بەينەلەندى. ىندەتتەن ساقتانۋ- تىزگىندەۋ حالىقتىق شايقاسىنىڭ جەڭىسىنە قول جەتكىزۋ ٴۇشىن، ٴبىر ميلليارد 400 ميلليون جۇڭگولىق باستان-اياق جۇرەكتەرى ٴبىر-بىرىنە تۇتاسىپ، سۇيىسپەنشىلىكتەرى توعىسىپ، وزدەرىنىڭ قىزمەت ورىندارىندا ٴوز كۇشتەرىن سارقا جۇمسادى. ىندەتكە قارسى تۇرۋ ٴۇشىن، ٴبىر-بىرىنە قول ۇشىن بەرىپ، سۇيىسپەنشىلىك جەتكىزدى. جىگەردى تاسقىنداتىپ، شىن نيەتپەن ۇلەس قوستى، جۇمىلا ساقتانىپ، جۇمىلا مەڭگەرىپ، بىرلەسىپ ساقتانىپ، بىرلەسىپ تىزگىندەپ، قيىن - قىستاۋ ساتتەردە كومەكتەسەتىن جالپى حالىقتىق سانالىلىقتى ايگىلەدى. ٴبىر نيەتپەن ىنتىماقتاسىپ، ەل بىرىلىگىنەن بەرىك قامال تۇرعىزىپ، ىندەتكە قارسى تۇرۋدىڭ كۇشتى بىرىككەن كۇشىن ۇيىستىرىپ، سوڭىندا ىندەتكە قارسى تۇرۋدىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە قول جەتكىزىپ، وتانشىلدىق رۋحتىڭ داۋىرلىك ٴمانى مەن زور كۇشىن جاندى تۇردە ۇعىندىردى.
دۋان-ۋ مەرەكەسى كەلۋ قارساڭىندا، ٴبىز ٴتۇرلى تاسىلدەرمەن ۇلى اقىن چۇي يۋاندى ەسكە الىپ، ونىڭ وتانشىلدىق رۋحىن جالعاستىرىپ جانە ساۋلەلەندىرىپ، دۋان-ۋ مەرەكەسىنىڭ مادەنيەت ٴمانىن، دۋان-ۋ مەرەكەسى ٴوز ىشىنە العان ۇلى وتانشىلدىق رۋحتى شىنايى ۇعىنۋىمىز كەرەك.
اۋدارعان: قادىر ماقان
