”جاڭا“ داريابويىندا تىڭ ومىرشەڭدىك قاۋلادى
جاڭا قونىس، جاڭا كاسىپ، جاڭا تۇرمىس
شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى تىلشىلەرى ءپاريزات ابدۇل، جيڭ بو، زوۋ ي، ان شىيۇي، يىن تۇڭيۋان
كەريا اۋدانى داريابويى اۋىلى داريابويى قىستاعى كەدەيلەردى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋ بويىنشا قونىستاندىرۋ تۇيىنىنەن ءبىر كورىنىس (6 - ايدىڭ 24 - كۇنى تۇسىرىلگەن). سۋرەتتى شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى زوۋ ي تۇسىرگەن
6 - ايدىڭ 24 - كۇنى كەريا اۋدانى ءداريابويى اۋىلىنىڭ جاڭا قونىس تۇيىنىندەگى سەكسەۋىل ەتتى سۇڭعىلا سىناق اتىزىندا، قىستاق تۇرعىنى الىمجان ءالي اۋىلداستارىمەن بىرگە كوكتەمدە ەگىلگەن سەكسەۋىلدى باپتاپ، كەلەر جىلى مول ءونىم الۋدىڭ قامىن جاساۋدا.
ەكى قاباتتى سۇرعىلت شاعىن عيماراتتار قاز - قاتار تىزىلگەن، ۇيدەن شىقساڭىز بولعانى، تەپ - تەگىس اسفالت جول، تازارتىلعان قۇبىر سۋى ءار وتباسىنا سىلدىراپ اعىپ بارادى، جاڭا مەكتەپ، اۋىلدىق ەمحانا، جولاۋشى تاسىمال بەكەتى، ساياحاتشى قابىلداۋ ورتالىعى سياقتى قۇرىلعىلار جاڭا ءارى تولىق... ”جاڭا“ داريابويىنا بارساڭىز، بارلىق جەردەن گۇلدەنىپ - كوركەيگەن كورىنىستەردى كورە الاسىز.
جاڭا ءۇي ادەمى، تۇرمىس بالداي ءتاتتى
قامىر يلەپ، ەت تۋراپ، كوكونىس جۋۋدان بۇكىل وتباسىنداعىلاردىڭ قورالانا وتىرىپ، تۇسكى استا لاڭمان جەۋىنە دەيىن شولپانحان ءماتروزى نەبارى ءبىر ساعاتقا جەتپەيتىن ۋاقىت جۇمسادى، ”ەلەكتر، سۋ، گاز جەتكىزىلگەن جاڭا ۇيگە كوشىپ كىردىك، ءدامى ءتىل ۇيىرەتىن تاعامداردى قاشان بولسىن جاساي بەرەمىز، بۇرىن جارتى كۇن ابىگەرلەنۋشى ەدىك“، - دەيدى ول.
2019 - جىلى 9 - ايدىڭ 27 - كۇنى تاريحي مانگە يە ءبىر كۇن بولدى. سول كۇنى شولپانحان وتباسىن قامتىعان 114 وتباسى تۇرعىندارى اتا - بابالارى تىرشىلىك ەتكەن قۇمدى ءشولدىڭ ىشكى قويناۋىنا 200 كيلومەتردەن استام سۇعىنىپ جاتقان كونە تۇراقتارىنان اۋدان قالاشىعىنا 91 كيلومەتر كەلەتىن جەردەگى قۇرىلعىلارى تولىق كەدەيلەردى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋ بويىنشا قونىستاندىرۋ تۇيىنىنە كوشىپ باردى. سونىمەن ”ەڭ سوڭعى قۇمدى ءشول تايپاسى“ بۇكىلدەي كوشىپ، تاريحي سەكىرۋدى جۇزەگە اسىردى.
”قۇبىر سۋى ءتاتتى ەكەن“ دەگەن ءسوزدى شولپانحان اۋزىنان تاستامايدى، ءار كۇنى قۇبىردان اققان ”ءتاتتى سۋدى“ تۇتىنۋ ونى مەرەيگە بولەدى. كونە جۇرتتا تۇرعىندار كوبىنەسە جوعارى فتورلى، سور سۋ ىشەتىن، ول مەملەكەتتىڭ اۋىز سۋ ولشەمىنەن كوش الىس ەدى. جاڭا ۇيگە كوشىپ كىرگەننەن كەيىن ۇكىمەت قارجى قوسىپ جەرگىلىكتى ورىندا سۋمەن قامداۋ، ءبىر جايلى ەتۋ زاۆودىن سالىپ، اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگى ماسەلەسىن شەشتى.
”ول كەزدە جىڭعىل بۇتاعىنان نەمەسە قامىستان جاي عانا بۋىلىپ، جۇپ - جۇقا لاي جاعىلعان ’شارباق ۇيدە‘ تۇرامىز، جىلىنا 7 اي بويى قۇمدى بوران اۋا رايى جالعاساتىن“. تۇرعىن اجاحان ءماتيۇسۇپتىڭ ءۇيى تاماشا اشەكەيلەنىپتى، ”قازىر ءۇيىمىز كەڭ دە جايلى، تابيعي گاز، ەلەكتر سۋ جىلىتقىش سياقتىلاردىڭ ءبارى بار، تاماق ىستەۋ، جۋىنۋ وتە قولايلى بولدى“.
