تيانشان تورىىنىڭ حابارى ( ٴتىلشى ساۋ حۋا، ەرىكتى تىلشىلەر جاۋ جيڭ، ياڭ جيە فوتوسى، حابارى) ”وپەراتسيا جاساعاندا تيتتەي دە اۋىرمادى، كوڭىل كۇيىم وتە جاقسى، شاندۇڭنىڭ ماماندارىنا راقىمەت، جاپا شەكتىڭىزدەر!“،ـ دەدى تاياۋدا كاتاراكتا وپەراتسياسىن جاساتقان 68 جاستاعى قاريا ابىلا ابدىرەيىم ەمدەۋ اترەتى مۇشەسىنىڭ قولىن ۇستاپ تەبىرەنە.
وپەراتسيا بولمەسىنەن شىققان ابىلا ابدىرەيىم قاريا (سولدا ٴبىرىنشى ادام) ەمدەۋ اترەتىنىڭ ەرەن تەحنيكاسىن القادى.
قاشقار ايماعىنىڭ جاڭاشار اۋدانىنان كەلگەن ابىلا قاريانىڭ وڭ كوزى كاتاراكتا ناۋقاسىنا شالدىققانىنا 3 جىل بولعان. اۋرۋ جاعدايىنىڭ ۇزدىكسىز اسقىنۋىنا بايلانىستى كورۋ قۋاتى بارعان سايىن تومەندەدى. الايدا، وپەراتسيا جاساۋدا بەلگىلى قيىندىق بولعاندىقتان، اۋرۋى كەيىنگە سوزىلىپ، بۇل ٴبىر ٴۇيلى جاننىڭ ۋايىمىنا اينالادى.
بيىل 6 ـ ايدىڭ 23 ـ كۇنى شاندۇڭ ولكەسىنىڭ قاشقار ايماعىنا باعىتتامالى كومەكتەسۋ بويىنشا ”قاشقارعا جارىق جەتكىزۋ ساپارى“ قيمىلى قاشقار ايماعىنىڭ يىڭسار اۋدانىندا باستالدى. ٴبىر توپ ۇزدىك ەمدەۋ قىزمەتكەرلەرى قاشقار ايماعىنداعى وپەراتسيا جاساۋ شارتىنا ۇيلەسەتىن 200 كەدەي كاتاراكتا ناۋقاسىنا تەگىن جارىق قالپىنا كەلتىرۋ وپەراتسياسىن جاساۋ ٴۇشىن، 4 مىڭ كيلومەتردەن استام جول باسىپ، جينان قالاسىنان قاشقارعا جەتتى. ابىلا كاريا وسى ناۋقاستاردىڭ ٴبىر مۇشەسى بولىپ، جاقىن جەردە وپەراتسيا جاساتاتىن بولدى.
ابىلا قاريانىڭ اعا وپەراتسياتى ”قاشقارعا جارىق جەتكىزۋ ساپارى“ قيمىلى ەمدەۋ اترەتىنىڭ باستىعى، شاندۇڭ داشۋەسى 2 ـ شيپاحاناسى كوز ٴبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى جاڭ حان ەدى. تەكسەرۋ ارقىلى قارتتا كاتاراكتامەن بىرگە نۇرلى قابىق ارتى جابىسۋ، ەسكىلىكتى نۇرلى قابىقتىڭ قابىنۋى، قاراشىق وتە كىشكەنە بولۋ سەكىلدى ٴبىرسىپىرا كۇردەلى فاكتورلار قوسىلىپ، وپەراتسيا جاساۋدا بەلگىلى قيىندىق جانە حاۋىپ-قاتەر بايقالدى. ۋاقىت ۇزارعان سايىن كوز بۇرشاعى بارعان سايىن قاتايىپ، وپەراتسيانىڭ قيىندىعى مەن ناۋقاستىڭ كورمەي قالۋ قاتەرى بارىنشا ارتاتىنىن ويلاسىپ، جاڭ حان وپەراتسيا جاساۋدى ٴارى ٴوزى قارياعا باس وپەراتسيات بولۋدى ۇيعاردى.
6-ايدىڭ 24-كۇنى تۇستەن بۇرىن جاڭ حان مول تاجىريبەلەرىنە جانە ەرەن وپەراتسيا جاساۋ شەبەرلىگىنە سۇيەنىپ، وپەراتسيانى ٴساتتى اياقتاتىپ، ابىلا قاريانى مازالاعان كاتاراكتانى شەشتى.
