جاڭبىرلى كۇنى جانىن امان الىپ قالدى، ءومىر بويى جاقسىلىقتى ەسىنەن شىعارمادى
”زايتۇحان ماڭگى مەنىڭ انام“
شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى چين جينلي، ەرىكتى ءتىلشى جيا يۋانحۇڭ
”شەشە، جاقىننان بەرى دەنساۋلىعىڭىز قانداي؟ تاماقتى ۋاعىندا ءىشىپ جاتىرسىز با؟“، 6 - ايدىڭ 29 - كۇنى كەشتە گانسۋ ولكەسى لانجوۋ قالاسىنداعى ما نيڭ شينجياڭنىڭ اتۇش قالاسىنداعى ”شەشەسى“ زايتۇحان باراتپەن بەينە ەكران ارقىلى تىلدەستى. ”حال - جاعدايىم جاقسى. وزىڭە كوڭىل ءبول، تىم زورىعىپ كەتپە“، زايتۇحان دا ما نيڭگە وزىنە كوڭىل ءبولۋدى قايتا - قايتا قاداعالادى، سەبەبى ول ما نيڭنىڭ سىرەسپەلى بەل ومىرتقا قابىنۋ سىرقاتىنان قاتتى الاڭدايتىن. ولار 3 − 5 كۇندە ءبىر رەت بەينەەكران ارقىلى تىلدەسىپ تۇرادى.
1986 - جىلى كۇزدىڭ ءبىر كۇنى، جاڭبىر سەبەلەپ جاۋىپ تۇرعان شاق، زايتۇحان سىرتتان كوكونىس ساتىپ الىپ كەلە جاتقان جولىندا، جول شەتىندە ءجۇزى وتتاي البىراپ قىزىپ تۇرعان ءبىر جىگىتتىڭ وتىرعانىن كوزى شالادى، بەينەسى ۇيىقتاپ قالعان سىڭايلى. زايتۇحان دەرەۋ جەتىپ بارىپ ونىڭ قىزۋىنىڭ ورلەپ كەتكەنىن بايقايدى. ”جاڭبىر قۇيىپ تۇر، ءبويتىپ وتىرا بەرسە سۋىق تيەرى حاق“. وسىنى ويلاعان زايتۇحان قولىنداعى كوكونىسىن قويا سالىپ، بويىنداعى بار كۇش - قايراتىن جيناپ، ونى ارقالاعان بويى ۇيىنە الىپ كەلەدى. ۇيىنە جەتكەننەن كەيىن، ءۇي ىشىندەگىلەرمەن بىرگە سۋىق سۋ باسىپ، قىزۋ تۇسىرەتىن ءدارى بەرىپ، نەشە ساعات كۇتىمدەگەننەن كەيىن، جىگىتتىڭ قىزۋى تۇسەدى، ادام دا ەسىن جيادى.
بۇل جىگىت ما نيڭ بولاتىن، سول شاقتا ول گانسۋدان اسكەرگە قاتىناسىپ اتۇش قالاسىنا ەندى عانا كەلگەن كەزى ەدى. سول كۇنى دەمالىس كۇنىندە ما نيڭ سىرتتان كەرەك - جاراق ساتىپ الۋعا شىعادى، ءبىراق، قىزۋى ورلەپ كوشەدە ەسىنەن تانىپ قالارىن ويلاماعان ەدى. ”’شەشەمنىڭ‘ مەنى ارقاسىنا ارقالاپ دەر كەزىندە ۇيىنە جەتكىزگەنى قانداي جاقسى بولعان“. ما نيڭ سول كەزدەگى جاعدايدى ەسىنە الىپ: ”شەشەم زايتۇحان مەن ونىڭ وتباسىنداعىلاردىڭ مەن ءۇشىن بايەك بولىپ زىر جۇگىرىپ جۇرگەنىن كورىپ كوز جاسىمدى تيا المادىم، وتباسىمداعىلاردى ساعىنىپ جۇرگەن كەزىم ەدى، ولاردىڭ ماعان كوڭىل ءبولۋى مەن قارايلاسۋىنان شىنايى سۇيىسپەنشىلىكتى سەزىندىم، قۇددى ءوز وتباسىما ورالعانداي بولدىم“، - دەيدى.
سودان باستاپ ءار جولعى دەمالىس كۇندەرىندە ما نيڭ زايتۇحاننىڭ ۇيىنە نەمەسە زايتۇحان مەن ونىڭ جۇبايى اشقان اۆتوكولىك رەمونتتاۋ ورنىنا كەلىپ كومەكتەسىپ تۇردى. بارىس - كەلىس جاساي كەلە ونىمەن زايتۇحاننىڭ وتباسىنداعىلار اراسىندا تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىك ورنادى. ءبىر كۇنى ما نيڭ زايتۇحاننان: باۋىرلارىم سياقتى مەن دە ءسىزدى ”شەشە“ دەپ شاقىرسام بولا ما؟ - دەپ سۇرايدى، مۇنى ەستىگەن زايتۇحاننىڭ قۋانىشى قويىنىنا سيمادى، ول قۋانعاننان بالالارىنا بىلاي دەدى: ”جاس شاماسى جاعىنان ما نيڭ سەندەردەن ۇلكەن، مۇنان بىلاي ونى ’ۇلكەن اعا‘ دەپ شاقىرىڭدار، ءبىزدىڭ وتباسىمىز ونىڭ وتباسى!“، - دەيدى.