”قۇمدى شولدەن كوشىپ شىقپاسا، قىستاق تۇرعىندارى قۇم - توپىراقتان كوز اشا الماي، سور سۋ ءىشىپ وتىراتىن جاعدايدان ارىلا الماس ەدى. اسىرەسە، وقۋ - اعارتۋ، تۇرعىن ءۇي، اۋىز سۋ، نەگىزگى ەمدەۋ سياقتى جاقتاردا ورىن تەپكەن ماسەلەلەردى تۇبەگەيلى شەشۋ قيىن ەدى“، - دەدى ءداريابويى اۋىلدىق پارتكومىنىڭ شۋجيى جيا سۇنپىڭ.
ىستەيتىن جۇمىس تابىلىپ، جىگەرى ارىنداي ءتۇستى
ەندى عانا كوشىپ كەلگەنىندە، 60 جاستاعى باقىتحان ابدۇعينيدىڭ قۋانىشى دا، ۋايىمى دا بولدى. قۋانىشى ۇلى مەن كەلىنىنىڭ تۇراقتى قىزمەتى بولعاندىعى؛ ۋايىمى دەنساۋلىعى مىقتى بولسا دا ىستەيتىن ءىس تاپپاعاندىعى ەدى.
بيىل اۆتونوميالى رايوننىڭ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ امانات - قارىز قارجىسىنىڭ قولداۋىندا، قىستاقتا 420 مۋ جەرگە سەكسەۋىل ەتتى سۇڭعىلاسى سىناق اتىزى نىسانى سالىنىپ، ساپالى سەكسەۋىل جانە ەتتى سۇڭعىلا تۇقىمى ەنگىزىلىپ، تامشىلاتىپ سۋارۋ سياقتى قۇرىلعىلارمەن جابدىقتالىپ، ”كووپەراتيۆ + ەگىنشىلىك ءىرى وتباسى + كەدەي وتباسى“ كاسىپ سالاسى بىرىككەن تۇلعا ۇلگىسى ارقىلى 102 وتباسىنداعى قىستاق تۇرعىنىن كاسىپ سالاسىن دامىتۋعا جەتەكتەدى. باقىتحان وتباسى وسىنىڭ قاتارىندا ەدى.
”دەنساۋلىعىم جاقسى، ەشتەڭە ىستەمەسەم بەي - جاي بولامىن“. باقىتحان بىلاي دەدى: ”وتباسىمداعى 4 جانعا ادام باسىنا 2 مۋدان 8 مۋ جەر ءبولىندى، ءبىر مۋ جەردەن ورتا ەسەپپەن 5000 يۋان كىرىس كىرەدى، ىستەگەن سايىن ارىنداپ كەلەمىن“.
ەتتى سۇڭعىلا ەگىنشىلىك وتباسىنان ەتتى سۇڭعىلا ەگۋ، مانەرلەۋ، ساتۋ شارۋالار كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ مۇشەسى بولعانعا دەيىن، ونان سەكسەۋىل ەتتى سۇڭعىلا سىناق اتىزىنىڭ باسقارۋشىسى بولعانعا دەيىن ەتتى سۇڭعىلا ەگۋ تەحنيكاسىن جانە باپتاۋ ءادىسىن ۇزدىكسىز ۇيرەنۋ بارىسىندا الىمجان پايداسىن كورىپ، ءومىرىنىڭ قۇنى مەن بەتالىسىن تاپتى.
”سەلبەستىك كووپەراتيۆ قۇرىلعاننان كەيىن، ەتتى سۇڭعىلانىڭ ءتۇسىمى ارتتى، ساپاسى دا بارعان سايىن جاقسارىپ، ەتتى سۇڭعىلانىڭ اتىزدا ءشىرىپ كەتەتىن جايتتەرى ەندىگارى تۋىلمادى، مۇنان دا ماڭىزدىسى، قىستاق تۇرعىندارى ساتىلۋىنان الاڭدامايتىن بولدى“، - دەدى الىمجان − ”بيىل جاڭادان ەگىلگەن 420 مۋ جەردەگى سەكسەۋىلدىڭ اراسىنا كەلەر جىلى ەتتى سۇڭعىلا ەگۋگە بولادى، قىستاق تۇرعىندارىمەن بىرگە جاقسى باپتاپ، ەرتەرەك ونىمدىلىككە قول جەتكىزۋگە قۇلشىنامىن“.
داريابويى اۋىلى داريابويى قىستاعىنىڭ ءبىرىنشى شۋجيى جاۋ گاڭ تىلشىگە: ”ەتتى سۇڭعىلا وسى اراعا ەگۋگە ۇيلەسەدى، كاسىپورىندار ءبىر تۇتاس ساتىپ الاتىندىقتان، قىستاق تۇرعىندارىنا تۇراقتى كىرىس الا كەلدى“ دەدى.
