كەلپىن اۋدانىنداعى نان مادەنيەتى كاسىپ باقشاسىنداعى تولىق اۆتوماتتى نان ءوندىرىس جەلىسى (6 - ايدىڭ 17 - كۇنى تۇسىرىلگەن). سۋرەتتى شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى زوۋ ي تۇسىرگەن
6 - ايدىڭ 19 - كۇنى تىلشىلەر كەلپىن اۋدانى يۇىرچي اۋىلى تومارىق قىستاعىنىڭ شيڭشياڭ نان سەلبەستىك كووپەراتيۆىنە باردى. كومىر شوعىنا قاقتالعان قامىر مەن پيازدىڭ اڭقىعان جاعىمدى ءيىسى توڭىرەككە تارالىپ، ادامنىڭ مۇرنىن قىتىقتاپ، تابەتىن تارتادى، مىنە بۇل باقىتتىڭ ءدامى ەدى.
نان شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ءداستۇرلى ءدامدى تاعامى. نان كاسىبىنىڭ دامۋى بۇقارانىڭ قالتاسىن قامپايتتى.
كەلپىن اۋدانى نان كاسىبىنىڭ دامۋ كومەسكى كۇشىن كوزدەي وتىرىپ، كەلپىن اۋداندىق ەلنۇر نان مادەنيەتى كاسىپ باقشاسىن قۇرىپ، ”باستاماشى كاسىپورىن + سەلبەستىك كووپەراتيۆى + ەگىنشى وتباسى“ ۇلگىسىنەن پايدالانىپ، ”كىشكەنتاي تونارمەن“ ءىرى كاسىپ سالاسىن جەتەكتەپ، جاي بۇقاراعا ۇيلەرىنىڭ ماڭايىندا جۇمىستانىپ، كىرىسىن ارتتىراتىن جاعداي جاسادى.
عۇلام ءمۇتالىپ كووپەراتيۆ مۇشەلەرىنىڭ اراسىندا ءبىرىنشى بولىپ اۆتوكولىك ساتىپ العان كەدەي شارۋا. 2018 - جىلى 5 - ايدا قۇرىلعان شيڭشياڭ نان سەلبەستىك كووپەراتيۆىندە قازىر 151 مۇشە وتباسى بار، ولاردىڭ اراسىندا ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان 119 كەدەي وتباسى بار.
عۇلامنىڭ 10 جىلدىق نان جابۋ تاجىريبەسى بار، اۆتونوميالى رايون دارەجەلى بەيزاتتىق مادەني مۇرا − كەلپىن ۇيعۇر ۇلتىنىڭ چەپيت نانىن (جۇقا نان) جاساۋ ونەرىنىڭ مۇراگەرى ەكەن.
سەلبەستىك كووپەراتيۆىنە قاتىناسۋدىڭ الدىندا، عۇلام ۇيىندە جاپقان ناندارىن بازارعا اپارىپ ساتاتىن. تۇراقتى ساتۋ ارناسى بولماعاندىقتان، كىرىسى تۇراقتى بولماي، ءبىر كۇن جاپقان نانىن 3 − 4 كۇندە ارەڭ ساتىپ بولاتىن.
اۋدان قالاشىعىنا جاقىن تومارىق قىستاعىنىڭ تۇرعىندارىندا نان جابۋ ءداستۇرى بار بولىپ، بۇكىل اۋدانداعى ناننىڭ ％40ى وسى قىستاقتان شىعادى. نان جاباتىن وتباسىلارىنىڭ بىتىراڭقى تيجارات جۇرگىزۋى، قۇرىلعىلارىنىڭ قاراپايىم بولۋى، ناننىڭ ءتۇرى از بولۋ، ساتىلۋى جاقسى بولماۋ سياقتى فاكتورلار نان جاباتىن وتباسىلاردىڭ كىرىسىن ارتتىرىپ اۋقاتتانۋىنا تۇساۋ بولدى.
سەلبەستىك كووپەراتيۆى قۇرىلعاننان كەيىن، نان جابۋدىڭ شەبەرى عۇلام ءبىرىنشى بولىپ تىزىمدەلدى. سەلبەستىك كووپەراتيۆىندە ارناۋلى جۇقا نان جاباتىن ءبىر تونار بار، بۇل عۇلامنىڭ ارناۋلى قىزمەت تەكشەسى. تاڭعى ساعات 6دا جۇمىسقا كەلىپ، ءار كۇنى 700 جۇقا نان جابادى، بار ىقىلاسىن وسىعان ارناعان عۇلام زەر سالا ىزدەنۋ ارقىلى ونەرىن ۇزدىكسىز جەتىلدىردى، سونىمەن قولىنان شىققان ءاربىر ناننىڭ قالىڭدىعىن 2 − 3 ميلليمەتردەن اسىرمايتىن عۇلام تەز ارادا سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ تىرەگىنە اينالدى.
قامىر يلەپ، نان جازادى، عۇلام جۇقا ناندى قولىنا الىپ ءبىر - ەكى اينالدىرىپ جىبەرگەندە - اق ناننىڭ ولشەمگە تولعان - تولماعاندىعىن بىلە قويادى، ”شارت“ ەتكىزىپ تونارعا جاپسىرعان نانى 8 سەكۋند اينالاسىندا پىسىپ ۇلگىرەدى. حوش ءيىسى اڭقىعان جۇقا ناندى جەرگىلىكتەگى بۇقارا قاتتى ۇناتادى.
