بۇل شيە چياۋدىڭ كوزى ءتىرى كەزىندە قۇتقارۋ جولىنداعى سۋرەتى، ونىڭ ارتىنداعى ول ءجۇزىپ وتپەكشى بولعان بوگەت كول. (2014 - جىلى 8 - ايدىڭ 4 - كۇنى تۇسىرىلگەن)
شينحۋا اگەنتتىگى تاراتقان
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ كۇنميڭنەن بەرگەن حابارى (ءتىلشى ۋاڭ يان). 6.5 بال اۋىر جەر سىلكىنىسىنەن كەيىن، حاۋىپ - قاتەرگە ۇشىراعان جۇرتشىلىقتى قۇتقارۋ ءۇشىن، ول ىرىقتىلىقپەن بوگەت كولدەن ءجۇزىپ ءوتۋدى ءوتىنىش ەتتى، الايدا سول بەتى قايتا ورالماي كەتتى − يۇننان ولكەلىك قوعام حاۋىپسىزدىگى شەكارا قورعانىسى باس اترەتى شيپاحاناسىنىڭ بۇرىنعى شيپاگەر شيە چياۋ قۇربان بولعان كەزدە 24 جاستا عانا ەدى.
1990 - جىلى دۇنيەگە كەلگەن شيە چياۋ فۋجيان نيڭدىدان، 2008 - جىلى 12 - ايدا اسكەري قوسىنعا قاتىناسقاننان كەيىن، ول ىرىقتىلىقپەن شارت - جاعدايى ەڭ جاپالى نۋجياڭ تارماق اترەتىنە بارىپ شىنىعۋدى ورتاعا قويادى. لۋمادىڭ شەكارا قورعانىسى قىزمەت پۋنكتىندە ول جاپاعا شىدامدى، قاجىرلى دا قايراتتى بولىپ، تەز ارادا اسكەري ىستەر مەن كاسىپتىك ۇلگىگە اينالادى. 2010 - جىلى ول قوعام حاۋىپسىزدىگى شەكارا قورعانىسى اترەتى كۇنميڭ شىگۋان مەكتەبىنە ەمتيحان بەرىپ ءوتىپ، ۇزدىك ناتيجەمەن وقۋدى تاۋىسقاننان كەيىن، يۇننان ولكەلىك قوعام حاۋىپسىزدىگى شەكارا قورعانىسى باس اترەتى شيپاحاناسىنا ءبولىنىپ، شيپاگەر بولادى.
2014 - جىلى 8 - ايدىڭ 3 - كۇنى يۇننان ولكەسى جاۋتۇڭ قالاسى لۋديان اۋدانىندا 6.5 بال جەر سىلكىنەدى. جوعارى دارەجەلى ورىننىڭ بۇيرىعى بويىنشا، يۇننان ولكەلىك قوعام حاۋىپسىزدىگى شەكارا قورعانىسى باس اترەتى تىزگىن ۇشىمەن 180 ادامدىق قۇتقارۋ اترەتىن قۇرىپ اپات تۋىلعان وڭىرگە تەزدەتە اتتانادى، شيە چياۋ قۇتقارۋعا قاتىناسۋدى ىرىقتىلىقپەن وتىنەدى. 8 - ايدىڭ 4 - كۇنى تۇستەن بۇرىن قۇتقارۋ اترەتى اپات تۋىلعان ءوڭىردىڭ ماڭايىنا بارعاننان كەيىن، جول بىتەلىپ قالعاندىقتان، اۋىر اپاتتى ءوڭىر لۇڭتوۋشان قالاشىعىنا جاياۋ تارتادى. جول بويى شيە چياۋ مەن جاۋىنگەر سەرىكتەرى تاۋ كوشكىنى تۇسكەن قاتەرلى جول بولەكتەرىندە 40 نەشە رەت ارلى - بەرلى ءجۇرىپ، قازا بولعان بۇقارادان 4 ادامدى باسقا جەرگە جوتكەۋگە كومەكتەسەدى، جول بويى بىتىراپ جۇرگەن اپاتقا ۇشىراعان 30 نەشە ادامدى قۇتقارادى.
ساعات 13 اينالاسىندا شيە چياۋ بۇقارانىڭ كومەك سۇراعان ءوتىنىشىن تاپسىرىپ الادى، ول تۇرعان دالين قىستاعىندا جەر سىلكىنىسى تاۋ كوشكىنىن تۋدىرىپ، 60 نەشە ادامنىڭ ءىز - دەرەكسىز كەتكەندىگىن ايتادى. شيە چياۋ مۇنى دەرەۋ جوعارى دارەجەلى ورىنعا مالىمدەيدى، كوماندير - جاۋىنگەرلەر تىزگىن ۇشىمەن وقيعا تۋىلعان جەرگە اتتانادى. جاڭبىردا قالدىق سىلكىنىس پەن قۇلاعان تاستاردىڭ قاتەرىنە قاراماي، ءبىر ساعاتتان استام ۋاقىت شۇعىل جۇرىستەن كەيىن، جەر سىلكىنىسى سەبەبىنەن قالىپتاسقان بوگەت كول ولاردىڭ جۇرەر جولىن بوگەپ تاستايدى. شيە چياۋ تاعى دا ىرىقتىلىقپەن ءوتىنىش ەتىپ: ”مەن جاسپىن، دەنساۋلىعىم جاقسى، سۋ جاعدايىن دا بىلەمىن، مەن بارايىن!“ دەيدى، ول باتىلدىقپەن سىرت كيىمىن شەشىپ تاستاپ، سۋعا سەكىرىپ ءتۇسىپ قارسى جاعاعا قاراي جۇزە جونەلەدى، جاقىنداي ءتۇستى، ءتىپتى جاقىنداي ءتۇستى، قارسى جاعاعا جەتىپ ۇلگىرگەندەي بولعان شاقتا، قالدىق سىلكىنىستىڭ اسەرىنەن تاۋ بەتكەيىندەگى بالشىق قۇم، تاس ەتەككە قاراي قۇلاپ، ءبىر كەسەك تاس ويلاماعان جەردەن شيە چياۋدىڭ باسىنا كەلىپ تيەدى، ول ەكى قولىمەن سۋ بەتىندە جانتالاستى، سوڭىندا سۋ ونى باتىرىپ الا جونەلەدى.