زايتۇحاننىڭ قىزى ارزىگۇل وشۇر ”ۇلكەن اعاسى“ ما نيڭنىڭ وتباسىنداعى ماڭىزدى ورنىن قارشاداي كەزىنەن باستاپ بىلەدى، ول بىلاي دەدى: ”دەمالىس كۇندەرى، اكە - شەشەم الدىن الا ءدامدى تاماق پىسىرىپ، ۇلكەن اعام كەلەدى دەپ دايىندىق جاسايتىن، ءبىز ۇلكەن اعام ەرتەرەك كەلسە ەكەن دەپ اسىعا كۇتەتىنبىز“.
1990 - جىلى ما نيڭ قوسىننان شەگىنىپ لانجوۋعا قايتادى. زايتۇحان قيماستىقپەن:”بالام،ءسوزسىز، ۇنەمى كەلىپ بىزبەن سالەمدەسىپ تۇرارسىڭ“، - دەيدى كوزىنە جاس الىپ، ما نيڭ دە كوز جاسىن زورعا تيىپ: ”شەشە، ءسىز الاڭسىز بولىڭىز، بۇل ءۇي مەنىڭ وتباسىم، مەن، ءسوزسىز، قايتىپ كەلىپ، سىزدەردى كورىپ قايتامىن“، - دەيدى.
ول جىلدارى حابارلاسىپ تۇرۋ قازىرگىدەي قولايلى ەمەس ەدى، لانجوۋعا قايتىپ بارعاننان كەيىن، ما نيڭ ءبىر - ەكى ايدا ءبىر رەت شەشەسىنە حات جازىپ تۇرادى. ”شەشەم ءۇشىن ۇلكەن اعامنىڭ حاتىن تاپسىرىپ العاننان ارتىق قۋانىشتى ءىس بولماسا كەرەك، بىزگە تاپسىرىپ العان زامان وقىتاتىن، ەستىپ بولعاننان كەيىن دەرەۋ ۇلكەن اعاما جاۋاپ حات قايتارۋدى تاپسىراتىن، كەيىن كەلە وتىرعىلى تەلەفون، قول تەلەفونىمىز بولدى، سونىمەن ءجيى - ءجيى حابارلاسىپ تۇراتىن بولدىق“، - دەيدى ارزىگۇل.
5 جىلدان كەيىن ما نيڭ اتۇش قالاسىنا قايتا ورالدى، انالى - بالالى ەكەۋى ءبىرىن - ءبىرى قىسا قۇشاقتادى. سودان كەيىن دە ما نيڭ شەشەسىنە ءبىرقانشا رەت امانداسا باردى، 2017 - جىلى 8 - ايدا، ول ەكى قىزىن ەرتىپ، امانداسا كەلىپ، ۇرپاقتاردىڭ دا كوبىرەك ارالاسىپ، وسى تۋىستىق بايلانىستى ونان ارى جالعاۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.
ءىنى، قارىنداستارى دا ەسەيىپ، قىزمەتكە قاتىناسقاننان كەيىن، لانجوۋعا ارنايى بارىپ ۇلكەن اعالارىنا امانداسىپ قايتتى. ”ۇلكەن اعاما ارنايى 3 رەت بارىپ امانداسىپ قايتتىم، ىشكى ولكەگە ءىسساپارمەن نەمەسە ساياحاتتاي بارعان بىرنەشە رەتكىدە لانجوۋدى باسىپ وتەتىن كەزىمدە ۇلكەن اعاممەن الدىن الا بايلانىس جاساپ، پويەز ستانسياسى ماڭىندا كەزىكتىك، كەنجە ءسىڭلىم شىنجىنعا وقۋعا بارعانىندا ۇلكەن اعام وعان ۇنەمى تۇرمىس قاراجاتىن جىبەرىپ تۇردى“، - دەدى ارزىگۇل.
ما نيڭ بىلاي دەدى: ۇلكەن اعا رەتىندە، اكە - شەشەنىڭ اۋىرتپاشىلىعىن جەڭىلدەتۋ مەنىڭ ىستەۋگە ءتيىستى ءىسىم.
اڭگىمەلەسۋ بارىسىندا، شەشەسى ”ۇلكەن ۇلىنىڭ“ سىرەسپەلى بەل ومىرتقا قابىنۋ سىرقاتىنا تاپ بولعانىنان حابار تاۋىپ، قىزىن ۇلۇقشات اۋدان قالاشىعىنا جىبەرىپ، ما نيڭعا تۇيە جۇنىنەن توقىلعان مايكا، سىم الدىرتىپ بەرەدى. اتتانار الدىندا ۇلىنا قىستا جىلى كيىنىپ ءجۇرۋدى، دەنساۋلىعىنا كوڭىل ءبولۋدى قايتا - قايتا قاداعالايدى. ما نيڭ تۇيە جۇنىنەن توقىلعان مايكا، سىمدى قولىنا الىپ سيپاپ، ەسىكتەن شىعا بەرە: ”قانداي جىلى، شەشەمدى قيماي تۇرعانىمدى قاراشى“، - دەپ كوز جاسىن توگىپ - توگىپ جىبەرەدى.
بۇگىنگى تاڭدا ما نيڭ 71 جاسقا كەلگەن زايتۇحاننىڭ دەنساۋلىق سەبەبىنەن ۇيدەن الىستاپ شىعا المايتىندىعىنا ايرىقشا وكىنەدى، ول: ”اتۇش قالاسى ماڭگى مەنىڭ مەكەنىم، زايتۇحان ماڭگى مەنىڭ انام. مەن ول كىسىنى ەرتىپ لانجوۋدى ارالاتىپ، قىدىرتىپ، لانجوۋدىڭ ءدامدى - تاعامدارىنان اۋىز تيگىزۋدى ەرەكشە ارماندايمىن“، - دەدى.