قازىرگە دەيىن، داريابويى اۋىلى جيىنى 1000 مۋ جەرگە سەكسەۋىل ەكتى، كەلەر جىلى اراسىنا ەتتى سۇڭعىلا ەگۋگە بولادى، شامامەن جىلدىق ءونىم مولشەرى 70 توننا بولىپ، ارتقان كىرىس 4 ميلليون 200 مىڭ يۋانعا جەتەدى.
بۇگىنگى كۇندە، داريابويى تۇرعىندارىنىڭ ۇيىندە بولسىن، دۇكەن - تاعامجايلاردا بولسىن، سەكسەۋىل ەتتى سۇڭعىلا سىناق اتىزىندا بولسىن قاربالاس ادامداردى كورەسىز، كوپشىلىك تۇگەلدەي وزدەرىنىڭ قوس قولىمەن جاڭا مەكەندەرىن ءتىپتى دە كوركەم ەتىپ قۇرۋدا.
جاڭا كاسىپپەن شۇعىلدانۋدىڭ بولاشاعى نۇرلى
قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جاڭا تۇراعىندا، ءتىلشى ءار وتباسىنىڭ بارىندە ءبىر ولشەممەن سالىنعانداي قوناق بولمەسىنىڭ بار ەكەندىگىن بايقادى. 6 - ايدىڭ 24 - كۇنى قۇربانحان ءماتروزى تىلشىگە مۇنىڭ قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ساياحات كاسىبىن دامىتۋىنا كومەكتەسەتىن حالىقتىق تۇسەلحانا ەكەندىگىن ايتتى.
2 جىلدىڭ الدىندا شينجياڭ قازىنا - ەكونوميكا داشۋەسىنەن وقۋ بىتىرگەن قۇربانحان بۇگىنگى كۇندە شولدەگى كۇزەتشى شارۋالار ساياحاتى شارۋالار كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ جاۋاپتىسى.
”جيىنى 1000نان استام ساياحاتشى قابىلداپ، تيجارات سوماسىن 200 مىڭ يۋاننان اسىردىم“. قۇربانحان 2019 - جىلعى شارۋالار ساياحاتى سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ قولعا كەلتىرگەن تابىستارىن ەرەكشە ماقتانىشپەن تىلگە الدى. قىستاق تۇرعىندارىن حالىقتىق تۇسەلحانالاردى رەتتەۋىنە، حالىقتىق تۇسەلحانا باسقارۋ بىلىمدەرىن جەتكىزۋگە، دوۋيىندا تىكە تاراتۋ تۇعىرى ارقىلى داريابويىن تانىستىرۋعا جەتەكشىلىك ەتتى... قۇربانحاننىڭ ۋيچات دوستار شەڭبەرىندە، داريابويىنىڭ وزگەرىسى مەن العا باسۋ اياق الىسى ەستەلىككە الىنعان.
”اۋىلداستارىمنىڭ قىزمەت وتەۋ ساپاسى مەن كۇتىپ الۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋعا قۇلشىنىپ، ساياحاتشىلاردىڭ بۇل ارادا ويداعىداي تاماقتانىپ، جاقسى جاتىپ، كوڭىلدى قىدىرىپ قايتۋىنا جاعداي جاساپ، اۋىلداستارىمنىڭ ساياحات كاسىبىن دامىتۋ ارقىلى كەدەيلىكتەن ارىلىپ، كىرىسىن ارتتىرۋىنا دا مۇمكىندىك تۋدىرامىن“. قۇربانحان سويلەي ءجۇرىپ، ساياحاتشىلاردى قۇمدى ءشولدىڭ ىشكى جاعىنا قاراي باستادى.
داريابويىندا، قۇربانحان سياقتى ويى ورەلى، ىسكەر جاستار بارعان سايىن كوبەيىپ كەلەدى، ولار ءوز قۇلشىنىستارى ارقىلى ءتىپتى دە كەڭ ورىسكە بەت الىپ، وسى زامانعى تۇرمىسپەن قاۋىشۋدا.
مۇنان سىرت، داريابويى اۋىلى تاعى حوتان قويى باعىمشىلىق كاسىبىن زور كۇشپەن دامىتتى، مال باعىمشىلىعى سەلبەستىك كووپەراتيۆى باعىمداعى حوتان قويىن 27 مىڭنان اسىرعان، مۇنان كەدەي وتباسىلارىنىڭ ورتاشا كىرىسى 4000 يۋان جوعارىلايتىندىعى مەجەلەندى.
”مال باعۋ، ەتتى سۇڭعىلا ەگۋ، ساياحات سىندى’3 اتتى اربانىڭ‘ العا تارتۋىندا، ءبىز قالىڭ ەگىنشى بۇقارانى باستاپ، كەدەيلىكتەن ارىلىپ، دوڭگەلەك داۋلەتتىلىككە جەتۋ جولىندا ەكپىندەي العا ىلگەرىلەپ، قۇمدى شولدەگى جاڭا تۇراعىمىزدىڭ تىرشىلىك تىنىسى مەن ومىرشەڭدىگىن قاۋلاتۋىمىزعا سەنىمىمىز، بەكىمىمىز كۇشتى“، - دەدى جيا سۇنپىڭ.