كووپەراتيۆكە قاتىناسقان جىلى كەدەيلىكتەن ارىلعان عۇلام ءوزىنىڭ قوس قولىنا سۇيەنىپ تاماشا تۇرمىسقا جەتىپ، وتباسىنىڭ جان باسىندىق كىرىسىن 10 مىڭ يۋاننان اسىردى. اۆتوكولىك ساتىپ الىپ، جاڭا ءۇي سالدى، قازىرگى تۇرمىسى عۇلامدى باقىت سەزىمىنە بولەدى، ”مەن اۋدان قالاشىعىنان قابات ءۇي ساتىپ الۋعا دايىندالىپ جاتىرمىن، بالامدى ىشكى وڭىردەن وقىتامىن“.
”ءتىپتى دە كوپ كەدەي وتباسىن جۇمىستانۋعا باستاۋ ءۇشىن، سەلبەستىك كووپەراتيۆى قۇرىلعان باستاپقى كەزدە ءبىر تونارعا 2 كەدەي وتباسىن نەمەسە قىستاق تۇرعىنىن ورنالاستىرۋ ۇلگىسى بەلگىلەنگەن بولاتىن“. يۇىرچي اۋىلدىق پارتكومنىڭ ورىنباسار شۋجيى جاڭ چيشيان تانىستىرىپ: كەزەكتە سەلبەستىك كووپەراتيۆىندە 132 ادام جۇمىس ىستەيدى، مۇنىڭ 82سى كەدەي وتباسىنان، نان ساتۋمەن جانامالاي اينالىساتىن 73 ادام بار، مۇنىڭ 35ى كەدەي وتباسىنان. نان جاباتىن ۇستالاردىڭ جىلدىق كىرىسى بۇرىن 10 مىڭ يۋانعا جەتپەيتىن، سەلبەستىك كووپەراتيۆىنە قوسىلعاننان كەيىنگى ايلىق ورتاشا كىرىستەرى 5000 يۋانعا جەتتى، - دەدى.
كەدەي شارۋا وشۇرحان امەت پەن قىزى مارحابا ۇشۇر ەكەۋى دە سەلبەستىك كووپەراتيۆىندە جۇمىستانىپ وتىر.
كەدەيلىكتەن قۇتىلۋ ءۇشىن، وشۇرحان ەرتەدە - اق جۇمىس ىستەمەكشى بولعان، ءبىراق ۇيلەرىنىڭ ماڭايىندا لايىقتى تۇراقتى جۇمىس ورنى بولمادى. سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ قۇرىلۋى وعان ءۇمىت باعىشتادى. ول ىرىقتىلىقپەن نان جاباتىن ۇستانىڭ كومەكشىسى بولۋعا تىزىمدەلىپتى، ءار ايدا تۇراقتى كىرىسى بار بولعان ول ەندىگارى قورىنبايتىن بولىپتى.
”قازىر ەڭبەكاقىم بار، اي سايىن نەمەرەمە ارناپ ازداپ اقشا قويىپ جاتىرمىن، قالعانىن وتباسىمنىڭ تۇرمىسىن وڭاۋعا جۇمسايمىن“. وشۇرحان جۇبايىنىڭ باعىمشىلىقپەن اينالىساتىندىعىن، ۇلى، كەلىنى جانە قىزىنىڭ تۇگەلدەي جۇمىس ىستەيتىندىگىن، سوڭعى 2 جىلدا وتباسى تۇرمىسىنىڭ زور دارەجەدە جاقسارىپ، كەدەيلىكتەن ارىلعاندىعىن ايتتى.
”بۇرىن قىستاق كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋگە 10 قوي بەرگەن بولاتىن، قازىر ءوسىپ 25كە جەتتى، تاعى 3 سيىر، 40تان استام تاۋىق جانە 60تان استام كەپتەر ساتىپ الدىم. ءۇيىمىزدى دە قايتا اشەكەيلەتىپ، 2 توڭازىتقىش، ءبىر تەلەۆيزور ساتىپ اكەلدىم“. بۇلاردى ايتقاندا ۇشۇرحاننىڭ جۇزىنەن باقىت كۇلكىسى ەستى.
26 جاستاعى مارحابا سەلبەستىك كووپەراتيۆىندە ونىمدەردى تەكسەرۋشى قىزمەتكەر بولىپ ىستەيدى، ايلىق كىرىسى 2000 يۋان. قىزمەتكە شىققاننان كەيىن ول ءار كۇنىن ءماندى دە ءساندى وتكىزىپ جاتقانداي سەزىنىپ، وتە ماقتانىشتى سەزىمدە بولىپتى.
”بۇرىن ايەلدەر سىرتقا شىعىپ قىزمەت ىستەسە، باسقالار كوزگە ىلمەيتىن. قازىر جۇرتشىلىقتىڭ كوزقاراسى وزگەردى، قىزمەت ىستەپ اقشا تاپقان ايەلدەردى جۇرت ماقتايتىن بولدى“. مارحابا سەنىممەن: ”باقىت اتاۋلى كۇرەستەن كەلەدى، دوڭگەلەك داۋلەتتى تۇرمىستىڭ بىزدەن الىس ەمەس ەكەندىگىنە سەنەمىن“، - دەدى.