”قاشقارعا جارىق جەتكىزۋ ساپارى“ ەمدەۋ اترەتىنىڭ باستىعى، شاندۇڭ داشۋەسى 2 ـ شيپاحاناسى كوز ٴبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى جاڭ حان ناۋقاسقا وپەراتسيا جاساۋدا.
ۇعىسۋعا قاراعاندا، العاشقى سارالاپ تەكسەرۋدەن وپەراتسيا جاساۋعا دەيىن”قاشقارعا جارىق جەتكىزۋ ساپارى“ بويىنشا شينجياڭعا كومەكتەسۋ ەمدەۋ اترەتى قىسقا عانا 12 كۇندە قاشقار ايماعىنىڭ يىڭسار، جاڭاشار اۋداندارىنا ىشكەرىلەي ەنىپ، كاتاراكتا اۋرۋىنا شالدىققان 200 ادامعا تەگىن كوز نۇرىن قالپىنا كەلتىرۋ وپەراتسياسىن جاساپ، نەگىزگى ساتىداعى بۇقاراعا ”جارىق“ سيلاپ، جەرگىلىكتى بۇقارانىڭ شىنايى القاۋىنا بولەندى.
ناۋقاستاردى اۋرۋ ازابىنان ارىلۋمەن بىرگە، ”قاشقارعا جارىق جەتكىزۋ ساپارى“ بويىنشا شينجياڭعا كومەكتەسۋ ەمدەۋ اترەتى جانە دە شاندۇڭ ولكەسى قاشقار ايماعىنا باعىتتامالى كومەكتەسكەن ٴتورت اۋداننىڭ كوز اۋرۋى بولىمىندەگى ەمدەۋ قىزمەتكەرلەرىنە كاتاراكتا اۋرۋىنا دياگنوز قويۋ، ەمدەۋدى ارناعا ٴتۇسىرۋ تاربيەلەۋىن ورىستەتتى. ”قاشقارعا جارىق جەتكىزۋ ساپارى“ قيمىلى ورىستەتىلگەن مەزگىلدە جەرگىلىكتى ورىنداعى كوز شيپاگەرلەرى وپەراتسيا تۇتاس بارىسىنا قاتىناسۋمەن بىرگە، اۋىس - كۇيىس جاساۋ، تاربيەلەۋ بۋىندارىن دا ەرەكشە ورنالاستىرىپ، نازاريا مەن امالياتتى ۇشتاستىرىپ، جەرگىلىكتى شيپاحانالاردىڭ ٴپان قۇرىلىسىنا دەم بەردى. ولاردىڭ ”قان جاساۋ“ قابىلەتتەرىن ٴوسىرىپ، تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەردىڭ كاسىپتىك جاقتان جەتىلۋىن جەدەلدەتىپ، كومەك قابىلداعان جەرلەردىڭ ەمدەۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ ىستەرىنىڭ دامۋىنا قۇدىرەتتى قوزعاۋشى كۇش قوستى.
ۇعىسۋعا قاراعاندا، ”قاشقارعا جارىق جەتكىزۋ ساپارى“ ٴۇرتىس 3 جىل ورىستەتىلىپ، شاندۇڭ ولكەسى باعىتتامالى كومەكتەسەتىن قاشقار ايماعىنىڭ جاڭاشار، يىڭسار، ماكىت، يوپۇرعا اۋداندارىنداعى 600 ادامعا كاتاراكتا كوز نۇرىن قالپىنا كەلتىرۋ وپەراتسياسىن تەگىن جاساپ، جارىق پەن قامقورلىقتى قالىڭ حالىق بۇقاراعا جەتكىزۋدى جوسپارلاعان. ال شاندۇڭ ولكەسىنىڭ شينجياڭعا كومەكتەسۋ قىزمەتى قولباسشىلىق شتابىنىڭ جوسپارىنا ساي، بۇدان كەيىن ٴار جىلى كومەك قابىلداعان ٴتورت اۋدانداعى 600 ادامعا كاتاراكتا كوز نۇرىن قالپىنا كەلتىرۋ وپەراتسياسىن جاساپ، ٴۇش جىلدا جيىنى 1800 ادامعا كاتاراكتا وپەراتسياسىن جاساپ، كاتاراكتا اۋرۋىنا شالدىققانداردى مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا ەمدەۋدى بار كۇشپەن ىلگەرىلەتپەكشى بولعان.
اۋدارعان: قادىر ماقان