24 جاستاعى شيە چياۋدىڭ جاپ - جاس عۇمىرى ءدال وسى مينۋتتا ماڭگىلىك توقتايدى. جاۋىنگەر سەرىكتەرى مەن كەلىپ جەتكەن بۇقارا بوگەت كولدىڭ جاعاسىندا ونى كۇنى - ءتۇنى ىزدەيدى، 8 - كۇنى شيە چياۋدىڭ مۇردەسى اقىرى تابىلادى ءارى ءسۇزىپ جاعاعا الىپ شىعارىلادى.
ول كەڭ پەيىل، مۇقيات، كەم سوزدىلىگىمەن جاۋىنگەر سەرىكتەرىنە تەرەڭ اسەر قالدىرعان ەدى. شيپاحاناعا العاش كەلگەن كەزدە، بۇرىن مۇلدەم كورمەگەن الۋان ءتۇرلى ءدارى ماتەريالدارىنا قاراتا، بۇل كەلبەتتى جىگىت ۇنەمى كىشى پەيىلدىلىكپەن سۇراپ، بار پەيىلىمەن قاجىرلىلىقپەن ۇيرەنىپ، تەز ارادا ” كاسىپتىك مايتالمانعا“ اينالادى ءارى شيپاحانا ۇيىمداستىرعان كاسىپتىك شەبەرلىك باسەكەلەرىندە تالاي رەت ءبىرىنشى بولادى. قىزمەت بارىسىندا، وزىنە قاشاندا وتە جوعارى تالاپ قوياتىن ول قاجىرلىلىقپەن ىشكەرىلەي ىزدەنىس جاساپ، ”وڭىرلەر بويىنشا پارىقتاپ ءدارى ولشەپ بەرۋ ءادىسى“، ”ۇقساس وسىمدىكتەردىڭ دارىلىك سيپاتىن تەز ەستەلىككە الۋ ءادىسى“، ”ءدارى ولشەپ بەرۋدىڭ 180 سەكۋندتىق ولشەمى“ سياقتى تاجىريبە ادىستەرىن قورىتىندىلاپ، ناۋقاستارعا 16 مىڭنان استام ءدارى ولشەپ - جاساپ بەرەدى ءارى ەشقانداي اعاتتىق كەتىرمەيدى، ەشقانداي شاعىم ايتىلمايدى.
2014 - جىلى 8 - ايدا قوعام حاۋىپسىزدىگى مينسترلىگى ساياسي ءبولىمى شيە چياۋدى قۇربان دەپ بەكىتەدى ءارى مەملەكەت قورعانىسىنا ءوزىن ارناعان التىن ەستەلىك زناگىن بەرەدى، جۇڭگو حالىق قارۋلى ساقشى شەكارا قورعانىسى اسكەري ءبولىمى ساياسي ءبولىمى جالپى بۇيرىق جاريالاپ، شيە چياۋعا 1 - دارەجەلى ەڭبەكتى تولىقتاپ جازادى؛ كوممۋنيستىك جاستار وداعى ورتالىق كوميتەتى، مەملەكەتتىك جاستار بىرلەستىگى وعان ” جۇڭگو جاستار 4 - مامىر مەدالىن“ تولىقتاپ بەرەدى.
شيە چياۋدىڭ ەسىمى وسىدان باستاپ يۇننان شەكارادان كىرۋ - شىعۋ شەكارا قورعانىسىن تەكسەرۋ باس پۋنكتىندەگى ءاربىر ادامنىڭ كوڭىلىنە ”ويىپ جازىلادى“. ونىڭ قۇربان بەرۋدەن قورىقپايتىن، ادىلەت جولىندا باسىن ءباي تىككەن رۋحى كوپشىلىكتىڭ بەرىك جىگەرىن قاۋلاتىپ، ولار ءىس جۇزىندىك ارەكەتتەرى ارقىلى مىزعىماس سەرتتەرىن ورىندادى. تەك بيىل جىل باسىنان بەرى، يۇننان شەكارادان كىرۋ - شىعۋ شەكارا قورعانىسىن تەكسەرۋ باس پۋنكتى جيىنى 537 ەسىرتكى دەلوسىن تەكسەرىپ انىقتاپ، 395 قىلمىس كۇماندىسىن تۇتقىنداپ، 3177.2 كيلوگرام ەسىرتكىنى قولعا ءتۇسىردى؛ ەسىرتكى بۇيىمدارىن جاساۋ دەلوسىنان 16سىن تەكسەرىپ انىقتاپ، 230.5 توننا ەسىرتكى ونىمدەرىن تاركىلەدى.
